Zaburzenia depresyjne i lękowe a pandemia COVID-19

Agata Szulc

Epidemia COVID-19 szybko stała się globalnym zagrożeniem zdrowotnym, dotyczącym nie tylko zdrowia fizycznego, ale też psychicznego, związanego z narażeniem populacji na niespodziewane ryzyko poważnej choroby i śmierci. Na przykład pracownicy medyczni, którzy mają kontakt z chorymi na COVID-19, nie tylko są narażeni na infekcję, lecz także mogą być świadkami zwiększonej liczby zachorowań, śmierci, jak również braków w zaopatrzeniu. Ponadto pacjenci hospitalizowani z powodu COVID-19 doświadczają izolacji społecznej, dyskomfortu fizycznego i lęku o przeżycie. Te doświadczenia zwiększają ryzyko rozwoju PTSD, co może być nasilane przez kolejne tygodnie po zachorowaniu, kiedy chorzy nie mają odpowiedniego wsparcia psychospołecznego. Poza tym wskaźniki zaburzeń depresyjnych i lękowych prawdopodobnie wzrastają, chociaż dane są niejednoznaczne.

Psychiatria pod krawatem

Dominika Dudek, Joanna Rymaszewska

Czy mężczyźni chorują inaczej? Co powoduje, że szybciej umierają? Na czym polega specyfika ich zaburzeń psychicznych? Jakie są typowe reakcje na hasło "choroba mężczyzny"? Na ogół przecież często przytacza się opinię, że mężczyzna nie choruje, ale od razu umiera. To pytania, na które znajdziemy odpowiedzi dzięki lekturze tej książki. Siedemnaścioro wspaniałych profesjonalistów z właściwą im lekkością pióra opisało w niej różne sfery życia mężczyzn i obserwowane u nich dolegliwości.

Badania przesiewowe noworodków w kierunku rdzeniowego zaniku mięśni w Polsce

Monika Gos, Mariusz Ołtarzewski, Anna Lemska, Katarzyna Kotulska-Jóźwiak, ...

Rdzeniowy zanik mięśni (SMA, spinal muscular atrophy) to choroba neurodegeneracyjna, w której przebiegu dochodzi do zaniku neuronów ruchowych rdzenia kręgowego i pnia mózgu. Efekt tego stanowią zanik włókien mięśniowych i osłabienie siły mięśniowej, co prowadzi (według historii naturalnej) w połowie przypadków do niewydolności oddechowej, a nawet śmierci. Ciężka postać choroby (SMA-I), określana w literaturze również jako choroba Werdniga-Hoffmanna, dotyczy niemowląt i małych dzieci, które wskutek osłabienia siły mięśniowej nie nabywają zdolności do samodzielnego chodzenia i siadania. U nielicznych pacjentów niewydolność oddechowa i uogólniona wiotkość mogą się pojawić od razu po urodzeniu. Ten typ SMA opisywany jest jako SMA-0 lub postać wrodzona rdzeniowego zaniku mięśni. W typie II choroby objawy kliniczne pojawiają się później, dzieci początkowo osiągają rozwojowe kamienie milowe i nabywają zdolność samodzielnego siedzenia, jednak wskutek osłabienia siły mięśniowej nie nabędą zdolności samodzielnego chodzenia. Będą także wymagać stałej pomocy osób trzecich w codziennym życiu. Pomoc ta, chociaż w mniejszym zakresie, jest również niezbędna w przypadku pacjentów z SMA III (określanym także jako choroba Kugelberga-Welander), u których regres funkcji motorycznych pojawia się po opanowaniu zdolności do samodzielnego chodzenia. Jeśli tego typu objawy dotyczą osób dorosłych, mówimy o SMA typu IV lub postaci dorosłej SMA. Bez względu na formę SMA jest chorobą o stale progresującym przebiegu. Rdzeniowy zanik mięśni to jedna z częściej występujących chorób rzadkich. Szacuje się, że częstość jej występowania wynosi 1/6000-1/10000 żywych urodzeń. W Polsce oszacowano, iż choroba występuje z częstością ok. 1/7000 żywych urodzeń, co oznacza, że każdego roku rodzi się ok. 50 noworodków z rdzeniowym zanikiem mięśni.

Porównanie klasyfikacji ICD-10 i ICD-11 - analiza wybranych kategorii w psychiatrii, alergologii, pulmonologii i kardiologii

Agata Szulc, Iwona Poziomkowska-Gęsicka, Kamila Błudnicka-Wojtuń, Monika Gawałko, ...

Pierwszym systemem, który został ukształtowany tak, aby nadawał się do raportowania zachorowalności był ICD-6, opublikowany w 1949 r. Następnie pojawiły się jego uaktualnienia w latach 1955 (ICD-7), 1965 (ICD-8a) i 1975 (ICD-9). Prace nad IDC-10 rozpoczęły się w 1983 r., a sam system został zatwierdzony przez 43. Zgromadzenie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 1990 r. ICD-10 pozostawała aktualna do 1 stycznia 2022 r., kiedy to zastąpiła ją ICD-11. O najnowszej, 11. aktualizacji Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11) wiemy więcej od 4 lat, ponieważ opublikowano ją już 18 czerwca 2018 r., jednak oficjalnie weszła w życie 1 stycznia 2022 r. Prace nad nią trwały od ponad dekady i zaowocowały zupełnie nowym systemem. Najbardziej rzucającą się w oczy zmianą jest zupełnie nowy system kodowania, jednak jest on tylko pochodną głębszych zmian mających podstawy w najnowszej wiedzy medycznej. Przede wszystkim w ICD-11 uwzględniono aż 55 000 unikalnych kodów urazów, chorób i przyczyn zgonu, stanowi to olbrzymi skok w porównaniu z ICD-10, gdzie takich kodów było 14 400. Szerokie konsultacje doprowadziły do powstania 10 000 propozycji zmian. Kody ICD-11 obejmują teraz także okoliczności wpływające na zdrowie i bardziej szczegółowy opis poszczególnych typów danych jednostek chorobowych. Obecnie w Polsce trwają prace nad przygotowaniem polskiego tłumaczenia oraz wdrożeniem nowego systemu. Prowadzi je Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego (CMKP) we współpracy z Departamentem Lecznictwa Ministerstwa Zdrowia oraz Centrum e-Zdrowia. CMKP koordynuje prace grupy tłumaczy i ekspertów nad tłumaczeniem klasyfikacji ICD-11. Projekt zakończy się w 2023 r. WHO planuje, że zmiany zostaną wprowadzone na świecie w ciągu maksimum 8 lat. Zanim nowa klasyfikacja wejdzie w życie, warto zapoznać się z najważniejszymi zmianami. Praca przybliża te dotyczące psychiatrii, pulmonologii i kardiologii.

Rehabilitacja po udarze mózgu

Marcin Szwajnoch

Rehabilitacja – zaraz po właściwym rozpoznaniu i leczeniu – to kluczowy element w powrocie do pełnej lub częściowej sprawności u pacjentów po udarach. Zgodnie z podpisaną przez Polskę Deklaracją Helsingborską wczesną rehabilitacją powinni zostać objęci wszyscy pacjenci po udarach. Niestety z różnych powodów nadal nie zawsze się to udaje. Poradnik Rehabilitacja po udarze mózgu – opracowany przez magistra fizjoterapii Marcina Szwajnocha – ma na celu próbę przyczynienia się do poprawy tych statystyk. Odpowiada na najważniejsze pytania nasuwające się opiekunom oraz samemu pacjentowi po incydencie udarowym. Poradnik został przygotowany w taki sposób, aby oprócz odpowiedzi dawać także praktyczne wskazówki dotyczące ćwiczeń. Adresowany jest zarówno do opiekunów i samych pacjentów po incydentach udarowych, jak i specjalistów – ma na celu usystematyzowanie wiedzy i ułatwienie komunikacji z pacjentem.

Dermatologia - wybrane przypadki kliniczne

Roman Nowicki, Aleksandra Wilkowska

  Istnieje uzasadniony pogląd, iż dermatologia jest trudną specjalnością nauk medycznych, dziedziny w znaczącym stopniu wielokierunkowej, wymagającej uwzględniania najnowszych, przełomowych odkryć, m.in. z zakresu biologii molekularnej, immunogenetyki, immunologii, onkologii, terapii miejscowej i ogólnej. Jak dotąd tradycyjne podręczniki nie zawsze były w stanie sprostać oczekiwaniom związanym ze współczesnym nauczaniem dermatologii. Dotkliwą lukę w tym zakresie z pewnością wypełni niniejsze repetytorium pod redakcją prof. dr. hab. n. med. Romana Nowickiego i dr n. med. Aleksandry Wilkowskiej, przygotowane z udziałem zespołu pracowników naukowo-dydaktycznych Katedry i Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Gdańskiego Uniwesytetu Medycznego. Praca zawiera 94 szczególnie interesujące i nieczęsto obserwowane przypadki chorób skóry. Każdy z nich został przedstawiony w sposób bardzo staranny, klarowny i skondensowany, a także wzbogacony o kolorowe zdjęcia kliniczne (w publikacji znajduje się łącznie blisko 300 fotografii), co niewątpliwie ułatwi przyswojenie rozległej wiedzy. Należy pogratulować Redaktorom i Autorom opracowania przydatnego nie tylko dla dermatologów, lecz także dla lekarzy wielu innych specjalności oraz studentów przygotowujących się do egzaminu z dermatologii.

Komentarz do artykułu Kane\'a i wsp. Effect of Long-Acting Injectable Antipsychotics vs Usual Care on Time to First Hospitalization in Early-Phase Schizophrenia: A Randomized Clinical Trial

Adam Wichniak

Kane i wsp. udowodnili, że stosowanie arypiprazolu w postaci iniekcji o długim działaniu zmniejsza ryzyko hospitalizacji o 44%. W grupie pacjentów leczonych iniekcjami o długim działaniu co najmniej jedna hospitalizacja w okresie obserwacji wystąpiła u 22% osób, w grupie otrzymującej leczenie standardowe - u 36% osób. Oznacza to, że w grupie 7 pacjentów ochroniła ona przed hospitalizacją o jedną osobę niż leczenie standardowe.

Przewód pokarmowy a COVID-19 ze szczególnym uwzględnieniem zaburzeń czynnościowych - obserwacje po 2 latach pandemii

Karolina Radwan, Piotr Radwan

Infekcje SARS-CoV-2 często przebiegają z  symptomami gastroenterologicznymi, co stanowi duże wyzwanie terapeutyczne. W  świetle ponad 2-letnich doświadczeń z  pandemią wiadomo również, że po przechorowaniu objawowego COVID-19 i wyeliminowaniu wirusa znacznie wzrasta ryzyko rozwoju zespołu post-COVID, którego dominujący element mogą stanowić zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego. Obserwuje się także wyraźną tendencję do istotnego zaostrzania symptomów zespołu jelita nadwrażliwego i dyspepsji czynnościowej zdiagnozowanych w okresie przedpandemicznym. Ważny filar opieki nad pacjentami ambulatoryjnymi stanowi telemedycyna zorientowana na rzetelny wywiad z uwzględnieniem ewentualnych objawów alarmujących. W leczeniu zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego w dobie pandemii zaleca się leki o  udowodnionej skuteczności i  wysokim profilu bezpieczeństwa, w tym leki spazmolityczne i prokinetyki.