Muzyka na Śląsku Cieszyńskim

red. Bogumiła Mika, Magdalena Szyndler

Ziemia cieszyńska od lat inspirowała artystów, kompozytorów oraz twórców związanych z kulturą. Szczególnie muzyczna kultura ludowa była i jest bodźcem do działań na płaszczyźnie gromadzenia, analizowania i badania materiału folklorystycznego (pieśni, melodie instrumentalne), ale także tworzenia na jej bazie nowych utworów zarówno w estetyce „klasycznej” (stylizacje), jak i „przetworzonej” (m.in. muzyka folkowa i jej pochodne). Śląsk Cieszyński jest miejscem badań naukowych przede wszystkim ze względu na bogatą przeszłość historyczną i kulturową, o czym świadczą teksty umieszczone w niniejszej publikacji pt. Muzyka na Śląsku Cieszyńskim (ze wstępu)

Miło mi panią poznać. Język polski w sytuacjach komunikacyjnych. T. 1: Podręcznik. T. 2: Tłumaczenia dialogów i klucz do ćwiczeń. Wyd. 7. rozszerz. (2 wolumeny)

Barbara Serafin, Aleksandra Achtelik

Podręcznik adresowany jest do cudzoziemców pragnących poznać podstawy języka polskiego. Autorki wykorzystują metodę komunikacyjną, organizując poszczególne jednostki lekcyjne wokół konkretnej sytuacji komunikacyjnej. Uczący się poznaje podstawowe słownictwo i zwroty używane np. podczas wizyty u lekarza, zakupów w sklepie, kiosku itp. Sytuacjom komunikacyjnym podporządkowana jest gramatyka oraz ćwiczenia utrwalające. Książka przeznaczona jest do nauki z nauczycielem i samodzielnej pracy, ponieważ zawiera tłumaczenia dialogów w siedmiu wersjach językowych: angielskiej, francuskiej, hiszpańskiej, niemieckiej, rosyjskiej, włoskiej i duńskiej oraz klucz do ćwiczeń. Płyta CD zawiera nagrania wszystkich dialogów w języku polskim. Ponadto cały materiał gramatyczny uporządkowany został w tabelach, co ułatwia rozstrzygnięcie ewentualnych wątpliwości. Podręcznik został wzbogacony licznymi ilustracjami, reprodukcjami, zdjęciami oraz innymi materiałami przybliżającymi elementy kultury polskiej i realia życia codziennego w Polsce. Wersja elektroniczna nie zawiera płyty CD.

Зазеркалье. Предметный мир примет и поверий (Свадебный цикл) / Zazierkalje. Priedmietnyj mir primiet i powierij (Swadiebnyj cykł)

Piotr Czerwiński

Na materiale rosyjskich ludowych wróżb i podań związanych z obrzędami ślubnymi zaprezentowano czynności, role uczestników i ich znaczenie nie tylko w samym obrzędzie, lecz także w perspektywie ich teraźniejszych i przyszłych stanów. Scharakteryzowano postać narzeczonej jako głównej jednostki, z punktu widzenia jej znaczeń w etapach obrzędu. Świat przedmiotów przedstawiono jako szczególny wobec realnej rzeczywistości, oddziaływujący na człowieka oraz taki, który poddaje się wpływom z jego strony. Na podstawie materiału autor proponuje szereg podejść do potencjalnych typologii wirtualnych znaczeń jednostek paradygmatycznych. Przedstawiono tu również ich budowę oraz pozycję w ogólnej semantyce.

Linguarum Silva. T. 3: Zmienność - stałość - różnorodność w dawnej i współczesnej polszczyźnie

red. Barbara Mitrenga

Trzeci tom Linguarum Silva zatytułowany Zmienność – stałość – różnorodność w dawnej i współczesnej polszczyźnie składa się z trzech części. Pierwsza część (Zmienność – stałość – różnorodność w dawnej polszczyźnie) zawiera pięć artykułów poświęconych zagadnieniom historycznojęzykowym: refleksji metodologicznej dotyczącej możliwości synkretycznej analizy dawnego materiału leksykalnego; tzw. wyrażeniom funkcyjnym w ujęciu diachronicznym oraz ewolucji semantycznej wybranych leksemów. Druga część (Zmienność – stałość – różnorodność we współczesnej polszczyźnie) liczy pięć artykułów podejmujących tematy charakterystyczne dla najnowszej polszczyzny. Wśród artykułów znalazły się opracowania poświęcone analizie określeń czasowych wnoszących informację o fazie akcji; językowym wyznacznikom płci w dowcipach o polskim małżeństwie; profilowaniu pojęcia rodziny i jej alternatywnych form w serialu M jak miłość; różnorodnym sposobom wyrażania niezadowolenia przez użytkowników forów internetowych oraz internautów korzystających z serwisu demotywatory.pl; a także mowie Górnoślązaków i różnorodnym sposobom jej funkcjonowania w Internecie. Trzecia część (Varia) zawiera m.in. recenzję książki Agnieszki Słobody pod tytułem Liczebnik w grupie nominalnej średniowiecznej polszczyzny. Semantyka i składnia (2012). Zróżnicowana tematyka artykułów publikowanych w Linguarum Silva potwierdza szeroki wachlarz zainteresowań, naukowych inspiracji oraz realizowanych kierunków badawczych młodych lingwistów. Tom adresowany jest zarówno do językoznawców i studentów kierunków humanistycznych, jak i do Czytelników interesujących się tematyką zaproponowaną przez Autorów poszczególnych tekstów.

Daleko i blisko. Szkice o prozie XX wieku

Zdzisław Marcinów

Daleko i blisko – ten metaforyczny tytuł jakoś określa wszystkie zgromadzone teksty. Oznacza zarazem to, co dane tu i teraz, ale i to, co od dawna dystynktywne, nieprzemijające – najważniejsze. W każdym razie ciągle ważne i niemijające. Wszyscy omawiani pisarze: Konwicki, Kuncewiczowa, Stojowski, Vincenz, Hemar, Wierzyński, Filipowicz, Pavel – a to, jak widać, pióra bardzo wybitne, podejmują bowiem zadanie oddania w literackim wymiarze fundamentalnego dla nich doświadczenia, zapisanego na trwałe w pamięci. Książka jest zbiorem esejów o wyraźnie zaznaczonej tematyce – są to autobiograficzne rozważania pisarzy wokół wojny, okupacji, galicyjskiej i kresowej mitologii, emigracji i także w kontekście powojennych przemian politycznych: stalinizmu, socrealizmu, odwilży. Może dziwić obecność w tym kontekście tematu wędkarskiego, podejmowanego w prozie Kornela Filipowicza i wielkiego czeskiego pisarza Oty Pavla. Ale ten temat w ich prozie wcale nie jest błahy. Chwile samotności w obliczu natury z wędką w dłoni dawały moment zapomnienia – chroniły przed rozpaczą wynikłą z bardzo bolesnych, wojennych przeżyć.

W cieniu tragedii wołyńskiej 1943 roku. 70. rocznica mordów Polaków na Kresach Południowo-Wschodnich Rzeczypospolitej

Jerzy Sperka, red. Ewa Żurawska

Publikacja W cieniu tragedii wołyńskiej 1943. 70. rocznica mordów Polaków na Kresach Południowo-Wschodnich Rzeczypospolitej jest owocem konferencji naukowej poświęconej tej tragicznej rocznicy, a zorganizowanej przez Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego i Katowicki Oddział Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich pod honorowym patronatem prof. zw. dr hab. Wiesława Banysia – JM Rektora Uniwersytetu Śląskiego. Konferencję prowadził  prof. dr hab. Jerzy Sperka, dyrektor Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego. Poszczególne referaty zostały wygłoszone 13. czerwca 2013 roku przez pracowników Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego (dr hab. Joanna Januszewska-Jurkiewicz, dr hab. Krzysztof Nowak) oraz gości z innych uczelni – Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (prof. dr hab. Maria Dębowska), UMCS (dr Janusz Kłapeć), AGH z Krakowa (dr Lucyna Kulińska), a także przedstawicieli IPN Oddziału w Katowicach (dr Grzegorz Bębnik i dr Andrzej Drogoń) oraz Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich (Bogdan Kasprowicz, mgr Antoni Wilgusiewicz). Czytelnik znajdzie w publikacji omówienie różnych aspektów relacji polsko-ukraińskich na Wołyniu, ich tła społeczno-ekonomicznego, genezy ideologii ukraińskiego nacjonalizmu i jego rozwoju w latach II wojny światowej, przebiegu zbrodni dokonanych na polskiej ludności cywilnej. Te wątki rozwinęli głównie Joanna Januszewska-Jurkiewicz i Krzysztof Nowak, ukazując wydarzenia w kontekście historycznym. W tomie ukazano różne zachowania mieszkańców Wołynia oraz postawy duchowieństwa, polskich władz podziemnych i niemieckich władz okupacyjnych w obliczu ludobójstwa, a także losy uchodźców z Wołynia. Autorzy zamieszczonych tekstów starali się dociec przyczyn dokonanych zbrodni, posługując się metodami historycznymi i analizą socjologiczno-politologiczną. Opinie na temat ludobójstwa na Kresach Wschodnich w latach 1939–1945 zawarte w dokumentach i publicystyce władz polskich w kraju i na uchodźstwie przedstawił Zygmunt Woźniczka, a metody i formy aktów ludobójstwa zostały omówione przez Andrzeja Drogonia. Dramatyczne wydarzenia w powiecie złoczowskim w ujęciu Grzegorza Bębnika nabrały perspektywy bardziej osobistej dzięki wykorzystaniu dziennika Wiesławy Michałek. Natomiast w wystąpieniu Bogdana Kasprowicza pojawił się wątek Ślązaków, emerytowanych górników, którzy przebywając wraz z rodzinami w sanatorium na Wołyniu, stali się jednymi z pierwszych ofiar ukraińskich nacjonalistów. Autor przypomniał także postać OMI Ludwika Wrodarczyka z Radzionkowa, proboszcza w diecezji łuckiej, bestialsko zamordowanego przez upowców. Losy polskich nauczycieli na Podolu podczas II wojny światowej zaprezentował Antoni Wilgusiewicz. Z kolei Maria Dębowska przedstawiła postawy duchownych łuckich wobec zagrożenia ze strony nacjonalistów ukraińskich. Podsumowania tych wątków dokonał Janusz Kłapeć, prezentując opis losów uchodźców z Wołynia przybyłych na Lubelszczyznę w Generalnym Gubernatorstwie w 1943 roku. Podsumowaniem całości są rozważania Lucyny Kulińskiej, która starała się zgłębić przyczyny tragicznych wydarzeń, dokonując analizy sojologiczno-politologicznej. Autorka nakreśliła także ideologiczne tło ludobójczej działalności ukraińskich nacjonalistów z OUN-UPA na ludności polskiej, opierając się na źródłach archiwalnych. Rozważania zostały wzbogacone relacjami świadków oraz ilustracjami. Publikacja ma charakter naukowy, ale napisana przystępnie jest adresowana do wszystkich osób zainteresowanych tematyką kresową.

Regionalisation in Europe: The State of Affairs

Dorota Nowalska-Kapuścik

Zachodzące współcześnie zmiany w życiu społecznym podyktowane między innymi postępującą globalizacją, spowodowały waloryzację różnego rodzaju terytoriów i terytorialności. Za sprawą decentralizacji oraz terytorializacji rozwoju gospodarczego do głosu ponownie dochodzą jednostki terytorialne, w tym zyskujące na znaczeniu regiony wyrażające specyficzną tożsamość zamieszkujących je populacji. Procesy te znajdują swoje odzwierciedlenie w występujących w różnej konfiguracji zjawiskach regionalizacji i regionalizmu, których przykłady zostały opisane w niniejszej książce. Redaktorzy tomu i jednocześnie autorzy kilku jego rozdziałów zebrali niezwykle ciekawy materiał ukazujący przemiany, jakim podlegają współczesne polskie i europejskie regiony w wymiarze zarówno politycznym, społecznym, jak i gospodarczym. Bezwzględnym walorem książki są rozdziały przygotowane przez zagranicznych autorów ukazujące doświadczenia europejskich regionów. Czytelnik może zatem nie tylko zgłębić swoją wiedzę na temat polskich regionów, ze szczególnym uwzględnieniem regionalizmu na Górnym Śląsku, ale także spojrzeć na region z perspektywy Irlandii Północnej, Szkocji i Walii, a także doświadczeń hiszpańskich, węgierskich czy włoskich, skąd pochodzą autorzy prezentowanych w książce tekstów.

Normalizacja europejska w zakresie informatologii

Anna Matysek

Przedmiotem rozważań w monografii jest działalność europejskich organizacji normalizacyjnych w zakresie informatologii na tle aktywności innych organizacji normalizacyjnych i standaryzacyjnych. Głównym celem jest analiza europejskiego systemu normalizacyjnego i przedstawienie prac poszczególnych organów technicznych podejmujących różne aspekty działalności informacyjnej. Na postawie ilościowej analizy międzynarodowych i europejskich dokumentów normalizacyjnych, opublikowanych w latach 1990-2013, zajęto się ustaleniem znaczenia normalizacji europejskiej w zakresie informatologii w skali międzynarodowej. W książce podjęto także problem wpływu normalizacji europejskiej na polską działalność w zakresie informatologii, bibliotekarstwa i bibliografii, prowadzoną przez 242 Komitet Techniczny. Monografia stanowi przyczynek do badań krajowej, europejskiej i międzynarodowej normalizacji i standaryzacji w działalności informacyjnej i bibliotecznej. Publikacja skierowana jest przede wszystkim do osób wykorzystujących normy w codziennej pracy - specjalistów informacji, bibliotekarzy, a także wszystkich zainteresowanych problematyką działalności normalizacyjnej.