List Sandomierzanki do Podolanki

Franciszek Siarczyński

W roku 1784 w Warszawie ukazała się drukiem powieść pijara Michała Dymitra Krajewskiego (1746-1817), pisarza i działacza oświatowego, członka Towarzystwa Przyjaciół Nauk, nosząca tytuł Podolanka wychowana w stanie natury, życie i przypadki swe opisująca. Powieść owa była wzorowana, ocierając się nieomal o plagiat, na utworze Henri Josepha Du Laurensa (1719-1793 lub 97) Imirce, Ou La Fille de La Nature(Londres 1776). Książka cieszyła się tak wielką popularnością i zainteresowaniem czytelników, że w samym 1784 roku nie tylko rozeszło się całe pierwsze wydanie, ale były i kolejne i to aż siedem! Co było przyczyną tak wielkiej poczytności książki Krajewskiego? Wydaje się, iż przede wszystkim to, że nawiązywała ona do modnych wówczas nowatorskich filozoficznych i pedagogicznych koncepcji Jeana-Jacques'a Rousseau (1712-1778), wedle których wychowanie dziecka powinno ograniczyć się wyłącznie do tego, by miało ono niczym nie skrępowaną możność rozwoju, chronioną przed wpływami zewnętrznymi, przy odrzuceniu wszelkich celów i ideałów, które na owo wychowanie mogłyby mieć jakikolwiek wpływ. Podolanka... opowiada właśnie o takim eksperymencie wychowawczym, mającym na celu wychowanie dzieci natury.

Święty Jacek - pierwszy Ślązak w chwale błogosławionych

Ks. Władysław Staich

Śląsk w dawnych wiekach, Śląsk święty, jak pierwszy spośród dzielnic polskich wszedł w orbitę wpływów nauki Chrystusowej, tak też pierwszy zaczął promieniować duchem Bożym. Z ziemi śląskiej wyrósł szereg wielkich postaci, szermierzy prawdy Chrystusowej św. Jacek, wielki apostoł i cudotwórca rozpoczyna ten szereg warto ich poznać, ukochać i naśladować. Za mało znamy jeszcze tę nową krainę, Śląsk święty, który trzeba dopiero odkrywać, w należyte światło postawić. Ukochać zaś będzie nie trudno, bo to nasze i swojskie, a przy tym święte i wielkie, bo każdy z owych bojowników Bożych, choć w odmienny sposób, kształtował siebie i innych na wzór Boży apostołował, szerzył Królestwo Boże w duszach.

Grażyna

Adam Mickiewicz

Grażyna. Powieść litewska – klasycystyczny poemat epicki Adama Mickiewicza wydany po raz pierwszy w drugim tomie Poezyj z 1823 roku; często określany również jako powieść poetycka. Fabuła Grażyny − pod względem tematyki oraz realiów historycznych pokrewna wydanemu w pięć lat później Konradowi Wallenrodowi − oparta jest na motywie zaczerpniętym z Iliady Homera: pierwowzorem zagniewanego Litawora jest Achilles, zaś Grażyny – Patroklos. Tematem dzieła jest waleczny czyn „niewiasty z wdzięków, a bohatera z ducha”, dokonany w imię wyższości racji ogólnej nad indywidualną oraz tragiczne dzieje małżeństwa Grażyny i Litawora. Grażyna porusza również problem „pamięci o przeszłości i tradycji”, co zbliża powieść do drugiej części Dziadów. Powstanie Grażyny bezpośrednio łączy się z rosnącą w pierwszej połowie XIX wieku popularnością eposów w stylu Torquatoa Tassa oraz ze skrzętnymi studiami autora nad obyczajowością i tradycją pogańskiej Litwy (zwłaszcza rodzimego Nowogródka), co czyni z utworu swoisty „poemat archeologiczny”. Forma dzieła została ponadto stylizowana na język staropolski. Grażyna, zarówno treścią, jak i szesnastowieczną formą, stanowi swego rodzaju kontynuację napisanej wcześniej przez Mickiewicza powiastki Żywila (1819). (za Wikipedią)

Trylogia saska. Hrabina Cosel - Brühl - Z siedmioletniej wojny

Józef Ignacy Kraszewski

"Trylogia saska" autorstwa Józefa Ignacego Kraszewskiego to fascynująca podróż przez burzliwe losy Rzeczypospolitej i Saksonii pod rządami dwóch królów z dynastii Wettynów. Ta monumentalna seria składa się z trzech powieści, które ukazują zarówno dramatyczne wydarzenia historyczne, jak i pełne pasji losy fikcyjnych bohaterów. "Hrabina Cosel" przenosi nas w świat wielkich intryg i tragicznych losów Anny Cosel, jednej z najbardziej znanych królewskich metres. Zakochany w niej bez pamięci August II Mocny, nie cofnie się przed niczym, aby uczynić ją swoją. Lata życia w luksusie i na szczycie władzy nagle ustępują miejsca zdradzie, odrzuceniu i długoletniemu uwięzieniu, które zamieniają życie Cosel w samotną walkę z losem. Kraszewski mistrzowsko oddaje blask i upadek jednej z najpotężniejszych kobiet swoich czasów, ukazując, jak kapryśne mogą być losy tych, którzy zbliżają się zbyt blisko do królewskiego tronu. "BrUhl" to opowieść o Henryku von BrUhlu, skromnym paziu, który dzięki swojej ambicji i bezwzględności staje się jednym z najpotężniejszych ludzi na dworze Augusta III. Powieść odsłania kulisy jego drogi do władzy, na której nie brakowało intryg, zdrad i walki o wpływy. Kraszewski przedstawia BrUhla jako człowieka nieustannie balansującego na krawędzi, który umiejętnie manipuluje zarówno królem, jak i całym dworem, wprowadzając swoje rządy w Saksonii. W cieniu słabego monarchy, BrUhl staje się de facto władcą, a jego rządy odciskają trwałe piętno na historii obu krajów. Ostatnia część trylogii, "Z siedmioletniej wojny", zabiera nas na pole bitwy oraz w centrum politycznych zawirowań, które towarzyszyły konfliktowi między Saksonią a Prusami. Maks Henryk de Simonis, młody Szwajcar szukający swojego miejsca na dworze pruskim, wplątuje się w sieć szpiegowskich intryg. Jego losy splatają się z dziejami wielkich postaci historycznych, a Kraszewski z mistrzowską precyzją ukazuje dramatyzm toczonej wojny i upadku Saksonii. Przez pryzmat jego przygód możemy obserwować skomplikowane relacje między dworami, walkę o władzę oraz wielkie rozczarowanie, które towarzyszy klęsce. "Trylogia saska" to epicka opowieść o ludziach, którzy choć stali blisko władzy, nie zawsze potrafili sprostać jej wyzwaniom. Kraszewski, poprzez swoje postacie, pokazuje, jak wielkie namiętności, ambicje i zdrady mogą prowadzić do nieuniknionej tragedii. Cykl ten stanowi doskonałe połączenie faktów historycznych z fikcją literacką, oferując czytelnikom głęboki wgląd w skomplikowane realia polityczne XVIII-wiecznej Europy oraz barwny obraz życia na królewskich dworach.

Św. Franciszka Rzymianka i jej "Traktat o piekle"

Św. Franciszka Rzymianka

Święta wizjonerka z sercem pełnym miłosierdzia - i spojrzeniem w otchłań wieczności. "Św. Franciszka Rzymianka i jej Traktat o piekle (1384-1440)" to wyjątkowa publikacja przybliżająca duchową głębię jednej z najbardziej niezwykłych postaci późnośredniowiecznego chrześcijaństwa. Francesca Bussa de' Leoni, znana jako św. Franciszka Rzymianka, to postać, która zyskała szacunek i podziw nie tylko ze względu na swoje życie pełne poświęcenia, ale również dzięki głębokim wizjom duchowym, które z czasem stały się inspiracją dla pokoleń wiernych. Książka zawiera unikatowe świadectwo jej doświadczeń mistycznych - "Traktat o piekle" - tekst, który porusza wyobraźnię i wstrząsa sumieniem. Opisując duchowe widzenia rzeczywistości potępionych dusz, święta nie tylko przekazuje teologiczne refleksje, ale przede wszystkim wzywa do przemiany serca, pokuty i modlitwy. Dzieło to to coś więcej niż tylko medytacja nad rzeczywistością piekła - to także obraz kobiety, która, żyjąc w świecie chaosu i niepokoju XV-wiecznego Rzymu, potrafiła połączyć życie rodzinne, działalność charytatywną i duchowe przewodnictwo. Dla miłośników duchowości, historii mistyki chrześcijańskiej i autentycznych przeżyć świętych - lektura, która nie pozostawia obojętnym.

Bajki

Jean de la Fontaine

Jean de La Fontaine (1621-1695) jeden z czołowych przedstawicieli klasycyzmu francuskiego, autor blisko 250 bajek. W młodości uczył się mało, dopiero w 22 roku życia zaczął studiować poetów klasycznych. Porzucił pracę i żonę, po czym udał się do Paryża, gdzie znalazł opiekę między innymi nadintendenta Nicolasa Fouqueta i pani Sablire, która troszczyła się o wszystkie jego potrzeby. W 1684 został członkiem Akademii Francuskiej. Sławę literacką zjednał sobie swymi Contes i Fables, których zalety nie tyle polegają na sztuce wynalazczej, ile na naturalnym i prostym wykładzie. Treść do bajek czerpał z pisarzy starożytnych, a do powiastek z nowelistów włoskich i ze starofrancuskich fabliaux. Naiwność, prawda, prostota, naturalność i żywość to przymioty, które zapewniły twórczości La Fontaine'a uznanie. (Za Wikipedią).

Bosy pan

Nieznany

Zbiór opowiastek z życia prowincji. Fragment utworu: „Było już samo południe, kiedy gospodarz Jasiewicz, sołtys Kapuściński i nauczyciel Dworzecki, gwarząc między sobą o czemś bardzo ważnym dla całej wsi i gminy, posłyszeli nagle jakiś hałas i szczekanie psów. Do wsi wpadło pięciu jeźdźców ma spienionych koniach. Jadący na przedzie pochwycił u boku wiszący róg, i począł trąbić, a następnie strzelił z rewolweru. We wsi zrobiło się wielkie zamieszanie. Trąbienie, krzyki przestraszonych kobiet, wrzask dzieci, wszystko to połączone z przeraźliwym wyciem psów wioskowych, napełniło powietrze jakimś dziwnym gwarem. Jeźdźcy zatrzymali się tuż przed domem Szymona. Dowódca ich z rozdzieloną na dwie strony rudą brodą, z ostrogami u butów, zeskoczył z konia, wpadł do izby i zażądał czegoś śmiało do wypicia i zagryzienia; a jeden z pozostałych doręczył sołtysowi nakaz co do obławy, zalecając pośpiech, gdyż z innej wsi ludzie już byli w lesie. Podobno zeszłej nocy pokazały się w lesie wilki, o czym jednak w Zawadach jeszcze nie wiedziano. Kiedy jeźdźcy wyszli na chwilę do swych koni, Dworzecki rzekł do gospodarza: – To jest Ordyniec, plenipotent naddzierżawcy Markowskiego. Zawsze mu coś strzeli do głowy. Znam go dobrze. Niedawno pobudował Markowskiemu dwa duże statki, jakby okręty, które wkrótce zatonęły na węgierskich jeziorach, nieskończone jeszcze, a i sam o mało nie poszedł z nimi na dno.

Dziewica Orleańska tragedia romantyczna

Friedrich Schiller

Dziewica Orleańska dramat wierszem Friedricha Schillera wydany po raz pierwszy w 1801 roku, oryginał w języku niemieckim. Opowiada on o losach Joanny dArc. Na podstawie tego dramatu powstała opera Joanna dArc (muzyka: Giuseppe Verdi, libretto: Temistocle Solera, prapremiera 1845) oraz Dziewica Orleańska (muzyka i libretto: Piotr Czajkowski, prapremiera 1891).