Wartościowanie w internetowych komentarzach do artykułów prasowych dotyczących stosunków niemiecko-polskich. Próba analizy pragmalingwistycznej

Mariusz Jakosz

Publikacja jest interdyscyplinarną, osadzoną w językoznawstwie pracą nad zagadnieniem wartościowania w języku i przy jego pomocy. Jej celem jest przedstawienie strategii wyrażania etnicznych sądów wartościujących na przykładzie stosunków niemiecko-polskich. Materiał badawczy stanowią komentarze internetowe do artykułów prasowych, które ukazywały się na forach internetowych opiniotwórczych dzienników i tygodników niemieckich. Okres badawczy obejmował lata 2009–2013. W pracy ukazano najczęstsze motywy oraz źródła formułowania etnicznych sądów wartościujących. Przedstawiono także wizerunek Polski i Polaków od XIX wieku aż po czasy współczesne. Podjęto ponadto próbę odpowiedzi na następujące pytania: Jakie środki językowe stosowane są do nazywania Polaków?  Jakie własności i cechy przypisuje się Polakom? Jakie argumenty używane są do usprawiedliwienia dyskryminacji Polaków? Z jakiej perspektywy formułowane są pejoratywne określenia i sposoby argumentacji? Czy sądy wartościujące Polaków wyraża się bezpośrednio, czy może w sposób zawoalowany oraz czy zostają one wzmocnione, czy raczej stonowane? Publikacja jest adresowana do osób zainteresowanych współczesnymi tendencjami badań językoznawczych, w nurt których wpisują się zarówno metodologia obejmująca badania dotyczące języka w Internecie jak i analiza pragmalingwistyczna i dyskursywna wartościowania za pomocą języka.

Ocalające zatracenie. Rozważania o doświadczeniu, pamięci i pragnieniu w twórczości Zygmunta Haupta, Stanisława Czycza i Krzysztofa Vargi

Tomasz Gruszczyk

Książka składa się z trzech części. Każda z nich dzieli się na osobne rozdziały poświęcone poszczególnym autorom. Ich układ uzależniony został od poziomu reprezentatywności danego zagadnienia w danej propozycji prozatorskiej. A są to: strategia i poetyka fragmentu w części pierwszej; przeszłość, powracanie do niej pamięcią oraz dochodzenie do głosu indywidualnego doświadczenia w części drugiej; wreszcie sposób bycia podmiotu autorskiego oraz koncepcje podmiotowości w trzeciej części pracy. Tekstowe zapośredniczenie obecności podmiotu skutkuje wyodrębnieniem się tego, co nazwane zostaje głosem samego tekstu. Głos w prozie omawianych trzech pisarzy należy do kogoś, kto w tekście zaistnieć może wyłącznie jako głos właśnie. Pytanie o „kto” tego głosu jest pytaniem tak o jakąś konkretną, historyczną jednostkę, jak o normy i praktyki: psychospołeczne, językowe a także literackie. Twórczość Haupta, Czycza i Vargi odczytana zostaje jako projekt ocalającego zatracenia: dokonującego się w samym głosie dochodzącym ze sceny pisania procesu ocalania śladów pewnej obecności poprzez zatracenie i rozproszenie jej w literackiej artykulacji.

Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy

red. Magdalena Pastuch, Mirosława Siuciak, współudz. Kinga Wąsińska, Wioletta Wilczek

Tom jest pokłosiem zorganizowanego w Katowicach I Kongresu Historyków Języka. Celem tego spotkania naukowego była prezentacja dotychczasowych osiągnieć naukowych językoznawstwa historycznego oraz przestawienie najważniejszych planów badawczych dyscypliny. W Kongresie wzięło udział blisko 150 naukowców reprezentujących tę dziedzinę. W wystąpieniach Kongresowych podejmowano różnorodne wątki, które ułożyły się w następujące bloki tematyczne: Dylematy metodologiczne współczesnego językoznawstwa diachronicznego Badania historycznojęzykowe a uniwersalne problemy lingwistyki Źródła w badaniach diachronicznych Leksykologia i leksykografia Polszczyzna regionalna i dialekty Komunikacja. Genologia. Stylistyka Wiedza historycznojęzykowa w kształceniu uniwersyteckim   Bardzo istotnym uzupełnieniem tomu jest zapis i omówienie dwóch przeprowadzonych dyskusji panelowych, które zogniskowane były wokół następujących zagadnień: 1. Wyzwania badawcze i metodologiczne lingwistyki historycznej; 2. Nauczycielskie zadania historyków języka wobec narodowej wspólnoty komunikatywnej dawniej i obecnie. Środowiskowe głosy na temat miejsca językoznawstwa diachronicznego w badaniach lingwistycznych, opinie na temat podstawowych problemów i dylematów z pewnością ważne są dla wszystkich zainteresowanych postępem badań nad językiem. Dodatkową wartością tomu jest jego ostatnia część poświęcona uroczystościom nadania Instytutowi Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego imienia wybitnej językoznawczyni – Ireny Bajerowej. Utrwalone głosy Przyjaciół, Rodziny i Uczniów oddają naukowy, a jednocześnie bardzo ciepły charakter tego ważnego wydarzenia.

Dyskurs telewizyjny w świetle lingwistyki mediów

Iwona Loewe

Autorka przyjmuje, że dyskurs telewizyjny należy do kultury, więc jest znakowy, transmisyjny, przechowujący zwyczaje wspólnoty dyskursywnej. W książce zreferowano stan badań nad telewizją w polskich badaniach filologicznych, a następnie nad dyskursem telewizyjnym. Autorka przedstawia w niej własną propozycję parametryzacji dyskursu telewizyjnego i zarysowania jego obszaru badawczego. Część książki stanowią rozważania wokół tekstu multimodalnego. Przedstawiono wyniki badań nad mediotekstem, polilogiem, logowizualnością, aktorami dyskursu: nadawcą i widownią. W książce znajduje się także refleksja nad znaczeniem koloru w wyznaczonych pasmach telewizyjnego dyskursu.

Style życia w perspektywie zrównoważonego rozwoju

red. Jolanta Klimczak, red. Katarzyna Ponikowska

Niniejszą książką pragniemy włączyć się do refleksji nad zrównoważonym rozwojem przyjmując za punkt odniesienia socjologiczne zainteresowania stylami życia. Ekologia jest  pojęciem modnym i wszechobecnym. Dla zwolenników harmonijnego funkcjonowania człowieka i środowiska zjawisko to może wydawać się pożądane   i optymistycznie realizujące ich wizję świata. Według sceptyków, powszechność użycia tego pojęcia przyczynia się do zaniku jego ostrości, a także wykorzystania go jako symulacji rzeczywistości, która w istocie nie jest ekologiczna w swej naturze. Dla socjologii inspirujące wydaje się tropienie takich przejawów „uekologicznienia” życia zarówno codziennego, jak i instytucjonalnego, które cechuje nie tylko powierzchowne zastosowanie zasad ekologii płytkiej, lecz przede wszystkim konsekwentne stosowanie się do założeń ekologii głębokiej. Idea rozwoju zrównoważonego, zawarta w Konstytucji RP, mająca na celu zaprojektowanie  i wprowadzenie takich warunków życia, które znacznie poprawią jego jakość, nie tylko w wymiarze ekonomicznym, ściśle związana jest z alternatywnymi stylami życia, które właśnie starają się uregulować relacje pomiędzy jednostką, społeczeństwem i środowiskiem. Style te nazywa się alternatywnymi ze względu na różnorodne kontestowanie współczesnych przejawów życia charakteryzujących się nadmierną konsumpcją, pośpiechem i odchodzeniem od wszelkich form rozwoju duchowego.  Przejawami tej wizji rzeczywistości są między innymi działania typu downshifting, holistic simplification, culture jamming czy zachowania np. freegan. Jedną z takich idei, ujętą w pewien system instytucjonalny,  jest także idea ruchu slow life, spowolnienia życia we wszystkich jego wymiarach. Podejście to ma pozwolić człowiekowi na refleksje dotyczące kondycji jakości jego życia i możliwości udoskonalenia go na poziomach, które tego wymagają.  Jednym z przejawów tego podejścia jest rozwijająca się sieć cittaslow, zainicjowana we Włoszech, a obecnie zrzeszająca również polskie miasta, takie jak Reszel czy Bisztynek. Wypracowanie nowej jakości życia mieszkańców jest dla tych miast pożądanym przejawem sukcesu rozwojowego.

Przekłady Literatur Słowiańskich. T. 1. Cz. 2: Bibliografia przekładów literatur słowiańskich (1990-2006)

red. Bożena Tokarz

Niniejszy tom stanowi kontynuację tomu zatytułowanego „Przekłady Literatur Słowiańskich”. T.1, Cz. 1: Wybory translatorskie 1990-2006. To praca zbiorowa o zupełnie innym charakterze niż tom poprzedni. Daje świadectwo faktów translatorskich, które zachodziły w różnych kulturach słowiańskich. Autorzy sporządzający poszczególne części niniejszej bibliografii starali się zarejestrować maksymalną liczbę przekładów. Są oni przekładoznawcami, historykami i teoretykami literatur, z których lub w których dokonano przekładu. W tomie tym zebrano i uporządkowano bibliografię przekładów literatury polskiej na języki: bułgarski, chorwacki, czeski, macedoński, serbski, słowacki, słoweński (a także przekłady literatury słoweńskiej na język czeski), oraz literatur z zakresu wymienionych języków słowiańskich na język polski. Publikacja ma charakter bezprecedensowy w ramach prac przekładoznawczych, z uwagi na obszerność i dwukierunkowość (w przypadku tłumaczeń literatury słoweńskiej odnotowano jej polskie i czeskie przekłady).

Wielkie tematy literatury amerykańskiej. T. 7: Miłość

red. Sonia Caputa, red. Agnieszka Woźniakowska

"Oddajemy do rąk Państwa kolejny, siódmy już tom Wielkich tematów literatury amerykańskiej. Tym razem motywem przewodnim zbioru stała się miłość. Autorzy jedenastu zamieszczonych w zbiorze tekstów próbują odpowiedzieć na pytanie, czy rzeczywiście miłość jest wielkim tematem amerykańskim. Czy członkowie tego społeczeństwa, na ogół postrzeganego jako pragmatyczne, materialistyczne i konsumpcyjne, cenią uczucie miłości? Czy istnieją, a jeśli tak, to jakie są literackie obrazy miłości w literaturze (i kulturze) amerykańskiej? Niniejszy tom podejmuje próbę odpowiedzi na te i podobne pytania." (Sonia Caputa, Agnieszka Woźniakowska – Wstęp)

"Neophilologica" 2016. Vol. 28: Études sémantico-syntaxiques des langues romanes

red. Wiesław Banyś, współudz. Katarzyna Kwapisz-Osadnik, współudz. Fabrice Marsac

Sous la rédaction de Wiesław Banyś en coopération avec Katarzyna Kwapisz-Osadnik et Fabrice Marsac   Na kolejny tom czasopisma składa się 20 artykułów, których autorzy podejmują zagadnienia związane z różnorodną tematyką językoznawczą: od badań kognitywistycznych z typowymi dla tego nurtu pytaniami, np.  o konceptualizację wybranych pojęć, po inne ujęcia teoretyczne, np. odwołujące się do doktryny Stanisława Karolaka czy też wykorzystujące koncepcję Wiesława Banysia w rozważaniach na temat tłumaczenia maszynowego. W różnych ujęciach i kontekstach poruszane są także problemy fonetyczne, zagadnienia składniowe, leksykologiczne, semantyczne oraz związane z pragmatyką językoznawczą i retoryką.