Max Scheler między innymi

Jaromir Brejdak

Nowa książka Jaromira Brejdaka, zatytułowana Max Scheler między innymi, stanowi kolejny ważny etap jego badań nad myślą niemieckiego filozofa. Autor z godną podziwu konsekwencją rozwija swoje rozważania nad myślą Schelera, tym razem podporządkowując je zastosowanej w pracy metodzie (…). Centralnym punktem (…) staje się więc możliwość wglądu w wybrane zagadnienia twórczości Schelera, w taki sposób, aby za pomocą Innych możliwie najpełniej zajaśniało to, co w myśli głównego bohatera dotąd pozostawało nie do końca rozświetlone. Taka metoda jest podstawą tworzenia nowych możliwości interpretacyjnych pozwalających zobaczyć twórczość Schelera w nowym świetle; czyni to interpretacje Brejdaka intrygującą częścią jego, prowadzonych na własny oryginalny sposób, zmagań z twórczością nieco zapomnianego myśliciela. prof. Krzysztof Mech, Uniwersytet Jagielloński Max Scheler między Innymi to próba rekonstrukcji wpływu Schelerowskiej myśli na tytułowych Innych, otwierająca przestrzeń rozmowy prowadzonej z Schelerem zarówno w czasie rzeczywistym, jak i wyimaginowanym. Uczestnikami tego dialogu byli Edyta Stein, Victor Frankl, Helmuth Plessner, a także Edmund Husserl, Martin Heidegger, Dietrich Bonhoeffer, Charles Taylor czy Niklas Luhmann. Na gruncie polskim obfity filozoficzny plon dialogu z Schelerem wydała jego koncepcja solidarności, mająca swoich dyskutantów w osobach Józefa Tischnera i Karola Wojtyły. Znajdziemy tu również przykłady dialogu wewnętrznego Schelera z fascynującymi go rozmówcami, jak Fryderyk Nietzsche czy Mistrz Eckhart. Ostatni, najdłuższy rozdział monografii zamyka wyimaginowany dialog pomiędzy Schelerem a psychologiem rozwoju Michaelem Tomasello. Jest on dowodem na aktualność myśli Maxa Schelera, którego tezy dotyczące intencjonalności zbiorowej po latach znajdują empiryczne potwierdzenie w badaniach psychologii rozwoju. Jaromir Brejdak – profesor filozofii, absolwent Politechniki Wrocławskiej, doktor filozofii Uniwersytetu Ludwiga-Maximiliana w Monachium (Philosophia crucis. Heideggers Beschäftigung mit dem Apostel Paulus, Frankfurt 1996). Habilitacja w IFiS PAN na podstawie rozprawy Odcienie obecności. Próba analizy fenomenu, Kraków 2007. Inne publikacje książkowe: Słowo i czas. Problem rozumienia Innego w hermeneutyce i teorii systemu, Szczecin 2004; Cierń w ciele. Myśl Apostoła Pawła w filozofii współczesnej, Kraków 2010; Ewangelia Zaratustry, Warszawa 2014; The Thorn in the Flesh. The Thought of Apostle Paul in Modern Philosophy, Zürich 2017; Zrozumieć Innego. Próba rozumienia Innego w fenomenologii, hermeneutyce, filozofii dialogi i teorii systemu, Kraków 2020. Współtwórca Szczecińskich Dni Kultury Żydowskiej Adlojada.  

Deesis. Idea wstawiennictwa Bogarodzicy i św. Jana Chrzciciela w kulturze średniowiecznej

Roman Mazurkiewicz

Dlaczego w Bogurodzicy, najstarszej polskiej pieśni religijnej, obok Matki Bożej pojawia się postać św. Jana Chrzciciela jako największego po Maryi orędownika ludzi zwracających się w modlitwie do Chrystusa? Na to banalne z pozoru pytanie stara się odpowiedzieć w szerokim kontekście kultury religijnej wieków średnich niniejsza książka. Jej tematem są bowiem narodziny i dzieje Deesis – idei orędownictwa Matki Bożej i św. Jana Chrzciciela jako najważniejszych pośredników pomiędzy Chrystusem-Sędzią a grzeszną ludzkością. Praca ukazuje różnorakie przejawy tego maryjno-joannologicznego prymatu w kulturze średniowiecznej, poczynając od Biblii i apokryfów, poprzez teksty ojców Kościoła, liturgię, hymnografię i literaturę, aż po ikonografię, w której idea Deesis uzyskała swój najpełniejszy wyraz. Szczególną uwagę poświęcono Bogurodzicy – najdawniejszemu świadectwu żywotności idei Deesis w kulturze naszego średniowiecza.   Roman Mazurkiewicz, historyk literatury staropolskiej, profesor w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Autor ponad stu prac naukowych i edytorskich, twórca i redaktor serwisu naukowo-edukacyjnego Staropolska.pl. Ważniejsze publikacje książkowe: Tradycja świętojańska w literaturze staropolskiej, Kraków 1993; Zrozumieć średniowiecze. Wypisy, konteksty i materiały literackie, Tarnów 1994; Teksty o Matce Bożej. Polskie średniowiecze, Niepokalanów 2000; Polskie średniowieczne pieśni maryjne. Studia filologiczne, Kraków 2002, Przedziwna Matka Stworzyciela Swego. Antologia dawnej polskiej poezji maryjnej, Warszawa 2008; Z dawnej literatury maryjnej. Zarysy i zbliżenia, Kraków 2011.

Ulubione kawałki. Szkice o twórczości Piotra Sommera

Kamil Nolbert

Twórczość Piotra Sommera zasługuje na kolejne lektury, lektury powrotne, w wydaniu osób, które zajmują się jego pisarstwem od lat, a także lektury pierwsze - ze strony czytelników, dopiero wciągających się w jego pisarstwo. [...] Paradoksalny charakter tej twórczości polega właśnie na tym, że z pozoru prosta i komunikatywna, w nieomal każdym utworze zaprzecza temu wrażeniu. Jest przemyślnie, dyskretnie, delikatnie złożona. Sommer wywija się mocnym uchwytom, poniekąd zmuszając kolejnych interpretatorów do testowania przydatności propozycji zastanych. Jeśli mam słuszność, to Ulubione kawałki są książką, która przynosi wiele świetnych analiz, zwraca uwagę na niezauważane dotąd składniki rzemiosła (np. poetykę tytułów), wyrównuje zaległości [...]. Jej ukazanie się uważam za szczęśliwą konieczność. Z recenzji prof. dr. hab. Piotra Śliwińskiego

Wielojęzyczność jako wyzwanie społeczne, kulturowe i edukacyjne

Anna Żurek

Książka stanowi owoc wspólnych dyskusji prowadzonych podczas spotkań Zespołu Języka Polskiego poza Granicami Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN w latach 2021 i 2022 z różnymi naukowcami z Polski i zagranicy. Co ważne, ukazuje kierunki współczesnych badań polonistycznych nad wielojęzycznością postrzeganą jako wyzwanie społeczno-kulturowe, językowe i edukacyjne. Wielopłaszczyznowa perspektywa podkreśla interdyscyplinarny charakter omawianego zjawiska oraz jego wewnętrzną złożoność. Kontakty języka polskiego dotyczą różnych kontekstów, w tym badań dwujęzyczności polsko-portugalskiej i portugalsko-polskiej w Brazylii, dwujęzyczności ukraińsko-polskiej w Polsce, dwujęzyczności angielsko-polskiej w Wielkiej Brytanii, wielojęzyczności rumuńsko-ukraińsko-rosyjsko-polskiej oraz wielojęzyczności rodzin polsko-egipskich. Całość zamyka prezentacja działalności Zespołu Języka Polskiego poza Granicami Kraju, a w szczególności cyklu, dzięki któremu powstała prezentowana monografia. Wyniki badań bilingwizmu prowadzone w różnych aspektach, środowiskach, przy zastosowaniu zróżnicowanych metod są przydatne w lingwistyce, glottodydaktyce, logopedii, socjolingwistyce. Jak wynika z zaprezentowanych tekstów wiele zagadnień ma walor perspektywiczny, wymaga dalszych pogłębionych analiz. Tym bardziej że Polska z kraju monolingwalnego staje się krajem wielojęzycznym. z rec. prof. dr hab. Elżbiety Sękowskiej, UW Tom dotyczy aktualnej problematyki, wciąż niewystarczająco opisanej w polskim językoznawstwie, a poszczególne rozdziały powinny zainteresować zarówno językoznawców, jak i przedstawicieli innych dyscyplin. z rec. dr. hab. Michała Głuszkowskiego, prof. UMK Redaktor serii dr hab. Anna Żurek pracuje na Uniwersytecie Wrocławskim jako badaczka i dydaktyczka, kieruje Szkołą Języka Polskiego i Kultury dla Cudzoziemców UWr, jest pomysłodawczynią serii wydawniczej "Glotto-Logo", poświęconej zagadnieniom związanym z nauczaniem języka polskiego jako obcego, drugiego, odziedziczonego, a także z wielojęzycznością i logopedią. Jej zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia z zakresu: teorii akwizycji języka, bilingwizmu, etykiety językowej, dydaktyki i metodyki języka polskiego jako obcego, komunikacji międzykulturowej oraz edukacji dzieci z doświadczeniem migracyjnym (w tym uchodźczym). Szczegółowe informacje o Autorkach i Autorach poszczególnych tekstów znajdują się na końcu książki.

Praktyczny słownik łączliwości składniowej czasowników polskich

Stanisław Mędak

  W nowym wydaniu słownika (z roku 2016) znajdziesz nie tylko połączenia składniowe do prawie tysiąca czasowników niedokonanych stanowiących trzon publikacji, ale również nową listę ponad dziewięciuset czasowników dokonanych. Dzięki tej liście użytkownik słownika będzie miał możliwość zapoznania się z połączeniami składniowymi form dokonanych czasowników i ich charakterystyką. Całość materiału ujęta w spójny system oferuje bogactwo informacji z zakresu składniowo-znaczeniowej łączliwości prawie dwu tysięcy czasowników. Pomoc dydaktyczna dla obcokrajowców uczących się języka polskiego stale ulepszana i dostosowywana do nowych metod nauczania. Pierwszy na rynku polskim słownik tego typu, którego cechami są: czytelność układu i łatwość używania.

Przeszłość praktyczna

Hayden White

Przeszłość praktyczna to kolejny tom antologii tekstów uznanego za najwybitniejszego teoretyka historii w świecie anglojęzycznym, amerykańskiego badacza teorii i historii historiografii - Haydena White’a. Po wydanej przez Universitas w 2000 roku Poetyce pisarstwa historycznego (red. Ewa Domańska i Marek Wilczyński; wydanie II poprawione i uzupełnione 2010) oraz tomie Proza historyczna (red. Ewa Domańska, 2009), proponowany zbiór będzie zawierać zarówno nowe teksty White’a opublikowane w ciągu ostatnich sześciu lat, jak i artykuły starsze, które warto przywołać w związku z rosnącym w Polsce zainteresowaniem posthumanizmem, utopią, myśleniem systemowym, postkolonialnym podejściem do badań przeszłości Europy Wschodniej, oraz współczesną sztuką jako medium badania przeszłości. Książka składa się z jedenastu artykułów poprzedzonych wstępem Haydena White’a przygotowanym specjalnie dla przygotowywanego tomu, posłowiem Ewy Domańskiej, aktualną bibliografią prac White’a oraz indeksem osób i pojęć. Wybór zawiera zarówno teksty teoretyczne, jak i analityczne, które ukazują warsztat badawczy White’a i stanowią egzemplifikację jego podejścia do badania tekstów. Ponadto tom podejmuje kwestie społecznej użyteczności historii. W ujęciu White’a, dostarcza ona wiedzy pozwalającej na rozwiązywanie problemów dnia dzisiejszego zarówno jednostce, jak i wspólnocie. Wybrane artykuły ujawniają także moralizatorski aspekt pisarstwa amerykańskiego badawcza, za którego podejściem stoi bardzo konkretna wizja ludzkiej podmiotowości wywodząca się z egzystencjalizmu koncentrującym się na kwestii wyborów i odpowiedzialności. Pokazują one, że w przypadku White’a należałoby mówić nie tyle o jego filozofii historii, ile o specyficznej, konsekwentnie przez niego propagowanej filozofii podmiotu, która stoi w centrum jego widzenia historii i z której wypływa proponowana przez niego refleksja na temat wyobraźni, języka, dyskursu i narracji.   Konkretne problematyka rozpatrywana w logicznym następstwie, unikanie scjentystycznego żargonu, przejrzysty wywód, który pozwala śledzić argumentacje, a także jasno zdefiniowane pojęcia ułatwiające zrozumienie charakterystycznej dla White’a siatki kategorialnej – te wszystkie cechy stylu Autora powodują, że jego teksty są przystępne i przyjazne nawet dla czytelników, którzy nie zajmują się teorią literatury czy teorią i historią historiografii, a zainteresowani się relacjami między literaturą i historią, faktem i fikcją oraz ogólnie epistemologicznym, estetycznym i etycznym wymiarem pisarstwa produkującego wiedzę o przeszłości.   Przeszłość praktyczna jest książką podręcznikową, przeznaczoną nie tylko dla pracowników i studentów instytutów polonistyki i historii, gdzie prace Haydena White’a weszły do kanonu literatury obowiązkowej, lecz także dla archeologów, antropologów, historyków sztuki, kulturoznawców i socjologów, zainteresowanych literackim wymiarem humanistycznego dyskursu naukowego, społecznym użytkowaniem wiedzy o przeszłości (badania pamięci, tożsamości), jak i awangardowymi podejściami w badaniach humanistycznych.

Freuda teoria snów. Komedia w 3 aktach

Antoni Cwojdziński

Seria KLASYKA MNIEJ ZNANA Antoni Cwojdziński (1896–1972), komediopisarz, z wykształcenia fizyk. Pod wpływem J. Osterwy wstąpił do Instytutu Reduty, gdzie występował pod pseudonimem A. Woydan. Pracował jako reżyser w teatrach Lwowa i Warszawy. Debiutował jako autor Teorią Einsteina (wyst. 1934 w reż. Osterwy), graną z ogromnym powodzeniem. Od 1940 przebywał na emigracji: w latach 1941–1961 w USA, następnie w Anglii. Podczas wojny zorganizował w Nowym Jorku objazdowy Polski Teatr Artystów, w którym wystawiał sztuki tematycznie związane z okupacją hitlerowską w Polsce. Od 1962 kierował w Londynie teatrem Nasza Reduta, utrzymując jednocześnie stały kontakt z krajem, gdzie wystawiano jego sztuki. Był, obok Bruno Winawera, twórcą tzw. komedii scjentystycznej. Uważał, że wobec ogromnego znaczenia nauki w życiu współczesnego człowieka powinna stać się ona tematem sztuki. Popularyzował tezy naukowe w sposób niezbanalizowany, konfrontował je z powszechnymi poglądami, wynikającymi często z błędnej interpretacji nauki. Psychoanalizie poświęcił Freuda teorię snów (wyst. 1937), typologii konstytucjonalnej Kretschmera Temperamenty (wyst. 1938), teoriom biologicznym Obronę genów (wyst. 1964), telepatii i jasnowidzeniu Hipnozę (wyst. 1964), cybernetyce Sprzężenie zwrotne (wyst. 1966). W komediach powojennych wprowadzał elementy groteskowej farsy (Einstein wśród chuliganów) i satyry społecznej (Każda chwila, demaskująca amerykańskie społeczeństwo).

Literatura jako trop rzeczywistości. Poetyka epifanii w nowoczesnej literaturze polskiej

Ryszard Nycz

Autor po raz kolejny pisze historię literatury najnowszej, począwszy od późnego romantyzmu (Norwid) do dni ostatnich (Herbert, Herling-Grudziński), szczególny nacisk kładąc na relację między tekstem i rzeczywistością, na sposoby wyrażania świata. Literatura nurtu obiektywistycznego, obstając za istnieniem „tamtej strony” dyskursu, równocześnie uznaje, że nie mamy do niej żadnego bezpośredniego dostępu. Jest zaszyfrowanym zapisem rzeczywistości, który trzeba dopiero właściwie odczytać.