Tożsamość Słowian zachodnich i południowych w świetle XX-wiecznych dyskusji i polemik. T. 2 Język

red. Maria Cichońska, red. Iliana Genew-Puhalewa

Zagadnienia związane z tożsamością stanowią w dziedzinie nauk humanistycznych – zatem także w obrębie badań slawistycznych – jedno z centralnych pól problemowych. Kwestie narodowych odmian tożsamości należą do najbardziej złożonych i przyciągają uwagę badaczy reprezentujących różne dyscypliny wiedzy. Korzystając ze zróżnicowanych podejść i metodologii, uzyskujemy pełniejszy obraz problematyki tożsamościowej i lepiej rozumiemy jej specyfikę rozwojową, determinowaną uwarunkowaniami historycznymi, społecznymi, podmiotowymi, czyli kulturowymi. Świadomość takiego stanu rzeczy stanowiła inspirację dla kolejnych badań z tej dziedziny – także w aspektach lingwistycznych, czego rezultatem jest niniejsza publikacja. Zaprezentowane zagadnienia podjęli – przy okazji jubileuszu czterdziestolecia Instytutu Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Śląskiego – lingwiści z różnych ośrodków naukowych z Polski i z zagranicy – Bośni, Chorwacji, Czarnogóry, Czech, Macedonii, Słowenii i Ukrainy. Odpowiedzieli oni na zaproszenie placówki legitymującej się kilkudziesięcioletnią tradycją naukową, świadomi wagi proponowanej problematyki, ujawniającej ciągle nowe aspekty i wartości realizowane i kreowane w języku podlegającym nieustannym przeobrażeniom. (fragment Przedmowy)

Współpraca środowisk: szkolnego i rodzinnego z perspektywy rodziców i nauczycieli

Patrycja Młynek

Szkoła jest miejscem, w którym współpraca ma szczególne znaczenie. Osiągnięcie głównego celu, jakim jest edukacja i wychowanie dzieci i młodzieży, zależy od współdziałania nauczycieli, uczniów, rodziców oraz środowiska lokalnego. Niniejsze opracowanie poświęcone jest współpracy środowisk szkolnego i rodzinnego. Wypełniające je studium teoretyczno-empiryczne przybliża główne zagadnienia związane z wdrażaniem idei współpracy rodziców i nauczycieli w polskiej szkole, jak również ukazuje problemy i perspektywy jej rozwoju. Książka jest adresowana do nauczycieli, rodziców i tych, którym zależy na budowaniu szkoły opartej na dialogu.

Przestrzenie przekładu T. 4

red. Jolanta Lubocha-Kruglik, Oksana Małysa, Gabriela Wilk

Autorzy artykułów, które znalazły się w 4  tomie Przestrzeni przekładu, poruszają wiele bardzo zagadnień sfery przekładu. Przedmiotem refleksji były zarówno kwestie o charakterze ogólnym, jak i szczegółowe zjawiska analizowane na podstawie przekładów tekstów literackich i specjalistycznych. W części pierwszej poświęconej przekładowi artystycznemu autorzy omawiali m.in. tematykę związaną z wielojęzycznością i jej implikacjami dla przekładu, analizowali możliwość adaptacji kontekstu kulturowego w przekładzie i problemy z tego wynikające. Część druga zawiera teksty ukazujące specyfikę przekładu filmowego i scenicznego. Badacze zwracają tu uwagę na mnogość kodów kulturowych, których oddanie staje się dla tłumacza prawdziwym wyzwaniem. Osobną część poświęcono zagadnieniom stojącym na pograniczu badań konfrontatywnych i przekładowych. Przedmiotem opisu były tu zjawiska szczegółowe dotyczące m.in. przekazu ram modalnych, aliteracji czy realizacji semantyki perswazyjności. W części poświęconej przekładowi specjalistycznemu omówiono problemy związane z przekładem terminów, wskazano na konieczność konfrontowania ustaleń z badaczami reprezentującymi różne języki. Ponadto zaprezentowano aspekty prawne odpowiedzialności zawodowej tłumaczy. Tom zamyka część, w której przedstawiono wyniki ustaleń związanych z warsztatem tłumacza i dydaktyką przekładu. Wskazano w niej na praktyczne możliwości wykorzystania nowych narzędzi i nowych programów w pracy tłumacza oraz na konieczność opanowania nowych technologii.

Karol Szajnocha. Codzienność - kobiety - historiografia

Dorota Malczewska-Pawelec, Tomasz Pawelec

Praca poświęcona jest życiu oraz wybranym aspektom twórczości wybitnego XIX-wiecznego polskiego historyka Karola Szajnochy. Autorzy proponują w niej nowe podejście: dążą do pokazania jak jego pisarstwo historyczne oraz egzystencja przenikały się i warunkowały nawzajem.  Materia rozważań podzielona jest na trzy części: „Codzienność”, „Kobiety” oraz „Historiozofia”. Twórcy książki dociekają, jak fakt stania się badaczem przeszłości wyznaczał formy i przestrzenie dla poczynań Szajnochy na innych polach (tak w sferze publicznej, jak i w obszarze prywatności). Jak uobecniał się w meandrach codzienności oraz relacjach rodzinnych, przyjacielskich oraz zawodowych, jak się miał do życia wewnętrznego i dominujących rysów osobowości? Rozprawa może zainteresować badaczy dziejów historiografii, kultury polskiej, historyków XIX stulecia, socjologów, studentów historii i wszystkich zainteresowanych przeszłością Polski oraz jej kulturą w dobie zaborów.

Literatura i żywioły

Książka zawiera teksty, które w różnorodny sposób podejmują temat żywiołów: począwszy od tradycyjnie pojmowanych żywiołów naturalnych (wody, ognia, światła), przez ujęcia metaforyczne podkreślające żywiołowość danego zjawiska (np. bachiczności, poliglotyzmu, barokowości, pamięci), aż do odrębnej problematyki żywiołu słowa. Większość artykułów i szkiców dotyczy literatury romantycznej, ale znajdują się tu również takie, w których w kategoriach żywiołów interpretowana jest literatura współczesna.

Formy perswazji

Jacek Warchala

Książka próbuje ustalić dystynkcje między dowodzeniem, argumentacją, manipulacją, informacją a perswazją sensu stricto. Perswazja została określona jako wywieranie wpływu drogą racjonalną lub emocjonalną, a precyzyjniej, jako forsowanie znaczeń i sensów, co ma na celu zmianę pierwotnego stanowiska. Zostały także określone i scharakteryzowane warunki w jakich odbywa się argumentacja, dowodzenie, manipulacja, informowanie oraz tzw. coercive persuasion i  czym różnią się te techniki od perswazji sensu stricto. W książce omówione zostały niektóre pragmatyczne warunki konieczne, aby perswazja mogła zaistnieć jako akt mowy: warunek wolności, warunek polaryzacji sądów, równoważności racji, wspólnoty świata i języka, warunek wystąpienia sytuacji dialogowej, afirmatywnego stanowiska uczestników działania perswazyjnego, wspólnoty kodu, emocjonalizacji przekazu werbalnego i pozawerbalnego, właściwego statusu nadawcy, zachowania procedury wywodu, technologizacji perswazji, wreszcie warunek przyjemności estetycznej. Omówione zostały szczegółowe zagadnienia perswazyjnej natury języka, prawdy, postprawdy i kłamstwa, emocjonalizacji przekazu dziennikarskiego jako przykładu dominacji w dyskursie publicznym perswazyjnych zabiegów zmierzających do pozyskiwania czytelników i wyborców nad obiektywną informacją; omówiono zagadnienie metafory i jej funkcji perswazyjnej w polityce i praktyce dziennikarskiej; omówione zostało zagadnienie wizualności w perswazji i roli argumentów wizualnych we współczesnej kulturze multimedialności; szczegółowo omówiono językowe wyznaczniki perswazyjnego przekazu oraz redefiniowanie znaczeń jako zabieg na pograniczu perswazji i manipulacji. Zaproponowane zostało także rozdzielenie faktu i wydarzenia i omówiono problem faktów jako zinterpretowanych wydarzeń i problem tzw. faktów medialnych. Całość osadzona jest w tradycji retoryki jako teorii perswazji i przynosi bogaty materiał definicyjny. Książka przeznaczona jest dla badaczy języka i komunikacji, studentów, dziennikarzy, marketingowców, wszystkich zainteresowanych komunikowaniem, manipulowaniem informacją, technikami perswazji.

Uži si slovenčinu! Čítanka s cvičeniami pre stredne pokročilých

Podręcznik do nauczania języka słowackiego jako obcego Uži si slovenčinu! Čítanka s cvičeniami pre stredne pokročilých stanowi bardzo aktualny i potrzebny wkład do materiałów dydaktycznych dla cudzoziemców uczących się języka słowackiego, którzy opanowali umiejętności rozumienia tekstu czytanego na średniozaawansowanym poziomie B2-C1, a sprawności produktywne  na poziomie B1 według ESOKJ. Pozycja powstała przede wszystkim z myślą o Słowianach, ale książka może posłużyć do nauki również studentom spoza tego kręgu kulturowego, których kontakt z językiem słowackim jest długotrwały, i którzy posiadają już odpowiednią kompetencję gramatyczną, a chcieliby udoskonalić swoje kompetencje, przede wszystkim w ramach umijętności komunikacyjnych. Ponadto, mogą po nią sięgnąć nie tylko filolodzy, ale wszyscy zainteresowani samodzielną nauką języka słowackiego na poziomie średniozaawansowanym (i wyższym). Publikacja składa się z 15 lekcji o takiej samej strukturze: blok lekcyjny złożony jest z trzech tekstów, dotyczących przewodniego tematu, do których dołączono ciekawe ćwiczenia komunikacyjne, ćwiczenia leksykalne, ćwiczenia gramatyczne oraz słowniczek, a wszystko odpowiednio dopasowane do założonego poziomu.Lekcje mogą składać się zarówno na odrębny kurs nauki języka słowackiego jako obcego, jak i stanowić uzupełnienie materiałów dydaktycznych w trakcie procesu nauczania. Atutem podręcznika są autentyczne, aktualne i oryginalne teksty zaczerpnięte ze słowackich portali internetowych. Stanowi to doskonałe źródło leksyki, której student często nie ma możliwości przyswoić podczas tradycyjnego kursu.

Moment osobisty. Stempowski, Czapski, Miłosz

Dorota Sieroń-Galusek

Kwestia formacji kulturalnej i intelektualnej jest podstawowym pytaniem w pracy. Autorka śledzi kluczowe momenty i składowe tego procesu – zarówno te będące rezultatem oddziaływania otoczenia: rodziny, szkoły, kręgu przyjaciół, jak i dokonywane na własny rachunek wybory. Przede wszystkim zaś świadome i dobrowolne dążenie do doskonalenia się. Autorka wybrała Jerzego Stempowskiego, Józefa Czapskiego i Czesława Miłosza nie tylko jako ludzi działających wspólnie, współtworzących emigracyjny krąg „kultury”. Nade wszystko jako osoby ukształtowane wedle pewnych wzorców i przez całe życie kroczące konsekwentnie drogą myślenia osobnego. Recenzje książki ukazały się w czasopismach: -  „Nowe Książki” nr 6/2014, s. 28; -  „Przegląd Polityczny” 2014, nr 125, s. 204.