"język, to obnażone serce". Niezabliźniony świat. 70 wierszy

Ryszard Krynicki

Ryszard Krynicki jest poetą słów zwróconych w stronę prawdy. Jego wiersze starają się dotknąć czegoś realnego, sięgnąć w głąb płynącego przez nas nurtu, odsłonić przepaść istnienia. Jest w nich życie - w podróży, w uścisku nocy. I jest świat - "bliski jak świt". Prawda tych wierszy - wyrazista, konkretna, a zarazem tajemnicza - pozostaje prawdą spojrzenia, które dostrzega, że w rozwiewającej się niekiedy ciemności "świta niezabliźniony świat". I właśnie w bliskości tego świtu - w jego źrenicy - widać "nie gojącą się nigdy ranę prawdy". Ta rana powinna pozostać w nas otwarta - "najboleśniej obnażona". Powinniśmy przy niej trwać. [...] Wiersze Krynickiego pielęgnują otwartą ranę prawdy. Bronią w ten sposób wiarygodności poezji - jej godności i ludzkiego rdzenia, jej swobodnego oddechu. Występują przeciw słowom skłamanym, przeciw żywiącej się nimi hipokryzji [...]. Stają po stronie słów ogołoconych, zbratanych z milczeniem, samotnie brnących przez noc, szukających. To one - te niepodległe, bezimienne słowa tlące się w ciemności - ocalają w nas wyczucie sensu, iskrę nadziei. Paweł Próchniak

Odsłony dialogu. Literatura, kultura i polityka w relacjach polsko-niemieckich

Marek Zybura

Literatura, kultura i polityka przez wieki stanowiły historyczne przestrzenie w polsko-niemieckim dialogu i wciąż stanowią płaszczyzny dokonujących się w nim spotkań, wymiany i tarć. Niemieckie oświecenie zrodziło w swojej narracji o Polsce krytyczne wyobrażenia, które, mniej lub bardziej potem ewoluując, trwale określiły niemiecki wizerunek Polski i Polaków – często konfrontacyjnie nieprzyjazny – aż po obecne czasy w gruncie rzeczy. Na pewno żywe były one jeszcze w minionym stuleciu. Warunki dla dialogu, zdolnego zamieniać konfrontację w partnerstwo, nastały dopiero po II wojnie światowej. Obfitował on wtedy we wzloty i upadki, nadzieje i zawody, ale przy wszystkich trudnościach i ograniczeniach, wynikających z dwubiegunowego charakteru ówczesnego świata, był przez obydwie strony uparcie kontynuowany. I tak jak pod koniec lat 80. ubiegłego wieku do zmian dojrzewał świat, tak w latach 1989–1991 doszło też do przełomu w relacjach wolnej Polski ze zjednoczonymi, demokratycznymi Niemcami. Negatywnie nacechowane, nieufne sąsiedztwo przerodziło się w przyjazną współpracę, nawet jeśli bywa ona, jak to się dzieje obecnie, wystawiana na ciężką próbę. Poszczególne teksty tomu – z panoramą niemieckiej recepcji kultury polskiej w ostatnich dwóch stuleciach w tle –  traktują o dwudziestowiecznych aktorach polsko-niemieckiego dialogu, „wielkich latarnikach” wzajemnego otwierania się Niemców i Polaków na siebie w tym czasie. Byli i są to przede wszystkim ludzie pióra, ale także sztuki i polityki, snujący odważne wizje przyszłości, którzy kształtowanie naszych wzajemnych dobrych relacji uważali i uważają za zadanie – żyli i żyją nim w myśl sformułowanego przez Huberta Orłowskiego dla Poznańskiej Biblioteki Niemieckiej motta: „Sąsiedztwo zobowiązuje”.

Heroidy. Listy mitycznych kochanków

Owidiusz

Heroidy Publiusza Owidiusza Nazona cieszą się dużym zainteresowaniem ze strony badaczy. Dzięki bowiem nagromadzeniu w zbiorze listów napisanych przez nieszczęsne kobiety cierpienia i bólu poeta daje nam paletę uczuć o wysokiej temperaturze, co budzi naszą empatię i zainteresowanie. Poza tym tak skondensowana tematyka kobieca, bardzo szczególna sytuacja nadawczo-odbiorcza oraz silny element intertekstualny pozwalają widzieć te utwory jako bardzo interesujące pod względem komunikacyjnym i przy tym wielowarstwowe w odbiorze zarówno przez czytelnika po prostu lubiącego czytać poezję, jak i tego, który szuka w tekście asocjacji i nawiązań wszelkiego rodzaju, bo w tym Nazon jest prawdziwym mistrzem. Co zresztą najdziwniejsze, żaden ze sposobów lektury nie jest mniej uprawniony niż drugi. Przyszedł więc czas na oddanie tych przejmujących wierszy w poetyckiej formie po polsku. Kierujemy się tu niezachwianą pewnością, że poezję najlepiej oddawać przez poezję.   (fragment z Wyznania tłumaczek)   Prof. dr hab. Elżbieta Wesołowska – filolog klasyczny, badaczka poezji rzymskiej (głównie twórczości Owidiusza), teatru antycznego (dramaty Seneki) oraz recepcji antycznej kultury w literaturze nowożytnej Europy. Tłumaczka Seneki i Owidiusza. Redaktor monografii zespołowych, autorka komentowanych przekładów, monografii naukowych oraz artykułów naukowych. Konsultantka w czasie powstawania filmu Quo vadis? w reżyserii Jerzego Kawalerowicza i autorka wierszy śpiewanych przez Nerona. Redaktor naczelna czasopisma „Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae” w latach 1996–2021.    Dr hab. Monika Miazek-Męczyńska, prof. UAM – filolog klasyczny, literaturoznawczyni, tłumaczka łacińskiej poezji i prozy. W swoich badaniach zajmuje się literaturą łacińską epoki augustowskiej i jej recepcją w kulturze europejskiej, epistolografią łacińską, a także działalnością Towarzystwa Jezusowego w Chinach w XVI–XVII w., utrwaloną w rękopiśmiennych materiałach archiwalnych oraz traktatach naukowych. Autorka i redaktorka książek naukowych oraz popularyzatorskich, propagujących antyk i język łaciński wśród czytelników w każdym wieku.

Kryzys dwudziestolecia 1919-1939. Wprowadzenie do badań nad stosunkami międzynarodowymi

Edward Hallett Carr

Zasadnicze tezy, które E.H. Carr wyłożył w Kryzysie dwudziestolecia, są tak samo aktualne dziś, jak w mrocznej dekadzie lat 30. XX wieku. John J. Mearsheimer   Genialna, prowokująca książka, która pozostawia niedosyt. Martin Wight   Moim zdaniem było trzech wielkich klasyków realizmu: Tukidydes, Machiavelli i Carr. Każdy, kto interesuje się polityką międzynarodową, powinien przeczytać tę książkę. Robert Gilpin   Przenikliwa argumentacja Carra powinna stać w centrum naszych rozważań o świecie XXI wieku i poszukiwania odpowiedzi na jego wyzwania.  Fred Halliday   Kryzys dwudziestolecia jest jedną z tych książek, które nigdy się nie dezaktualizują.  Barry Buzan   Carr napisał jedną z niewielu książek o stosunkach międzynarodowych, które – mimo ich tematyki – można czytać dla przyjemności. Michael Nicholson

Polska dla średnio zaawansowanych. Współczesna polskość codzienna

Agata Bisko

W jaki sposób Polacy witają się i dlaczego nigdy przez próg? Jak świętują i dlaczego trącają się kieliszkami podczas toastu? Po co w trakcie rozmowy pukają w stół i w co jeszcze wierzą? Kiedy polskie „tak” znaczy „nie” i odwrotnie? Co mówią o nas cudzoziemcom takie zwroty jak Polish jokes, polnische Wirtschaft, polsk riksdag czy eau de Pologne? To tylko niektóre z pytań o polską kulturę, na które odpowiada książka o codzienności, zachowaniach, obyczajach, wartościach i przekonaniach współczesnych Polaków. Napisana przystępnym językiem, obfitująca w konkretne przykłady, nieunikająca anegdot, bez szkody dla jej warstwy naukowej zakładającej rzetelną analizę kulturową, stanowi cenne źródło wiedzy o szeroko rozumianej „polskości”.   Książkę Agaty Bisko wyróżnia oryginalne spojrzenie na polską kulturę z perspektywy doświadczenia „codzienności”, a także sumienna rekonstrukcja obrazów „polskości” widzianej z perspektywy innych kultur narodowych. Jest więc przedsięwzięciem imponującym nie tylko z powodu pisarskiego rozmachu, ale również ze względu na ostateczny rezultat, który przynosi wszechstronny „opis obyczajów” polskich doby potransformacyjnej. (Z recenzji prof. dra hab. Rocha Sulimy)   „Polska dla średnio zaawansowanych” to swoisty podręcznik, kulturoznawczy przewodnik, z którego można „uczyć się Polski”. A przy tym jedyne tego rodzaju opracowanie życia codziennego społeczeństwa polskiego. (Z recenzji prof. UAM dra hab. Jana Grada)  

Syndrom Pogorelicia. Muzyka - opera - performatywność

Grzegorz Piotrowski

Książka Grzegorza Piotrowskiego Syndrom Pogorelicia. Muzyka – opera – performatywność wyrasta z zainteresowań autora performatywnością muzyki i samą performatyką jako alternatywnym podejściem do refleksji o sztuce dźwięku. Performatywność zmusza słuchacza do wyjścia poza oswojoną, lecz ograniczającą kategorię dzieła muzycznego – ku muzyce rozumianej jako proces, będącej zdarzeniem i doświadczeniem, ucieleśnionej i ucieleśniającej. Ponieważ szczególnie intensywnie doznaje się jej w żywym wykonaniu, w teatrze muzycznym i „teatrze piosenki”, bohaterami prezentowanej książki są zarówno genialni, niepokorni wykonawcy (Ivo Pogorelić, Edita Gruberová, Anna Prucnal), jak i transgresyjni kompozytorzy – Alban Berg, Igor Strawiński, Kurt Weill, Stanisław Moniuszko (sic!), Paweł Mykietyn – oraz ich wymykające się łatwym etykietom dzieła.

Deziluzja w kinie. Wybór przekładów

Adrianna Woroch

W niniejszym opracowaniu, stanowiącym pewnego rodzaju uzupełnienie refleksji podejmowanych przeze mnie w książce To tylko sztuczka. O samoświadomości kina i technikach deziluzyjnych we współczesnych filmach, zebrałam własne przekłady ośmiu artykułów lub rozdziałów monografii z zakresu badań nad autorefleksyjnością, synonimicznie w poszczególnych tekstach nazywaną metafikcyjnością, samoreferencyjnością, metalepsją czy - w moim ujęciu - deziluzją. Antologia, przez nieprzypadkowy dobór tłumaczonych tekstów, przedstawia zróżnicowane spojrzenia na problem samoświadomości w medium audiowizualnym (filmach, serialach telewizyjnych i streamingowych), ponieważ autorzy, których rozważania znalazły się w niniejszym zbiorze, prezentują w swoich teoriach postawy wywodzące się z rozmaitych dziedzin i metodologii humanistyki - z badań zarówno kognitywnych, formalistycznych, filozoficznych, jak i intermedialnych. "Antologia tekstów pt. Deziluzja w kinie, brawurowo przetłumaczona przez [...] Adriannę Woroch, jest pozycją, na jaką czeka rodzime środowisko filmoznawcze od dawna. Tematyka iluzyjnego/deziluzyjnego i autoreferencyjnego charakteru kina oraz innych mediów audiowizualnych pozostaje przedmiotem żywego zainteresowania akademików w Polsce. Świetnie dobrane przez Autorkę kompendium ważkich tekstów spoza Polski pozwala zapoznać się czytelnikom z szerszymi kontekstami refleksyjnego charakteru mediów audiowizualnych (piszę "mediów", bo w tekstach pojawia się także telewizja oraz produkcje dedykowane platformom streamingowym). Co ważne, mamy tu do czynienia z propozycjami nastawionymi niekiedy polemicznie do klasycznych analiz filmów spod znaku mind games i puzzle movies (takich jak np. badania W. Bucklanda czy T. Elsaessera)". Z recenzji dr. hab. Sebastiana Jakuba Konefała, prof. UG Adrianna Woroch - doktor, adiunktka w Instytucie Filmu, Mediów i Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Adama Mickiewicza, laureatka Diamentowego Grantu. Zajmuje się filmowym postmodernizmem, autorefleksyjnością w kinie i gatunkiem elevated genre. Autorka książki To tylko sztuczka. O samoświadomości kina i technikach deziluzyjnych we współczesnych filmach oraz jedynej jak dotąd na rynku polskim monografii poświęconej twórczości Paola Sorrentina Kicz i piękno w twórczości Paola Sorrentina.

Ontologia. Materializm i jego granice

Marek Łagosz

Zamiarem moim jest przedstawienie książki, która byłaby pracą koncepcyjną, pogłębioną analizą wchodzącą w środek niektórych ważnych problemów ontologicznych oraz względnie całościową interpretacją bytu realnego, a jednocześnie - mogłaby służyć jako swoisty przewodnik wprowadzający w podstawowe zagadnienia ontologii. Podejmowane tu problemy nie wyczerpują - rzecz jasna - wszystkich ważnych zagadnień ontologicznych (chociaż większości chyba "dotykają"); z pewnością jednak są to problemy - jak na filozofię pierwszą przystało - fundamentalne. Podjęte tu rozważania są próbami zarysowania w miarę spójnej koncepcji rzeczywistości. I chociaż wiele tez stawiam w tej książce kategorycznie, to celem moim nie jest podanie gotowych rozwiązań, lecz zainicjowanie filozoficznej dyskusji. W obliczu naukowych niepewności związanych ze współczesnym pojęciem materii, a także - granic pojmowalności świata materialnego, do jakich dotarliśmy w tej książce, może nasunąć się myśl, że jednak "światłość w ciemności świeci". [Autor] "(...) jest to praca na wskroś autorska; przedstawia wypracowany przez lata i opracowany w szczegółowych zakresach w wielu wcześniejszych publikacjach własny pogląd Autora na ontologię - zarówno w sensie koncepcji, jak i w sensie metodologii". "Zwarty autorski wykład ontologii jest we współczesnej filozofii zjawiskiem rzadkim i cennym". [Z recenzji prof. dra hab. Roberta Piłata] "Samodzielność poszukiwań ontologicznych stanowi też miarę dojrzałości naukowej, talentu i osobistej odwagi. Niewiele jest książek współczesnych o podobnym rozmachu tematycznym, spełniających zarazem warunki literatury akademickiej, a zawierających oryginalne przesłanie i zmysł syntetyczny". "Wydaje się pewne, że (...) książka spotka się z zainteresowaniem i zapewne z rozmaitymi ocenami zarówno w środowisku filozoficznym, jak i w szerszym gronie czytelniczym. O tym decyduje materia sporów ontologicznych właśnie". [Z recenzji prof. dra hab. Józefa Lipca] Profesor Marek Łagosz pracuje w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie kieruje Zakładem Ontologii i Filozofii Przyrody. Dotychczas opublikował pięć książek: Znaczenie i prawda. Rozważania o Fregowskiej semantyce zdań (Wrocław 2000), Brzytwa Ockhama a wykazywanie nieistnienia (Wrocław 2002), Realność czasu (2007), Marks. Praca i czas. Wartość czasu w ekonomii i moralności (Warszawa 2012), O świadomości. Fenomenologia zjawisk umysłowych (Kęty 2016). Autor licznych publikacji m. in. w "Filozofii Nauki", "Kwartalniku Filozoficznym", "Przeglądzie Filozoficznym - Nowej Serii", "Ruchu Filozoficznym", "Principiach", "Filozofii i nauce. Studiach filozoficznych i interdyscyplinarnych" oraz "Studia Philosophica Wratislaviensia". Interesuje się ontologią, epistemologią, filozofią nauki, filozofią analityczną, filozofią Karola Marksa oraz fenomenologią. Jest przewodniczącym Okręgowego Komitetu Olimpiady Filozoficznej we Wrocławiu.