Dobre i złe adresy. Szkice z dziejów mieszkania i jego otoczenia w XVII-XXI w

Dariusz Łukasiewicz

Autor, profesor historii, specjalista historii obyczaju, opisuje, jak żyliśmy dawniej i dziś, jak mieszkalismy, pracowaliśmy i świętowaliśmy.  Fragment: „Polska zabudowa mieszkaniowa już w średniowieczu była zdecydowanie bardziej prymitywna niż zachodnioeuropejska. Jak pisze Hanna Zaremska, średniowieczne i późnośredniowieczne budownictwo mieszkalne było zwykle drewniane, chociaż rozwijało się też budownictwo ceglane, stawiano i murowane zamki. Przeważały domy niewielkie i skromne. Biskup Ratyzbony w 1475 r. relacjonował krytycznie swoją podróż: „Nigdzie nie napotkaliśmy łóżka ni miejsca do odpoczynku na osobności, a wszystkim za sypialnię służyła podłoga świetlicy, ze skąpo wydzielaną słomą zamiast łoża. Spały też pospołu z nami młode cielęta, by im mróz nie uczynił krzywdy. Tak to wzbronione nam było miękkie posłanie i zaprawdę używaliśmy worów, jako żeśmy nie mieli płacht płóciennych”. Stopniowo średniowieczne ziemianki (a więc konstrukcje wziemne) dla chłopstwa zastąpiono jednoizbowymi lepiankami i chałupami o powierzchni 20-50 metrów kwadratowych, gdzie musiała się pomieścić cała rodzina. Ciepło zapewniało palenisko, a ponieważ domostwa te stanowiły nierzadko kurne chaty, więc dym zapełniał izbę i wydostawał się wszelkimi szczelinami. W izbie znajdował się piec do pieczenia chleba. Pod koniec średniowiecza dominowały już większe drewniane chaty (ok. 70 m kw.), na które składały się izba mieszkalna oraz komora i kuchnia. Hanna Zaremska podaje, że na 70 metrów chaty chłopskiej 50 metrów stanowiła powierzchnia mieszkalna. Rodzina żyjąca w jednej izbie liczyła średnio od 4 do 6 osób, było więc ciasno, zwłaszcza że zimą w izbie trzymano również zwierzęta gospodarcze. Gromadzący się gnój i odpadki kuchenne usuwano, zamiatając izbę szczotkami z witek. Wyposażenie domów było skromne, a sprzętów niewiele. W komorze znajdował się spichlerz, gdzie trzymano ziarno. W zadymionych pomieszczeniach panował półmrok, łuczywa używano rzadko. Wielkich problemów przysparzało ogrzewanie – biedni zimą musieli rozgrzewać się ruchem, a bogaci przy kominku przypiekali się od przodu i nadal marzli z tyłu. Niskie stropy i małe okna w izbach wynikały także i z chęci zatrzymania ciepła, które było cenne i drogie, jak opał w tym czasie. Izby były chłodne, okna i drzwi nieszczelne, chętnie używano podnóżków, bo ciągnęło od podłogi. Dom szlachecki odróżniał się wówczas tylko tym, że miał drugą izbę. [1] Hanna Zaremska, Warunki mieszkalne, (w:) Kultura Polski średniowiecznej XIV-XV wiek, Warszawa 1997, s. 20-21. [2] Lidia Korczak, Wieki średnie, (w:) Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, red. Andrzej Chwalba, Warszawa 2004, s. 49. [3] Tamże, s. 122.

Il conflitto nella lingua e nella cultura italiana: analisi, interpretazioni, prospettive

Zbiorowy

Il volume che presentiamo ai lettori tiene conto della complessità del fenomeno del conflitto e, nonostante le sfumature negative presenti nell’accezione comune del termine, mira a dimostrare la sua utilità come chiave di lettura di fenomeni di varia natura, come strumento per scoprire le variegate dicotomie della contemporaneità: il vecchio e il nuovo, il digitale e l’analogico, la tradizione e l’innovazione. La presente monografia dà spazio alle analisi del fenomeno in ottica interdisciplinare, raggruppate intorno a tre argomenti dominanti: la lingua, l’insegnamento e la letteratura, in cui il conflitto non viene percepito esclusivamente come una forza distruttrice, ma piuttosto come opportunità per nuove interpretazioni e riflessioni.

Prawa człowieka. Uniwersalizm a partykularyzm godności

Daria Bieńkowska, Ryszard Kozłowski

Prezentowane przez autorów analizy zwracają uwagę na wiele szczegółowych kwestii prawnych, etycznych i filozoficznych, a przyjęta perspektywa namysłu i proponowanych rozwiązań opiera się na godności osoby ludzkiej. Skoncentrowani na jej istocie mniejszym zainteresowaniem darzymy tzw. koncepcje godności, dyskusję wokół jej źródeł (immanentnych czy transcendentnych), konteksty, w których występuję, obszary nauki i kultury, które do niej nawiązują, czyniąc zeń niekiedy boskie principium myślenia i działania. Nie fascynują nas także przeświadczenia o zobowiązującej sile godności, jakoby miała być źródłem powinności moralnych człowieka. O wiele bardziej przekonuje nas osobiste poczucie własnej i cudzej wartości, płynącej z uchwycenia sensu spotkania z Innym, otwarcia się na drugiego człowieka, na jego i własne człowieczeństwo.

WIELKOPOLSKIE SZKICE REGIONALISTYCZNE t. 2

Ryszard Kowalczyk

Celem niniejszej publikacji, drugiej z serii „Wielkopolskich Szkiców Regionalistycznych”, jest próba scharakteryzowania kilku ważnych aspektów regionalizmu wielkopolskiego. Chodzi tutaj zarówno o jego zasadnicze idee i przejawy społeczno-organizacyjne, jak i prekursorów. Na zawartość książki składają się trzy rozdziały. W pierwszym z nich próbowano zdefiniować samo pojęcie regionalizmu polskiego oraz ideę regionalizmu wielkopolskiego. W dalszej części rozdziału skupiono się natomiast na środkach zarówno wyrazu, jak i przenoszenia idei i dorobku regionalizmu wielkopolskiego do szerokiego kręgu odbiorców. W zakres tego zagadnienia wchodzi problematyka rozwoju nie tylko bibliotek i księgarni oraz sztuki drukarskiej, lecz także szeroko rozumianej działalności prasowo-wydawniczej, polegającej na wydawaniu prasy i książek. Odrębnie omówiono rolę i zadania pisarzy i dziennikarzy, jakie przewidywał dla nich Bronisław Ferdynand Trentowski, jeden z luminarzy XIX-wiecznego mesjanizmu narodowego polskiego. W rozdziale drugim omówiono charakterystyczne przejawy społeczno-organizacyjne regionalizmu wielkopolskiego, jakie ujawniły się w jego praktyce zarówno w XIX wieku, jak i na progu XX wieku. Na szczególną uwagę zasługuje oczywiście aspekt osobowy regionalizmu, czyli jego kreatorzy i różnorodni propagatorzy, w tym dziennikarze. Zasadniczym przedmiotem zainteresowania regionalizmu wielkopolskiego było wówczas szeroko rozumiane życie ludu, jego obyczaje i zwyczaje oraz charakterystyczne dla regionu wielkopolskiego postawy i zachowania społeczne, które na ogół pozytywnie wyróżniały Poznańskie od innych regionów Polski. Znakomitym przykładem dla charakterystyki odmienności każdego regionu jest regionalizm językowy, którego przejawy wielkopolskie także omówiono. Zawartość tego rozdziału zamykają rozważania nad fundacyjnym i stowarzyszeniowym wymiarem regionalizmu wielkopolskiego. Wspomniany wyżej aspekt osobowy regionalizmu wielkopolskiego zarysowano szerzej w rozdziale trzecim niniejszej pracy, poświęconemu dorobkowi wybranych osobistości, które mogą być zaliczone w poczet prekursorów XIX-wiecznego regionalizmu wielkopolskiego.

Praca w hospicjum

Elżbieta Trylińska-Tekielska

Problematyka dotycząca pracy w sytuacjach ekstremalnych (związanych zarówno z zagrożeniem życia jak i wpływających na poczucie zagrożenia osobistego czy grupowego) jest dość szeroko omawiana w aspekcie działań wojskowych, sportowych (sporty ekstremalne). Związane są z tym zawsze określone procedury działań i pojęcia takie jak tematyka tanatologiczna dotycząca lęku przed śmiercią, motywy, które prowadzą do określonych działań, poczucie czy chęć bycia w takiej grupie i utożsamiania się z nią .Będąc w sytuacjach mających tak ogromny wpływ na psychikę jednostki należy zdawać sobie sprawę z następstw będących konsekwencją przebywania w warunkach ciągłego napięcia – wystąpienia zaburzeń potraumatycznych, poczuciem winy oraz religijnością. Celem pracy była próba zbadania i znalezienie przyczyn, dla których określona grupa (Zespół hospicyjny-wolontariusz hospicyjny, pracownik hospicyjny, wolontariusz zwykły)) podejmuje działania (dobrowolne lub zawodowe) w warunkach zagrożenia życia innych lub własnego (wtórna ofiara traumy) oraz jakie są konsekwencje dla psychiki wykonywania tego rodzaju pracy. Została również podjęta próba stworzenia Psychologicznego Modelu Zespołu pracującego w warunkach ekspozycji(na przykładzie hospicjum) Założenia teoretyczne bazowały na teoriach (B. Dudek, 2009; J. Strelau, 2004; Figley, Ch.R., Nash, W.P., 2010), które wyraźnie podkreślają role zdarzeń traumatycznych w życiu jednostki i mogą stać się predykatorami wyboru pracy w warunkach zagrażających. Wzięto pod uwagę również inne zmienne wpływające na wybory tego rodzaju pracy: motywację, poczucie tożsamości, religijność, poczucie winy, lęk tanatyczny oraz nastrój. Zbadano cały zespół osób pracujących w hospicjum (N=229). /Fragment Wprowadzenia/

Ochrona obszaru kolejowego RP w czasie pokoju, kryzysu i wojny

Piotr Goruk-Górski

Likwidacja przedsiębiorstwa PKP i powstanie w 2000 roku Grupy Kapitałowej PKP spowodowało całkowitą marginalizację działalności formacji ochrony kolei. Dla powstałych w wyniku tych przeobrażeń właścicielskich spółek kolejowych, wykonujących zadania zarządców infrastruktury i przewoźników kolejowych, ustawowy obowiązek zapewnienia ochrony i bezpieczeństwa na zarządzanych przez siebie terenach kolejowych był tylko suchym przepisem. Jak pokazuje doświadczenie ostatnich dwóch dekad, również inne formacje ochronne, np. Policja, do zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa na obszarze kolejowym w pociągach i innych pojazdach kolejowych nie przykładają należytej uwagi. Wejście w życie w 2003 roku nowych regulacji ustawowych normujących funkcjonowanie transportu kolejowego i tworzących w zarządach infrastruktury własne straże ochrony kolei, akcesja Polski do Unii Europejskiej i strefy Schengen, spektakularne zamachy skierowane na obszar kolejowy krajów wspólnoty Europejskiej oraz rozwój przestępczości zorganizowanej, nie wpłynęły na zmianę postrzegania przez przedsiębiorców kolejowych problematyki bezpieczeństwa na obszarach kolejowych, pozostawiając tę sferę na marginesie ich działalności. Degradacja znaczenia i pozycji formacji ochrony kolei w systemie organów ochrony prawnej napawać powinna niepokojem właściwe gremia, zmuszając  je do wdrożenia działań skutkujących stworzeniem kompatybilnego systemu ochrony obszaru kolejowego państwa.

Wulgaryzmy w języku kibiców polskich, czyli

Agnieszka Dokowicz

Praca podejmuje zarówno aspekty językoznawcze, jak i socjologiczne związane z funkcjonowaniem kibiców lokalnych i narodowych drużyn na polskich stadionach. Autorka, jako dziennikarka sportowa, nasłuchała się i napatrzyła niejednego... Praca o sugestywnym tytuleWulgaryzmy w języku kibiców na stadionach piłkarskich czyli "Polska grać, k... mać!" obrazuje problematykę oraz sposób jej przedstawienia wraz z licznymi egzemplifikacjami, bez których niemożliwe byłoby unaocznienie zagadnienia. Ujęte zostały hasła rymowane odnoszące się do krajowych klubów piłkarskich. Książka powstała pierwotnie jako praca magisterska u promotora prof. Bogdana Walczaka na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autorka w latach 1995-2013 nieustannie coś dopisywała, zmieniała, w końcu odważyła się wydać... Wydawca rozpatrywał możliwość "wykropkowania" wulgaryzmów, jednakże po takim zabiegu znaczna część książki byłaby całkowicie nieczytelna, składałaby się bowiem niemal z samych kropek. 

Zabójstwo a niepoczytalność

Filip Bolechała

Zabójstwo jest czynem, który stanowi dynamiczny rezultat kombinacji i wzajemnego oddziaływania wielu różnorodnych czynników, zarówno tych, mających swoje źródło w osobie sprawcy, jak i będących efektem konkretnej sytuacji, w której się on znalazł. Dlatego też sprawcy zabójstw są uznawani za grupę zróżnicowaną, heterogenną pod względem struktury osobowości, procesów motywacyjnych, związków i relacji z ofiarą czy też sposobu działania. Nieliczną, lecz interesującą część tej grupy stanowią osoby niepoczytalne, dokonujące zabójstw pod wpływem choroby psychicznej lub pewnych szczególnych zaburzeń psychiki. Ich czyny są przeważnie nagłe, niespodziewane i niezgodne z prezentowanymi wcześniej właściwościami osobowości.