Studia bibliologiczne. T. 19: Zagadnienia wydawnicze - dzieje książki, prasy i bibliotek

red. Anna Sitkowa

Na kolejny tom Studiów bibliologicznych składa się dwanaście artykułów napisanych przez doświadczonych autorów oraz debiutantów. W pierwszej części w czterech rozprawach zostały przedstawione: wydawnicze inicjatywy synów szesnastowiecznych pisarzy, edytorskie problemy związane z publikowaniem literatury okolicznościowej – staropolskiej oraz powstałej w następnych stuleciach, opinie oświeceniowych twórców na temat czytelniczych preferencji ówczesnych odbiorców i zabiegi, których celem było zniechęcenie do lektur uznanych za bezwartościowe, oraz dzieje polemiki dziewiętnastowiecznych uczonych, utrwalonej w drukowanych listach dedykacyjnych. W drugiej części tomu cztery artykuły poświęcono problemom związanym z dziejami bibliotek i prasy w dwudziestoleciu międzywojennym oraz z podejmowanymi w tym czasie inicjatywami kulturalnymi. Następne teksty prezentują: ikonografię książki w twórczości więźniów KL Auschwitz, działalność bibliotek dla polskich displaced person w Niemczech Zachodnich po II wojnie światowej oraz funkcjonowanie Działu Integracyjno- Biblioterapeutycznego Biblioteki Śląskiej w Katowicach. Publikacja adresowana jest do bibliologów i filologów, zainteresowanych problemami historii książki, prasy, bibliotek oraz instytucji kultury literackiej.

Krajobrazy kontekstu

Marek Pacukiewicz

„Krajobraz” i „kontekst” stanowią niejako awers i rewers kultury, umożliwiając jej równoczesne pojmowanie i doświadczanie. Pojęcia te prowadzą ku refleksji nad możliwością dookreślenia na nowo zakresu, funkcji i ewentualnej formy teorii kultury w czasach, gdy zarówno „teoria” jak i „kultura” bywają przez humanistykę dyskredytowane lub kwestionowane. Zdaniem autora, aby naszkicować jakąkolwiek teorię kultury, należy dookreślić status pojęć „metafizyka” i „ontologia” we współczesnej humanistyce, bowiem są to terminy często używane wymiennie. Monografia stanowi próbę uporządkowania historii obydwu pojęć oraz ich wpływu na nauki o kulturze oraz teorię kultury. Autor sugeruje „ontologiczność” antropologii kultury oraz metafizyczny potencjał kulturoznawstwa. Tekstom teoretycznym towarzyszą studia nad wybranymi przykładami z zakresu historii antropologii (Marcel Mauss, Bronisław Malinowski), literatury (Elizabeth Bishop, Joseph Conrad) i sztuki (Zbigniew Blukacz, Paolo Uccello, Szymon Prandzioch).

Tradycja i współczesność w badaniach nad językami słowiańskimi. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Annie Zych

red. Andrzej Charciarek, Ewa Kapela

Monografia została przygotowana z okazji jubileuszu czterdziestolecia pracy naukowo-dydaktycznej Profesor Anny Zych związanej z Instytutem Filologii Wschodniosłowiańskiej UŚ niemal od początku jego istnienia. W tomie zebrano dwadzieścia jeden tekstów językoznawczych z dziedziny slawistyki ofiarowanych Jubilatce przez współpracowników, uczniów i przyjaciół nie tylko z Uniwersytetu Śląskiego. Różnorodność tematyczna i metodologiczna podejmowanej przez autorów problematyki jest jednym z walorów Księgi. Publikacja może stanowić inspirującą lekturę dla wszystkich zainteresowanych opisem zjawisk językowych z różnych perspektyw badawczych, szczególnie w ujęciu konfrontatywnym polsko-rosyjskim.

Religiousness and Lifestyles. A Sociological Study of Slovak Families

Wojciech Świątkiewicz, Andrzej Górny, Katarzyna Juszczyk-Frelkiewicz

Książka prezentuje wybrane rezultaty badań socjologicznych prowadzonych w latach 2013–2015 przez polsko-słowacki zespół socjologów skupionych wokół Katedry Socjologii Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Konstantyna Filozofa w Nitrze. Badania empiryczne były zrealizowane  w ramach grantu Ministerstwa Szkolnictwa Republiki Słowackiej oraz Funduszu Wyszehradzkiego. Głównym celem badawczym jest analiza kulturowych wzorów relacji międzypokoleniowych w wybranych kategoriach rodzin, uwzględniająca ich afiliacje konfesyjne i postawy religijne, a także problematyka kohabitacji ujmowanej jako przejaw stylu życia współczesnych rodzin na Słowacji.   

Tożsamość Słowian zachodnich i południowych w świetle XX-wiecznych dyskusji i polemik. T. 2 Język

red. Maria Cichońska, red. Iliana Genew-Puhalewa

Zagadnienia związane z tożsamością stanowią w dziedzinie nauk humanistycznych – zatem także w obrębie badań slawistycznych – jedno z centralnych pól problemowych. Kwestie narodowych odmian tożsamości należą do najbardziej złożonych i przyciągają uwagę badaczy reprezentujących różne dyscypliny wiedzy. Korzystając ze zróżnicowanych podejść i metodologii, uzyskujemy pełniejszy obraz problematyki tożsamościowej i lepiej rozumiemy jej specyfikę rozwojową, determinowaną uwarunkowaniami historycznymi, społecznymi, podmiotowymi, czyli kulturowymi. Świadomość takiego stanu rzeczy stanowiła inspirację dla kolejnych badań z tej dziedziny – także w aspektach lingwistycznych, czego rezultatem jest niniejsza publikacja. Zaprezentowane zagadnienia podjęli – przy okazji jubileuszu czterdziestolecia Instytutu Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Śląskiego – lingwiści z różnych ośrodków naukowych z Polski i z zagranicy – Bośni, Chorwacji, Czarnogóry, Czech, Macedonii, Słowenii i Ukrainy. Odpowiedzieli oni na zaproszenie placówki legitymującej się kilkudziesięcioletnią tradycją naukową, świadomi wagi proponowanej problematyki, ujawniającej ciągle nowe aspekty i wartości realizowane i kreowane w języku podlegającym nieustannym przeobrażeniom. (fragment Przedmowy)

Moment osobisty. Stempowski, Czapski, Miłosz

Dorota Sieroń-Galusek

Kwestia formacji kulturalnej i intelektualnej jest podstawowym pytaniem w pracy. Autorka śledzi kluczowe momenty i składowe tego procesu – zarówno te będące rezultatem oddziaływania otoczenia: rodziny, szkoły, kręgu przyjaciół, jak i dokonywane na własny rachunek wybory. Przede wszystkim zaś świadome i dobrowolne dążenie do doskonalenia się. Autorka wybrała Jerzego Stempowskiego, Józefa Czapskiego i Czesława Miłosza nie tylko jako ludzi działających wspólnie, współtworzących emigracyjny krąg „kultury”. Nade wszystko jako osoby ukształtowane wedle pewnych wzorców i przez całe życie kroczące konsekwentnie drogą myślenia osobnego. Recenzje książki ukazały się w czasopismach: -  „Nowe Książki” nr 6/2014, s. 28; -  „Przegląd Polityczny” 2014, nr 125, s. 204.

Kulturowe i społeczne konteksty pandemii COVID-19

Barbara Orzeł

Czy pandemię COVID-19 możemy porównać do hiszpanki? W jaki sposób możemy definiować „dystans społeczny”? Jak zmieniła się przestrzeń domu? Jaką rolę odegrały i jak zmieniły się nowe media? I w końcu: jak zmienił się nasz dzień dzisiejszy, nasze rytuały, praca i moda? „Kulturowe i społeczne konteksty pandemii COVID-19” narodziły się w wyniku zainteresowania zmianami, które przyniosła „nowa rzeczywistość”. Autorka zanalizowała najważniejsze dziedziny codzienności, w których zakorzeniły się nowe zachowania związane z koniecznością przystosowania się do tej niecodziennej sytuacji.

Studenci dzieciom bajki piszą. Bajki matematyczne. Część 2

Red. Małgorzata Bortliczek, Renata Raszka

Na podstawie recenzji dr Barbary Nawolskiej: Akcja bajek rozgrywa się w kosmosie, w fikcyjnych królestwach, w wysokich górach, w lasach, w grotach, na wyspach i w innych bajkowych krainach. Przygody bohaterów są okazją do rozwiązywania różnorodnych zadań matematycznych zawartych w bajkach i motywacją do wykazania się: umiejętnościami: dodawania i odejmowania, mnożenia i dzielenia, porównywania różnicowego, umiejętnością wykonywania obliczeń zegarowych i kalendarzowych, znajomością jednostek objętości, masy, długości oraz obliczeniami z ich wykorzystaniem, rozumieniem wartości pieniądza i umiejętnością wykonywania obliczeń pieniężnych.