Z Miodowej na Bracką. Opowieść powstańca warszawskiego. Część II

Maciej Bernhardt

Druga część wspomnień Macieja Bernhardta ukazuje nie tylko bogate życie niezwykłego człowieka, ale mówi również wiele o zagospodarowywaniu „ziem odzyskanych”, życiu codziennym w podnoszonej z gruzów Warszawie, wojskowym szkolnictwie w Polsce Ludowej i wielu innych aspektach powojennej rzeczywistości, o której nie pisze się nie tylko w podręcznikach.

Damy wielkiego ekranu: Gwiazdy Hollywood od Audrey Hepburn do Elizabeth Taylor

Agata Łysakowska

W drugiej połowie lat pięćdziesiątych prezes jednej z wytwórni filmowych twierdził buńczucznie, że „telewizja nie utrzyma się na żadnym zdobytym przez siebie rynku przez okres dłuższy niż sześć miesięcy”. Fakty były jednak nieubłagane. Kino musiało ruszyć do zażartej walki o widza z telewizją. Jego tajną bronią miały stać się hollywoodzkie gwiazdy. To właśnie wtedy narodziła się i ugruntowała legenda Hollywood. To wtedy na ekranach kin pojawiły się superprodukcje z prawdziwego znaczenia. To wtedy skandal stał się chlebem powszednim gwiazd. Przede wszystkim zaś to właśnie wtedy swoje kariery zaczynały aktorki, do dziś wyznaczające standardy kinowej klasy. Bez nich „fabryka snów” nie byłaby tym samym. Audrey Hepburn, Grace Kelly, Elizabeth Taylor, Marilyn Monroe – wszystkie były prawdziwymi gwiazdami tamtego okresu. To o nich rozpisywały się ówczesne brukowce. To one pracowały dla największych wytwórni: Metro-Goldwyn-Mayer, Warner Bros, 20th Century Fox czy Universal Pictures. Przede wszystkim zaś grały w filmach, które na zawsze przeszły do historii kinematografii. W barwnych opowieściach o losach legend Hollywood nie brakuje momentów dramatycznych i wzniosłych, wzlotów i upadków. Dlaczego Marilyn Monroe spóźniała się na plan filmowy? Dlaczego domagano się odebrania Elizabeth Taylor obywatelstwa amerykańskiego? Dla kogo Clark Gable zamierzał ustrzelić krokodyla? Na te i wiele innych pytań odpowiedź daje ebook Agaty Łysakowskiej „Damy wielkiego ekranu: Gwiazdy Hollywood od Audrey Hepburn do Elizabeth Taylor”. Agata Łysakowska (ur. 1992) – publicystka portalu „Histmag.org”, studentka Międzyobszarowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych i Społecznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Interesuje się historią filmu i historią nowożytną, jest również miłośniczką kultury hiszpańskiej.

Z historią na szlaku. Zabytki w Polsce, które warto zobaczyć. Część 2

praca zbiorowa pod redakcją Piotra Bejrowskiego

Zapraszamy w kolejną podróż po kraju śladami przeszłości - kilkanaście historycznych krain i dziesiątki atrakcji turystycznych: cerkwie i kościoły, zamki i pałace, muzea i pola bitew. Wszystkie te miejsca zasługują na bliższe poznanie i odwiedziny już w najbliższym czasie. Rzeczpospolita nie zawsze była jednolita etnicznie, a jej granice ulegały licznym zmianom. Nasze ziemie zamieszkane były przez mniejszości, a także inne narody, wyznające różne wyznania. Tysiąc lat historii, setki zabytków pamiętających dawno minione czasy. Zwiedzając nasz kraj, warto znać i rozumieć kontekst historyczny, jakże różny dla poszczególnych regionów. W którym polskim regionie zamieszkali Kurpie? A w którym Bojkowie? Na którym rynku stał pomnik Stalina? Co się stało z jedynym dziełem Rubensa w naszych zbiorach? Na którym wielkopolskim zamku straszy „biała dama”? Ile budynków wybudowano na szczycie Śnieżki? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziemy w tekstach składających się na drugą część naszego przewodnika „Z historią na szlaku. Zabytki w Polsce, które warto odwiedzić”. Czy chcecie rzucić wszystko i wybrać się w podróż wraz z Histmagiem?

Oblicza propagandy PRL

Tomasz Leszkowicz

Komunistyczna Polska była niezwykłym krajem. Rządziła w nim partia, która nie miała szans na wygranie wyborów. Jego granice gwarantowała Moskwa, powszechnie znienawidzona przez obywateli. Choć był to kraj robotników, to właśnie do nich najczęściej strzelano na ulicach. Te absurdy starała się ukryć wszechobecna propaganda. Propaganda była dobra na wszystko. Atakowała wrogów systemu, tłumaczyła „przejściowe trudności” albo mobilizowała do działania. Wytrwale opisywała teraźniejszość, przeszłość i przyszłość. Tak w latach stalinowskich, jak i w epoce Jaruzelskiego była powszechna. Nigdy wcześniej i nigdy później nie miała takiego znaczenia w dziejach Polski. Uśmiechamy się widząc kroniki filmowe z tego okresu albo toporne hasła na transparentach. Ale przez kilka dekad były to symbole brutalnej indoktrynacji. W świecie publicznym nie było prawdy innej niż komunistyczna. Właśnie dlatego warto poznać oblicza propagandy PRL. Dowiedzmy się o tym kto, w jaki sposób i z jakim skutkiem próbował wychowywać miliony Polaków. Tomasz Leszkowicz zabiera nas w podróż po barwnej krainie kłamstwa. Łzy nigdy nie są w niej szczere, zbrodniarze są bohaterami, a zbrodnie wymazuje się z kart historii. Błahe potyczki stają się epickimi bitwami, a niepokorni dziennikarze stają się wirtuozami kłamstwa. Czasem jest strasznie, czasem jest śmiesznie – ale zawsze jest ciekawie. Tomasz Leszkowicz (ur. 1988) – redaktor naczelny portalu „Histmag.org”, doktorant Instytut Historii PAN. Absolwent historii i dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w historii dwudziestego wieku. Z uwagą śledzi zagadnienia związane z pamięcią i tzw. polityką historyczną (dawniej i dziś). Publikował m.in. w „Mówią Wieki”, „Uważam Rze Historia”, „Pamięci.pl” oraz „Dziejach Najnowszych”.

Z historią na szlaku. Zabytki w Polsce, które warto zobaczyć

praca zbiorowa pod red. T. Leszkowicza

W Polsce znaleźć można setki zabytków i miejsc związanych z przeszłością – wystarczy tylko trochę poszukać. „Z historią na szlaku. Zabytki w Polsce, które warto zobaczyć” to poradnik, który zainspiruje miłośników podróży po atrakcjach historycznych.   Zabytki Polski to nie tylko najpopularniejsze obiekty, znane z przewodników dla zagranicznych turystów. Każdy region naszego kraju ma swoją historyczną specyfikę i miejsca, która zasługują na uwagę. Jedni uwielbiają zamki i pałace, innych fascynują zabytkowe świątynie, jeszcze inni lubią spacery po klimatycznych dzielnicach. To właśnie do nich kierowana jest publikacja „Z historią na szlaku. Zabytki w Polsce, które warto zobaczyć”, przygotowana przez zespół portalu Histmag.org.   Zapraszamy na podróż po terenach znanych turystycznie i tych, które mniej kojarzą się jako miejsce wycieczek. Opisujemy Pomorze Zachodnie, Warmię, Mazury, Podlasie, okolice Łodzi i Częstochowy, Góry Świętokrzyskie, Lubelszczyznę i Zagłębie Dąbrowskie. Pokazujemy miejsca znane w całej Polsce jak i takie, które popularne są raczej lokalnie. Każde z nich ma za sobą historię wartą uwagi.   Publikację uzupełnia mapa krain historycznych w Polsce, uzupełniona o komentarz poświęcony podziałom naszego kraju na różne dzielnice, ziemie i regiony. Wydają się one na pierwszy rzut oka nieszablonowe. Pokazują jednak, jak przeszłość kształtuje przestrzeń, w której żyjemy i którą zwiedzamy. Warto wybrać się z historią na turystyczny szlak – ten poradnik pomoże trafić w miejsca, które na zawsze zapadną w pamięć!

Polacy na krańcach świata: XIX wiek

Mateusz Będkowski

Odkrywcy Ameryki, eksploratorzy Afryki, dzielni żeglarze – kto z nas nie fascynował się podróżnikami? Razem z Mateuszem Będkowskim poznajmy historie zapomnianych polskich podróżników, którzy na zawsze zapisali się w dziejach. Wyruszmy w wyprawę tropem odkrywców z XIX wieku!   Wiek XIX to epoka pionierskich wypraw naukowych i szczyt europejskiego kolonializmu. Na ten okres przypada także największa liczba fascynujących podróży. Ich cel był różny. Czasem chodziło o poszukiwanie metali szlachetnych, głównie złota, kiedy indziej celem było objęcie w posiadanie strategicznych obszarów. W ten sposób „wiek pary” stał nie tylko pod znakiem rozwoju przemysłowego, ale również pod znakiem odkryć. Ważny udział w poznawaniu i badaniu świata mieli także Polacy. Brak niepodległego państwa nie był tu żadną przeszkodą.   Niektórzy przyszli polscy podróżnicy musieli uciekać z ojczyzny przed represjami zaborców. Innych po prostu ciągnęło do odległych zamorskich krain – ci zaciągali się na statki handlowe i wojenne zachodnich mocarstw. Jeszcze inni, pojmani przez Rosjan za działalność niepodległościową, byli zsyłani na wschód – przede wszystkim na Syberię i Kaukaz. Właśnie tam, podczas katorgi, wielu z nich prowadziło badania naukowe. Dzięki temu zostawali później wybitnymi naukowcami i odkrywcami. Polacy, cierpiący prześladowania ze strony zaborców, jak mało kto byli też wyczuleni na okrucieństwo białego człowieka.   Historie z XIX wieku wydają się dziś przypominać legendy. Kto pamięta o postaci „kapitana Adama”, właściciela wysp na Oceanie Indyjskim? Kto uwierzy w niezwykłe dzieje ułana zmęczonego walką za naród polski i węgierski, poszukującego wielkiego majątku w odległej Australii? Czy w Kamerunie miała powstać pierwsza w dziejach polska kolonia? Na wszystkie te pytania odpowiedź przyniesie książka Mateusza Będkowskiego Polacy na krańcach świata: XIX wiek. Zachęcamy do lektury!   Mateusz Będkowski (ur. 1987 w Warszawie) – absolwent Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Interesuje się losami polskich podróżników i odkrywców na przestrzeni dziejów, szczególnie z XIX wieku. W 2011 roku obronił pracę magisterską pt. „Wyprawa Stefana Szolc-Rogozińskiego do Kamerunu w latach 1882–1885”. Publikował m.in. w czasopismach „Mówią Wieki” i „African Review. Przegląd Afrykanistyczny”, a także w portalu Histmag.org.

Wyprawy krzyżowe. Zderzenie dwóch światów

Marcin Sałański

Wyprawy krzyżowe są niezwykłym elementem dziejów Europy i świata. Są fenomenem swoich czasów, o tyle ciekawszym, że jego ideologiczne zręby pozostały żywe w kulturze Zachodu także w późniejszych czasach. Na dobrą sprawę przetrwały one do dziś w wersji przetworzonej przez historyczne uwarunkowania. Liczony na setki lat religijny konflikt pomiędzy chrześcijańskim Zachodem a muzułmańskim Wschodem stał się z czasem konfliktem o znacznie szerszym znaczeniu. Walka, którą oficjalnie rozpoczęło wezwanie papieża Urbana w Clermont w 1095 r. przetrwała w świadomości ludzi jako starcie dwóch odrębnych cywilizacji. Cywilizacji o różnych mechanizmach kształtowania się struktur społecznych, kulturalnych i politycznych. Także bohaterowie krucjat stali się w mentalności ludzi Wschodu i Zachodu czymś więcej. Krzyżowiec był bowiem bohaterem – męczennikiem, który opuszczał bezpieczne domostwo i narażał własne życie dla Chrystusa. Na fakt, że krzyżowiec czy pielgrzym był w społeczeństwie średniowiecznej Europy jednostką – kategorią społeczną – odrębną od innych ludzi, zwracał uwagę już wybitny historyk Jacques Le Goff. Także dżihadysta, obrońca wiary w kulturze islamu, urastał do rangi znacznie wyższej niż zwykły poddany muzułmańskich władców. Ta świadomość unikalnej wartości świętego wojownika przetrwała do dziś. O ile kultura Zachodu nie chełpi się już swoimi krzyżowcami, o tyle fundamentaliści muzułmańscy dalej gloryfikują swoich męczenników i postrzegają relacje Wschodu z Zachodem na płaszczyźnie rywalizacji z europejskimi i amerykańskimi „krzyżowcami”. Czy wielowiekowy konflikt, który położył fundament pod dzisiejszy antagonizm miał swój początek właśnie w 1095 r.? Czy walka krzyżowców rzekomo w obronie grodu Chrystusa zawsze była walką religijną? Czy krucjaty są zjawiskiem dobrze nam znanym i nieskrywającym już żadnych tajemnic? Na powyższe pytania postara się odpowiedzieć ta właśnie publikacja oddawana w Twoje ręce, Szanowny Czytelniku. Marcin Sałański

Wielcy zapomniani Dwudziestolecia

Paweł Rzewuski

Paweł Rzewuski podjął się przedstawienia czytelnikom sylwetek niezwykłych przedstawicieli polskiej nauki i kultury. Nie wszystkie przedstawione opowieści kończą się happy endem. Wszystkie natomiast są prawdziwe. Inspirują i uczą historii w niesztampowy sposób. W książce przedstawiono sylwetki następujących postaci: Stefan Grabiński – polski Edgar Allan Poe Franc Fiszer – Sokrates Warszawy Alfred Tarski – twórca definicji prawdy Bolesław Wieniawa-Długoszowski − poezja, szabla i wódka Jan Łukasiewicz – logik nieklasyczny Aleksander Wat i jego Bezrobotny Lucyfer Kazimierz Dąbrowski – (anty)psychiatra Zula Pogorzelska – „urocze zjawisko” Kazimierz Ajdukiewicz – twórca definicji znaczenia