Terapia w dialogu. Od psychologii self do terapii Gestalt

R. Hycner, L. Jacobs

W ciągu ponad dwóch dekad od pierwszej publikacji, książka stała się podstawą do ciągłego badania związku między filozofią dialogu Bubera a psychologią dialogu terapeutycznego. Wyjaśniając parametry zasad terapii Gestalt i ich współistnienia ze współczesnymi podejściami, takimi jak "intersubiektywna" psychologia Ja i "Buberowska" psychoterapia dialogiczna, tekst ten przywraca znaczenie dialogu w relacji terapeutycznej opisując jego lecznicze funkcje. Ponieważ terapia Gestalt narodziła się jako część humanistycznej krytyki psychoanalizy, korzeniami sięgając psychologii Gestalt, egzystencjalizmu i fenomenologii, spostrzeżenia w ramach obu tych koncepcji pozwalają wzbogacić zarówno jej aktualną teorię kliniczną, jak i ich pierwotne idee. Książka użyteczna dla psychoterapeutów wszystkich podejść, może być wspierającym narzędziem relacyjnych wysiłków nauczycieli, psychologów, aktywistów społecznych. Zawiera wskazówki jak w procesie dialogu wpuścić "innego" do środka nie potykając się o różnice zdań i poglądów. Autorzy postrzegają zindywidualizowaną "psychopatologię" współczesności jako rezultat wczesnego przerwania dialogu. " Psychoterapia dialogiczna to sposób bycia. W samym sercu tego podejścia tkwi przekonanie, że ostateczna podstawa naszej egzystencji jest relacyjna czy dialogiczna z natury: wszyscy jesteśmy wątkami międzyludzkiej tkaniny". Rich Hycner Przez dialogiczność rozumiemy całokształt relacyjnego kontekstu, w którym ceniona jest wyjątkowość każdej osoby, akcentowane są bezpośrednie, wzajemne i otwarte relacje między ludźmi, a pełnia i obecność ludzkiego ducha są szanowane i uwzględniane. To raczej płynące z głębi serca podejście niż teoria. Podobnie jak Irvin Yalom w książce "Z każdym dniem trochę bliżej. Jedna terapia dwie opowieści", autor decyduje się na odsłonięcie swoich notatek z sesji zapraszając do tego samego swoją klientkę. Jest to żywy sposób na opisanie tego, co autorzy chcą wyłożyć w teorii. O wartości prawdziwego słuchania tego, co klienci mają nam do powiedzenia: Jeśli chodzi o ogólny plan książki, część pierwsza przygląda się podejściu dialogicznemu w gestaltowskiej teorii i praktyce. Część druga wiąże dialogiczne fundamenty terapii Gestalt z teorią intersubiektywności i psychologią self. Natomiast część trzecia wydobywa tematy związane z "innością" istotne dla terapeutów Gestalt i wskazuje na możliwe kierunki badań interesujące dla praktyków korzystających ze spostrzeżeń teorii intersubiektywności i psychologii self.

Praktyka Terapii Gestalt. Teoria i doświadczanie

Gro Skottun Ashild Kruger

Niniejszy podręcznik skierowany jest do szerokiej grupy odbiorców. Zawarta w nim wiedza może swobodnie znaleźć zastosowanie poza gabinetem terapeutycznym. W książce omawiane są przykłady z takich dziedzin: coaching, doradztwo, rozwój organizacji. Autorki książki oferują w ramach Norweskiego Instytutu Gestalt University College (NGI), w którym nauczają, program studiów we wszystkich wymienionych wyżej dziedzinach. Jednym z celów kształcenia NGI jest zasada uczenia się przez działanie. "Metoda ta umożliwia proces uczenia się oparty na doświadczeniu, który można opisać w trzech fazach. Pierwsza z nich rozpoczyna się od moderowanych ćwiczeń praktycznych. Po nich następuje omówienie, a dopiero w trzecim kroku przedstawione są i przedyskutowane podstawy teoretyczne. Zaletą tej formy nauczania jest to, że student ma możliwość dogłębnego przyswojenia wiedzy. Pojęcia zostają zintegrowane z ciałem, emocjami i myślami". (ze wstępu).

Mroczna ekologia. Ku logice przyszłego współistnienia

Timothy Morton

Po raz pierwszy w polskim tłumaczeniu. "Filozoficzna i historyczna relacja z naszego kryzysu ekologicznego oraz plan działania na przyszłość". Mroczna ekologia to propozycja międzygatunkowego współbycia, która nawiązując do halloweenowej idei karnawałowej egalitarności, staje się jednocześnie nietypowym projektem politycznym, zarysem przyszłej wspólnoty. Mortonowi udaje się z powodzeniem połączyć to co ciemne, pozaludzkie, wstrętne, przerażające ze wspólnototwórczą rzeczywistością gry, zabawy, śmiechu, a nawet głupoty. Wprowadzając kategorię widmowości, wskazuje na wycofaną, migotliwą obecność pozaludzkiej rzeczywistości, która niczym mgła oblepia i spowija wszystko to, co ludzkie. [Andrzej Marzec, wstęp] Morton bada logiczne podstawy kryzysu ekologicznego, który jest przesiąknięty melancholią i negatywnością współistnienia, a mimo to ewoluuje, w miarę odkrywania jego pętli, w coś zabawnego, anarchicznego i komediowego. Jego prace stanowią umiejętne połączenie nauk humanistycznych, filozofii, antropologii, literatury, ekologii, biologii i fizyki. Wyobraźnia, a raczej jej zdolność do tworzenia rzeczy nowych, oryginalnych i niepowtarzalnych, zbyt długo służyła humanistom za kryterium, dzięki któremu mogli oddzielać ludzi (jej szczęśliwych posiadaczy) od pozaludzkich istot, posługujących się ich zdaniem wyłącznie algorytmami, bezrefleksyjnie realizujących określony schemat działania. Timothy Morton nie odmawia wyobraźni pszczołom, lecz raczej ludziom antropocenu, którzy podążając ślepo za przyjętym przez siebie wzorcem myślenia i postępowania (ideą rozwoju) z impetem zmierzają wprost ku ekologicznej katastrofie, by zniknąć w płomieniach globalnego ocieplenia. Fragment ze wstępu: W dzieciństwie najczęściej boimy się niespodziewanie zapadającej nocy, dorastając znajdujemy co raz więcej sposobów na unieszkodliwianie przerażającej i jednocześnie pociągającej mocy ciemności, natomiast w dorosłym życiu stajemy się na tyle światłolubni, by doskonale wiedzieć w jaki sposób skutecznie unikać mroku. Tymczasem lektura Mrocznej ekologii to wyprawa w ciemność, jeśli wejdziemy w nią od razu i bez przygotowania, nie będziemy w stanie niczego dostrzec, gdyż nasze oczy powinny się do niej najpierw stopniowo przyzwyczaić. Dlatego wchodząc w mrok warto zabrać ze sobą przewodnika, który nie boi się ciemności, nie będzie chciał jej za wszelką cenę rozjaśniać, lecz da nam odpowiednie narzędzia do samodzielnego poruszania się w pozbawionej światła rzeczywistości i tę funkcję powinien spełniać wstęp. Wybierzmy się zatem w podróż po ciemnych i zawiłych ścieżkach mrocznej ekologii: w drogę!

To, co seksualne. O terapii Gestalt poza słowami

André Lamy

"Wszystko, co uznacie tutaj za rozsądne lub tylko trochę niezwykłe, pochodzi bezpośrednio od profesora Freuda z Wiednia i jego uczniów (oraz z teorii terapii Gestalt). Ja zaś przyznaję się do ojcostwa tego, co wyda wam się całkowicie szalone". Spróbuję, trzymając się podstawowych zasad, opisać terapię Gestalt poprzez to, co seksualne. Mam nadzieję, że próba ta wzbogaci gestaltową praktykę i postawę we wszystkich kwestiach - seksualnych i innych. Zresztą - czy są jakieś inne? Z wstępu do polskiego wydania: "Sam akt seksualny, jak się okazuje, zasadza się niejednokrotnie na pociągu wzbudzanym przez określone cechy spojrzenia, głosu, kształtu ramion, sytuacji społecznej etc. Pokazuje to, że w centrum seksualności zieje niemożliwa do zamknięcia dziura, czeluść, wokół której organizuje się kondycja ludzka. O wielu z tych wątków w większych szczegółach zaciekawieni czytelniczka lub czytelnik przeczytają w niniejszej książce. Jest to książka figlarna, ponieważ niosąc w tytule słowo "Gestalt", w ogromnym stopniu i w sposób często zawoalowany czerpie całymi garściami z psychoanalitycznego nauczania Jacques'a Lacana, nie zawsze dając o tym znać wprost" Anatol Magdziarz Fragment książki: "Tekst, który trzymacie państwo przed sobą, ma być świadectwem pewnych poszukiwań i doświadczeń. Nie jestem gestaltystą, a tym bardziej terapeutą Gestalt. Próbuję praktykować terapię Gestalt jako najbliższą jej własnych podstaw. Interesuje mnie praxis - praktyka, która nie opiera się ani na wiedzy, ani na byciu. Praxis to doświadczenie, kontakt, dotyk, czyn. Teoria w tle jest oczywiście przydatna - by znaleźć punkty odniesienia w praktyce, próbować ocenić jakość i kierunek procesu, określić sposoby i cel pracy. Różnicy, którą dostrzegam między relacją a interakcją, między rzeczywistością a Realnym, przyjemnością a rozkoszą, samotnością a izolacją, bólem a cierpieniem, wciąż nie widzę między słowami terapeuta i pacjent. Możemy zachować te terminy, pamiętajmy jednak, że za słowami, których używamy, stoi cała bateria znaczących, że kształtują nas one, wyzwalają w nas łańcuch spontanicznych, najczęściej nieuświadomionych skojarzeń. Terapia Gestalt jest od dawna znaną i uznaną metodą. I będzie tak dalej, pod warunkiem że terapii nie rozumiemy jako leczenia, uzdrawiania, lecz jako opiekę zdrowotną, troskę. Troskę o innego i o sytuację; o to, żeby w interakcji z innym, poprzez tę interakcję, rozwijały się wszystkie możliwości zwierzęcego organizmu ludzkiego. Widzimy to, obserwując bieżącą politykę i sposoby użycia słów: terapeuta, pacjent, terapia. Czytelniczko, czytelniku, wybaczcie, że kwestie języka zajmują w tej książce tak wiele miejsca. Na swoje usprawiedliwienie powiem, że koncepcja, którą tu przedstawiam, jest trudna do przekazania. Właśnie dlatego starałem się ją wyjaśniać na wielu różnych przykładach. Opieram się na antropologicznej koncepcji człowieka, ludzkiego organizmu zwierzęcego obdarzonego językiem i mową. Są też inne koncepcje. Zbyt często lekceważymy stojącą za naszą praktyką antropologię, ta to prowadzi do niezrozumienia, nieporozumień i kłótni między kolegami po fachu. Wreszcie, żeby już zamknąć temat - skoro człowiek jest zwierzęciem, a zarazem uwikłaną w sieć mowy istotą językową, to skupienie się na procesie jest sztuką formy. A dla nas, ludzi, sztuka formy na tym polega, by dać rzeczy najodpowiedniejsze słowo, godząc się jednocześnie z tym, że wszystkiego powiedzieć się nie da. Język Gestaltu, odwrotność dyskursu mistrza. Nie chodzi o to, żeby "nie wiedzieć", ale "już nie wiedzieć" (J. Blaize); nie chodzi o to, żeby "poznać siebie", lecz żeby "pojawić się przy okazji innego" (J-M. Robine). "Miłość uprawiana bez odsłonięcia się, bez szaleństwa, jest tylko groteskową gimnastyką, w której rozgrywamy relacje władzy: branie, posiadanie, oddawanie się, robienie "komuś" dobrze".

Osobowość symbiotyczna i jej leczenie

Stephen M. Johnson

Celem charakterologicznej psychoterapii jest przekroczenie problemów emocjonalnych, których matryce sięgają pierwszych miesięcy i lat życia, obejmują schematy myślenia, zachowania i procesy cielesne (postawa ciała, oddychanie). Wybitny psychoterapeuta kalifornijski dr Stephen Johnson poświęcił cykl książek prezentacji metod pracy nad ograniczeniami charakterologicznymi, uwarunkowanymi przez urazy kolejnych faz rozwoju małego dziecka. Żaden znany mi psychoterapeuta nie zdecydował się dotąd tak dalece "odkryć karty" i opisać krok po kroku kulisy psychoanalitycznego procesu nie szczędząc danych odnoszących się do możliwych błędów i problemów psychoterapeuty. Autor czerpie z teorii relacji z obiektem, pokazując jak twórczo ją integrować z analizą charakteru zapoczątkowaną przez Reicha, metodami pracy z ciałem, Gestalt, terapii Ericksonowskiej i behavioralnej. Jacek Santorski "Sztuka postmodernistyczna, stanowiąc integrację czy kombinację form bardziej klasycznych i form modernistycznych, łączy ze sobą elementy w sposób często eksperymentalny, a nawet humorystyczny. Nieprzypadkowo więc, chociaż z pewnym opóźnieniem, także psychoterapia weszła w okres otwartości i integracji. Nadszedł czas, w którym terapeuci uprawiający tę improwizacyjną formę sztuki, opartą na solidnych zasadach psychologicznych, opowiadają się za prawdziwie artystycznym statusem swej pracy. Ta książka podejmuje problematykę indywiduacji. Każdy psychoterapeuta musi w sposób rzeczywisty przejść przez ten proces, tak aby ostatecznie znaleźć własną indywidualność, różną od swoich nauczycieli i mistrzów. Oznacza to: dorosnąć, opuścić dom i poznać resztę świata." (fragment tekstu)

Ukryty skarb. Droga do self dziecka

Violet Oaklander

Jak to się dzieje, że niektóre dzieci podejmują wyzwania, są aktywne, szukają dla siebie przestrzeni, a inne pozostają bierne, wycofują się z kontaktu i wolą być niezauważone. Co sprzyja rozwojowi dzieci? Co wywołuję u nich radość ? Co powoduje, że czują się bezpiecznie w relacji z rówieśnikami i dorosłymi ? W książce Violet Oaklander znajdziesz odpowiedź na te pytania. To obszerne źródło wiedzy dla psychologów i psychoterapeutów, którzy znajdą w niej praktyczne wskazówki do pracy psychoterapeutycznej. Nauczyciele szkolni i przedszkolni, pedagodzy, odnajdą w tej pozycji drogowskazy do tego, co zrobić, aby dzieci w ich grupie czy klasie, chciały się bawić i uczyć. Rodzice, którzy chcą poznawać świat dzieci, dowiedzą się z niej, jak być z dzieckiem w pełnym, żywym i twórczym kontakcie. Autorka opisuje konkretne, a jednocześnie pełne ciepła interwencje psychoterapeutyczne oraz reakcje dzieci, jakie one wywołują. "Ukryty skarb" to lektura, która pomaga zrozumieć nam wszystkim, jak ważni jesteśmy w życiu dzieci.

Opowieści o początkach. Wywiady z twórcami terapii Gestalt

Joe Wysong, Edward Rosenfeld

Przed Wami wywiady z założycielami terapii Gestalt. ,,Opowieść o początkach" pokazują co inspirowało twórców i od czego wszystko naprawdę się zaczęło. Rozmowy opisują osobiste przeżycia i historie osadzone w rzeczywistości XX w. Możemy poznać założycieli nie tylko od strony teorii jaką współtworzyli, ale także w bardzo intymnych wypowiedziach dotyczących ich życia. "Słuchając, jak opowiadasz o swojej relacji z Fritzem, rozumiem, jak sądzę, nieco głębiej, dlaczego w początkowym okresie swojego istnienia terapia Gestalt nie potrafiła zająć się kwestią intymności z jakąkolwiek duszą i dlaczego tak bardzo celebrowała silną jednostkę, ale nie wspólnotę i nie więź. Myślę, że pokazuje to również, dlaczego tak ważne jest, aby teoria podlegała rewizji i była rozwijana przez wiele osób, a nie była wytworem tylko jednej osoby.'' (fragment książki) "Ziarna terapii Gestalt zostały zasiane, gdy utworzona w 1948 roku "grupa edukacyjna" zaczęła spotykać się co tydzień w Nowym Jorku. Grupa ta stała się zalążkiem nowojorskiego Instytutu Terapii Gestalt (The New York Institute for Gestalt Therapy), który został założony w 1952 roku, co zbiegło się z publikacją "Gestalt Therapy". Członkami założycielami grupy byli Paul Weisz, Paul Goodman, Elliot Shapiro, Frederick i Laura Perls, Sylvester "Buck" Eastman oraz Isadore From. Spośród tej grupy tylko Isadore From i Paul Goodman oraz Frederick i Laura Perls zaczęli nauczać teoretycznych założeń terapii Gestalt poza pierwotną grupą. "Spośród występujących tu osób żyją jeszcze tylko Erv Polster i syn Perlsów, Stephen. Pozostali pojawiają się w transkrypcjach wywiadów, nagrywanych "na żywo" przez osoby, które dobrze ich znały i głęboko ceniły ich talenty kliniczne i teoretyczne". Joe Wysong The Gestalt Journal Press

(Nie)obecność. Uzależnienia w kulturze kryzysu przynależności

Katarzyna Rejniak

W jaki sposób kryzys przynależności ujawnia się we współczesnym świecie? Czy uzależnienia nadal należy traktować jako chorobę czy raczej adaptację do stylu więzi społecznych i ich zaniku? "To jak zbudowany jest dzisiejszy świat, jest jednym z głównych powodów rozwoju uzależnień. Dopóki przy tym nie przystaniemy, również jako profesjonaliści, będziemy działać jak współuzależnione osoby, zasłaniając skutki i ból uzależnienia, nie sięgając do jego przyczyn. Od nas też zależy, jak chcemy myśleć i patrzeć na uzależnienie, jakie metody i perspektywy chcemy wziąć pod uwagę. Czy chcemy zmierzyć się z szerszym kontekstem, własnym uczciwym rachunkiem w tej sprawie, czy jesteśmy w stanie patrzeć na uzależnienie z perspektywy kryzysu naszego świata, czy raczej jak zachodnia medycyna, "łatać dziury", łagodząc zaostrzone objawy? Czy jesteśmy gotowi na otwarcie naszych oczu i serc, na ból nas wszystkich i kłamstwa, którymi jesteśmy codziennie podsycani do walki, wysiłku, opuszczenia, izolacji, samotności, lęku, niepokoju, utraty wiary w siebie i drugiego człowieka?" (fragment tekstu) Książka Katarzyny Rejniak prowadzi Czytelnika ku rozumieniu przekonań i postaw, a przede wszystkim uczuć, jakie żywimy wobec osób uzależnionych. Podróż ta pozwala nam uzyskać pełniejszy obraz cierpienia tych ludzi; słyszymy głuche echo pustej studni ich dzieciństwa, a także dorosłych relacji, których kształt jest jego konsekwencją. W miarę zagłębiania się w myśl Autorki ten dźwięk staje się coraz wyraźniejszy. Odkrywamy, jak bardzo doświadczenia traumatyczne determinują nasze życie. Rozpoznajemy to również w szerszej, społecznej perspektywie. Opisywana w tej publikacji kultura kryzysu przynależności pozwala nam głębiej rozumieć siebie i uzależnienie, które w naszym świecie stało się rozpaczliwą próbą ratowania więzi. Bożena Maciek-Haściło