Nauka i Teologia - niekoniecznie tylko na jednej planecie

Michał Heller

Gdy w gronie ludzi niezaangażowanych religijnie, pada słowo „teologia”, natychmiast pojawia się pytanie: Czy obecnie, wobec jej notorycznego konfliktu z nauką, można jeszcze mówić o teologii, która w jakimś racjonalnym sensie byłaby partnerką innych nauk?  Nawet jeżeli pytanie to nie zostaje wypowiedziane głośno, zawisa w powietrzu jako drążąca wątpliwość. Nie znaczy to jednak, że wszelkie polemiki ustały: zdaniem jednych, konflikty między teologią a nauką polegają wyłącznie na nieporozumieniach metodologicznych; zdaniem innych, dotykają istoty rzeczy i kompromitują teologię. Tak czy inaczej, istnienie konfliktów jest faktem historycznym. I zapewne pozostaną one z nami do końca dziejów zarówno nauki, jak i teologii. - Michał Heller   Ta książka jest nie tylko o tym, czy nasza teologia obowiązuje wyłącznie na naszej planecie, czy też ma wymiar kosmiczny, ale jeżeli teologia nie stawi czoła i temu zagadnieniu, to zmarginalizuje się już tu, na Ziemi. Naukowy obraz świata musi być naturalnym środowiskiem teologii. - Michał Heller

Zaburzony umysł. Co nietypowe mózgi mówią o nas samych

Eric R. Kandel

Dlaczego matematycy przejawiają częściej cechy autystyczne? W jakim stopniu moralne decyzje są uwarunkowane przez biologię? Czy psychoterapia może zmieniać strukturę układu nerwowego? W jaki sposób indywiduale poczucie "ja" wyłania się z fizycznej materii mózgu?   To tylko niektóre z kwestii, jakie w swojej najnowszej książce porusza noblista, jeden z pionierów współczesnej neuronauki, profesor Eric R. Kandel. Szczegółowo opisuje zakłócenia procesów mózgowych, skutkujące trapiącymi ludzkość zaburzeniami, takimi jak: autyzm, depresja, choroba afektywna dwubiegunowa, schizofrenia, choroby Alzheimera i Parkinsona czy zespół stresu pourazowego. Kandel przybliża każde z tych zaburzeń, podaje historię ich diagnozowania i metod leczenia oraz omawia najnowsze badania z zakresu genetyki, neurochirurgii i farmakologii. Przekonuje, że badając zakłócenia pracy mózgu, pogłębimy swoją wiedzę o myśleniu, odczuwaniu, pamięci i kreatywności każdego z nas, a dogłębne zrozumienie zaburzeń pozwoli zmierzyć się z wielkim pytaniem, w jaki sposób miliardy neuronów generują świadome "ja". Przystępnie napisana, fascynująca lektura. – "The Washington Post"

Matryca. Jak DNA programuje nasze życie

Robert Plomin

W „Matrycy” profesor Robert Plomin, pionier genetyki behawioralnej, czerpiąc z naukowego dorobku całego życia, argumentuje, że DNA jest najważniejszym czynnikiem modelującym to, kim jesteśmy. Nasze rodziny, szkoły i środowisko są ważne, ale nie wpływają na nas w takim stopniu, co geny. To dlatego, dowodzi Plomin, nauczyciele i rodzice, zamiast próbować popychać dzieci w różnych kierunkach, powinni zaakceptować je takimi, jakimi są. Nawet wybierane przez nas otoczenie i wydarzenia odciskające na nas największe piętno, od rozwodu po uzależnienia, do pewnego stopnia wynikają z naszych genetycznych predyspozycji. Dzięki rewolucji DNA już niedługo na podstawie samego kodu genetycznego od momentu urodzenia będziemy w stanie przewidzieć, kim staniemy się w przyszłości.

Wielki spektakl na niebie. Osiem wizji wszechświata od starożytności do naszych czasów

Marco Bersanelli

Marco Bersanelli, wybitny włoski astrofizyk, prowadzi nas przez osiem kolejnych wizji kosmosu, od wyobrażeń budowniczych Stonehenge, aż do współczesnej koncepcji wszechświata. Z tej fascynującej książki dowiemy się o mapach, które ujawniają zaskakujące intuicje starożytnych, geniuszu wizji Dantego oraz o głębokich zmianach dokonanych w mentalności naukowej i kulturze europejskiej XVI i XVII wieku. Autor wnikliwie opisuje historię naukowego postępu kreśląc obrazy, które z casem stają się bardziej szczegółowe i precyzyjne – koncepcję Keplera, który opracował prawa uporządkowanego tańca planet wokół Słońca, Newtona, który opisał zestaw ruchów niebieskich i ziemskich za pomocą jednego równania matematycznego, aż do rewolucyjnej architektury czasoprzestrzennej Einsteina.   W książce Marca Bersanellego przygoda rozpoczęta dwadzieścia tysięcy lat temu od obserwacji niebieskiego widowiska staje się prawdziwie epicką opowieścią. To emocjonująca historia, która rozgrywa się wokół wiecznego poszukiwania przez człowieka odpowiedzi na zagadkę jego pochodzenia.

Kiedy dziecko czuje ból. Wskazówki dla rodziców i opiekunów

Rachel Rabkin Peachman, Anna C. Wilson

Jakie znaczenie dla dziecka ma doświadczenie bólu - od zastrzyku do złamania dużej kości? Jak nauczyć je radzić sobie z bólem? Jak możemy pomóc? Bez względu na to, czy należysz do rodziców, dziadków, pracowników służby zdrowia, nauczycieli, czy dowolnej innej grupy opiekunów, masz szansę wpływać na to, w jaki sposób dziecko będzie reagować na ból i sobie z nim radzić. Już sama Twoja obecność jest nieocenioną pomocą, ale możesz więcej! Książka Kiedy dziecko czuje ból powstała właśnie po to, żeby pomóc Ci w tym niełatwym zadaniu. Znajdziesz w niej opisy różnych doświadczeń bólu i reakcji na nie oraz, przede wszystkim, dowiesz się, jak w takich momentach wspierać swoje dziecko oraz jak nauczyć je odpowiedniego radzenia sobie z bólem. Jeśli kiedykolwiek czułeś się bezsilny lub nie byłeś pewny, jak zareagować na dziecięcy ból - ta książka jest właśnie dla Ciebie.

Elementy. Teoria proporcji i podobieństwa

Euklides

Elementy Euklidesa są arcydziełem literatury matematycznej i najważniejszą pracą naukową wszech czasów. Do dziś na świecie ukazało się ponad 1000 edycji tego dzieła. Jedynie Biblia miała większą ilość wydań. Praca Euklidesa nie zachowała się w oryginale, lecz w późniejszych przekazach. Jednym z najstarszych są fragmenty zapisane na papirusie z ok. I wieku n.e. i znalezione w Oxyrhynchus. Za pierwszego wydawcę Elementów (ok. 364 rok) uznaje się Teona z Aleksandrii. Na początku IX wieku grecki tekst został przetłumaczony na język arabski. W 1120 roku Elementy przełożono z języka arabskiego na łacinę. W 1482 roku ukazała się pierwsza edycja drukiem oparta na łacińskim opracowaniu Campanusa z Novary z 1260 roku. W latach 1883–1888 duński uczony Johanne Luise Heiberg opublikował wydanie Euclidis Elementa, które wciąż uznawane jest za klasyczne. Elementy składają się z 13 ksiąg. Z uwagi na zakres materiału są one zwyczajowo dzielone na osiem grup: Księgi I–IV to geometria figur na płaszczyźnie, Księga V – teoria proporcji "wielkości", Księga VI – teoria figur podobnych, Księgi VII–IX – arytmetyka, Księga X – klasyfikacja niewymierności, Księga XI – geometria brył, Księga XII – metoda wyczerpywania, Księga XIII – bryły platońskie. Od strony matematycznej, metodologicznej i filozoficznej najpełniej poznana jest geometria Euklidesa i odpowiednio ta część Elementów jest uznawana za antyczny wzór metody aksjomatycznej. Zwieńczeniem matematycznego kunsztu Euklidesa jest Księga V. "Wielkość", "stosunek", "proporcja", "wielokrotność" to pojęcia, z których Euklides stworzył teorię spełniającą w matematyce greckiej taką funkcję, jaką we współczesnej matematyce pełnią liczby rzeczywiste. Poznając teorię "wielkości", poznajemy centralne pojęcie matematyki i filozofii greckiej. Teoria "wielkości" stanowi fundament teorii figur podobnych rozwiniętej w Księdze VI. Podobieństwo figur to kod, którym posługuje się ludzkość od ponad dwóch tysięcy lat. Tym dwóm księgom poświęcona jest niniejsza praca, zawierająca pierwszy polski przekład z języka greckiego oraz komentarz autorstwa Piotra Błaszczyka i Kazimierza Mrówki. "Mówi się, że w tym samym stosunku są wielkości pierwsza do drugiej i trzecia do czwartej, gdy te same wielokrotności pierwszej i trzeciej jednocześnie przekraczają, są jednocześnie równe lub jednocześnie mniejsze od tych samych wielokrotności drugiej i czwartej, wziętych w odpowiedniej kolejności, zgodnie z dowolnym mnożeniem każda z dwóch każdej z dwóch" Euklides, Elementy, definicja V.5 "Trójkąty i równoległoboki pod tą samą wysokością są jeden do drugiego jak ich podstawy". Euklides, Elementy, twierdzenie VI.1 1. Punkt jest tym, co nie ma części. 2. Linia zaś to długość bez szerokości. 3. Krańcami zaś linii są punkty. 4. Linia prosta jest tym, co leży równo względem punktów na niej. 5. Powierzchnia zaś jest tym, co ma tylko długość i szerokość. Euklides, Elementy, Księga I, Definicje. 

Wyobrażone życie

James Trefil, Michael Summers

Życie wyobrażone jest książką dla każdego, kto chce się dowiedzieć, jak realia naszego wszechświata mogą okazać się znacznie dziwniejsze niż fikcja. Autorzy piszą: Patrzymy na typowe egzoplanety i próbujemy dowiedzieć się, w jaki sposób podstawowe zasady rządzące rozwojem życia działałyby w środowisku każdego z nich. Pytamy, jak, gdzie i jakie rodzaje życia mogą się rozwinąć na tych światach, a następnie spekulujemy, w jaki sposób mogłaby tam powstać zaawansowana cywilizacja technologiczna. Wbrew pozorom dzieło Treffila i Summersa jest mniej spekulatywne niźli sami autorzy deklarują, a liczne tezy, koncepcje, hipotezy jakimi raczą nas w książce autorzy poparte są silnymi naukowymi podstawami. To książka wyjątkowa także dlatego, że w sposób niezwykle ciekawy wyjaśnia paradoks Fermiego, ale także…hipotezę Star Trek. Jedna z tych pozycji która „uczy bawiąc, i bawi ucząc” traktując jednak kosmiczną materię z należnym jej szacunkiem.   Trefil i Summers, odpowiednio fizyk i planetolog, z George Mason University, spędzają kilka pierwszych rozdziałów, zapewniając przegląd nauk o życiu poza Ziemią, od astronomii po biologię. Ale zabawa zaczyna się naprawdę, kiedy badają szereg hipotetycznych światów i ich zdolność do podtrzymywania życia.  - The Space Review

Korea. Nowa historia południa i północy

Ramon Pacheco Pardo, Victor Cha

Historia dwóch Korei od końca XIX wieku aż do czasów współczesnych Korea Południowa jest dobrze funkcjonują demokracją, dziesiątą gospodarką na świecie, liderem high tech i jednym z najchętniej odwiedzanych przez turystów państw azjatyckich. Jej kultura przeżywa prawdziwy rozkwit, o czym świadczy Oscar za najlepszy film dla Parasite, wysoka oglądalność seriali takich jak Squid Game czy Niezwykła prawniczka Woo i ogromna popularność światowego hitu Gangnam Styl oraz zespołów k-popowych (między innymi BTS i Blackpink). Natomiast Korea Północna jest położonym w bogatym regionie biednym krajem rządzonym przez autorytarny reżim dyktatora Kim Dzong Una. Dysponuje arsenałem broni jądrowej i rakiet dalekiego zasięgu, który budzi niepokój na całym świecie. Jakie okoliczności doprowadziły do tego, że jeden naród, połączony wyjątkową historią, żyje w tak różnych warunkach? Czy kiedyś nastąpi kres tego podziału? Czy zjednoczenie dwoch Korei jest możliwe?