Urwane ścieżki. Przybyszewski - Freud - Lacan

Paweł Dybel

Autor, znawca historii psychoanalizy, prezentuje wyniki nowego etapu własnych badań w tej dziedzinie. Zbiór esejów i studiów ukazuje w nowym świetle myśl estetyczno-literacką Stanisława Przybyszewskiego, w klarowny sposób prezentuje skomplikowaną koncepcję psychoanalityczną Jacquesa Lacana, interesująco charakteryzuje estetyczno-literackie poglądy Freuda. Jest to swoista wykładnia dziejów psychoanalizy polskiej i zachodniej. HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI poświęcone są prezentacji studiów nad tymi nurtami w literaturze, teorii, filozofii i historii kultury, których specyfikę określają horyzonty nowoczesności. W monografiach oraz zbiorach prac polskich i tłumaczonych, składających się na kolejne tomy serii, problematyka nowoczesności stanowi punkt dojścia, obszar centralny bądź przedmiot krytycznych odniesień i przewartościowań - pozostając niezmiennie w kręgu zasadniczych badawczych zainteresowań.

Literatura, której nie ma. Szkice o polskiej literaturze homoseksualnej

97883-242-1426-6

Książka stanowi zbiór szkiców poświęconych reprezentacji (męskiego) homoseksualizmu w literaturze polskiej. Ramy chronologiczne pracy obejmują cały niemal XX wiek. Podobnie szeroko nakreślone są granice genologiczne - autora interesuje proza, liryka, ale także zagadnienie recepcji twórczości literackiej eksponującej tematykę homoseksualną. Z pracy Wojciecha Śmiei wyłania się klarowny obraz specyfiki polskiej „literatury homoseksualnej” – szkice problemowe ujęte zostały w klamrę szerszego zamierzenia teoretycznego. Autor stara się dowieść swoich tez dotyczących: – statusu genologicznego pojęcia literatura homoseksualna; – periodyzacji sposobów reprezentowania homoseksualności; – niemożności wpisania rozwoju polskich sposobów reprezentowania homoseksualności w quasi-uniwersalne wzorce, np.: przedemancypacyjność – emancypacja – postemancypacyjność; – stylistycznej, tematycznej i strukturalnej inspiracji twórczością Gombrowicza wśród autorów literatury homoseksualnej lat osiemdziesiątych; – roli stereotypów narodowych i katolickiej religijności w konstruowaniu homoseksualnej/gejowskiej podmiotowości w literaturze dwóch ostatnich dekad XX wieku.

Lektura jako spotkanie. Brzozowski - tekst - metoda

Eliza Kącka

liza Kącka, filolożka z wykształceniem filozoficznym, debiutowała w r. 2012 książką Stanisław Brzozowski wobec Cypriana Norwida, godząc w niej dwa główne obszary swoich zainteresowań: literaturę i myśl drugiej połowy XIX wieku oraz światopoglądy polskiej moderny. Lekturę jako spotkanie uznać można za dalszy krok na tej drodze. Oprócz tego, niejako dla równowagi, dr Kącka jest eseistką i badaczką poezji współczesnej, począwszy od Herberta, a kończąc na autorach najmłodszej generacji. W r. 2017 wydała także zbiór krótkich próz poetyckich Elizje. Pisze do pism naukowych i „Tygodnika Powszechnego”, „Znaku”, „FA-artu”, „Nowej Dekady Krakowskiej”. Jest laureatką licznych nagród i wyróżnień. Pracuje na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.     „W ostatnim zdaniu swojej rozprawy autorka podkreśla, że starała się tu interpretacyjnie i lekturowo sprostać wielości, którą wyznaczyła sobie, wybierając przedmiot swoich badań i ich obszar. Starania te, w moim odczuciu, przyniosły świetny efekt – nie tylko dlatego, że ujawniają znakomite kompetencje w zakresie historii literatury i kultury, filozofii, antropologii. Także dlatego, że autorka fortunnie łączy ambicje badacza z nieukrywaną fascynacją Brzozowskim, który patronuje jej własnym przygodom myśli.  Sama od lat podzielam tę fascynację, ale lektura tej pracy jeszcze ją wzmaga – także za sprawą oryginalnego stylu Elizy Kąckiej, wypracowanego w wieloletnim obcowaniu z myślą jednego z najoryginalniejszych polskich filozofów. Ale podkreślić tu trzeba, że podążając w ślad za swoim bohaterem, autorka mówi co chwila: „sprawdzam”, zagląda pod podszewkę jego definicji, formuł i metafor, wprowadza je w ruch. Wysoko zatem oceniam tę próbę zbilansowania fascynacji i analizy, która udowadnia, w moim mniemaniu, wielkość i wagę projektów antropologicznych Brzozowskiego, niesprawiedliwie często wcześniej ocenianego jako filozof  nieprzekonujący i niekompetentny z powodu rzekomego „rozwichrzenia” swej myśli. Autorce udało się w tej pracy pokazać mapę polskiej nowoczesności, zarysować na niej przygody polskich i europejskich intelektualistów z początków XX w., a jednocześnie przedstawić nową propozycję czytania Brzozowskiego”.    Z recenzji prof. dr hab. Ewy Paczoskiej

Pieśni Osjana

James Macpherson

Seria KLASYKA MNIEJ ZNANA 

Na fali nostalgii. Lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte w najnowszej kulturze i literaturze popularnej

Dariusz Piechota

Przygotowana przez Dariusza Piechotę monografia jest fascynującą opowieścią o popkulturze, którą mam zamiar postawić na półce pomiędzy Understanding Popular Culture Johna Fiske’a a III Rzeszą Popkultury Bartłomieja Dobroczyńskiego. Odnoszę wrażenie, że autor w podobny do wymienionych przeze mnie autorów buduje narrację o kulturze popularnej, pochylając się nad konkretnymi zjawiskami i praktykami reprezentującymi popkulturę. Służy temu przyjęta przez Piechotę perspektywa mikrohistorii, wzbogacona koncepcją mitu jako praktyki narracyjnej Rolanda Barthes’a, które pozwalają się przyglądać tymże zjawiskom i praktykom codzienności, a zarazem traktować je jako powierzchnię, pod którą kryje się o wiele głębszy dyskurs kulturowy.                                                                                   Prof. dr hab. Adam Regiewicz (UJD, Częstochowa)   Dariusz Piechota – dr, literaturoznawca, asystent na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu w Białymstoku, członek zespołu badawczego Laboratorium Animal Studies – Trzecia Kultura. Autor monografii: Między utopią a melancholią. W kręgu nowoczesnej i ponowoczesnej literatury fantastycznej (2015), Pozytywistów spotkania z naturą. Szkice ekokrytyczne (2018). Współredaktor serii wydawniczej Zielona Historia Literatury, w której dotychczas ukazały się: Emancypacja zwierząt? (2015), Ekomodernizmy (2016), Między empatią a okrucieństwem (2018), (Nie)zapomniane zwierzęta (2021). W kręgu jego zainteresowań badawczych znajdują się: literatura przełomu XIX i XX wieku (pozytywizm i Młoda Polska), współczesna literatura i kultura popularna, animal studies, ekokrytyka.

Irzykowski i inni. Twórczość Fryderyka Hebbla w Polsce 1890-1939

Katarzyna Sadkowska

Irzykowski i inni to pierwsza i oryginalna próba określenia znaczenia twórczości Fryderyka Hebbla (uznawanego obok Ibsena za prekursora literatury modernistycznej) dla odbiorców polskich w okresie 1890-1939. Przedstawiając studentów germanistyki we Lwowie (jednym z nich był Karol Irzykowski), kierowanej w latach 1883-1910 przez austriackiego profesora Richarda Marię Wernera (m.in. wydawcę dzieł Fryderyka Hebbla), autorka analizuje zjawisko przekazywania idei w relacji mistrz-uczeń, mechanizmy kształtowania (a także instrumentalizowania) literackiego kanonu. Wnikliwy opis spotkania Karola Irzykowskiego z myślą Fryderyka Hebbla, inspirującą Irzykowskiego do określenia własnej formuły nowoczesności, zawiera wiele cennych i nowych spostrzeżeń badawczych. Dodatkowym walorem książki jest wykorzystanie nieznanych, bogatych materiałów archiwalnych, dokumentujących obecność kultury niemieckiej w Galicji do 1939 roku.  

Wirtualne realis. Estetyka w epoce elektroniki

Michał Ostrowicki

Czym może być rzeczywistość człowieka w czasach elektronicznych multimediów? Zapatrzony w monitory komputerów, poddany oddziaływaniu mediów, sięgający po elektroniczne formy kontaktu – człowiek wręcz „przyrasta” do różnego rodzaju urządzeń, które przenikając do jego codzienności w coraz większym stopniu tworzą sieć elektronicznych połączeń, zastępując bezpośrednie kontakty i kreując obraz medialnej rzeczywistości. Inwazyjnie rozwijająca się elektronika stwarza z jednej strony fascynujące możliwości, z drugiej swoiście pochłania ludzką aktywność, która pierwotnie skierowana była ku realności. Człowiek coraz częściej wydaje się odwracać od rzeczywistości, zwracając wzrok i poszukując w świetle monitorów tego, co dla niego bliskie i realne, przenosząc przy tym do wytworzonej elektronicznie sfery wirtualnej swoje działania, potrzeby i emocje. Zapominanie o realności na rzecz tego, co wykreowane elektronicznie ujawnia wymiar zjawiska wirtualności jako wirtualnego realis – sfery alternatywnej dla ludzkiego przeżywania. Książka zawiera filozoficzną perspektywę opisu wirtualności. Angażuje problematykę współczesnych mediów, zjawisk powstających na tle kultury informacyjnej oraz wpływu technologii na rozwój sztuki elektronicznej. Zwłaszcza sztuka elektroniczna w ramach rozwijających się jej nurtów, np. wideo, sztuki Sieci, monitoringu, sztucznego życia lub sztucznej inteligencji, stwarza możliwość doświadczenia zjawisk wynikających z postrzegania rozwoju elektroniki. Poprzez zaprezentowanie różnych aspektów elektroniki sztuka wprowadza człowieka w zmienianą rozwojem technologii rzeczywistość.

Grań kultury. Transgresje alpinizmu

Marek Pacukiewicz

„Bo jest” – słynna odpowiedź George’a Leigh Mallory’ego na pytanie, dlaczego chce zdobyć Mount Everest – eksponuje doświadczenie ontologiczne jako fundament alpinizmu. Wspinaczka wysokogórska nie jest więc prostym wyjściem ze świata kultury w świat natury, to raczej doświadczenie istnienia granic pomiędzy nimi. Alpinista porusza się właśnie po tej „grani”. Przedmiotem niniejszej książki jest próba dookreślenia kulturowego modelu transgresji w dyskursie alpinizmu: w jaki sposób fundamentalna ontologia doświadczenia liminalnego kształtuje model świata alpinistów oraz jakiego wzorca osobowości im dostarcza. Na materiał badawczy wykorzystany w książce składają się wypowiedzi alpinistów pozyskane w trakcie antropologicznych kwestionariuszowych badań terenowych oraz narracje zaczerpnięte z literatury alpinistycznej. Poprzez ich pryzmat lakoniczne „Bo jest” doświadczenia alpinistycznego przedstawia się w pełni swej złożoności jako kontekstualne zjawisko kulturowe.