"Śląskie Studia Polonistyczne" 2015, nr 1 (6): Rozprawy i artykuły: Pojedynki. Prezentacje: Sylwia Chutnik

red. Maria Barłowska, Adam Dziadek

Red. naczelny Adam Dziadek, redaktor materiałów w części „Pojedynki” Maria Barłowska   Numer „Śląskich Studiów Polonistycznych” w zasadniczej części poświęcony jest krytycznym i literacko-historycznym sporom. Autorzy artykułów z działu głównego zatytułowanego Pojedynki opisują konfliktowe i polemiczne sytuacje między krytykami, poetami, satyrykami i pisarzami. Bohaterami artykułów są między innymi Jakub Wujek, Hieronim Morsztyn, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Kazimierz Wyka i Ludwik Fryde. Dział Prezentacje zawiera teksty komentujące twórczość Sylwii Chutnik, wywiad z autorką Kieszonkowego atlasu kobiet, fragment jej najnowszej powieści Jolanta oraz wykład o mieście, wygłoszony przez Chutnik na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego. Numer uzupełniają stałe działy: Varia, Recenzje i omówienia oraz Kronika.

Inne baśnie. Andersen - Iwaszkiewicz - Uniłowski

Joanna Kisiel

Monografia Inne baśnie. Andersen – Iwaszkiewicz – Uniłowski jest zaproszeniem do wspólnej lektury baśni Hansa Christiana Andersena Królowa Śniegu, opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza Panny z Wilka i powieści Zbigniewa Uniłowskiego Wspólny pokój. Przedstawione w książce interpretacje składają się w spójną opowieść o męskiej obcości w świecie kobiet. Dotyczą ona męskości biernej i wycofanej, niepewnej i lękowej, doświadczającej obcości kobiecego świata, zarówno w stanie fascynacji, jak i odrzucenia, w afektach pożądania, niechęci i wstrętu. W analizowanych utworach kobiety są pełne, a nawet nadmiarowe, natomiast mężczyźni doświadczają zwielokrotnionego braku, kobiety zakorzeniają się w istnieniu, a mężczyźni dotykają zaledwie jego powierzchni.

Sztuka felietonu Stefana Kisielewskiego

Monika Wiszniowska

Stefan Kisielewski to postać niezwykle barwna. Choć był zarówno kompozytorem, poważnym publicystą, jak i twórcą powieści, najbardziej znany jest jako autor felietonów, które przez bez mała pięćdziesiąt lat publikował w „Tygodniku Powszechnym”. Można bez większej przesady powiedzieć, iż był absolutnym mistrzem w dziedzinie tej „małej formy”. Publikacja Sztuka felietonu Stefana Kisielewskiego przeznaczona jest zarówno dla czytelnika profesjonalnego, jak i tego, któremu nazwisko autora Lat pozłacanych, lat szarych mówi dziś już niewiele. Autorka pragnie pokazać słynnego Kisiela przede wszystkim jako mistrza felietonowej formy, jako autora, który w niezwykle trafny sposób analizuje i opisuje rzeczywistość, ale także człowieka, który dzięki umiejętności dostrzegania wszelkich absurdów PRL-u, ale przede wszystkim dzięki wyznawanym głośno wartościom i stałości poglądów, stał się dla wielu czytających jego felietony nauczycielem i mistrzem.

Camouflage. Secrecy and Exposure in Cultural and Literary Studies

red. Wojciech Kalaga, Marcin Mazurek, Marcin Sarnek

Książka, będąca owocem interdyscyplinarnej konferencji zorganizowanej przez Instytut Kultur i Literatur Anglojęzycznych UŚ, stanowi zbiór piętnastu esejów, dla których wspólnym punktem odniesienia jest metaforycznie ujęte pojęcie kamuflażu w kontekście licznych praktyk kulturowych i tekstualnych jakie owo pojęcie inspiruje, prowokuje i uosabia. Punktem odniesienia większości tekstów jest szeroko pojęty anglojęzyczny obszar kulturowy, uwzględniający zarówno dwudziesto- jak i dziewiętnastowieczną literaturę brytyjską i amerykańską oraz zawierający odniesienia do licznych współczesnych reprezentacji filmowych. Począwszy od siedemnastowiecznej literatury angielskiej, przez amerykański romantyzm i literaturę wiktoriańską i modernistyczną, po utwory dwudziestowieczne oraz liczne analizy filmowe, publikacja proponuje szeroki przegląd tekstów, metodologii i perspektyw teoretycznych połączonych wspólną perspektywą badawczą. Owa różnorodność tekstów i perspektyw interpretacyjnych powoduje, że książka, pomimo swojego akademickiego charakteru, adresowana jest do szerszego grona czytelników-humanistów zainteresowanych współczesnym postrzeganiem kultury i literatury anglojęzycznej w perspektywie intertekstualnej i interdyscyplinarnej. Książka napisana jest w języku angielskim.

Tahar Ben Jelloun. Hybridité et stratégies de dialogue dans la prose publiée après l'an 2000

Magdalena Zdrada-Cok

Monografia poświęcona jest twórczości Tahara Ben Jellouna, jednego z najbardziej znanych na świecie autorów pochodzących z Maghrebu, powieściopisarza, poety, eseisty i publicysty, członka prestiżowej Akademii Goncourtów. Opublikowane w ciągu dwóch ostatnich dekad powieści, nowele, opowiadania, teksty autobiograficzne i biograficzne oraz eseje omówione zostały na tle ewolucji stylistycznej i tematycznej twórczości pisarza, ze szczególnym uwzględnieniem związków z utworami wcześniejszymi (intertekstualność wewnętrzna). Dogłębna analiza dotyczy zjawiska hybrydyzacji gatunkowej: relacji pomiędzy baśnią wschodnią i europejskimi paradygmatami gatunkowymi. Ukazano również teksty, w których dyskurs literacki sytuuje się na styku autobiografii, fikcji, autofikcji i eseju biograficznego. Interesująca konstrukcja tożsamości postaci, łącząca aspekty autobiograficzne, biograficzne i fikcjonalne („ja transpersonalne”) przedstawiona została w kontekście dialogu pomiędzy kulturą maghrebską i europejską, który nie przestaje inspirować Tahara Ben Jellouna.

Aleksander Wat: forma życia. Studium o pisaniu, doświadczeniu, obecności

Paweł Paszek

Seria: Oikos. Komparatystyka Literacka i Kulturowa (1), ISSN 2720-1104   Autor książki Aleksander Wat: forma życia. Studia o pisaniu, doświadczeniu, obecności koncentruje się na zagadnieniach szczególnego doświadczenia pisania twórczego, które polega na nietypowej wspólnocie i zestroju egzystencjalnych i tekstowych struktur. Literatura jest tu rozumiana przede wszystkim jako formacja i forma życia. Pierwsza część książki opisuje kategorię doświadczenia w nowoczesności ze szczególnym uwzględnieniem doświadczenia pisania jako praktyki kształtowania obecności i podmiotowości. Dwie następne części prezentują skrupulatną lekturę oraz interpretacje dwóch ważnych dzieł Aleksandra Wata (JA z jednej strony i JA z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka oraz Pieśni wędrowca). Ostatnia część książki zawiera rekapitulację i konkluzje rozważań.

Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem". Sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych

Jerzy Gorzelik

Książka podejmuje zaniedbywany dotąd temat przenikania do katolickich przestrzeni sakralnych wątków nacjonalistycznych i utrwalania w sztuce kościelnej katolicko-narodowych dyskursów. Polem badań jest Górny Śląsk – obszar rywalizacji zwolenników różnych programów tożsamościowych. Autor ukazuje, jak od początków XX w. do czasów współczesnych elity Kościoła, wspierane przez artystów i władze publiczne, wykorzystywały sztukę do budowy narodów i innych wspólnot wyobrażonych. Ponadto analizuje programy ikonograficzne i narracje, kojarząc tematy i motywy z mitami, symbolami i konstruktami historiozoficznymi. Książka daje obraz dylematów, przed którymi stanęli katolicy w dobie intensywnych procesów narodotwórczych.

Przygody cyfrowego tułacza. Interpretacje groznawcze

Michał Kłosiński

Monografia prezentuje oryginalne, hermeneutyczne podejście do interpretacji gier cyfrowych. Książka składa się ze studiów przypadku gier cyfrowych, które skupiają się na różnych aspektach ich problematyki filozoficznej: od zarządzania życiem, przez pytania dotyczące ich ontologii, po sposób, w jaki tworzą przestrzenie do życia i mitologiczne opowieści o naszej współczesności. Autor przedstawił w niej dziesięciostopniową instrukcję interpretacji gier, która ma na celu pomoc studentom i badaczom w analizie gier cyfrowych. Książka zawiera interpretacje takich nagradzanych tytułów, jak Horizon: Zero Dawn, Cyberpunk 2077, Frostpunk czy Disco Elysium.