Threnodie XII

Jan Kochanowski

Jan Kochanowski Threnodien Threnodie XII tłum. Spiridion Wukadinović Kein Vater hat wohl je sein Kind so sehr geliebt, Und keiner war wohl je so sehr wie ich betrübt. Und kaum hat jemals auch ein Kind gelebt auf Erden, Wert von den Eltern so wie dies geliebt zu werden; So sauber, zuchtgewohnt, von Launen weit entfernt, Sang, sprach und reimte sie, als hätte sies gelernt; Und Knix und Positur verstand sie nachzuahmen Und trug und unterhielt sich so wie junge Damen; Ve... Jan Kochanowski Ur. 6 czerwca 1530 r. w Sycynie koło Zwolenia Zm. 22 sierpnia 1584 r. w Lublinie Najważniejsze dzieła: Odprawa posłów greckich (1578), Psałterz Dawidów (parafrazy psalmów, 1579), Treny (1580), Fraszki (1584), Pieśni ksiąg dwoje (1586) Wybitny poeta polski okresu odrodzenia, którego twórczość odegrała ogromną rolę w rozwoju języka, literatury i kultury polskiej. Syn zamożnego ziemianina, studiował w Akademii Krakowskiej (1544-1547) oraz na uniwersytetach w Królewcu i Padwie (1555-1559). Podróżował po Włoszech i Francji, gdzie poznał poetów Plejady (Ronsard). Po powrocie do Polski dzięki biskupowi Myszkowskiemu rozpoczął karierę na dworze Zygmunta Augusta, w 1563 r. został sekretarzem królewskim. Ok. 1575 r. ożenił się i osiadł na wsi. Śmierć jednej z córek stała się pobudką do napisania oryginalnego cyklu trenów. Zmarł nagle na serce. W jego pogrzebie uczestniczył król Stefan Batory, kanclerz J. Zamojski i in. autor: Katarzyna Migdał Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Pamiątki Soplicy

Henryk Rzewuski

[Pamiątki Soplicy - Motto] Polonus sum, Poloni nihil a me alienum puto. Do czytelników i do autora kilka słów wydawcy Już to drugą rzecz i drugiego bezimiennego autora podaję w emigracji do druku. Pierwsza była wprost na ręce moje przysłana; tej zrobił mię wydawcą przypadek tylko. Jest ona w zupełnie innym rodzaju; w tym tylko do tamtej podobna, że także wyszła spod pióra bardzo niepospolitego. Autor (przypuszczając, że nie był naocznym świadkiem tego, co opisuje; z samego owszem nazwiska Soplicy domyślając się, że jest naszym spółczesnym i czytał Pana Tadeusza) z rzadką sztuką umiał się przenieść w przeszłość; doskonale i jak prawdziwy poeta widzi ją, słyszy, uważa, pamięta, opowiada. [...]Henryk RzewuskiUr. 3 maja 1791 w Sławucie na Wołyniu Zm. 28 lutego 1866 w Cudnowie na Wołyniu Najważniejsze dzieła: Pamiątki Soplicy (pierwotny tytuł: ,Pamiątki JPana Seweryna Soplicy, cześnika parnawskiego), Mieszaniny obyczajowe, Listopad, Wędrówki umysłowe Polski pisarz, ojciec gawędy szlacheckiej jako gatunku literackiego; publikował także pod pseudonimem Jarosz Bejła. Swoimi barwnymi opowieściami o obyczajach w dawnej Rzeczpospolitej pobudził wyobraźnię Mickiewicza, z którym spotkał się w Odessie, podczas podróży poety na Krym, a później w Rzymie. Mickiewicz zachęcił Rzewuskiego do opublikowania jego gawęd, którymi zwykł umilać spotkania towarzyskie, a które złożyły się na tom Pamiątki Soplicy (1839). Styl narracji Rzewuskiego, jak również przekazane przez niego niektóre szczegóły obyczajowe i światopoglądowe wpłynęły na obraz rzeczpospolitej szlacheckiej w ,Panu Tadeuszu, a następnie w trylogii Sienkiewicza. Rzewuski był z przekonań skrajnym konserwatystą, ideologiem ugodowej wobec rządu carskiego koterii petersburskiej, przeciwnikiem powstania listopadowego jako ,,rewolucji", negatywnie oceniał dokonania obozu oświeceniowego w Polsce. Publikował w ,,Tygodniku petersburskim". Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Dusza się moja zamyśla głęboko

Juliusz Słowacki

Dusza się moja zamyśla głęboko... Dusza się moja zamyśla głęboko,    Czuje, że tu jak słońcu zajść potrzeba,    A innym ludziom zabłysnąć na oko...    Jakiego kraju i jakiego nieba    Światło powita mię w progu żywota? [...]Juliusz SłowackiUr. 4 września 1809 r. w Krzemieńcu Zm. 3 kwietnia 1849 r. w Paryżu Najważniejsze dzieła: Kordian (1834), Anhelli (1838), Balladyna (1839), Lilla Weneda (1840), Beniowski (1840-46), Sen srebrny Salomei (1844), Król-Duch (1845-49); wiersze: Grób Agamemnona (1839), Hymn o zachodzie słońca (1839), Odpowiedź na ?Psalmy przyszłości? (1848) Polski poeta okresu romantyzmu, epistolograf, dramaturg. W swoich utworach (zgodnie z duchem epoki i ówczesną sytuacją Polaków) podejmował problemy związane z walką narodowowyzwoleńczą, przeszłością narodu i przyczynami niewoli. Jego twórczość cechuje kunsztowność języka poetyckiego. W późniejszym, mistycznym okresie stworzył własną odmianę romant. mesjanizmu i kosmogonii (system genezyjski). Studiował prawo w Wilnie, krótko pracował w Warszawie w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu oraz w Biurze Dyplomatycznym Rządu powstańczego 1831 r. Podróżował po Szwajcarii, Włoszech, Grecji, Egipcie i Palestynie. Osiadł w Paryżu, gdzie zmarł na gruźlicę i został pochowany na cmentarzu Montmartre. W 1927 r. jego prochy złożono w katedrze na Wawelu. autor: Katarzyna Starzycka Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Nie-Boska komedia

Zygmunt Krasiński

Nie-Boska komedia „Do błędów, nagromadzonych przez przodków, dodali to, czego nie znali ich przodkowie — wahanie się i bojaźń; — i stało się zatem, — że zniknęli z powierzchni ziemi i wielkie milczenie jest po nich”. Bezimienny „To be, or not to be, that is the question”.    Hamlet Poświęcone Marii [...]Zygmunt KrasińskiUr. 19 lutego 1812 r. w Paryżu Zm. 23 lutego 1859 r. w Paryżu Najważniejsze dzieła: Nie-Boska komedia; Irydion; Psalmy przyszłości; O Stanowisku Polski oraz bloki korespondencji (m.in. do Delfiny Potockiej, Henryka Reeve, Augusta Cieszkowskiego, Bronisława Trentowskiego) Dramatopisarz, poeta i prozaik, przedstawiciel polskiego romantyzmu (jeden z tzw. trójcy wieszczów). Najwybitniejsze dzieło, Nie-Boską komedię, prozatorski dramat romantyczny o rewolucji, przedstawiający racje i winy obu walczących stron, opublikował mając zaledwie 23 lata (1835). Z czasem przeszedł na pozycje ultrakonserwatywne (por. Psalmy przyszłości publ. pod pseud. Spirydion Prawdzicki). Twórca radykalnej odmiany mesjanizmu polskiego. Tytuł hrabiowski rodzina Krasińskiego uzyskała od Napoleona. Trzyletni Zygmunt pełnił funkcję adiutanta następcy tronu Cesarstwa Francji (swego rówieśnika) i na uroczystościach nosił stosowny do tej funkcji mundur. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

W zaduszny dzień

Maria Konopnicka

Maria Konopnicka Damnata W zaduszny dzień Garść ziemi wezmę i klęknę u proga Cmentarnej bramy w dniu onym żałoby, I wołać będę: o, proście wy Boga O wielkie groby! O, proście Boga nie o te mogiły, Co je bluszcz stroi a kwiecie oplata, Lecz coby synom i wnukom się śniły Przez długie lata! Proście wy Boga o takie kurhany, Na których orły siadają i kraczą, A wicher po nich, jękami przewiany, Błądzi tułaczo. O takie groby proście, nad któremi Sine się gwiazdy słaniają... Maria Konopnicka Ur. 23 maja 1842 r. w Suwałkach Zm. 8 października 1910 r. we Lwowie Najważniejsze dzieła: O Janku Wędrowniczku, O krasnoludkach i sierotce Marysi, Nasza szkapa, Miłosierdzie gminy, Rota, Dym, Mendel Gdański Poetka, publicystka, nowelistka, tłumaczka. Zajmowała się krytyką literacką. Pisała liryki stylizowane na ludowe i realistyczne obrazki (W piwnicznej izbie). Wydawała cykle nowel (Moi znajomi, Nowele, Na drodze). W otoczeniu ośmiorga swoich dzieci tworzyła bajki (Na jagody). Jako poetka, inspiracji szukała w naturze (Zimowy poranek). Swoje wiersze publikowała głównie w prasie. Wiersz patriotyczny Rota konkurował z Mazurkiem Dąbrowskiego o miano hymnu Polski. Wiele jej utworów powstało podczas podróży po Europie (Italia). Ostatnie lata życia poświęciła poematowi Pan Balcer w Brazylii. autor: Bartłomiej Chwil Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

XVI (Dzień, w którym jeden z grzesznych braci koła...)

Adam Asnyk

Adam Asnyk Nad głębiami XVI Dzień, w którym jeden z grzesznych braci koła, Najświętsze prawa zdeptawszy niegodnie, Rozpali krwawą pożarów pochodnię, Widziadło mordów na ziemię przywoła I zaćmi światła narodów przewodnie, Dzień ten jest klęską dobrego anioła, I ludzkość cała, chyląc kornie czoła, Winna za syna pokutować zbrodnie; Winna obchodzić we łzach i żałob... Adam Asnyk Ur. 11 listopada 1838 r. w Kaliszu Zm. 2 sierpnia 1897 r. w Krakowie Najważniejsze dzieła: Pijąc Falerno, Piosnka pijacka, Między nami nic nie było, Gdybym był młodszy, Jednego serca..., Nad głębiami (cykl sonetów), Daremne żale, Do młodych Poeta, epigon romantyzmu tworzący w epoce pozytywizmu i Młodej Polski, autor dramatów i opowiadań. Syn powstańca 1831 r., zesłańca. Podejmował różne kierunki studiów (rolnicze, medyczne, nauki społeczne), prowadząc działalność spiskową. Był więziony w Cytadeli (1860). W powstaniu styczniowym zaangażowany po stronie czerwonych, był członkiem rządu wrześniowego. Po upadku zrywu uzyskał stopień dra filozofii w Heidelbergu (1866), zaczął wydawać pierwsze utwory w prasie lwowskiej (1864-65). W 1870 r. osiadł w Krakowie, brał czynny udział w życiu samorządowym, był posłem na Sejm Krajowy z ramienia demokratów (1889). Amator Tatr, wiele podróżował (Włochy, Tunezja, Algieria, Cejlon, Indie). Pochowany na Skałce. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

I (Umarłych płaczę...)

Maria Konopnicka

Maria Konopnicka Damnata I (Umarłych płaczę) Umarłych płaczę Na wielkich dni grobie, Jak brzoza stoję we łzach i w żałobie, Którą mi nosić, o życie, po tobie! Kości na polu szeroko bieleją, Duchy się niosą wichrową zawieją, Zraniony orzeł nademną kracze, Umarłych płaczę. Płaczę minionych i ludzi i rzeczy, Płaczę proporców z wiedeńskiej odsieczy, I trąb Dnieprowych, i szczęków i m... Maria Konopnicka Ur. 23 maja 1842 r. w Suwałkach Zm. 8 października 1910 r. we Lwowie Najważniejsze dzieła: O Janku Wędrowniczku, O krasnoludkach i sierotce Marysi, Nasza szkapa, Miłosierdzie gminy, Rota, Dym, Mendel Gdański Poetka, publicystka, nowelistka, tłumaczka. Zajmowała się krytyką literacką. Pisała liryki stylizowane na ludowe i realistyczne obrazki (W piwnicznej izbie). Wydawała cykle nowel (Moi znajomi, Nowele, Na drodze). W otoczeniu ośmiorga swoich dzieci tworzyła bajki (Na jagody). Jako poetka, inspiracji szukała w naturze (Zimowy poranek). Swoje wiersze publikowała głównie w prasie. Wiersz patriotyczny Rota konkurował z Mazurkiem Dąbrowskiego o miano hymnu Polski. Wiele jej utworów powstało podczas podróży po Europie (Italia). Ostatnie lata życia poświęciła poematowi Pan Balcer w Brazylii. autor: Bartłomiej Chwil Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Zgon Oliwiera Becaille

Emil Zola

Zgon Oli­wie­ra Be­ca­il­le I Umar­łem w so­bo­tę o go­dzi­nie szó­stej z ra­na, po trzy­dnio­wej cho­ro­bie. Bied­na mo­ja żo­na szu­ka­ła cze­goś od dłuż­szej chwi­li w ku­frze z bie­li­zną. Gdy się pod­nio­sła i zo­ba­czy­ła, że le­żę z otwar­te­mi oczy­ma, bez tchu, ze­sztyw­nia­ły, pod­bie­gła, my­śląc, że to ze­mdle­nie, i na­chy­liw­szy się nad mo­ją twa­rzą, do­tknę­ła mo­ich rąk. Na­raz strach ją ogar­nął i tra­cąc gło­wę, jęk­nę­łą z łez wy­bu­chem: -- Bo­że mój, Bo­że!... Umarł!... Sły­sza­łem wszyst­ko naj­wy­raź­niej, ty­le tyl­ko, że stłu­mio­ne dźwię­ki zda­wa­ły się mnie do­la­ty­wać jak­by gdzieś z bar­dzo da­le­ka. [...]Emil ZolaUr. 2 kwietnia 1840 w Paryżu Zm. 29 września 1902 w Paryżu Najważniejsze dzieła: cykl Rougon-Macquartowie (m.in. Brzuch Paryża, Nana, Germinal, Ziemia, Bestia ludzka), Teresa Raquin, Trzy miasta (Lourdes, Rzym, Paryż) Francuski pisarz, zwolennik naturalizmu. Émile Zola był jedynym synem włoskiego inżyniera, budowniczego pierwszej linii kolejowej na kontynencie europejskim, i Francuzki. Wychował się w Aix-en-Provence na południu Francji, gdzie ojciec nadzorował budowę tamy i kanału, zaopatrującego miasto w wodę pitną. W wieku 7 lat przyszły pisarz stracił ojca, przez całe życie pozostał blisko związany z matką, która wpływała na jego życie osobiste i twórczość. Po bankructwie towarzystwa budowy kanału rodzina znalazła się w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej. W szkole Émile zaprzyjaźnił się z przyszłym malarzem Paulem Cézanne'em (1839-1906). W 1886 r. Dzieło, powieść o niespełnionym malarzu, doprowadziła do zerwania tej przyjaźni. Zola bardzo wcześnie postanowił poświęcić się literaturze, jako szesnastolatek stworzył swoją pierwszą powieść o krzyżowcach, a w listach do przyjaciół z tego okresu wyrażał przekonanie, że kiedyś zostanie znanym pisarzem. W 1858 r. przeniósł się do Paryża, gdzie dwukrotnie podchodził do egzaminu z nauk ścisłych, po czym porzucił studia, by nie obciążać matki finansowo. Pierwsza miłość do młodej prostytutki i bezskuteczne próby sprowadzenia jej na dobrą drogę znalazły wyraz w powieści La confession de Claude. Przyszły pisarz próbował swoich sił jako urzędnik celny, ale bardzo szybko porzucił tę posadę i przez dwa lata żył w niedostatku, aż znalazł zatrudnienie w księgarni Louisa Hachette. Zaczął też publikować artykuły na temat sztuki i polityki w prasie codziennej, dzięki czemu stopniowo stał się znany. Także swoje opowiadania i powieści drukował najpierw w odcinkach. W 1870 r. ożenił się z Alexandrine Meley, wbrew woli swojej matki, która nie chciała się zgodzić na małżeństwo syna z modelką i muzą malarzy, osobą o niejasnej przeszłości. Po kilku latach dzięki sukcesowi powieści skończyły się kłopoty finansowe Zoli, pisarz kupił dom na wsi, w którym prowadził salon otwarty dla młodych twórców. W 1881 mógł już zrezygnować z pracy dziennikarskiej i poświęcić się wyłącznie powieściopisarstwu. Zola bardzo gruntownie przygotowywał się do pisania. I tak, aby stworzyć Germinal, pisarz przez 2 miesiące obserwował strajk górników w Anzin, zbierał też informacje o innych strajkujących kopalniach, o warunkach życia górników, rozmawiał z lekarzami o chorobach zawodowych, czytał prasę lewicową, aby poznać ideologię socjalistyczną, a przed napisaniem Lourdes odbył pielgrzymkę do tego miejsca. W wieku 48 lat pisarz nawiązał romans z młodą służącą Jeanne Rozerot, która wkrótce urodziła mu córkę, a następnie syna. Zola zaczął prowadzić podwójne życie, Alexandrine dopiero po śmierci męża uznała dzieci, przynając im prawo do nazwiska ojca. W latach 90. rozegrała się tzw. sprawa Dreyfusa, oficera francuskiego oskarżonego o zdradę na podstawie sfałszowanych dowodów. Zola w artykule J'Accuse! (Oskarżam!) upublicznił sprawę, w którą zamieszanych okazało się wiele wpływowych osobistości. Wielu francuskich intelektualistów podpisało się pod listem protestacyjnym, ale początkowo sąd utrzymał wyrok, a także skazał Émile'a Zolę na rok więzienia. Pisarz schronił się w Londynie, skąd mógł powrócić dopiero rok później. Ostatnie lata życia dzielił między pisanie i fotografowanie. Zafascynowany realizmem, z jakim można uwiecznić obrazy codziennego życia, stworzył ok. 10 tysięcy zdjęć, z których przetrwało kilkaset. Starał się też poświęcać jak najwięcej czasu dzieciom, mimo nieprzychylności żony. W 1902 r. pisarz zmarł w wyniku zatrucia czadem. Dzieła Zoli zostały wpisane do Indeksu Ksiąg Zakazanych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.