Z Dziejów Prawa. T. 10 (18)

red. Marian Mikołajczyk, red. Wojciech Organiściak

Kolejny tom czasopisma historyków prawa zawiera artykuły: Joanny Ożarowskiej dotyczący zasady praedia debent esse vicina w prawie rzymskim oraz jej znaczenia w polskim prawie cywilnym, Wojciecha Organiściaka na temat rozumienia przez Wincentego Skrzetuskiego „sądów zadwornych”, Michała Bożka dotyczący zasady demokracji w Konstytucji weimarskiej, Tomasza Szczygła na temat przestępstw przeciwko moralności w pracach Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej, Katarzyny Todos o prawie prasowym w latach 1919–1939; Andrzej Drogoń z kolei pochyla się nad koncepcjami doktrynalnymi i wymiarem praktycznym postulowanych zmian statutu organicznego województwa śląskiego w okresie II RP, Anna Moszyńska zaś opisuje prawo spadkowe w nieznanym projekcie kodeksu cywilnego, Anna Stawarska-Rippel, opierając się na wewnętrznych dokumentach Ministerstwa Sprawiedliwości PRL, analizuje współpracę resortów sprawiedliwości państw socjalistycznych (w latach 1958–1963), zaś Jan Kil pochylił się nad prawem islamu. Część pierwszą czasopisma (zatytułowaną: Artykuły i rozprawy) wzbogacają dwa obcojęzyczne teksty: Ingrid Lenczowej pt. The Divorce Law in the Kingdom of Hungary oraz Martina Skaloša: Vznik Slovenskej republiky 1993 vo svetle politických a právnych aspektov. W części materiałowej znalazło się rzetelne opracowanie Ordynacji saskiej dla Woyska Posiłkowego w Polsce z roku 1715 autorstwa Wojciecha Organiściaka oraz fragment omawianego tekstu. Część recenzyjna zawiera tekst dotyczący książki Jacka Wijaczki pt. Kościół wobec czarów w Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku (na tle europejskim). Tradycyjnie tom zamykają Kronika Katedry Historii Prawa oraz wykaz publikacji pracowników Katedry Prawa za 2016 rok.

W cudzysłowie. O literaturze polskiej XX i XXI wieku

Iwona Gralewicz-Wolny

Zbiór dwunastu szkiców interpretacyjnych poświęconych twórczości współczesnych polskich poetów (Leśmian, Sebyła, Broniewski, Białoszewski, Kamieńska, Szymborska, Lipska) i prozaików (Kapuściński, Dehnel, Opfer). W bezpośredniej bliskości tekstu prowadzone są lekturowe rozważania na temat wybranych wątków dorobku literackiego wymienionych autorów. Problematyka pamięci, splot prawdy i kłamstwa, opresja językowych klisz, dramat pośmiertnego rozproszenia, zwodnicze piękno ideologicznych manifestów, kontrapunkt światła i mroku, mikroujęcia rzeczywistości,  trudna koegzystencja bytów ludzkich i zwierzęcych – to tylko niektóre kwestie napotkane przez autorkę książki w jej wędrówce po „cudzym słowie”.

Koncepcje teoretyczne rozwoju regionalnego

Alicja Szajnowska-Wysocka, Sławomir Sitek

Monografia poświęcona jest kwestiom rozwoju regionalnego w ujęciu teoretycznym. Porządkuje zakres terminologiczny pojęcia rozwoju oraz naświetla metody jego badania. Praca rozważa wpływ globalizacji, która reorganizuje przestrzeń polityczną, społeczną i gospodarczą, a tym samym kształtuje proces rozwoju. W książce znajduje się szeroki i systematyzujący opis teorii rozwoju regionalnego, ze szczególnym podziałem na koncepcje klasyczne i endogeniczne. Przedstawiono także współczesne idee rozwoju zrównoważonego oraz zintegrowanego. Ostatni rozdział poświęcony został wybranym uwarunkowaniom i problemom rozwoju regionalnego i lokalnego. Odniesiono się do sytuacji rozwoju na obszarach przygranicznych, zjawiska depopulacji oraz roli innowacji.  Opracowanie dopełnia obszerna bibliografia, istotna ze względów metodologicznych i dydaktycznych. Publikacja przeznaczona jest dla specjalistów, badaczy, praktyków a także studentów zajmujących się problematyką rozwoju regionalnego.

Znaczenie wykorzystania paliw alternatywnych w transporcie samochodowym dla rozwoju gospodarki niskoemisyjnej Unii Europejskiej

Urszula Motowidlak

Monografia poświęcona jest analizie potrzeb energetycznych transportu samochodowego Unii Europejskiej w zakresie możliwości wykorzystania paliw alternatywnych. W badaniach skoncentrowano się na poszukiwaniu zależności między strategią rozwoju gospodarki niskoemisyjnej a kierunkami zmian popytu na paliwa w transporcie samochodowym. Zależności te zostały wykorzystane do budowy modelu funkcjonowania transportu samochodowego, umożliwiającego badanie efektów zastosowania paliw alternatywnych w tej gałęzi transportu w wymiarze ekonomicznym, środowiskowym, społecznym i w zakresie bezpieczeństwa dostaw paliw transportowych. Skonstruowany model stanowi narzędzie do oceny możliwości rozwoju gospodarki niskoemisyjnej w wyniku wykorzystania paliw alternatywnych w transporcie samochodowym. 

Zjawiska dyspersyjne i przewodnictwo elektryczne w relaksorach, multiferroikach i strukturach wielowarstwowych

Ryszard Skulski

Zjawisko ferroelektryczności zostało odkryte niespełna 100 lat temu, a gwałtowne powiększenie tej grupy materiałów następuje od lat 50-tych ubiegłego wieku. Pośród nich ważne miejsce zajmują ferroelektryki o strukturze perowskitu, oraz roztwory stałe bazujące na ich osnowie. Grupami materiałów bardzo bliskimi ferroelektrykom są tzw. relaksory i relaksorowe ferroelektryki, które odznaczają się wyjątkowymi właściwościami aplikacyjnymi. Multiferroiki i struktury wielowarstwowe to kolejne grupy materiałów o specyficznych właściwościach aplikacyjnych, w których zjawisko ferroelektryczności odgrywa ważną rolę. Ze względów aplikacyjnych (niższe koszty) materiały te często wytwarzane są w postaci ceramicznej. Wymienione grupy materiałów tj. relaksory, multiferroiki i struktury wielowarstwowe w postaci ceramicznej są przedmiotem monografii. W pracy podjęta została próba uporządkowania i uzupełnienia wiedzy dotyczącej wymienionych materiałów, w tym zjawisk (efektów) w nich zachodzących. Dokonany został również przegląd i wybór publikacji poświęconych tematyce na przestrzeni wielu lat. Praca może zainteresować osoby zajmujące się badaniami takich materiałów, a także doktorantów i studentów.

Plan Marshalla. Uwarunkowania i skutki gospodarczo-polityczne

Kamil Kowalski

W monografii przedstawiono kontekst polityczno-gospodarczego, w ramach którego doszło do wygłoszenia słynnego przemówienia na Harvardzie. Zarysowano również proces konkretyzacji propozycji George’a Marshalla, która podczas wystąpienia z 5 czerwca 1947 r. była koncepcją niedookreśloną i ogólną, by rok później przyjąć sformalizowany kształt kompleksowego planu politycznego i gospodarczego, skierowanego do państw Europy Zachodniej. Scharakteryzowano i prześledzono proces realizacji celów Planu Marshalla (European Recovery Program – Europejski Program Odbudowy, ERP), zwracając uwagę na ich ewolucję, zachodzącą zwłaszcza pod wpływem wojny w Korei. Była to pomoc o ogromnym znaczeniu, lecz zaspokajała tylko najpilniejsze potrzeby żywnościowe oraz związane z prowadzeniem działań militarnych. ERP okazał się inicjatywą, która odegrała rolę w stabilizacji sytuacji gospodarczej w Europie Zachodniej. Stosunkowo odległa perspektywa od czasu Planu Marshalla pozwoliła na zdystansowaną ocenę tej oryginalnej koncepcji. Priorytetem autora była zrównoważona analiza wpływu czynników ekonomicznych i politycznych, na etapie powstania, realizacji i oceny konsekwencji Planu. W ostatniej części pracy podsumowano rezultaty Planu, wskazując na sukcesy i poniesione niepowodzenia zarówno na gruncie gospodarczym, jak i politycznym. Istnieje ewidentna dysproporcja ilościowa w polskich i zagranicznych badaniach na temat ERP, dlatego książka jest istotnym uzupełnieniem prac naukowych poświęconych temu tematowi w Polsce.  

Niezauważona rewolucja. Konstruktywistyczny idealizm Richarda Burthogge\'a

Bartosz Żukowski

Książka poświęcona jest teorii poznania Richarda Burthogge'a (1638-1705), siedemnastowiecznego filozofa angielskiego, autora m.in. dzieł: Organum Vetus and Novum (1678) oraz An Essay upon Reason, and the Nature of Spirits (1694). Choć epistemologiczne idee Burthogge'a nie wywarły znaczącego wpływu na współczesną mu filozofię, a w konsekwencji nie stały się dotychczas przedmiotem głębszych analiz, w jego pismach odnaleźć można nader oryginalną koncepcję konstruktywistycznego idealizmu, która - oceniana z szerszej perspektywy historycznej - w kluczowych punktach okazuje się antycypować niemal o wiek późniejszą filozofię Kanta. Najistotniejszym elementem tego stanowiska jest odrzucenie możliwości bezpośredniego (intelektualnego bądź zmysłowego) poznania przedmiotów zewnętrznych na rzecz teorii modi concipiendi, zgodnie z którą konceptualizacja rzeczywistości pozaumysłowej dokonuje się zawsze w formie i z użyciem środków określonych przez strukturalne oraz funkcjonalne własności ludzkich zdolności poznawczych. W ten sposób, dowodząc, iż świat zewnętrzny dostępny jest umysłowi ludzkiemu jedynie poprzez "fenomeny", które sam współtworzy, Burthogge wyraźnie antycypuje Kantowskie twierdzenie o niepoznawalności rzeczywistości samej w sobie. Co najmniej od lat dwudziestych XX w. wyraża się potrzebę głębszej analizy pism wiecznie "zapomnianych" myślicieli XVII i XVIII wieku. Niniejsza monografia wychodzi naprzeciw tym oczekiwaniom. Choć jej bezpośrednim celem jest poszerzenie wiedzy o wczesnonowożytnej filozofii brytyjskiej, przywrócenie pamięci o doktrynie idealistycznej, o niemal stulecie wyprzedzającej koncepcję Kanta, w przyszłości powinno umożliwić także sformułowanie nowych konkluzji na temat wewnętrznej logiki i immanentnej dynamiki ewolucji całej myśli postkartezjańskiej.

Impresjonizm

Sławomir Cendrowski

Bogato ilustrowany album Impresjonizm zabiera Czytelnika w podróż w czasie do drugiej połowy XIX wieku. To nie tylko zajmująca opowieść o tym zachwycającym nurcie w sztuce, ale również ciekawie historie o ludziach i czasie, w którym żyli.