O starożytnościach litewskich. Mitologizacja historii w XIX-wiecznym piśmiennictwie byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego

Małgorzata Litwinowicz-Droździel

Pasje starożytnicze chyba nigdy nie były tak silne i powszechne jak w XIX wieku, w żadnym też stuleciu nie odkryto tylu pogańskich bogów. "Starożytności litewskie" to książka o czterech miłośnikach litewskiej dawności. Bohaterami poszczególnych opowieści są Józef Ignacy Kraszewski, Teodor Narbutt, Simonas Daukantas i Ludwik Adam Jucewicz. Śledząc ich starożytnicze pisma, znaleziska i wynalazki, przyglądamy się jednocześnie temu jak z narracji o najdawniejszych dziejach rodzi się nowoczesna litewska świadomość narodowa.   Dr Małgorzata Litwinowicz-Droździel pracuje w Instytucie Kultury Polskiej  na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie zajmuje się historią kultury polskiej i litewskiej XIX wieku.

Dramaturgia Tadeusza Rittnera - rewizje

Sabina Brzozowska

Tadeusz Rittner długo "czekał" na taką monografistkę. Sabina Brzozowska od pewnego czasu poświęcała swoją uwagę badawczą twórczości tego niedocenionego dramaturga. Monografia Dramaturgia Tadeusza Rittnera - rewizje, efekt jej wielostronnych peregrynacji naukowych, stanowi znakomitą merytorycznie propozycję nowych odczytań dzieł Rittnera, na wielu polach rewidującą niegdysiejsze (obecnie już przestarzałe) ustalenia Zbigniewa Raszewskiego. Książka Brzozowskiej prezentuje bardzo wysoki poziom naukowy, ogromnie dużo wnosi do wiedzy o przedmiocie, ujawnia świetne połączenie kompetencji historycznoliterackich z historycznokulturowymi oraz z wiedzą z dziedziny historii teatru polskiego i obcego, stanowi nadto wzorcowy przykład napisanej mistrzowskim językiem naukowej narracji. Z recenzji prof. dr. hab. Tomasza Sobieraja Sabina Brzozowska - profesor Uniwersytetu Opolskiego, historyczka literatury, autorka monografii Klasycyzm i motywy antyczne w poezji Młodej Polski (2000), Człowiek i historia w dramatach Tadeusza Micińskiego (2009), W zwierciadle idei. Literatura Młodej Polski - konteksty (2018) oraz studiów o literaturze przełomu XIX i XX wieku publikowanych m.in. w "Pamiętniku Literackim", "Pamiętniku Teatralnym", "Tekstach Drugich", "Wielogłosie", a także w tomach zbiorowych i specjalistycznych słownikach. Współautorka opracowania antologii Myśl teatralna doby postyczniowej (2016), współredaktorka kilku monografii zbiorowych. W 2021 roku zorganizowała międzynarodową konferencję "Literatura polska i modernizm austriacki. Inspiracje, powinowactwa, dysonanse (w setną rocznicę śmierci Tadeusza Rittnera)", której pokłosie ukazało się na łamach pisma "Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza" 2021.

Sprawiedliwość w medycynie. Część 1: Wokół prawa do opieki zdrowotnej. Część 2: Dystrybucja zasobów w opiece zdrowotnej. Antologia bioetyki. Tom 4

Włodzimierz Galewicz

Czwarty tom ANTOLOGII BIOETYKI, poświęcony sprawiedliwości w medycynie i opiece zdrowotnej, jest tomem podwójnym. W jego pierwszej części – Wokół prawa do opieki zdrowotnej – zamieszczono kilka klasycznych pozycji z zakresu współczesnej teorii praw oraz wybrane prace, które odegrały ważną rolę w sporze o treść i podstawę prawa do opieki zdrowotnej. Druga część prezentowanego tomu – Dystrybucja zasobów w opiece zdrowotnej – zawiera również dwie grupy tekstów, poruszających kluczowe problemy ogólnej teorii sprawiedliwości dystrybucyjnej i drażliwe kwestie natury praktycznej, związane z alokacją zasobów medycznych.   Antologia bioetyki, tom 4: Sprawiedliwość w medycynie, część 1: Wokół prawa do opieki zdrowotnej

Henryk VI na łowach

Wojciech Bogusławski

Wojciech Bogusławski (1757–1829), dramatopisarz, aktor, reżyser. W  1778  roku  debiutował  jako  aktor,  śpiewak  operowy  i autor  sceniczny; w latach 1783–1785, 1790–1794 i 1799–1814 dyrektor Teatru Narodowego. Prowadził własny teatr m.in. w Wilnie (1785–1789) i we Lwowie (1794–1799). Propagator ideologii oświecenia, rzecznik Stronnictwa Patriotycznego i wolnomularz, walczył o narodowy i postępowy  repertuar.  Wystawiał  sztuki o aktualnych  treściach  politycznych i społecznych (np. Powrót posła Juliana Ursyna Niemcewicza, 1791). Tworzył  teatr  pełniący  ważną  funkcję  wychowawczo-obywatelską (zwłaszcza  po  upadku  państwa  polskiego).  Napisał  dla  niego  około 80  utworów  dramatycznych i librett  (był  współtwórcą  polskiego  teatru  operowego). Najważniejsze i najbardziej znane to Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale (1794, z muzyką J. Stefaniego) oraz Henryk VI na łowach (1792). Wprowadził na polską scenę dramaty Szekspira i innych obcych autorów, m.in. F. Schillera, P. Corneille’a, J.B. Racine’a, Woltera. Występował do 1827; grał role charakterystyczne i tragiczne, śpiewał także partie operowe. W 1811 założył w Warszawie pierwszą szkołę dramatyczną; napisał podręcznik gry aktorskiej. Cieszył  się  u współczesnych  ogromnym  autorytetem,  jest  nazywany „ojcem teatru polskiego”.

Jan Paweł II i polski świat akademicki

Franciszek Ziejka

Książka Jan Paweł II i polski świat akademicki jest próbą przypomnienia więzów łączących Ojca Świętego ze środowiskiem akademickim polskim. W oparciu o kwerendy archiwalne w Polsce i w Watykanie autor ukazuje Papieża utrzymującego przez wszystkie lata swego pontyfikatu bardzo ścisły kontakt ze światem polskich uczonych. Pisze o spotkaniach Jana Pawła II z reprezentantami polskich uczelni wyższych (w Watykanie, w Lublinie, Krakowie, Toruniu, Castel Gandolfo), rekonstruuje przebieg starań i uroczystości związanych z nadaniem Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II dziewięciu doktoratów honorowych przez polskie uczelnie (Katolicki Uniwersytet Lubelski, Uniwersytet Jagielloński, Akademia Górniczo-Hutnicza, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Uniwersytet Opolski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Rzeszowski). Nie pomija mało znanej sprawy nadania Papieżowi przez 13 uczelni Dolnego Śląska Złotego Lauru Akademickiego. W ostatniej części książki Czytelnik znajdzie kilka rozpraw Autora o życiu i nauczaniu Jana Pawła II. Wielką wartością książki są przywołane w niej teksty przemówień Papieża skierowanych do polskich uczonych, ale także teksty laudacji i opinii, przygotowanych przez rektorów i innych reprezentantów polskich uczelni w związku z nadawaniem Ojcu Świętemu doktoratów honoris causa.   Franciszek Ziejka (ur. 1940), profesor honorowy Uniwersytetu Jagiellońskiego, historyk literatury i kultury polskiej, rektor UJ w latach 1999 - 2005, przewodniczący Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich w latach 2002 – 2005, członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności, przewodniczący Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Bada dzieje literatury i kultury polskiej czasów narodowej niewoli, a także związki literackie i kulturalne polsko-francuskie oraz polsko-portugalskie. Ogłosił ok. dwudziestu książek naukowych, w tym: „Wesele” w kręgu mitów polskich (1977, 1997), Miasto poetów (2005), Mój Paryż (2008), Moja Portugalia (2008), Mistrzowie słowa i czynu (2011), Polska poetów i malarzy. Z dziejów walki o tożsamość narodu w czasach niewoli (2011).

Przez pryzmat miłości. O pisarstwie Marii Kuncewiczowej

Barbara Szymczak-Maciejczyk

Monografia Przez pryzmat miłości. O pisarstwie Marii Kuncewiczowej jest odpowiedzią na potrzebę przypomnienia twórczości tej niezwykłej pisarki, której teksty po niemal stu latach nie straciły na aktualności. Jest ona także doskonałym wstępem do poszerzania refleksji nad książkami Kuncewiczowej z zastosowaniem współczesnego aparatu badawczego. W monografii opracowano tylko kilka spośród licznych dzieł pisarki: skandaliczne Przymierze z dzieckiem, opisujące budowanie relacji pomiędzy matką a potomkiem, trawestującego mit arturiański Tristana 1946, kanoniczną już Cudzoziemkę, czyli pierwszą powieść psychologiczną w Polsce, w dodatku napisaną z perspektywy kobiety, wyjątkowy dyptyk biograficzny, na który składają się Natura i Fantomy, a także pełne rozważań o miłości, starzeniu się i śmierci Listy do Jerzego. Książka ta jest przeznaczona dla każdego czytelnika, który chce zgłębić twórczość Kuncewiczowej, szczególnie z perspektywy współczesnego odbiorcy. Interesujące, iż Barbara Szymczak-Maciejczyk obrała twórczość nieco zapomnianej już Marii Kuncewiczowej jako przedmiot badań. Autorka kontekstem swych rozważań uczyniła opracowania o charakterze interdyscyplinarnym, co pozwoliło jej ukazać pisarkę m.in. jako prekursorkę współczesnego dyskursu dotyczącego biologicznego aspektu macierzyństwa czy wpływu migracji na zdrowie. Warto też sprawdzić, co dla nowego pokolenia badaczy jest ważne w twórczości autorki Cudzoziemki, a niniejsza monografia stwarza ku temu doskonałą okazję. prof. nadzw. UJD dr hab. Barbara Szargot Barbara Szymczak-Maciejczyk (ur. 1989) - doktor literaturoznawstwa, absolwentka dziennikarstwa i komunikacji społecznej. Autorka rozdziałów w monografiach wieloautorskich oraz artykułów opublikowanych m.in. w czasopismach "Świat i Słowo", "Colloquia Litteraria", "Zeszyty Prasoznawcze", "Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica". Współredaktorka wieloautorskich tomów tematycznych i redaktorka czasopism naukowych. Obecnie badawczo zajmuje się głównie literaturą i kulturą popularną oraz prozą kobiecą.

Bez zaszeregowania. O nowej poezji kobiet

Karol Maliszewski

Przez trzydzieści lat najczęściej pisałem o wierszach poetów, a tylko okazjonalnie próbowałem rozumieć lirykę kobiet. Kiedy dostrzegłem tę rażącą dysproporcję, dojrzałem do rewizji, do ponownej lektury pominiętych, a może zlekceważonych, zasobów. Mówię o  zasobach mojej biblioteki, w której kilku wielkim półkom z tomikami mężczyzn odpowiada tylko jedna z poetyckimi książkami kobiet. Nie wymyśliłem tej dysproporcji, ona wynika ze średniej statystycznej dotyczącej publikacji autorstwa kobiet. Nie ma jednak potrzeby jej dodatkowego celebrowania. Powinno się ją analizować i w miarę możliwości także kontestować. Z takiej idei wyrasta ta książka – z pragnienia kontestowania wspomnianej dysproporcji i jednocześnie chęci zrewidowania własnej pracy krytycznoliterackiej. Tym bardziej, że te statystyczne uogólnienia zaczynają się kruszyć. Coraz więcej kobiet publikuje, a w ostatnich latach liczba tomików ich autorstwa zaczyna dorównywać liczbie publikacji mężczyzn. Tak, jakby wspomniane poetki chciały zaprzeczyć tezie, że podobno nie można nadrobić zaległości związanych z nieobecnością w kulturze. A ta nieobecność, czy raczej „słaba” obecność, wynikała z uwarunkowań społecznych akcentujących kobiecą uległość i bierność, w efekcie – nieistotność. I tu widać poważne zmiany, wskazujące na wysiłek kobiet walczących o swoją podmiotowość. Wiersz, czy nawet cały ich zbiór, jest tylko fragmentem rosnącej w siłę aktywności, wycinkiem większej przestrzeni artystyczno-społecznych działań kobiet.   Z „Wprowadzenia” Karola Maliszewskiego     Najnowsza poezja wydaje się znacznej części odbiorców bezkształtną magmą; diagnoza Maliszewskiego stwarza możliwość jej względnego uporządkowania, choćby dlatego zasługuje na miano mocnej. Swoją diagnozę uzasadnia autor Bez zaszeregowania w sposób niezwykle prosty: wskazuje kilkadziesiąt poetek tworzących obok nas, zapisujących tu i teraz własne odczuwanie świata, mówiących nowe rzeczy nowymi językami. Rozpoznania Maliszewskiego są punktowe i konkretne; są raczej momentalnymi wglądami w światy piszących kobiet, niż rozbudowanymi analizami ich twórczości. Poznawczy potencjał takich wglądów bywa wielki.   Z recenzji prof. Mariana Stali       bo kosmos potrzebuje mojego szaleństwa bo kosmos potrzebuje mojej ha ha śmierci! Kamila Janiak

Wybór pism estetycznych (Juliusz Żórawski)

Juliusz Żórawski

Juliusz Żórawski zasłużył na miejsce wśród innych polskich estetyków jedną pracą O budowie formy architektonicznej. Praca ta (napisana w 1943 jako rozprawa doktorska pt. Z zagadnień kompozycji architektonicznej, a opublikowana w 1962) miała ogromne znaczenie dla teorii architektury. Nie znaczy to jednak, że spotkała się z szerszym zainteresowaniem. Dzieło Żórawskiego znane było bowiem jedynie wąskiemu gronu polskich czytelników. Jego wielkość nie polega więc na popularności, lecz na tym, że Autor pierwszy zauważył zbieżność między psychologią i architekturą i wykorzystał ją do sformułowania oryginalnej teorii formy architektonicznej... (wstęp)