Dyskurs. Współczesne opracowania i perspektywy badawcze

Iwona Witczak-Plisiecka, Mikołaj Deckert

Dyskurs pozostaje wciąż nieco obcym słowem w języku polskim, a jednak nie sposób odnaleźć lepszy termin, który pozwalałby odnieść się do zjawisk, dla których stanowi etykietę. Najbliższym ekwiwalentem dla słowa "dyskurs" wydaje się słowo "język", które jest jeszcze bardziej ogólne. Zatem można przyjąć, że mimo pewnej niechęci słowo to zagości na stałe w polskich badaniach językoznawczych i socjolingwistycznych [...] Czym zatem jest dyskurs? To język, sposób wypowiedzi, odmiana języka posiadająca systematyczne cechy, z punktu widzenia metodologii badań dyskurs określa także sposób podejścia do zjawisk komunikacyjnych. Jest to termin, który zwraca uwagę na cechy komunikacji w określonym kontekście. Mówimy o dyskursie specjalistycznym, takim jak na przykład dyskurs prawny, medyczny czy akademicki, nierzadko utożsamiając jego cechy z cechami stylu. Mówimy też o dyskursie w kontekście formalnym lub potocznym i jak można zauważyć, często używamy tego terminu, aby podkreślić, że dany "dyskurs" posiada specyficzne cechy charakterystyczne, które można opisać w systematyczny sposób w odniesieniu do poziomu leksyki, składni i stylu. Dyskurs obejmuje zatem różnorodne szczegółowe i ogólnoteoretyczne zagadnienia związane z działaniem za pomocą języka. dr hab. Iwona Witczak-Plisiecka, prof. UŁ

Śnieżna siostra

Maja Lunde

Wigilijna opowieść, która zostanie z wami na długo! Najwspanialszy dzień w roku Wigilia! Dom wypełniają zapachy cynamonu i pomarańczy, pierniczków, dymu ze świec i jodłowych gałązek, a pod choinką czekają prezenty. Dla Juliana to podwójne święto, bo w Wigilię obchodzi także urodziny! Tym razem jednak wszystko jest inne. Pogrążeni w żałobie po stracie najstarszej córki rodzice zdają się nie pamiętać, że Boże Narodzenie już za kilka dni. A Julian martwi się, że tego roku nie będzie ani świąt, ani urodzin. Swoje smutki topi w basenie, gdzie przychodzi niemal codziennie, żeby popływać. I właśnie tam po raz pierwszy spotyka Hedvig! Ubrana na czerwono od stóp do głów, rudowłosa dziewczynka, z piegami na nosie i perlistym śmiechem jest serdeczna, szczęśliwa i ponad wszystko pragnie, aby Julian został jej przyjacielem. Dzięki niej chłopiec znów czuje magię nadciągających świąt. Jednak w domu Hedvig jest coś niepokojącego i dziwnego. W pobliżu czai się ponury mężczyzna. Kim jest? Czy Hedvig boi się go? I dlaczego stała się taka tajemnicza? Czy ich przyjaźń przetrwa? Śnieżna siostra wspaniale opowiedziana przez Maję Lunde, autorkę światowego bestsellera Historia pszczół i odmalowana przez nagradzaną, cenioną ilustratorkę, Lisę Aisato to piękna, przepełniona ciepłem opowieść w 24 rozdziałach, po jednym na każdy dzień adwentu. O smutku, współczuciu, stracie, rodzinie, szczęściu, przyjaźni, miłości i o magii Bożego Narodzenia. Literacki cud. Dagbladet ****** Co najmniej zachwycająca! VG ****** Maja Lunde popularna autorka książek dla dzieci. Historia pszczół to jej debiut dla dorosłych czytelników. O powieści zrobiło się głośno jeszcze przed oficjalną premierą prawa do wydania zakupiło 15 wydawnictw z całego świata. Tuż po premierze w ojczystej Norwegii Historia pszczół otrzymała prestiżową Nagrodą Księgarzy Norweskich. Od tego czasu zajmuje najwyższe miejsca na listach bestsellerów, podobnie jak kolejne części poświęconej zmianom klimatu tetralogii. Lisa Aisato (ur. 1981) nagradzana autorka i ilustratorka. Jej magiczny i niepowtarzalny styl sprawił, że jest jedną z najbardziej cenionych i kochanych artystek w Norwegii. Prowadzi własną galerię w swoim domu na wyspach Hvaler, gdzie mieszka razem z rodziną. Nominowana do: Astrid Lindgren Memorial Award (ALMA) 2018 oraz H. C. Andersen Award 2016. Za ilustracje do książki O dziewczynce, która chciała ocalić książki (The Girl Who Wanted to Save the Books) otrzymała nagrodę Ordknappen 2018.

Sztuka życia bez wysiłku

Jason Gregory

Praktyka niedziałania i niewymuszania jest zasadniczym aspektem taoizmu zwanego wu-wei. Przypisana wielkiemu mędrcowi Laoziemu filozofia wu-wei uczy, jak rozwinąć naturalny stan świadomości nieskrępowany myślami czy z góry przyjętymi ograniczeniami. Wzmożony stan świadomości, określany jako „trwanie w strefie”, doskonale jest znany największym artystom, sportowcom, muzykom i pisarzom. Łącząc filozofię taoistyczną, zasady hinduizmu i konfucjanizm z odkryciami naukowymi, Jason Gregory opisuje praktykę wu-wei jako narzędzie do osiągania naszej wrodzonej wolności. Autor udowadnia, że kiedy uwalniamy nasze ego i pozwalamy, aby życie biegło własnym torem, lepiej rozumiemy swoje cele i szlifujemy posiadane talenty. Jason Gregory opisuje praktyki medytacji z ćwiczeniami jogi Patańdźaliego. Dzięki nim w pełni akceptujemy życie i porzucamy złudne dążenia do sukcesu, zatruwającego umysł i dążącego do konfliktu. Autor pokazuje, w jaki sposób dzięki praktykowaniu wu-wei paradoksalnie możemy osiągnąć wszystko, czego pragniemy, wcale nie próbując tego robić. Uczy, jak być bardziej podatnym na naturalne piękno. Ujawniając mądrość wielkich mędrców, artystów i sportowców, którzy opanowali technikę „trwania w strefie” jako sposób na życie, autor pokazuje, że wu-wei niesie nowe pokłady zaufania w wielu wymiarach codziennego życia, dzięki czemu nasze problemy znikają same.

Kto powiedział, że Moskale są to bracia nas, Lechitów... Szkice z historii wyobraźni politycznej Polaków

Andrzej Nowak

Co uczynić z tą Rosją i Rosjanami? Jak Polak powinien postrzegać imperium zamieszkałe, jak chcą jedni, przez naszych braci, a zdaniem innych przez najgorszych wrogów? Nowa książka jednego z najwybitniejszych rodzimych znawców historii relacji polsko-rosyjskich jest opowieścią o ewolucji polskich poglądów na Rosję od roku 1831 do roku 1849, a więc od upadku Powstania Listopadowego do klęski Wiosny Ludów, która oznaczała schyłek Wielkiej Emigracji. W tym okresie wykuto fundamenty podziałów między konserwatystami i demokratami, wtedy rodziły się także zalążki socjalizmu. Andrzej Nowak stworzył nie tylko dzieło pouczające dla współczesnych Polaków, ale także przywrócił prawdziwe oblicze polskich rozważań politycznych dotyczących wschodniego sąsiada, prawdziwe poglądy prawicy i lewicy, skrzętnie przekłamywane przez komunistyczną propagandę. Tych, którym sprawa stosunku do Rosji wydaje się prosta, książka może zaskoczyć mnogością postaw i koncepcji u naszych rodaków. Od elementarnych rozbieżności w postrzeganiu przeciwnika, caratu lub całego narodu, po kwestie metod walki i trudnych do usunięcia sprzeczności w polskim bastionie myśli niepodległościowej i rewolucyjnej. Czerpiąc z różnych źródeł, a nade wszystko z publicystyki epoki, autor przywrócił do życia spory o Rosję toczone przez najsławniejszych Polaków: Czartoryskiego, Mickiewicza, Lelewela, Mochnackiego, Kamieńskiego i innych. To wolna od stronniczości wybitna praca historyczna, która powinna znaleźć się na półce każdego zainteresowanego dziejami współżycia i rywalizacji polsko-rosyjskiej.

Morkut i inne opowiadania

Aleksandra Majdzińska

Niczym przez szkło powiększające autorka obserwuje detale spraw pomijanych, niezauważanych, które toczą się z dala od głównych dróg. Takich, o których woli się milczeć. Każde opowiadanie to los pojedynczego człowieka zdeterminowany przez wielką historię lub przez drobne, codzienne sprawy. Czternaście zapamiętanych obrazków, przy których warto się zatrzymać. Aleksandra Majdzińska debiutuje książką poruszającą zupełnie dzisiaj zapomniane wątki, zapisuje białe plamy polskiej kultury, powraca do tego, co nieśmiało i w ramach mowy ezopowej pojawiało się w polskiej prozie lat 60. Morkut to opowieść o tych, którym nigdy nie oddano głosu (jak dzieci, biedota, wrogowie narodowi) albo ich głos marginalizowano (jak większość kobiecych bohaterek). Ironia historii, ślepe tory dziejów, wstydliwe zdarzenia – to jej żywioł. Mocny rysunek, wyraziste konflikty równoważą się tu z zawieszonymi zakończeniami i niejasną oceną moralną, powracają wypierane narodowe traumy, cały katalog wstydów i hańb. Żywiołem tych opowiadań jest historia, ale pojmowana w sposób nowoczesny, z żywymi, świeżymi postaciami, bo Majdzińska dobrze wie, że publikuje po #MeToo i po uznaniu w Polsce przemocy domowej za akceptowaną władzę rodziców. O piszących w ten sposób mówi się dzisiaj, że nie biorą jeńców. Paulina Małochleb, ksiazkinaostro.pl

Blogi w procesie komunikacji marketingowej

Bogdan Gregor, Dominika Kaczorowska-Spychalska

Publikacja dotyczy aktualnego nurtu rozważań nad problematyką komunikacji w przestrzeni hipermedialnej. Łączy w sobie wszechstronne studia teoretyczne i wyniki badań naukowych, stanowiące zasadniczą część książki. To rzetelne i merytoryczne opracowanie, w którym ciekawie i syntetycznie zaprezentowano blog jako atrakcyjny instrument interakcji z odbiorcą w wymiarze społecznym i komercyjnym. Autorzy zwrócili szczególną uwagę na dynamikę jego rozwoju, obserwowany proces ustawicznej ewolucji i potencjalne kierunki zmian. Dzięki temu publikacja staje się inspirującym źródłem wiedzy, umożliwiając Czytelnikom postrzeganie blogosfery jako przestrzeni wielowymiarowej, wielowątkowej, wymagającej przemyślanych strategii działania. Książka ma walory zarówno poznawcze, metodyczne, jak i praktyczne, co pozwala kierować ją do szerokiego grona odbiorców. Jest adresowana do pracowników naukowych zajmujących się problematyką komunikacji marketingowej, studentów kierunków biznesowych, w tym przede wszystkim z zakresu zarządzania oraz przedstawicieli biznesu zainteresowanych marketingiem w mediach społecznościowych. Praca jest poświęcona problematyce komunikacji marketingowej w hipermedialnym środowisku komputerowym. Głównym obszarem zainteresowania Autorów są blogi jako stosunkowo nowy i specyficzny instrument komunikacji społecznej i marketingowej w tym środowisku. Z jednej strony instrument wyraźnie spersonalizowany, z drugiej - w pełni interaktywny, dynamiczny i wielowymiarowy. [...] Praca jest dobrze osadzona we właściwej perspektywie - środowiska przestrzeni wirtualnej - w tej perspektywie, jaką stwarza hipermedialne środowisko komputerowe oraz płaszczyzna komunikacji marketingowej. [...] Książka ma charakter monografii będącej udanym połączeniem dwóch nurtów: teoretycznej refleksji nad zagadnieniami blogów, ich funkcji, przesłanek powstania i rozwoju oraz miejsca w systemie komunikacji online, a także własnych, szerokich i pogłębionych badań empirycznych. Studia teoretyczne opierają się na wykorzystaniu bardzo obszernej literatury przedmiotu, zaś badania zaprezentowane w pracy trafnie wpisują się w triadę funkcji badań naukowych: poznanie określonego fragmentu rzeczywistości, jego wyjaśnienie oraz sformułowanie możliwych i prawdopodobnych kierunków rozwoju. Jest to ujęcie, które sytuuje pracę Autorów jako nowatorską, oryginalną, w sposób udany wpisującą się w badania nad systemem komunikacji przedsiębiorstwa z rynkiem w środowisku hipermedialnym i interaktywnym. Z recenzji prof. zw. dr. hab. Jana W. Wiktora  

"Studia Politicae Universitatis Silesiensis". T. 17

red. Jan Iwanek, red. Robert Radek

Piętnaście artykułów będących efektem badawczych prac politologów z katowickiego ośrodka naukowego i przedstawicieli innych krajowych jednostek naukowo-badawczych to zawartość 17. tomu wydawnictwa ciągłego „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” autoryzowanego przez Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego.  Teksty – jak zawsze – pomieszczono w działach tematycznych. Tym razem są to: „Teoria polityki”, „Systemy polityczne”, „Partie polityczne i systemy partyjne”, „Polityka społeczna i regionalna”, „Prawo międzynarodowe”, „Komunikowanie społeczne”. W pierwszym z działów znalazły się dwa teksty. A. Chodubski rozważa problem autorytaryzmu w kontekście współczesnego życia politycznego, a A. Hołub podejmuje kwestię rozwoju terroryzmu któremu sprzyja środowisko radykalne i ekstremistyczne. W dziale drugim J. Iwanek analizuje temat  systemów wyborczych przez pryzmat ich aspektów metodologicznych (j. ang.), S.  Grabowska zajmuje się kwestią odpowiedzialności konstytucyjnej w odniesieniu do  prezydenta Słowenii (j. ang.), a pytanie o Hiszpanię jako państwo federalne stawia M. Domagała. W kolejnym dziale A. Rudowski przedstawia stosunek partii politycznych do modernizacji państwa jako kryterium różnicowania aktorów sceny politycznej. M. Dobrowolski na przykładzie J. Kaczyńskiego  rozważa problem przywództwa politycznego w opozycji. Nad rolą partii Jedna Rosja na rosyjskiej scenie politycznej zastanawia się J. Jendrysko, a Ł. Wilkoń analizuje (j. ang.) przypadek włoskiej partii Lega Nord pod kątem jej ideologii. W następnym dziale skalą i dynamiką zagrożenia ubóstwem ekonomicznym polskich rodzin wielodzietnych w latach 2006–2015 zajmuje się B. Zasępa. B. Jewartowski przybliża zagadnienie oszustw metoda „na wnuczka”, a B. Toszek – kwestię uwarunkowań dynamiki rozwoju organizacji pozarządowych w Polsce. B. Pieruszek zaś analizuje  (j. ang.) zagadnienia rozwoju regionalnego na przykładzie regionów Śląska. Kolejny dział to artykuł J. Iwanka (j. ang.) o językowym ujęciu definicji przestępstw w międzynarodowym prawie karnym. W dziale następnym tekst (j. ang.) autorek M. Antón Crespo i M.Y. Fernández Ramos, które omawiają teorię opartą na empirycznym podejściu do wizerunku osób starszych w prasie cyfrowej w Kastylii y León. Całości dopełnia – z dwiema recenzjami – dział „Recenzje i omówienia”.

"Forum Lingwistyczne" 2019, nr 6

Joanna Przyklenk, Mirosława Siuciak

Szósty numer „Forum Lingwistycznego” to tom monograficzny: dotyczący zagadnień języka zdeterminowanego regionalnie. Zgromadzono w nim teksty autorów obejmujących naukową refleksją Śląsk i Kresy. W dziale Studia znalazły się artykuły dotyczące obecnej sytuacji na tych terenach i analizy materiałów historycznych. Artykuł Gerda Hentschela, Istvána Feketego i Jolanty Tambor stanowi wstępny raport z prac nad tym materiałem. Drugi tekst, autorstwa Tadeusza Lewaszkiewicza, odnosi się do polszczyzny kresowej, znajdującej reprezentację w języku mieszkańców okolic Nowogródka. Artykuł  Wioletty Wilczek  przenosi nas na Górny Śląsk z przełomu XIX i XX wieku – do okresu ważnego dla przyszłości tego regionu oraz zachowania polskiej tożsamości jego rdzennych mieszkańców. Przedmiotem jej analizy jest prasa górnośląska, kształtująca postawy patriotyczne. Tematem artykułu Jolanty Klimek-Grądzkiej jest regionalna polszczyzna kijowska w polsko-łacińskich panegirykach pióra Stefana Jaworskiego (1656‒1722) pisanych ku czci Warłama Jasińskiego. Podobnego okresu dotyczy artykuł Agaty Haas, która przeprowadziła analizę słownictwa oraz frazeologii Dyszkursu o grzechách szostego przykazaniá Bożego (1682) autorstwa kluczborskiego pastora Adama Gdacjusza. Autorkę kolejnego tekstu, Katarzynę Konczewską, interesuje występujący w Aktach Grodzieńskiego Sądu Ziemskiego typ języka urzędowego, ukształtowanego na bazie ówczesnych grodzieńskich gwar białoruskich, z wpływami języka polskiego. Artykuł Goranki Blagus Bartolec przynosi deskrypcję użycia imiesłowów biernych w wieloelementowych jednostkach oraz prezentację ich statusu we współczesnych słownikach języka chorwackiego. W dziale Archiwalia pomieszczono artykuł Aliny Kowalskiej The Social Differentiation of the Polish Language of the Upper Silesia in the Second Half of the 19th Century (tytuł oryginału: Zróżnicowanie socjalne polszczyzny górnośląskiej w drugiej połowie XIX wieku). Ten tekst sprzed ponad 30 lat doskonale łączy wątki podejmowane w publikowanych tu artykułach dotyczących Śląska. W dziale Polemiki opublikowano krytyczne omówienia trzech zróżnicowanych tematycznie publikacji. Autorami recenzji są Irmina Kotlarska, Kinga Wąsińska oraz Bernadetta Ciesek-Ślizowska. Dział Varia otwiera artykuł o umiejętnościach wykorzystywanych w procesie rozumienia żartów, gry słów, zagadek czy dowcipów. Autorami studium są Sandra Levey i Joseph Aigus. Następny tekst autorstwa Mirosławy Siuciak to krótka historia Instytutu Języka Polskiego – jednostki badawczej, która w ramach Uniwersytetu Śląskiego działała 42 lata, a jej tradycje sięgają lat 50. XX wieku. W Kronice, ostatnim dziale „Forum Lingwistycznego”, zamieszczono sześć sprawozdań dokumentujących naukowe życie środowiska – nie tylko językoznawczego – zarówno w kraju, jak i za granicą. Prelegentami tych wydarzeń są Aleksandra Kalisz i Ewelina Tyc; Karolina Lisczyk i Marcin Maciołek; Mariola Gawrońska, Jadwiga Maksym-Kaczmarek, Ewelina Niemiec oraz Magdalena Paprotny; Joanna Sobczykowa; Małgorzata Grzonka i Katarzyna Romaniuk; Dorota Hamerlok.