Linguarum Silva. T. 3: Zmienność - stałość - różnorodność w dawnej i współczesnej polszczyźnie

red. Barbara Mitrenga

Trzeci tom Linguarum Silva zatytułowany Zmienność – stałość – różnorodność w dawnej i współczesnej polszczyźnie składa się z trzech części. Pierwsza część (Zmienność – stałość – różnorodność w dawnej polszczyźnie) zawiera pięć artykułów poświęconych zagadnieniom historycznojęzykowym: refleksji metodologicznej dotyczącej możliwości synkretycznej analizy dawnego materiału leksykalnego; tzw. wyrażeniom funkcyjnym w ujęciu diachronicznym oraz ewolucji semantycznej wybranych leksemów. Druga część (Zmienność – stałość – różnorodność we współczesnej polszczyźnie) liczy pięć artykułów podejmujących tematy charakterystyczne dla najnowszej polszczyzny. Wśród artykułów znalazły się opracowania poświęcone analizie określeń czasowych wnoszących informację o fazie akcji; językowym wyznacznikom płci w dowcipach o polskim małżeństwie; profilowaniu pojęcia rodziny i jej alternatywnych form w serialu M jak miłość; różnorodnym sposobom wyrażania niezadowolenia przez użytkowników forów internetowych oraz internautów korzystających z serwisu demotywatory.pl; a także mowie Górnoślązaków i różnorodnym sposobom jej funkcjonowania w Internecie. Trzecia część (Varia) zawiera m.in. recenzję książki Agnieszki Słobody pod tytułem Liczebnik w grupie nominalnej średniowiecznej polszczyzny. Semantyka i składnia (2012). Zróżnicowana tematyka artykułów publikowanych w Linguarum Silva potwierdza szeroki wachlarz zainteresowań, naukowych inspiracji oraz realizowanych kierunków badawczych młodych lingwistów. Tom adresowany jest zarówno do językoznawców i studentów kierunków humanistycznych, jak i do Czytelników interesujących się tematyką zaproponowaną przez Autorów poszczególnych tekstów.

Regionalisation in Europe: The State of Affairs

Dorota Nowalska-Kapuścik

Zachodzące współcześnie zmiany w życiu społecznym podyktowane między innymi postępującą globalizacją, spowodowały waloryzację różnego rodzaju terytoriów i terytorialności. Za sprawą decentralizacji oraz terytorializacji rozwoju gospodarczego do głosu ponownie dochodzą jednostki terytorialne, w tym zyskujące na znaczeniu regiony wyrażające specyficzną tożsamość zamieszkujących je populacji. Procesy te znajdują swoje odzwierciedlenie w występujących w różnej konfiguracji zjawiskach regionalizacji i regionalizmu, których przykłady zostały opisane w niniejszej książce. Redaktorzy tomu i jednocześnie autorzy kilku jego rozdziałów zebrali niezwykle ciekawy materiał ukazujący przemiany, jakim podlegają współczesne polskie i europejskie regiony w wymiarze zarówno politycznym, społecznym, jak i gospodarczym. Bezwzględnym walorem książki są rozdziały przygotowane przez zagranicznych autorów ukazujące doświadczenia europejskich regionów. Czytelnik może zatem nie tylko zgłębić swoją wiedzę na temat polskich regionów, ze szczególnym uwzględnieniem regionalizmu na Górnym Śląsku, ale także spojrzeć na region z perspektywy Irlandii Północnej, Szkocji i Walii, a także doświadczeń hiszpańskich, węgierskich czy włoskich, skąd pochodzą autorzy prezentowanych w książce tekstów.

Thorax morphology and its importance in establishing relationships within Psylloidea (Hemiptera, Sternorrhyncha)

Jowita Drohojowska

Morfologia tułowia i jej wykorzystanie w ustalaniu stosunków pokrewieństwa w obrębie nadrodziny Psylloidea (Hemiptera, Sternorrhyncha)   Praca zawiera opis i dokumentację budowy tułowia 59. gatunków koliszków, przedstawicieli wszystkich wyższych jednostek taksonomicznych w obrębie nadrodziny Psylloidea (Hemiptera, Sternorrhyncha) wg klasyfikacji Burckhardt, Ouvrard (2012). Opierając się na kryterium paleontologicznym, porównaniach wewnątrzgrupowych oraz porównaniach pozagrupowych, przeprowadzono analizę kierunków zmian elementów budowy tułowia i jego przydatków. Przy pomocy analizy kladystycznej, z wykorzystaniem programu komputerowego TNT 1.1 (Goloboff et al., 2008) ustalono relacje filogenetyczne pomiędzy analizowanymi taksonami, obrazując je kladogramami. Uzupełniono charakterystyki rodzin i podrodzin o nowe cechy zidentyfikowane w obrębie tułowia. Na ich podstawie stworzono klucz do oznaczania gatunków z poszczególnych podrodzin światowej fauny koliszków. Wyniki przedstawione w tej pracy będą wykorzystywane przez grono specjalistów zajmujących się owadami z nadrodziny Psylloidea do wnioskowania o ich filogenezie, wnosząc wkład w proces tworzenia jasnej i aktualnej klasyfikacji światowej fauny owadów z nadrodziny Psylloidea (Hemiptera, Sternorrhyncha).

Primordia Romana. Mityczna przeszłość Rzymu i pamięć o niej w rzymskich numizmatach zaklęta

Agata Aleksandra Kluczek

W książce przeanalizowano obecność w rzymskim mennictwie motywów dotyczących początków Rzymu (primordia) i odwołania do mitu trojańsko-rzymskiego zakreślone „od Eneasza do Romulusa”. Począwszy od III wieku p.n.e. po IV stulecie na monetach i medalionach starożytni emitenci umieszczali obrazy nawiązujące do postaci oraz wątków mitycznych. W książce podjęto rozważania nad atrakcyjnością treści mityczno-fundacyjnych w zmieniającej się przez stulecia rzeczywistości historycznej, dostrzegając w takim przekazie wyraz uznania dla tradycji Miasta nad Tybrem i w taki sposób wyrażaną akceptację rzymskiej tożsamości. Publikacja jest adresowana do historyków, numizmatyków oraz miłośników starożytnego Rzymu.   Agata Aleksandra Kluczek, doktor habilitowany, pracownik Zakładu Historii Starożytnej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.   Zajmuje się dziejami starożytnego Rzymu, historią idei oraz ideologią władzy cesarskiej. Szczególnym obszarem jej zainteresowań naukowych jest numizmatyka rzymska.   Do najważniejszych jej prac należą: Polityka dynastyczna w Cesarstwie Rzymskim w latach 235–284. Katowice 2000, Studia nad propagandą polityczną w Cesarstwie Rzymskim II i III w. Toruń 2006, VNDIQVE VICTORES. Wizja rzymskiego władztwa nad światem w mennictwie złotego wieku Antoninów i doby kryzysu III wieku – studium porównawcze. Katowice 2009 oraz „Roma marmorea”. W poszukiwaniu śladów działalności budowlanej cesarzy wojskowych. Poznań 2012 oraz „Roma marmorea” (235–284). Zapomniana epoka rzymskiego budownictwa. Poznań – Gniezno 2013. [31.07.2014]

Voces y caminos en la enseñanza de español/LE: desarrollo de las identidades en el aula

R. Sergio Balches Arenas, Cecylia Tatoj

Monografia „Voces y caminos en la enseñanza de español /LE: desarrollo de las identidades en el aula”, ma na celu przedstawienie różnorodności badań prowadzonych we współczesnej dydaktyce języka hiszpańskiego dotyczących kształtowania się i rozwijania tożsamości. Znajdziemy w niej dwanaście rozdziałów napisanych przez autorów reprezentujących polskie i zagraniczne uczelnie, poświęconych zarówno rozważaniom teoretycznym zawartym w pierwszej części, jak i konkretnym propozycjom wykorzystania badań w praktyce glottodydaktycznej, które opisane zostały w części drugiej. Pierwszą część publikacji rozpoczyna tekst Evy Álvarez Ramos i Carmen Romero Claudio poświęcony rozwojowi indywidualnemu i jego wpływowi na edukację interkulturową. W dalszej części R. Sergio Balches Arenas i Magdalena Słowik, na bazie analizy porównawczej zdrobnień w języku hiszpańskim i polskim, przedstawiają nowe propozycje pracy na lekcji hiszpańskiego. Mª del Carmen García Manga wyjaśnia mechanizmy motywacyjnych w kształtowaniu i kreowaniu leksyki. Justyna Hadaś analizuje introspekcję jako główną strategię nauczania kultury. Antonio María López González, omawia rolę obserwacji w pracy nauczyciela. Manuel Fco. Romero Oliva, i Ester Trigo Ibáñez przedstawiają kształcenie nowych czytelników. José María Santos Rovira omawia rolę nauczyciela jako motywatora w nauce języków obcych, natomiast Bożena Wisłocka Breit skupia się na kursach typu MOOC’s i omawia ich możliwe zastosowania w nauczaniu języka hiszpańskiego. Druga część tomu zawiera propozycje wykorzystania badań naukowych w praktyce nauczania języka hiszpańskiego, których autorami są: Roland Campos López, Rafael Fernández Jiménez, Hugo Heredia Ponce, Fátima Quirós Rivero, Monika Ciesielkiewicz, Raúl Fernández Jódar i Joanna Fernández.   R. Sergio Balches Arenas, starszy wykładowca w Zakładzie Filologii Hiszpańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Koordynator studiów magisterskich filologii hiszpańskiej specjalność nauczycielska. W latach 2001–2002 koordynator Kursu Mediacji Interkulturowej oraz w latach 2003–2004 studiów magisterskich specjalność mediacja interkulturowa prowadzonych przez Uniwersytet w Almerii, wchodzących w skład europejskiego programu EQUAL.   Zainteresowania badawcze: socjolingwistyka, językoznawstwo stosowane w dydaktyce, pragmatyka i glottodydaktyka. Jest współautorem podręcznika do nauczania języka hiszpańskiego, współredaktorem monografii dotyczącej nauczania języka hiszpańskiego w Polsce oraz autorem licznych artykułów naukowych. We współpracy z Instytutem Cervantesa w Krakowie i polskimi ośrodkami naukowymi koordynuje oraz organizuje liczne konferenyje naukowe na temat nauczania języka hiszpańskiego. [16.05.2018]   Cecylia Tatoj, doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, specjalność gramatyka kontrastywna hiszpańsko-polska. Od początku związana z językiem hiszpańskim na Uniwersytecie Śląskim: jako studentka nowo powstałego kierunku, asystent naukowo-dydaktyczny, a obecnie adiunkt w Zakładzie Studiów Iberyjskich i Latynoamerykańskich (dawniej Zakład Hispanistyki).   Zainteresowania badawcze: porównywanie różnych pól semantycznych języka hiszpańskiego i polskiego na bazie gramatyki kognitywnej oraz glottodydaktyka ze szczególnym uwzględnieniem roli kompetencji interkulturowej w nauczaniu języka hiszpańskiego Polaków. Jest współredaktorką pięciu monografii wydanych w Polsce i w Hiszpanii, autorką 18 artykułów i rozdziałów w monografiach naukowych opublikowanych w polskich i zagranicznych czasopismach naukowych, materiałów dla nauczycieli, a także raportu na temat nauczania języka hiszpańskiego w sekcjach dwujęzycznych w Polsce. [16.05.2018]

Polityka zagraniczna Polski wobec Ameryki Łacińskiej w okresie pozimnowojennym

Justyna Łapaj-Kucharska

Praca, pt.: „Polityka zagraniczna Polski wobec Ameryki Łacińskiej w okresie pozimnowojennym”, poświęcona jest analizie polityki zagranicznej Polski wobec wybranych państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów w okresie pozimnowojennym. Monografia w kompleksowy sposób ukazuje charakter relacji polsko-latynoamerykańskich, ze szczególnym uwzględnieniem relacji bilateralnych z wybranymi państwami tego regionu, tj.: Brazylią, Argentyną, Chile, Meksykiem, Kolumbią i Wenezuelą. Stosunki dwustronne ukazane zostały na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej, kulturalnej oraz naukowej. W pracy pojawiają się także odwołania do stosunków Polski z innymi państwami Ameryki Łacińskiej, jak np. Kuby, Peru, Panamy czy Ekwadoru. Choć zasadnicza część pracy poświęcona jest relacjom dwustronnym po 1989/1990 roku, a zwłaszcza po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, to w pracy pojawiły się również odniesienia do wcześniejszych okresów polityki Polski wobec Ameryki Łacińskiej z podziałem na ich najbardziej charakterystyczne etapy, ukazujące elementy ciągłości i zmiany w stosunkach dwustronnych. Relacje Polski z państwami latynoamerykańskimi ukazano zarówno w wymiarze dwu-, jak i wielostronnym. Praca jest pierwszą w literaturze przedmiotu, która w kompleksowy sposób prezentuje charakter relacji polsko-latynoamerykańskich w okresie pozimnowojennym. Monografia ta, kierowana jest do osób, których zainteresowania koncentrują się wokół polityki zagranicznej Polski na kierunkach pozaeuropejskich, z powodzeniem może zostać wykorzystana, jako podstawa do opracowania poszerzonej strategii RP w odniesieniu do krajów tego regionu, a także przez różnego rodzaju think-tanki zajmujące się opracowywaniem materiałów o charakterze doradczym w zakresie polityki zagranicznej RP, jak również przez społeczność akademicką (naukowców, dydaktyków oraz studentów) w celu poszerzenia wiedzy na temat stosunków Polski z krajami Ameryki Łacińskiej.   Justyna Łapaj-Kucharska, doktor nauk społecznych, adiunkt w Zakładzie Stosunków Międzynarodowych, w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Autorka artykułów naukowych osadzonych w zagadnieniach stosunków międzynarodowych, dotyczących między innymi: Ameryki Łacińskiej, Bliskiego Wschodu i polityki zagranicznej Polski. Uczestniczka kilku grantów uczelnianych i projektów naukowo-badawczych poświęconych zróżnicowanej tematyce z pogranicza mediów, teoretycznych aspektów demokracji, funkcjonowania Unii Europejskiej oraz relacji międzynarodowych. Od 2010 roku członkini kolegium redakcyjnego Czasopisma UŚ „Pisma Humanistyczne”, od 2015 roku figurującego na liście B czasopism punktowanych MNiSW. Od 2013 r. pełni funkcję redaktora tematycznego oraz zastępcy redaktora naczelnego Pism Humanistycznych. Od 2007 roku zaangażowana w działalność o charakterze organizacyjnym. Pełniła funkcję wiceprzewodniczącej Koła Naukowego Stosunków Międzynarodowych UŚ, w ramach którego współorganizowała szereg studencko-doktoranckich konferencji naukowych o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym z udziałem licznych ekspertów ze świata nauki, kultury, biznesu i polityki. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół polityki zagranicznej Polski, Ameryki Łacińskiej, Bliskiego Wschodu (ze szczególnym uwzględnieniem państwa Izrael), kultury żydowskiej, stosunków międzynarodowych (ze szczególnym uwzględnieniem Korei Północnej) oraz psychologicznych aspektów terroryzmu. Wybrane publikacje: - Selected aspects of Polish-Mexican relations on the political, economic and cultural-scientific level in the 21st century, “Ad Americam. Journal of American Studies. vol. 19” (Kraków 2018). - Stosunki australijsko-izraelskie w latach 1948-2013. Polityka Zagraniczna Australii w XXI wieku. Red. A. Kandzia-Poździał (Katowice 2017). - Sytuacja Polaków osadzonych w ekwadorskich więzieniach za przemyt narkotyków w kontekście kryzysu wymiaru sprawiedliwości w Ekwadorze, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” (Katowice 2016). - Brazylia w polskiej polityce zagranicznej w drugiej dekadzie XXI wieku. Stosunki Polski z mocarstwami w drugiej dekadzie XXI wieku. Red. K. Czornik, M. Lakomy, M. Stolarczyk (Katowice 2016). - Specyfika polsko-izraelskich stosunków kulturalnych po 1990 roku. „Polityka i Społeczeństwo” (Rzeszów 2013). - Międzynarodowy wymiar konfliktu bliskowschodniego. „Szkice o Państwie i Polityce”, Zeszyt XII (Katowice 2012). - Korea Północna i problem praw człowieka. Bezpieczny świat wielu narodów i kultur. Przewodnik dla nauczycieli. Red. A. Gomóła, M. Kądziela. (Będzin 2011). - Szabat i koszerność, źródłem uświęcenia w żydowskim życiu religijnym. „Pisma Humanistyczne: Wokół spraw żydowskich”. Zeszyt VIII (Katowice 2011). [23.01.2020]

Nowocześni i nowoczesne. Konstelacje wyobraźni

Paweł Majerski

Autora interesuje stan „nienasycenia” – w ucieczce przed twórczą stabilizacją, więzieniem schematu, w pragnieniu nieustannego bycia „przed”, nigdy w anihilującym indywidualność szeregu. W wymiarze nadrzędnym ów stan oznacza poszukiwanie rozwiązań estetycznych i etycznych w potyczkach ze światem materialnym naszej współczesności, wytyczanie ścieżek w ukrytych pasażach wyobraźni i tworzenie własnych, gotowych do przełamywania, form wyrazu. Wybrani pisarze (Tytus Czyżewski, Tadeusz Peiper, Mila Elin, Stanisław Grędziński, Lech Piwowar, Tadeusz Gajcy, Tymoteusz Karpowicz, Krystyna Miłobędzka, Andrzej Falkiewicz, Józef Bujnowski) chcieli być artystami nowej epoki, którzy podejmują, oczywiście „na własny rachunek”, problemy odwieczne i uniwersalne: pytają o Boga, byt, granice poznania; tworzą nadrealne transkody lub generują ekwiwalenty, poszukują śladów epifanijnych, niekiedy wybierają ścieżki ideologicznego zaangażowania, mierzą się z migotliwością i niepewnością znakowej obecności. Nowocześni i nowoczesne… są opowieścią o wyobraźni, wyborach nie tylko estetycznych, konieczności powoływania do istnienia wiersza, który wciąga słowa w wirówkę mnożonych sensów, znaczeń, semantycznych batalii. Z przekonaniem o wartości eksperymentu.

U źródeł polskich partykuł. Derywacja funkcjonalna, przemiany, zaniki

Krystyna Kleszczowa

Monografia kierowana jest głównie do historyków języka, ale też do lingwistów zajmujących się współczesnymi wyrażeniami metatekstowymi (bazą teoretyczną jest Słownik gniazdowy polskich partykuł M. Grochowskiego, A. Kisiel i M. Żabowskiej). Głównym zadaniem autorki jest odsłanianie zasad nominacyjnych klasy partykuł, rozumianych jako metatekstowe operatory otwierające i komentujące remat wypowiedzenia. Zasady nominacyjne partykuł nazywane są derywacją funkcjonalną, chodzi bowiem o pokazanie, jak elementy planu przedmiotowego zmieniają swój status, jak zaczynają funkcjonować w planie metatekstowym. Układ i kolejność rozpatrywanych zasad nominacyjnych dyktował materiał językowy. Ich opis otwierają partykuły powstałe na bazie przysłówków, potem pokazane są partykuły, których bazą był czasownik, a na końcu – omawiane są partykuły odzaimkowe. Prezentowane w monografii analizy mają walor wyjaśniający, a nie idiograficzny. Opisowość sprowadzana jest do gromadzenia materiału niezbędnego do konstruowania faktu historycznego (językowego procesu). Argumentem na prawdziwość wysuwanych tez jest seryjność zjawiska. Okazuje się, że materiał historyczny w znacznym stopniu rozszerza bazę przykładową (odnotowano ponad 70 wygasłych już polskich partykuł).