Max Scheler między innymi

Jaromir Brejdak

Nowa książka Jaromira Brejdaka, zatytułowana Max Scheler między innymi, stanowi kolejny ważny etap jego badań nad myślą niemieckiego filozofa. Autor z godną podziwu konsekwencją rozwija swoje rozważania nad myślą Schelera, tym razem podporządkowując je zastosowanej w pracy metodzie (…). Centralnym punktem (…) staje się więc możliwość wglądu w wybrane zagadnienia twórczości Schelera, w taki sposób, aby za pomocą Innych możliwie najpełniej zajaśniało to, co w myśli głównego bohatera dotąd pozostawało nie do końca rozświetlone. Taka metoda jest podstawą tworzenia nowych możliwości interpretacyjnych pozwalających zobaczyć twórczość Schelera w nowym świetle; czyni to interpretacje Brejdaka intrygującą częścią jego, prowadzonych na własny oryginalny sposób, zmagań z twórczością nieco zapomnianego myśliciela. prof. Krzysztof Mech, Uniwersytet Jagielloński Max Scheler między Innymi to próba rekonstrukcji wpływu Schelerowskiej myśli na tytułowych Innych, otwierająca przestrzeń rozmowy prowadzonej z Schelerem zarówno w czasie rzeczywistym, jak i wyimaginowanym. Uczestnikami tego dialogu byli Edyta Stein, Victor Frankl, Helmuth Plessner, a także Edmund Husserl, Martin Heidegger, Dietrich Bonhoeffer, Charles Taylor czy Niklas Luhmann. Na gruncie polskim obfity filozoficzny plon dialogu z Schelerem wydała jego koncepcja solidarności, mająca swoich dyskutantów w osobach Józefa Tischnera i Karola Wojtyły. Znajdziemy tu również przykłady dialogu wewnętrznego Schelera z fascynującymi go rozmówcami, jak Fryderyk Nietzsche czy Mistrz Eckhart. Ostatni, najdłuższy rozdział monografii zamyka wyimaginowany dialog pomiędzy Schelerem a psychologiem rozwoju Michaelem Tomasello. Jest on dowodem na aktualność myśli Maxa Schelera, którego tezy dotyczące intencjonalności zbiorowej po latach znajdują empiryczne potwierdzenie w badaniach psychologii rozwoju. Jaromir Brejdak – profesor filozofii, absolwent Politechniki Wrocławskiej, doktor filozofii Uniwersytetu Ludwiga-Maximiliana w Monachium (Philosophia crucis. Heideggers Beschäftigung mit dem Apostel Paulus, Frankfurt 1996). Habilitacja w IFiS PAN na podstawie rozprawy Odcienie obecności. Próba analizy fenomenu, Kraków 2007. Inne publikacje książkowe: Słowo i czas. Problem rozumienia Innego w hermeneutyce i teorii systemu, Szczecin 2004; Cierń w ciele. Myśl Apostoła Pawła w filozofii współczesnej, Kraków 2010; Ewangelia Zaratustry, Warszawa 2014; The Thorn in the Flesh. The Thought of Apostle Paul in Modern Philosophy, Zürich 2017; Zrozumieć Innego. Próba rozumienia Innego w fenomenologii, hermeneutyce, filozofii dialogi i teorii systemu, Kraków 2020. Współtwórca Szczecińskich Dni Kultury Żydowskiej Adlojada.  

Wielojęzyczność jako wyzwanie społeczne, kulturowe i edukacyjne

Anna Żurek

Książka stanowi owoc wspólnych dyskusji prowadzonych podczas spotkań Zespołu Języka Polskiego poza Granicami Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN w latach 2021 i 2022 z różnymi naukowcami z Polski i zagranicy. Co ważne, ukazuje kierunki współczesnych badań polonistycznych nad wielojęzycznością postrzeganą jako wyzwanie społeczno-kulturowe, językowe i edukacyjne. Wielopłaszczyznowa perspektywa podkreśla interdyscyplinarny charakter omawianego zjawiska oraz jego wewnętrzną złożoność. Kontakty języka polskiego dotyczą różnych kontekstów, w tym badań dwujęzyczności polsko-portugalskiej i portugalsko-polskiej w Brazylii, dwujęzyczności ukraińsko-polskiej w Polsce, dwujęzyczności angielsko-polskiej w Wielkiej Brytanii, wielojęzyczności rumuńsko-ukraińsko-rosyjsko-polskiej oraz wielojęzyczności rodzin polsko-egipskich. Całość zamyka prezentacja działalności Zespołu Języka Polskiego poza Granicami Kraju, a w szczególności cyklu, dzięki któremu powstała prezentowana monografia. Wyniki badań bilingwizmu prowadzone w różnych aspektach, środowiskach, przy zastosowaniu zróżnicowanych metod są przydatne w lingwistyce, glottodydaktyce, logopedii, socjolingwistyce. Jak wynika z zaprezentowanych tekstów wiele zagadnień ma walor perspektywiczny, wymaga dalszych pogłębionych analiz. Tym bardziej że Polska z kraju monolingwalnego staje się krajem wielojęzycznym. z rec. prof. dr hab. Elżbiety Sękowskiej, UW Tom dotyczy aktualnej problematyki, wciąż niewystarczająco opisanej w polskim językoznawstwie, a poszczególne rozdziały powinny zainteresować zarówno językoznawców, jak i przedstawicieli innych dyscyplin. z rec. dr. hab. Michała Głuszkowskiego, prof. UMK Redaktor serii dr hab. Anna Żurek pracuje na Uniwersytecie Wrocławskim jako badaczka i dydaktyczka, kieruje Szkołą Języka Polskiego i Kultury dla Cudzoziemców UWr, jest pomysłodawczynią serii wydawniczej "Glotto-Logo", poświęconej zagadnieniom związanym z nauczaniem języka polskiego jako obcego, drugiego, odziedziczonego, a także z wielojęzycznością i logopedią. Jej zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia z zakresu: teorii akwizycji języka, bilingwizmu, etykiety językowej, dydaktyki i metodyki języka polskiego jako obcego, komunikacji międzykulturowej oraz edukacji dzieci z doświadczeniem migracyjnym (w tym uchodźczym). Szczegółowe informacje o Autorkach i Autorach poszczególnych tekstów znajdują się na końcu książki.

Literatura jako trop rzeczywistości. Poetyka epifanii w nowoczesnej literaturze polskiej

Ryszard Nycz

Autor po raz kolejny pisze historię literatury najnowszej, począwszy od późnego romantyzmu (Norwid) do dni ostatnich (Herbert, Herling-Grudziński), szczególny nacisk kładąc na relację między tekstem i rzeczywistością, na sposoby wyrażania świata. Literatura nurtu obiektywistycznego, obstając za istnieniem „tamtej strony” dyskursu, równocześnie uznaje, że nie mamy do niej żadnego bezpośredniego dostępu. Jest zaszyfrowanym zapisem rzeczywistości, który trzeba dopiero właściwie odczytać.

Styl terapeutyczny w pracy nauczyciela polonisty

Anna Włodarczyk

Książka ta omawia wielowymiarowość pojęcia "terapii" w edukacji. W sposób ciekawy przedstawione zostały analizy i interpretacje autentycznych zdarzeń szkolnych na lekcjach języka polskiego, a także ćwiczenia i projekty, pozwalające na budowanie refleksyjnej postawy nauczyciela w świadomym procesie nauczania. Celem tych zabiegów jest wykazaniem, iż holistyczny kierunek kształcenia wymaga od nauczyciela zarówno autentycznej relacji z uczniem, zrozumienia jego potrzeb i trudności, jak i świadomości własnego stylu pracy, obieranych metod obserwacji oraz stawianych celów nauczania.

Komparatystyka dzisiaj. Tom 1, Problemy teoretyczne

Ewa Szczęsna, Edward Kasperski

Komparatystyka dzisiaj. Problemy teoretyczne jest refleksją o aktualnej sytuacji polskiej i międzynarodowej komparatystyki. Prezentuje szeroki wachlarz poglądów i stanowisk badawczych. Autorzy wskazują na dynamiczny i dialogowy charakter komparatystyki, która stanowi żywą i konstruktywną odpowiedź na rozterki i kłopoty współczesnej humanistyki. Prezentują ważne dla niej pojęcia, kategorie i metody – oraz dają wgląd w jej dzieje. Ukazują komparatystykę, która bada nie tylko związki między rozmaitymi literaturami, lecz także skomplikowane relacje literatury z rozległą domeną nauki i kultury: z innymi sztukami, dyskursami pozaliterackimi, mediami. Otrzymałam do recenzji książkę bardzo dobrą, erudycyjną, nowatorską, napisaną przez grono kompetentnych autorów, świadomych obecnego statusu nie tylko komparatystyki, ale całej nauki o literaturze i szerzej - humanistyki. (…) Książka jest nie tylko fascynującym przewodnikiem po współczesnej komparatystyce, ale kompetentnym przeglądem stanu dzisiejszego literaturoznawstwa, które po doświadczeniach z dekonstrukcją i poststrukturalizmem szuka (ostrożnego, niearbitralnego, zapośredniczonego) kontaktu z empirią.   Grażyna Borkowska, IBL PAN Całość książki rządzi się żelazną dyscypliną i dobrze umotywowaną logiką wywodu, a także spójnością metodologiczną (…). Komparatystyka dzisiaj (…) jest starannie i głęboko przemyślaną monografią najważniejszych kierunków i zagadnień teoretycznych komparatystyki współczesnej, jest wreszcie – co szczególnie chciałbym podkreślić – książką o wysokich walorach dydaktycznych, niezbędną pomocą akademicką (…).   Andrzej Fabianowski, ILP UW

Tragizm w "Komedii" Dantego

Maria Maślanka-Soro

Książka Tragizm w "Komedii" Dantego jest próbą szczegółowej interpretacji jednego z ważnych aspektów poematu wielkiego florentczyka, który – jak dotąd – nie był przedmiotem wnikliwszych badań. Dzieło to, mimo struktury narracyjnej, wymyka się wszelkim próbom przyporządkowań genologicznych ze względu na tematykę, bogactwo znaczeń i relacji komunikacyjnych oraz struktur stylistyczno-językowych. Tytuł nadany przez Dantego – Comedia – (określenie Divina pochodzi od Boccaccia) – i mający swoje uzasadnienie w świetle średniowiecznych poetyk, nie wyklucza obecności w nim elementów tragicznych. Istotnie Boska Komedia zawiera szereg epizodów, zogniskowanych wokół „wielkich” potępionych z Piekła, które tworzą swoiste mikrostruktury tragiczne ze względu na sposób ukształtowania owych postaci, „odgrywających” swoje dramaty przed Dantem-pielgrzymem. Analogie pomiędzy nimi a bohaterami greckich tragedii dochodzą do głosu na poziomie świata wartości, rodzajów konfliktów, koncepcji winy i pewnych elementów narracji owych postaci czy epizodów, których są protagonistami, jak również ich nacechowania stylistyczno-językowego. Jednak dyskurs Dantego-autora, wywierający istotny wpływ zarówno na ową rzeczywistość, jak i na sposób, w jaki dochodzi ona do głosu w wypowiedziach poszczególnych postaci, dokonuje stopniowego demontażu tego, co tragiczne, znajdując dlań rozwiązanie w makrostrukturze „komicznej” dzieła.  

Niewidzialne filmy, uparci debiutanci

Piotr Śmiałowski

Wojciech Jerzy Has, Janusz Morgenstern oraz tandem realizatorski Jerzy Hoffman i Edward Skórzewski – to znani reżyserzy, którzy w różnych latach wywierali mniej lub bardziej decydujący wpływ na kształt polskiego kina. Ich pierwsze kroki w zawodzie reżysera nie były jednak łatwe. Hasowi, zanim zrealizował debiutancką Pętlę, zatrzymano sześć projektów filmów fabularnych. Morgensternowi, przed Do widzenia do jutra... – dwa, ale on najbardziej z całego grona przeżył to młodzieńcze niepowodzenie. Rekordziści Hoffman i Skórzewski, zanim przeszli z dokumentu do fabuły, aż dziesięć swoich projektów musieli schować na dno szuflad. Wiele spośród tych osiemnastu „niedoszłych debiutów” stało się zarazem próbą przełamania tabu. To Has jako pierwszy poszukiwał filmowego wyrazu dla intymnych przeżyć wojennych, Morgenstern chciał opowiedzieć o tragedii powstania warszawskiego, a Hoffman i Skórzewski – zekranizować Złego Tyrmanda. Gros tych filmowych pomysłów kształtowało się w burzliwej dekadzie lat 50., dzięki czemu książka staje się także próbą refleksji nad stanem polskiej kultury filmowej tamtego okresu. „Aktywność badacza w sferze historii niebyłej porównać można do śledztwa (sam autor używa określenia śledztwo biofilmoznawcze). Aby dobrze je przeprowadzić trzeba: posiadać wiedzę na temat byłej historii kina polskiego i jej kulis, znać się na źródłach (wiedzieć, gdzie ich szukać i jak wydobywać z nich informacje), mieć wiedzę pozaźródłową (znać kontekst opisywanych czasów) oraz... umieć rozmawiać z twórcami. Piotr Śmiałowski jest znakomitym śledczym, a przy tym – świetnym wywiadującym. Książkę czyta się jak opowieść detektywistyczną, czemu sprzyja znakomity styl autora. Pochłonąłem ją za jednym podejściem, czytałem z niesłabnącym zainteresowaniem, z żalem przerzucając ostatnią kartkę”. Dr hab. Krzysztof Kornacki, prof. UG Piotr Śmiałowski – doktor nauk humanistycznych, filmoznawca i dziennikarz filmowy. Stały współpracownik miesięcznika „Kino”, portalu Fototeka Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego oraz Nowych Horyzontów Edukacji Filmowej. Przeprowadził ponad sto wywiadów z twórcami polskiego kina. Autor monografii Tadeusz Janczar. Zawód: aktor oraz wywiadu-rzeki z reżyserem Tadeuszem Chmielewskim Jak rozpętałem polską komedię filmową. Współautor książki Być jak Cybulski?, będącej zbiorem rozmów z laureatami Nagrody im. Zbigniewa Cybulskiego.

Izrael Hłaski. "To nie ja wymyśliłem ten kraj"

Piotr Weiser

„Weiser stara się udowodnić, i w moim mniemaniu czyni to skutecznie, że posługując się niezwykle sugestywnym, idiomatycznym stylem, bliskim poetyce eseju, a niekiedy i aforyzmu, osiągać można doprawdy poważne naukowe cele”. Piotr Krupiński (Uniwersytet Szczeciński) „[…] z Hłaską mierzy się tu nie patrzący na literaturę z góry naukowiec, lecz przyjaciel, partner, kompan, a często i antagonista, który o swoim bohaterze ma do powiedzenia znacznie więcej niż uczony humanista, ponieważ potrafi Hłaskę zarówno rozbroić i obnażyć (jak analityk), jak i pokazać na znanym sobie terytorium”. Marta Tomczok (Uniwersytet Śląski)   Piotr Weiser, adiunkt w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek redakcji „Narracji o Zagładzie”, dawniej sekretarz naukowy Żydowskiego Instytutu Historycznego. Obecnie pracuje nad książką „Człowiek, który do mnie powraca”. Edward Said czyta Josepha Conrada.