Zasady zarządzania jakością

Katarzyna Szczepańska

Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie w perspektywie zarządczej teoretycznych i praktycznych podstaw różnych klasyfikacji zasad zarządzania jakością oraz uporządkowanej ich charakterystyki. Cel został sformułowany na podstawie wieloletniego doświadczenia autorki w projektowaniu oraz wdrażaniu zarówno systemu, jak i koncepcji zarządzania jakością w polskich przedsiębiorstwach, z którego wynika między innymi, że opracowanie koncepcji zarządzania jakością w organizacji jest determinowane przyjętymi zasadami, a przede wszystkim ich rozumieniem. Stanowi to o różnicy między koncepcjami zarządzania jakością w organizacjach. Cel uzasadniony jest również potrzebami dydaktycznymi wynikającymi z programu kształcenia studentów na Wydziale Zarządzania Politechniki Warszawskiej.   Książka jest adresowana zarówno do studentów, doktorantów, słuchaczy studiów podyplomowych, pracowników naukowo-dydaktycznych szkół wyższych, jak i praktyków zajmujących się zarządzaniem jakością w przedsiębiorstwach przemysłowych, usługowych i handlowych, w tym konsultantów. Szczególnym adresatem jest kadra zarządzająca organizacjami (w tym w sektorze non-profit), w których jest wdrażana lub doskonalona koncepcja zarządzania jakością.

Metodyka projektowania i oceny procesów magazynowania w szeregowo zintegrowanych łańcuchach logistycznych

Andrzej Ratkiewicz

Przy projektowaniu procesów technologicznych w ramach współpracy można uwzględnić wymagania poszczególnych podmiotów, integrując strukturę, bez zmuszania tych podmiotów do rezygnacji z ich korzyści. Metodyka takiego postępowania zawarta jest w niniejszej monografii.   W kolejnych rozdziałach przedstawiono szczegółowe rozważania dotyczące procesu magazynowania, przedłożono formalizację matematyczną zintegrowania łańcucha logistycznego i wprowadzono mierniki stopnia zintegrowania łańcucha logistycznego. Przedstawiono dekompozycję procesu magazynowania na proces przyjęcia, proces składowania, proces komisjonowania i proces wydania.   Rozdział 3 zawiera opis wybranych zagadnień z zakresu problematyki projektowania. Przedstawiono klasyczne podejście do projektowania układów logistycznych oraz procesowo zorientowane projektowanie układów logistycznych.   W dalszej części monografii przedstawiono ogniwa łańcucha logistycznego, powstałe po dokonanej w rozdziale 2 dekompozycji procesu magazynowania. Szczegółowo omówiono występujące w tych ogniwach procesy technologiczne mające istotny wpływ na zagadnienie zintegrowania łańcucha logistycznego.   W rozdziale 4 przedstawiono formalizację procesu przyjęcia, a następnie (rozdz. 5) omówiono formalizację procesu składowania. Zaproponowano też metodę rozmieszczenia materiałów w strefie składowania z zachowaniem selektywności i zasady FIFO.   W dalszej części opracowania (rozdz. 6) przedstawiono formalizację procesu komisjonowania. Dla przypadku kompletacji w pojedynczym korytarzu strefy składowania zaproponowano dwie metody wyznaczania czasu cyklu kompletacji. Następnie omówiono metodę wyznaczania czasu cyklu kompletacji dla przypadku kompletacji w całej strefie składowania. Analogiczne rozważania przeprowadzono dla przypadku kompletacji w strefie wydzielonej. Przedstawiono również metodę kompletacji w regałach półkowych i regałach przepływowych. Następnie zaproponowano formalizację matematyczną wyznaczania wydajności procesu kompletacji i dwie metody uzupełniania strefy kompletacji.   W rozdziale 7 przedstawiono formalizację procesu wydania, a następnie jego charakterystykę i przebieg. Zaproponowano też matematyczne sformułowanie problemu załadunku dostaw do kontenera i przedstawiono zagadnienie wielokryterialnego wyboru wariantu realizacji wysyłki.   W rozdziale 8 rozważono zastosowanie teorii zbiorów rozmytych do analizy łańcucha logistycznego i zaproponowano metodę wielokryterialnej oceny wariantów realizacji procesów magazynowania i wyboru wariantu preferowanego.   W rozdziale 9 zilustrowano na przykładach zastosowanie metody wyboru wariantu realizacji procesów magazynowania z uwzględnieniem stopnia zintegrowania łańcucha logistycznego.   Na zakończenie (rozdz. 10) przedstawiono kierunki dalszych badań naukowych w zakresie zagadnień problematyki przedstawionej w monografii.

Transformacja cyfrowa procesów biznesowych

Beata Jamka, Sylwia Susko-Romańczuk

Dotychczasowe badania z zakresu przedsiębiorczości i zarządzania innowacjami koncentrują się przede wszystkim na efektywności procesów biznesowych (reengineering), generowaniu wewnętrznych projektów innowacyjnych (intrapreneurship), współpracy korporacji ze startupami technologicznymi (corporate venturing) i rozwijaniu kompetencji przedsiębiorczych jako dodatkowej umiejętności menedżera. Wykładnicza adopcja technologii ICT w produktach, procesach biznesowych i modelach organizacyjnych rozproszyła i usieciowiła przedsiębiorstwa, rozmontowując ich biurokratyczny układ kontroli. Sieciowe formy organizacji pracy ludzkiej, podobnie jak platformy cyfrowe zaadaptowane przez korporacje zorganizowane funkcjonalnie/macierzowo, inicjują nowe myślenie o procesach pracy, sposobach jej kontraktowania i definiowania nowych ról pracowników. Te wyzwania wymagają stojące przez naukami o zarządzaniu i jakości wymagają nowych sposobów projektowania badań, refleksji i analizy. Prof. S. Sysko-Romańczuk przygotowała w latach 2020-2021 dla doktorantów Wydziału Zarządzania PW innowacyjny projekt edukacyjny, którego rezultatem jest niniejsza monografia przygotowana przez doświadczonych zawodowo doktorantów, którzy zderzając praktykę zarządzania z teorią zarządzania i metodą naukową, podjęli się zbadać, przeanalizować i opisać rezultaty zastosowania rozwiązań technologii informatycznych w procesach biznesowych zatrudniających ich firm. Zebranie tak licznych studiów przypadków transformowanych procesów biznesowych szerokiego wachlarza branż umożliwiło posadzenie struktury monografii na koncepcji łańcucha wartości. Zwieńczeniem dociekań każdego rozdziału jest analiza interdyscyplinarnych wyzwań naukowych stojących przed naukami informatycznymi i naukami o zarządzaniu i jakości. Osią wywodu prezentowanej książki jest, z jednej strony, wskazanie problemów i wyzwań, korzyści, ryzyk i zagrożeń transformacji cyfrowej procesów biznesowych dokonujących się w wybranych branżach, a z drugiej implikacji badawczych tych zjawisk dla nauk o zarządzaniu i jakości. Ponadto celowym zamierzeniem było także eksperymentalne testowanie autorskiej metodyki rozwoju kompetencji naukowych w pięciu krokach opracowanej przez Prof. Sylwię Sysko-Romańczuk dla początkujących badaczy. Ponadto dzięki profesjonalnie metodycznemu sposobowi przeprowadzenia badań empirycznych i literaturowych monografia wypełnia lukę naukowo-badawczą w subdyscyplinie zarządzanie technologią innowacjami w naukach o zarządzaniu i jakości o nieznane do tej pory fenomeny badawcze. Wyeksponowane w publikacji konstrukty i modele badawcze dodają nowej wiedzy w zakresie sposobów dostarczania wartości, generowania przychodów i zwiększania efektywności organizacji w transformacji cyfrowej (zmiana filozofii działania, modeli biznesowych, stosowanych procesów, systemów i sposobów pracy). Recenzentami wydawniczymi monografii byli: dr hab. Katarzyna Gadomska-Lila z-ca Dyrektora Instytutu Zarządzania, Wydział Ekonomii, Finansów i Zarządzania US oraz dr hab. inż. Marcin Relich, Dyrektor Instytutu Nauk o Zarządzaniu i Jakości, UZ. Oboje stwierdzili, że książka porusza bardzo ważny aspekt konsekwencji, w filozofii i praktyce działania organizacji, wynikających z implementacji technologii informatycznych. Monografia ilustruje te przeobrażenia skrupulatnym opisem skutków (technologicznych, biznesowych, społecznych i kulturowych) wdrażania rozwiązań informatycznych na szeroką skalę. Oboje bardzo wysoko ocenili walory metodyki kształcenia młodego pokolenia doktorantów. Niniejsza publikacja stanowi oryginalne i twórcze osiągnięcie naukowe, które w dyscyplinie nauk o zarządzaniu i jakości wywiera obecnie wpływ na stan wiedzy i kierunki dalszych badań.

Oczyszczalnia ścieków jako element biogospodarki o obiegu zamkniętym

Monika Żubrowska-Sudoł

IV tom serii monografii naukowych Wydziału Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej – „CIRCULAR ECONOMY – TECHNOLOGIE”   Prezentowana monografia dokumentuje, że oczyszczalnia ścieków może być obiektem, w którym równolegle z realizacją celu polegającego na ochronie wód przed zanieczyszczeniem odzyskuje się energię oraz cenne surowce, a odpady przekształca się w produkty.   Ponieważ zasób stanowią w tym przypadku ścieki oraz biomasa odpadowa, jest to przykład biogospodarki bazującej na tzw. zasobach wtórnych, i w takim ujęciu oczyszczalnię ścieków możemy traktować jako wieloplatformową biorafinerię. Koncepcję oczyszczalni ścieków jako elementu biogospodarki cyrkularnej autorka przedstawiła w rozdziale drugim niniejszej monografii, a także w kolejnych rozdziałach prezentując doniesienia literaturowe i wyniki prac własnych odnoszące się do wybranych elementów oczyszczalni ścieków jako biorafinerii oraz podając przykład dobrej praktyki w przedmiotowym obszarze. Przedstawione w pracy rozważania wskazują na to, że oczyszczalnie ścieków posiadają duże możliwości w kontekście zmniejszenia zużycia surowców pierwotnych, ograniczenia zależności od zasobów nieodnawialnych i redukcji emisji gazów cieplarnianych, czyli trzech z pięciu celów sprecyzowanych przez Komisję Europejską w strategii dotyczącej biogospodarki.   Mogłoby się wydawać, że oczyszczalnię ścieków trudno powiązać z priorytetowym celem biogospodarki, jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego. Pogląd ten staje się jednak nieaktualny, gdy pod uwagę weźmiemy, że w tego typu biorafinerii: produkowane są nawozy minerlane, mineralno-organiczne lub komponenty nawozów, które są następnie używane w rolnictwie, a także odzyskiwana jest woda, która może zostać wykorzystana do nawadniania w rolnictwie, co wpływa na ograniczenie negatywnych skutków suszy na produktywność rolną. Takie zastosowanie oczyszczonych ścieków pozwala dodatkowo na ponowne włączenie składników odżywczych (azotu, fosforu czy potasu) do naturalnych cyklów biochemicznych. Nawadniając, prowadzi się więc równocześnie nawożenie gleby, ograniczając tym samym zużycie nawozów sztucznych.   Przytoczone w monografii przykłady dokumentują również, że komunalne oczyszczalnie ścieków można wskazać jako element cyrkularnej BioWEconomy.

Akceptacja technologii IoT w inteligentnych miastach

Renata Walczak

Monografia pt. "Akceptacja technologii Internetu rzeczy w inteligentnych miastach" została zrealizowana na potrzeby Urzędu Miasta Płocka w ramach zrealizowanego przez autorkę projektu pt. "Identyfikacja czynników determinujących akceptację rozwiązań wykorzystujących sensory Internetu rzeczy jako elementu warunkującego projektowanie uniwersalne w inteligentnych miastach"; grant nr 23/WED/z/1119/2021 był finansowany przez Prezydenta Płocka w programie "Współpraca z uczelniami wyższymi". Władze dążą do przekształcenia Płocka w inteligentne miasto. Sukcesywnie wdrażane są nowe rozwiązania wykorzystujące technologie informatyczne. Coraz częściej stosuje się zasady projektowania uniwersalnego. Dane o zachowaniach mieszkańców mogą być przydatne dla lepszego zaprojektowania przestrzeni miejskiej, wiąże się to jednak z obserwacją życia miejskiego oraz wykorzystania technologii Internetu rzeczy do zbierania danych. W związku z tym, że mieszkańcy obawiają się o bezpieczeństwo swoje, danych oraz funkcjonowania miasta, władze Płocka zdecydowały o przeprowadzeniu badań społecznych pozwalających na ocenę obaw i zastrzeżeń mieszkańców. Celem badań przeprowadzonych w niniejszej pracy było wskazanie kluczowych czynników wpływających na akceptację wykorzystania danych przez urządzenia Internetu rzeczy, które zbierają dane dla potrzeb projektowania uniwersalnego w inteligentnych miastach, przy założeniu anonimowego przetwarzania danych w trybie Edge Computing. Zakres pracy obejmował analizę przedmiotowej literatury, przeprowadzenie badań ankietowych, budowę i analizę modelu statystycznego oraz przedstawienie zaleceń dla władz miasta. W roku 2021 przeprowadzono badania ankietowe wśród mieszkańców Płocka. W badaniach wzięło udział 150 mieszkańców. Struktura respondentów była zgodna ze strukturą populacji Płocka ze względu na wiek i płeć. Ankietę przeprowadziła specjalistyczna firma realizująca badania społeczne. Analiza danych ankietowych obejmowała statystyki opisowe, eksploracyjną analizę czynnikową, konfirmacyjną analizę czynnikową oraz budowę i analizę modelu strukturalnego. Wyniki analizy danych ankietowych wskazują, że społeczeństwo rozumie potrzeby osób z niepełnosprawnościami oraz popiera dostosowanie przestrzeni miejskiej dla wszystkich mieszkańców. Respondenci rozumieją, że dane pochodzące z urządzeń IoT (ang. Internet of Things, Internetu rzeczy) mogą być wykorzystane do celów projektowania uniwersalnego, i to popierają. Mimo zapewnienia, że dane zbierane są w trybie anonimowym, respondenci obawiają się o bezpieczeństwo swoje i danych. W modelu strukturalnym wykorzystano zmienne: empatię (podzieloną na empatię do osób o specjalnych potrzebach oraz zrozumienie konieczności dostosowania przestrzeni miejskiej do ich potrzeb), zaufanie do technologii, zaufanie do władz miasta, akceptację zbierania danych przez urządzenia IoT, akceptację technologii IoT, bezpieczeństwo i postrzeganą użyteczność technologii IoT. Model pozwolił na wyjaśnienie 86% wariancji. Najważniejszą zmienną modelu jest postrzegane bezpieczeństwo, które wpływa na pozostałe zmienne. Największe znaczenie w modelu mają wpływ bezpieczeństwa na zaufanie do technologii IoT, wpływ bezpieczeństwa na empatię w stosunku do osób o specjalnych potrzebach, wpływ empatii na zrozumienie potrzeby dostosowania miasta do potrzeb tych osób, wpływ zaufania do technologii IoT na zaufanie do władz miasta oraz wpływ bezpieczeństwa na postrzeganą użyteczność technologii. Średnie znaczenie miały wpływ bezpieczeństwa na zrozumienie dostosowania miasta do potrzeb osób o specjalnych potrzebach, wpływ tego zrozumienia na zaufanie do władz miasta i akceptację zbierania danych przez urządzenia IoT, na co również średni wpływ ma zrozumienie dla konieczności dostosowania miasta do potrzeb osób o specjalnych potrzebach. Model strukturalny przetestowano w rozbiciu na wiek, płeć i wykształcenie. Analiza wskazała, że kobiety wykazują się większą empatią w stosunku do osób o specjalnych potrzebach niż mężczyźni. Młodsza grupa mieszkańców (do 45 roku życia) jest bardziej świadoma problemów bezpieczeństwa technologii IoT, co ma wpływ na ich zaufanie do technologii. Zależność jest silniejsza dla grupy osób młodszych w stosunku do osób starszych. Wskazano też, że zaufanie do technologii ma większy wpływ na zaufanie do władz miasta w grupie osób młodszych. W przypadku analizy wpływu wykształcenia na akceptację technologii IoT wskazano, że wpływ ten jest niższy dla grupy osób z wykształceniem podstawowym i średnim w stosunku do grupy osób z wykształceniem wyższym. Przeprowadzona analiza mediacji wskazała, że empatia, zaufanie do władz miasta, zgoda na zbieranie danych z urządzeń IoT oraz użyteczność technologii są najważniejszymi mediatorami zależności między bezpieczeństwem a akceptacją technologii IoT. W wyniku przeprowadzonej analizy modelu strukturalnego wskazano istotne zalecenia dla władz miejskich. Najważniejsze jest zadbanie o bezpieczeństwo zbierania danych z urządzeń IoT oraz komunikowanie tego faktu. Edukacja i informowanie o stosowanych technologiach oraz o celu zbierania danych dla potrzeb projektowania uniwersalnego są kluczowe w uzyskaniu akceptacji dla zastosowania urządzeń IoT w mieście. Działania te mogą się przyczynić do podniesienia akceptacji dla władz miasta.

Laboratorium kinetyki procesów przenoszenia w inżynierii chemicznej

Eugeniusz Molga

Skrypt przeznaczony jest dla studentów kierunku inżynieria chemiczna i procesowa prowadzonego na Wydziale Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej. Zakres i program ćwiczeń laboratoryjnych dostosowane są do programów wykładów i ćwiczeń audytoryjnych z kinetyki procesowej oraz ćwiczeń projektowych z procesów przenoszenia pędu i masy. Są jednocześnie kontynuacją takich przedmiotów jak: chemia fizyczna, mechanika płynów, termodynamika procesowa i wymiana ciepła.   Przedstawione ćwiczenia laboratoryjne związane są bezpośrednio z materiałem przekazywanym na wykładzie i stanowią praktyczne rozwinięcie tego materiału. Na opis każdego ćwiczenia laboratoryjnego składają się: wprowadzenie teoretyczne, opis aparatury, instrukcja wykonania ćwiczenia oraz instrukcja wykonania sprawozdania. Podstawy teoretyczne zawierają opis stosowanej w ćwiczeniu metody doświadczalnej. Opis aparatury wraz z instrukcją wykonania ćwiczenia umożliwiają wyznaczenie odpowiedniego parametru lub zależności charakteryzujących badany proces. Instrukcja wykonania sprawozdania wskazuje, jakie wielkości i/lub zależności należy wyznaczyć z wykorzystaniem wykonanych pomiarów.

Standardy efektywności energetycznej budynków jednorodzinnych

Szymon Firląg

Celem naukowym podjętych przez autora badań było opracowanie szczegółowych wymagań dla krajowych standardów efektywnych energetycznie budynków. Wytyczne te określono zarówno dla nowych, jak i istniejących budynków mieszkalnych. Zastosowana metodyka badawcza różniła się w zależności od postawionego celu. Pozwoliło to na zaprezentowanie różnych sposobów tworzenia i formułowania wymagań. W przypadku z góry zdefiniowanego poziomu efektywności energetycznej badaniom poddano numeryczne modele budynków, które następnie modyfikowano. Wprowadzane różne warianty usprawnień pozwoliły na określenie zestawu szczegółowych wytycznych. Zastosowana metoda badawcza była podstawą do określenia historycznych wymagań dla budynków energooszczędnych w standardzie NF40 i NF15. Poprawność sformułowanych wytycznych została zweryfikowana w trakcie trwania programu priorytetowego „Efektywne wykorzystanie energii. Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych” Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Do określenia wymagań dla nowych budynków plusenergetycznych i termomodernizacji do standardu niemal zeroenergetycznego (NZEB) wykorzystano inną metodykę badawczą. Jej istotnym elementem był aspekt opłacalności ekonomicznej realizowanych przedsięwzięć. Opracowane modele numeryczne budynków były przedmiotem obliczeń wariantowych obejmujących różne zestawienia usprawnień. W przypadku nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych określono wymagania dotyczące rozwiązań konstrukcyjno-instalacyjnych pozwalających na osiągnięcie standardu plusenergetycznego. Podobne wymagania wyznaczono dla termomodernizacji budynków istniejących do poziomu NZEB. W tym wypadku badania przeprowadzono w pierwszej kolejności dla przegród budynków. Zdefiniowano dla nich optymalne kosztowo wartości współczynników przenikania ciepła. Podstawą do sformułowania wymagań szczegółowych dotyczących przegród były wskaźniki kosztu skumulowanego. Następnie określono na ich podstawie różne warianty termomodernizacji modeli budynków. Wyznaczona w ten sposób zależność między kosztem skumulowanym a efektywnością energetyczną pozwoliła na znalezienie optymalnego kosztowo i niemal zeroenergetycznego poziomu wymagań. Zaprezentowane metody obliczeniowe i opracowane standardy efektywności energetycznej budynków mogą być wykorzystywane do określenia przyszłych i obecnych wymagań stawianych budynkom. Pozwoliłoby to na zmniejszenie energochłonności krajowych zasobów budowlanych i ograniczenie ich negatywnego wpływu na środowisko naturalne, a jednocześnie zapewniło podwyższenie jakości życia w budynkach i poza nimi – dzięki redukcji emisji szkodliwych zanieczyszczeń powietrza. Działania takie wpisują się bezpośrednio w realizację celu polityki Unii Europejskiej, jakim jest dekarbonizacja zasobów budowlanych do 2050 roku.

Architektura organiczna i jej wielcy wizjonerzy

Marta Tobolczyk

Książka jest uzupełnieniem publikacji Architektura współczesna. Geneza i charakterystyka wiodących nurtów wydanej w 2017 roku, w której przedstawiono wiodące nurty światowej architektury XX i XXI wieku. Na uboczu tych głównych kierunków rozwijał się niszowy nurt architektu ry organicznej, kształtowany w USA przez wybitnych twórców: Louisa H. Sullivana, Franka Lloyda Wrighta, oraz w Europie przez Hiszpana Antoniego Gaudiego, Fina Alvara Aalto oraz Austriaka Rudolfa Steinera. Architektów tych łączyło dążenie do odrzucenia wszelkich schematów stylistycznych na rzecz formowania budowli symulujących naturalny wzrost podpatrzony w przyrodzie. Każdy z tych twórców stworzył wybitne dzieła o odrębnych indywidualnych cechach. Wszyscy oni w inspiracjach z natury poszukiwali odpowiedzi na pytanie, jak kształtować architekturę zharmonizowaną z otoczeniem i odpowiadającą uwarunkowaniom społeczno-ekonomicznym ich czasów, bez kontynuowania historycznych tradycji architektury tworzonej przez poprzednie pokolenia. Nic lepiej nie rozwiązuje złożonych problemów energetycznych i ekologicznych, odnawiania zasobów i pełnego wykorzystania właściwości materiałów, jak sama natura. Dlatego istnieje cała grupa projektantów młodszej generacji, która uważa się za kontynuatorów organicznej tradycji. Książka niniejsza jest próbą przedstawienia genezy i charakterystyki ważnych nurtów obecnego i poprzedniego stulecia: architektury organicznej i nowo organicznej, które wychodzą naprzeciw wspomnianym wyzwaniom.