A jeśli nie trzeba się uczyć

Tadeusz Sławek

Seria: Nowa Edukacja (1), ISSN 2720-1112   To esej kulturowy o podróży, jaką jest kształcenie (się) i o tym, jak bardzo o tym zapomnieliśmy.   Ta erudycyjna, meandryczna opowieść o kształceniu (się) będącym od-uczaniem (się), choćby nawyku szkolenia zarówno czyichś, jak i własnych przeświadczeń o świecie, powierza ów proces losowi i indywidualnej ciekawości poznawczej, pielęgnuje afirmację lektury i wielorakich relacji z życiem, skłania do twórczych zwątpień i ćwiczenia się w niezawisłości wobec rządów instytucji. Tadeusz Sławek pisze przy tym tak, że nienarzucająca się maestria jego stylu myślenia, nicująca fałszywy konstrukt mistrza, by odzyskać ideę mistrzostwa, staje się również polem od-uczania się siebie samego.   dr hab. Anita Jarzyna, prof. UŁ

Wartości - pracy, rodziny i religii - ciągłość i zmiana. Socjologiczne studium społeczności śląskich

Urszula Swadźba

Przedmiotem analizy w pracy są śląskie wartości, ich geneza, umacnianie się, osłabianie oraz aktualne trwanie i zmiana w społecznościach śląskich. W części teoretycznej scharakteryzowana została koncepcja Ronalda Ingleharta dotycząca zmian sytemu wartości i przechodzenia od wartości materialistycznych do postmaterialistycznych oraz sformułowana na jej bazie własna Autorki koncepcja przemian wartości śląskich. Praca zawiera część historyczną. Przeanalizowana została w niej geneza wartości śląskich w drugiej połowie XIX wieku, ich utrwalanie w okresie międzywojennym, a następnie ewolucja w okresie realnego socjalizmu i transformacji systemowej.  Empiryczna część pracy oparta została na badaniach terenowych w trzech śląskich społecznościach. Pokazano zmiany i trwanie wartości pracy, rodziny i religii. Posłużono się wprowadzoną wcześniej typologią wartości, uwzględniającą koncepcję R. Ingleharta, a także starano się odpowiedzieć, w jakim stopniu badane społeczności zmierzają w kierunku wartości postmaterialistycznych. W zakończeniu przedstawione zostały fazy ewolucji śląskich wartości i ich wzajemnego oddziaływania na siebie. Pokazano uniwersalność wniosków z badań dotyczącą całości społeczeństwa polskiego, a również specyfiki śląskiej. Dokonanie analizy trzech wartości w społecznościach śląskich pozwoliło na wysunięcie tezy, która uzupełni teorię R. Ingleharta. Praca adresowana jest do szerokiego grona specjalistów. Przede wszystkim do socjologów zajmujących się problematyką wartości, szczególnie wartości pracy, rodziny i religii. Może być przydatna również osobom zainteresowanym problematyką śląską (socjologów, pedagogów, kulturoznawców, historyków, etnologów).

Niedrukowane dramaty Gabrieli Zapolskiej. T. 1: "Nerwowa awantura" oraz "Pariasy". T. 2: "Carewicz" i "Asystent"

red. Jan Jakóbczyk, współudz. Krystyna Kralkowska-Gątkowska, Krystyna Kłosińska, Magdalena Piekara, ...

T. 1: 298 s. T. 2: 360 s. Do rąk Czytelnika trafia dwutomowe wydanie niepublikowanych nigdy wcześniej w całości czterech dramatów autorki Moralności pani Dulskiej: na tom 1 składają się: Nerwowa awantura i Pariasy, na tom 2 składają się Carewicz i Asystent. Utwory te Zapolska napisała w końcowej fazie swej twórczości. Dają one świadectwo różnorodnych i intensywnych poszukiwań tematycznych Zapolskiej: egzotyki hazardu uprawianego w Monte Carlo i rodzimej nędzy pariasów, cynizmu polityki na dworze cesarskim i romansowych obyczajów w lecznicach promujących (mimo że karykaturalnie) tzw. zdrowy tryb życia. Za podstawę wydania krytycznego przyjęto skrypty pochodzące z teatru lwowskiego (dziś zdeponowane w dziale specjalnym Biblioteki Śląskiej), gdyż te maszynopisy (jak można mniemać) pozostawały pod kontrolą autorki, która współreżyserowała  niektóre spektakle. Warto jednak zaznaczyć, że posiłkowano się również rękopisami przechowywanymi obecnie w Bibliotece Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie. Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie „Nowe Książki” nr 6/2012, s. 17.

Social Inclusion for Older Persons and Human Rights Law. The Potential for Universal and European Instruments

Barbara Mikołajczyk

Globalne starzenie się stanowi wyzwanie dla międzynarodowego prawa praw człowieka, gdyż osoby starsze napotykają na szereg barier społecznych, ekonomicznych i politycznych, które skutecznie wykluczają je z głównego nurtu społeczeństwa. Niniejsza monografia proponuje zatem model poprawy krajowych polityk dotyczących starzenia poprzez instrumenty prawa międzynarodowego w celu odejścia od paradygmatu postrzegania osób starszych jako wyłącznie biernych beneficjentów pomocy medycznej lub społecznej. Autorka wskazuje na konieczność poprawy widoczności osób starszych na forum międzynarodowym, promuje ideę traktatu chroniącego ich prawa i identyfikuje obszary, w których państwa i podmioty niepaństwowe mogą pozytywnie wpływać na ich włączenie społeczne na szczeblu krajowym.

Obrazy Andaluzji w kinie hiszpańskim (1910-2021)

Joanna Aleksandrowicz

Bogata tradycja i pełne słońca pejzaże Andaluzji niezmiennie przyciągają uwagę filmowców już od początków kina, które zarówno odzwierciedla, jak i aktywnie kształtuje kulturowe obrazy regionu, nierzadko uwikłane w zależności społeczno-polityczne danego czasu. Analiza ponad trzystu hiszpańskich filmów fabularnych z lat 1910–2021 ukazuje zmiany zachodzące w przedstawianiu Andaluzji – od folklorystycznych klisz españolady, traktujących południe jako metonimię całego kraju i egzotyczną atrakcję, po parodystyczny stosunek do tej formuły, poszukiwanie realizmu i lokalnej tożsamości czy wykorzystywanie regionalnych lokacji jedynie jako tła dla narracji o czymś innym.

Frazeologia somatyczna w ćwiczeniach T. 3: Język włoski

red. Monika Sułkowska

Podręcznik Frazeologia somatyczna w ćwiczeniach. Język francuski. Język hiszpański. Język włoski jest częścią projektu naukowo-wdrożeniowego i został opracowany przez Zespół z Instytutu Języków Romańskich i Translatoryki Uniwersytetu Śląskiego pracujący pod kierunkiem dr hab. Moniki Sułkowskiej. Książka obejmuje ćwiczenia z szeroko rozumianej frazeologii związanej z nazwami części ciała ludzkiego oraz jego atrybutów. Do podręcznika dołączono klucz z poprawnymi rozwiązaniami ćwiczeń, a także testy kontrolne pozwalające na samosprawdzenie nabytych kompetencji frazeologicznych. Opracowanie zawiera także pomocne przy rozwiązywaniu ćwiczeń glosariusze, które obejmują struktury frazeologiczne pojawiające się w kolejnych rozdziałach. Frazeologia somatyczna reprezentuje najbardziej produktywny obszar frazeologii, który jest zarazem często używany we wszystkich językach naturalnych. Kompozycja podręcznika jest trójdzielna i obejmuje trzy spokrewnione i popularne języki romańskie. Opracowanie kierowane jest do wszystkich osób uczących się języka francuskiegio, hiszpańskiego lub włoskiego na wyższym poziomie zaawansowania (B2-C2), w tym przede wszystkim do studentów szeroko pojętych studiów romanistycznych.

Artykulacje traumy: Andrzej Strug, Tadeusz Konwicki

Grażyna Maroszczuk

Artykulacje traumy: Andrzej Strug, Tadeusz Konwicki to monografia poświęcona prozie pisarzy doświadczonych wojną. Analizowane utwory pozwalają uchwycić pewne skomplikowanie, splot, w którym spotyka się tak silne doznanie wzniosłości, że poraża, obezwładnia i odbiera mowę. Traumatyczne wydarzenie może być zrozumiane jako takie wyłącznie po fakcie przez reminiscencje, powtórzenie. Następstwem tego mocnego, nagłego doznania jest rozciągnięcie w czasie, wpisane w traumę opóźnienie. Wzniosłość zatem, sama w sobie będąca mocnym afektem, paradoksalnie skutkuje artykulacją słabą, niedopowiedzeniem, słabością doświadczenia.

Modyfikacja procesu transpiracji a efektywność indukowanej fitoekstrakcji ołowiu i kadmu w wybranych gatunkach roślin

Eugeniusz Małkowski

W pracy zbadano zależności między transpiracją a efektywnością indukowanej fitoekstrakcji kadmu i ołowiu. Jako czynnik indukujący hyperakumulację obu metali w pędach roślin stosowano kwas etylenodiaminotetraoctowy. Eksperymenty prowadzone w kulturach hydroponicznych wykazały dodatnią korelację między poziomem transpiracji a zawartością Pb i Cd w pędach gorczycy sarepskiej. Jednak badania wazonowe z zastosowaniem gleby zanieczyszczonej Pb i Cd oraz pochodzącej z okolic huty cynku i ołowiu nie potwierdziły tej zależności. Stwierdzono natomiast, że o poziomie akumulacji Pb i Cd w pędach gorczycy sarepskiej i słonecznika zwyczajnego przede wszystkim decyduje stopień indukcji hyperakumulacji w roślinach. Praca adresowana jest do pracowników naukowych i doktorantów prowadzących badania nad fitoekstrakcją.