Historia w kulturze ponowoczesnej. Koncepcje - metody - perspektywy badawcze

praca zbiorowa

Człowiek ponowoczesny żyje w ciągłej teraźniejszości, a imperatyw elastyczności wymaga dostosowywania planów na przyszłość do kapitalistycznej gospodarki rynkowej. To jednak odbija się na przeszłości, gdyż historię można sprzedać jak każdy inny produkt. W jaki sposób ów hedonistyczny konsumeryzm odbija się na reprezentacjach przeszłości w przestrzeni publicznej? Zakres tematyczny książki, w której publikują badacze z czternastu wiodących ośrodków akademickich w Europie, wykracza poza dotychczasowe metody analizy przeszłości w  teraźniejszości, prowadzone pod hasłami polityki historycznej czy pamięci zbiorowej. Tematy tu podejmowane obejmują związki historii z mediami i gospodarką, są również zadawane pytania o skutki ekonomizacji przeszłości dla współczesnego rozumienia historii.  Miloš Řezník, Magdalena Saryusz-Wolska, Sabine Stach i Katrin Stoll współpracują w zespole badawczym „Funkcjonalność historii w późnej nowoczesności” w Niemieckim Instytucie Historycznym w Warszawie (Deutsches Historisches Institut Warschau). Instytut istnieje od 1993 roku. Do jego zadań należy prowadzenie badań naukowych nad historią Polski i stosunków polsko-niemieckich w kontekście europejskim i międzynarodowym. Ponadto Instytut wspiera naukową debatę historyczną na płaszczyźnie międzynarodowej.  

Teatr historii lokalnych w Europie Środkowej

red. Ewa Wąchocka

Współczesne teatry — zwłaszcza w mniejszych ośrodkach — coraz częściej angażują się w życie lokalnych społeczności. W proponowanych spektaklach chętnie podejmują tematy związane z historią oraz kulturową i etniczną tożsamością miejsca, w którym działają. Twórcy teatralni poddają refleksji działanie mechanizmów pamięci, przywołują przeżycia indywidualne i zbiorowe, nieuwzględnione w ogólnodostępnej wersji historii. Zazwyczaj jest to tzw. historia lokalna, przyspieszona historia wydarzeniowa, najczęściej powiązana jednak (bo trudno przecież te nurty od siebie oddzielić) z dziejami o ponadlokalnym znaczeniu, które biegły trajektorią wojen, upadku i powstawania mocarstw, kształtowania się politycznych makrostruktur — oglądanymi z pozycji miejscowej społeczności. I jest też historia codzienna, w której czas płynął powoli, w rytmie „długiego trwania”; scena, na której rozgrywały się niezauważalnie procesy zmiany i rozwoju, rodziły się niedostrzegalne zrazu wzorce i praktyki wspólnotowe, nigdy w kronikach nie odnotowane. W rzeczywistości zdominowanej przez procesy globalizacyjne, działalność teatrów — polegająca na odkrywaniu miejscowych legend i budowaniu wspólnotowych narracji — okazuje się istotnym elementem w tworzeniu tożsamości grupy, miejsca czy regionu. W pewnym sensie wpisuje się również w odżywające ideologie narodowościowe. Twórcy teatralni nie tylko podejmują tematy związane z kulturową i etniczną tożsamością miejsca, ale również wprowadzają do teatru problematykę społeczną, ekonomiczną czy polityczną. Tym samym spektakle stają się forum dla mniejszości etnicznych i narodowych. Artyści za pośrednictwem sztuki udzielają głosu grupom marginalizowanym ze względów ekonomicznych czy społecznych. Teatr związany z miejscem zaczyna więc odgrywać istotną rolę w życiu społecznym. Tej szeroko rozumianej lokalności i związkom teatru z miejscem, w którym funkcjonuje, była poświęcona międzynarodowa konferencja naukowa „Teatr historii lokalnych w Europie Środkowej”, zorganizowana przez Zakład Teatru i Dramatu Instytutu Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego we wrześniu 2014 r., której książka jest pokłosiem. Partnerami projektu, wspartego finansowo przez Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki, byli: Instytut Wiedzy Filmowej i Teatralnej Słowackiej Akademii Nauk, Katedra Studiów Teatralnych, Filmowych i Medialnych Uniwersytetu im. Palackiego w Ołomuńcu oraz Węgierskie Muzeum i Instytut Teatru w Budapeszcie. W rozmowie o współczesnym teatrze, który zajmuje się lokalnością, zaproponowaliśmy zagadnienia związane z teatrem jako formą manifestowania zarówno kultury mniejszości, jak i tożsamości miejsca — w opozycji do mechanizmów globalizacji; poświęcone budowaniu i odzyskiwaniu przez teatr utraconej tożsamości grupy; polityce pamięci i praktykom upamiętniającym, a także formom przywracania pamięci miejsca, ludzi i społeczności, co jednocześnie czyni z teatru archiwum alternatywne do archiwów oficjalnych, pozwalające na rewizję oficjalnej historii wpajanej w procesie edukacji. Ostatnią grupę zagadnień stanowiły zjawiska związane z zaangażowaniem teatru w działalność terapeutyczną oraz jego uwikłaniem w lokalną historię i politykę. (Fragment Wstępu).

Długie Uszy i małe przygody

Joanna Wachowiak

Ciepłe, pogodne opowiadania z filozoficzną nutką, których bohaterem jest królik Długie Uszy. Małe przygody i spotkania z innymi stworzeniami pozwalają mu lepiej zrozumieć siebie i swoje emocje, uczyć się różnorodności świata, względności ocen, akceptacji własnych słabości i odmienności innych oraz doceniania tego, co niesie życie. Dla wszystkich tych, którym się podobały “Opowiastki dla małych uszu” i “Historyjki dla małych uszu”. Dla dzieci 3- 7 lat

Sześć powodów by umrzeć

Marta Zaborowska

Sześć osób i sześć powodów, dla których Miriam musiała pożegnać się z życiem. Ufała im wszystkim, a jednak któreś z nich ją zawiodło. A może sama postanowiła odejść? W czwartą rocznicę swojego ślubu Miriam Macharow wychodzi z domu i ginie po niej wszelki ślad. Pół roku później na terenie starej fabryki w Ursusie zostają odkryte spalone zwłoki kobiety. Zbrodnia, nieszczęśliwy wypadek czy może samobójstwo? Miriam wydawała się taka szczęśliwa, więc jak to możliwe? O ile jej mąż, Konrad, stara się pogodzić z myślą o stracie ukochanej, to siostra ofiary ma z tym poważny problem podczas okazania ciała nie rozpoznaje w nim Miriam i odmawia potwierdzenia jej tożsamości. Jaki ma w tym cel i czy naprawdę wierzy, że zaginiona wciąż żyje? Podobno ktoś widział ją w tłumie w tunelu metra Policja bada zagadkę tajemniczej śmierci: typuje pierwsze nazwiska podejrzanych o zbrodnię i stawia oskarżenia. Nikt z bliskiego grona Miriam nie może czuć się bezpiecznie, zwłaszcza że na światło dzienne zaczynają wypływać brudne sekrety, a misternie tkana sieć kłamstw zaczyna się rwać. By odsunąć od siebie podejrzenia, każdy staje przeciwko każdemu.

Spowiedź ambasadora

Romuald Spasowski

Spowiedź ambasadora Spasowskiego jest fascynującą opowieścią o historii i polityce, miłości i zdradzie, tragedii narodu i rodziny. Autor nie tylko opisuje historię własnego życia, ale na jej tle obnaża mechanizmy komunistycznej władzy, pokazuje wstydliwe oblicza polskiej służby dyplomatycznej i jej brak profesjonalizmu, ujawnia prywatne interesy, którym polscy „dyplomaci” podporządkowywali swoją aktywność, demaskuje bezkarność bezpieki, a nade wszystko ukazuje przemożny wpływ Sowietów na działania zarówno tych, którzy rządzili w kraju, jak i tych, którzy reprezentowali go poza granicami. Ze Wstępu Mariusza M. Brymory   (…) poprzez swoje odważne i pryncypialne poparcie Solidarności wobec komunistycznych władców w latach 1980–1981 oraz jeszcze odważniejszą decyzję, aby poświęcić swoją karierę i dobytek w proteście przeciwko represjom, jakie miały miejsce po wprowadzeniu stanu wojennego i próbie zgniecenia Solidarności przez reżim generała Jaruzelskiego, w sensie moralnym Romuald Spasowski stał się pierwszym ambasadorem wolnej Polski w Stanach Zjednoczonych. George Weigel w Przedmowie (do drugiego wydania amerykańskiego) Jest mi pan dłużny trzy noce (…) bo tyle bez przerwy czytałem pana książkę i nie mogłem jej odłożyć, dopóki nie skończyłem. To najlepsza książka na temat komunizmu i Polski, jaką kiedykolwiek czytałem. Prezydent Ronald Reagan o amerykańskim wydaniu wspomnień ambasadora Spasowskiego Mariusz M. Brymora – ukończył filologię angielską na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz studia podyplomowe z zakresu historii i kultury brytyjskiej na Uniwersytecie Warszawskim oraz Ruskin College w Oksfordzie. Zawodowy dyplomata. Przed wstąpieniem do służby zagranicznej pracował jako nauczyciel akademicki oraz tłumacz języka angielskiego. W latach 1994–1998 był radnym Rady Miejskiej Radomia, a przez ostatni rok kadencji wiceprezydentem miasta. Od 1999 roku pracuje w służbie zagranicznej, gdzie pełnił funkcje zastępcy konsula generalnego w Chicago, radcy ds. dyplomacji publicznej Ambasady RP w Waszyngtonie i konsula generalnego w Los Angeles. W centrali MSZ był m.in. wicedyrektorem Departamentu Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej: nadzorował działalność promocyjną polskich placówek. Przetłumaczył m.in. dwa opowiadania Bernarda Malamuda wydane w tomie zbiorowym Żydoptak (Wydawnictwo Literackie, Kraków 1989). Autor Historii polskiej dyplomacji w Stanach Zjednoczonych 1919–2019 (2020), oraz jej wersji angielskojęzycznej One Hundred Years of Polish Diplomatic Presence in the United States 1919–2019. Był współautorem i redaktorem albumu 400 Years of Polish Immigrants in America, wydanego w 2008 roku z okazji czterechsetnej rocznicy przybycia pierwszych Polaków do Jamestown w Wirginii.

Władcy Wszelkiego Życia

Jon Rappoport

Niniejsza książka stanowi zbiór zapisków amerykańskiego dziennikarza śledczego, Jona Rappoporta, dotyczących międzynarodowych afer i skandali, które nie były nagłaśniane przez media lub zostały przez nie wytłumione. Omawiane sprawy dotyczą świata korporacji, międzynarodowych karteli, układów i umów, które nigdy nie miały ujrzeć światła dziennego. Autor znakomitej książki AIDS, czyli SKANDAL STULECIA! przedstawia w niej ponad setkę wartościowych notatek o charakterze informacyjnym i refleksyjnym. Zarówno przytaczane przez Amerykanina dane jak i podawane źródła można dziś zweryfikować, a oprócz samych - nieraz wręcz powalających faktów - znajdziemy w tej książce mnóstwo odniesień do literatury i bogatą bibliografię.  Jon Rappoport pracuje jako niezależny reporter śledczy od ponad trzydziestu lat. Jest autorem trzech wybuchowych kolekcji: THE MATRIX REVEALED, EXIT FROM THE MATRIX i POWER OUTSIDE THE MATRIX. Publikował artykuły na temat polityki, zdrowia, mediów, kultury i sztuki dla „LA Weekly”, „Spin Magazine”,  „Stern, Village Voice”, „Nexus”, „CBS Healthwatch” oraz innych gazet i magazynów w USA i Europie. W 1982 r. otrzymał nominację do nagrody Pulitzera za wywiad z rektorem Uniwersytetu Salwadoru, gdy wojsko przejęło władzę nad kampusem uniwersyteckim. W ciągu ostatnich 30 lat niezależne badania Jona obejmowały takie dziedziny jak: zakulisowa polityka, spiski, alternatywne lecznictwo, potencjał ludzkiej wyobraźni, kontrola umysłu, kartele medyczne… Prowadzi praktykę konsultingową dla prywatnych klientów, której celem jest ekspansja osobistej mocy twórczej.  

W rękach szatana

Małgorzata Brodzik

Oddana za długi. Skazana na niego. Olivia nigdy nie przypuszczała, że zapuka do drzwi piekła - i spotka tam człowieka, który wzbudzi w niej coś więcej niż strach. Paulo - mafijny boss o oczach zimnych jak stal i sercu... z kamienia? Uwięziona w nieznanym sobie świecie, dziewczyna staje się pionkiem w grze, w której to wróg ustala zasady. Ale nawet najbardziej bezwzględny boss może stracić czujność, gdy do głosu dochodzą uczucia. Czy miłość ma prawo narodzić się tam, gdzie rządzi przemoc, a lojalność kupuje się krwią? Jak odróżnić potwora od człowieka, skoro serce przyspiesza na jego widok?

Mały książe LUX

Antoine de Saint-Exupéry

Specjalna edycja klasyki literatury – Mały Książę Antoine’a de Saint- Exupéry – to książka, którą warto mieć w swojej domowej biblioteczce i do której warto wracać. Niezwykłe spotkanie w środku pustyni – pilot, który wraz ze swym samolotem spadł z nieba, mały przybysz z nieznanej planety i tajemniczy lis. Oto opowieść o dorastaniu do wiernej miłości, przyjaźni, lojalności i odpowiedzialności za drugiego człowieka.