Literatura polska w świecie. T. 7: Reportaż w świecie światowość reportażu

red. Katarzyna Frukacz

Książka jest zbiorem artykułów polskich i zagranicznych badaczy, rozpatrujących tytułowy gatunek na tle procesów globalnej cyrkulacji i recepcji literatury faktu oraz w kontekście najistotniejszych mechanizmów cywilizacyjnych ery współczesnej. Z zamieszczonych w tomie tekstów wyłania się obraz reportażu jako fenomenu zarazem obecnego w świecie i światowego, narodowego i transnarodowego – będącego przedmiotem międzykulturowych i interdyskursywnych odczytań, a jednocześnie formą rezonującą z tendencjami pokrewnymi Baumanowskim metaforom „upłynnienia”, „odkotwiczenia” i „wtórnej barbaryzacji” dzisiejszej rzeczywistości. Tak sprofilowane studium zbiorowe – adresowane w równym stopniu do badaczy, jak i sympatyków twórczości niefikcjonalnej – aspiruje do wykorzystania potencjału tkwiącego w interdyscyplinarnych, komparatywnych i międzynarodowych analizach tego nurtu. Zawartość tomu zdaje się także świadczyć, że dzięki swej elastycznej konwencji gatunkowej i naturalnej predyspozycji do adaptacji w zmiennych realiach współczesnego świata reportaż skutecznie odżegnał się od etykiety „gorszego brata literatury”.   Katarzyna Frukacz, Katarzyna Frukacz – doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie literaturoznawstwo, adiunkt w Katedrze Międzynarodowych Studiów Polskich Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W latach 2014–2015 wykładowca w Szkole Języka i Kultury Polskiej UŚ. Absolwentka dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Uniwersytecie Wrocławskim oraz filologii polskiej na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Zainteresowania badawcze: polski reportaż literacki, konwergencja mediów, teoria komunikacji, publicystyka prasowa i internetowa, genologia literacka i dziennikarska. Autorka monografii Polski reportaż książkowy. Przemiany i adaptacje (Katowice 2019), 12. tomu z serii „Czytaj po polsku. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego” (Katowice 2016), artykułów w polskich i zagranicznych książkach oraz czasopismach naukowych, a także tekstów publicystycznych i popularnonaukowych publikowanych m.in. w „artPAPIERZE”. [lipiec 2019]

Z Dziejów Prawa. T. 7 (15)

Marian Mikołajczyk, red. Adam Lityński, Wojciech Organiściak

Kolejny tom Z Dziejów Prawa zawiera przede wszystkim teksty części referatów, jakie zostały wygłoszone w trakcie zorganizowanego przez Katedrę Historii Prawa Uniwersytetu Śląskiego II Sympozjum Historyków Państwa i Prawa Polskiego, które odbyło się 19 września 2013 r. Tematyka zawartych w tomie artykułów związana jest z ewolucją prawa od czasów wczesno-nowożytnych aż do czasów współczesnych. W tekstach dotyczących dawnej Polski autorzy omówili m.in. problemy związane z treścią i formą paktów konwentów, przekształcaniem się miejskiego prawa spadkowego do końca XVI wieku w Polsce, ewolucji odpowiedzialności za polowanie w cudzej puszczy czy też kształtowaniu się systemu biurokratycznego w czasach stanisławowskich. Drugą grupę stanowią prace poświęcone problemowi ewolucji prawa w XX wieku. Artykuły dotyczą zarówno zagadnień doktrynalnych, jak i dogmatyki prawa. Autorzy przybliżyli w nich kwestie związane z poglądami polskich prawników okresu międzywojennego na ewolucję radzieckiego prawa cywilnego, z przemianami jakim podlegała instytucja oskarżyciela posiłkowego w polskiej procedurze karnej, problematyką najmu lokali mieszkalnych w Polsce Ludowej, a także ewolucją rozstrzygania sporów kompetencyjnych na ziemiach polskich w XX i XXI w. Obok tekstów pokonferencyjnych znajdziemy również artykuły poświęcone działalności translatorskiej Wincentego Skrzetuskiego, prace omawiające niektóre aspekty wojskowego procesu karnego II RP oraz opracowanie przybliżające polskiemu czytelnikowi prace nad kodyfikacją prawa pracy w Republice Czeskiej. Całość zamyka Kronika oraz spis publikacji pracowników Katedry Historii Prawa za rok 2014.

Wykładnia autentyczna w świetle nauki o wykładni prawa

Sławomir Piekarczyk, Sławomir Tkacz

Termin "wykładnia autentyczna" rozumiany zazwyczaj jako wykładnia o mocy powszechnie wiążącej dokonywana przez organ, który dany przepis ustanowił. Z reguły wskazuje się, że ma ona niewielki wpływ na praktykę prawniczą. Zdaniem autorów w praktyce wykładnia autentyczna ma o wiele większe znaczenie niż to, które jest z nią zazwyczaj wiązane. Zwracają oni uwagę na to, że pojęcie wykładni autentycznej charakteryzuje się wysokim stopniem wieloznaczności. W kategoriach wykładni autentycznej są charakteryzowane różne konstrukty prawne. Monografia ma na celu uporządkowanie wypowiedzi odnoszących się do problematyki wykładni autentycznej. Dokonane ustalenia zostają odniesione do praktyki prawniczej. Waga poruszonych problemów pozwala na sformułowanie wniosku ogólnego, że zagadnienia podjęte w monografii można zaliczyć do problematyki węzłowej dla nauki o wykładni prawa.

Uczeni z odległej i nieodległej przeszłości. Rekonstrukcje, interpretacje, refleksje

Alicja Żywczok, Małgorzata Kitlińska-Król

Zaprezentowana praca wieloautorska powstała w celu popularyzacji wiedzy naukoznawczej, zwłaszcza z zakresu historii nauki, filozofii nauki oraz psychologii i pedagogiki twórczości naukowej. Upowszechnienie znajomości biografii uczonych, zawierających wiele wskazówek odnośnie do tajników dynamicznych postępów w nauce, stanowi, w mym przekonaniu, odpowiedni kierunek w edukacji młodego pokolenia.     Rozstrzygającym motywem zbiorowego wysiłku i współpracy naukowców z wielu ośrodków stało się przeświadczenie redaktorów naukowych, że w każdej społeczności postaci, które zmieniały bieg historii, tworzyły kulturę, kształtowały cywilizację od czasów najdawniejszych po współczesność, powinny być doskonale znane i doceniane. Zapomnienie o nich bądź fragmentaryczne postrzeganie dokonań stanowią akty niesprawiedliwości społecznej. Potwierdza je dzisiejsza degrengolada, którą daje się rozpoznać w hołubieniu zwłaszcza pracowników mediów czy tzw. celebrytów. Nie chodzi jednak o bagatelizację jakiejkolwiek grupy, ale o uczciwe uznanie społeczne dla inicjatorów procesów kulturotwórczych. Rekonstrukcja faktów biograficznych stanowi jedynie podwalinę twórczych interpretacji i refleksji dotyczących działalności naukowej uczonych z różnych epok. Jednak niezależnie od okresu, w którym przyszło im żyć, każdy z nich podtrzymuje ciągłość kulturową i dialog z przedstawicielami kolejnych pokoleń naukowców. Kulturowa jedność uczonych z odległej i nieodległej przeszłości służy obronie humanizacyjnej funkcji nauki wyrażającej się choćby w trosce o przetrwanie ludzkości i jej godną egzystencję. Wśród komponentów strukturalnych pracy należy wyliczyć: spis treści; wstęp; dziesięć rozdziałów z zakresu naukoznawstwa; zakończenie; summary ze słowami kluczowymi; noty o autorach. Autorzy w rozdziałach zaprezentowali kolejno: – biogramy rzymskich intelektualistów: Orbiliusza (114–14 r. p.n.e.) i Apulejusza (ok. 125–po 180 r. n.e.); – obraz uczonego zakonnika wyłaniający się ze średniowiecznych kronik klasztornych; – sylwetkę Jana Niecisława Baudouina de Courtenay'a – prekursora teorii językoznawczych oraz działacza społecznego; – wybitnego czeskiego filozofa, pedagoga, redaktora oraz polityka – Františka Drtinę; – twórczość Tadeusza Zielińskiego (1859–1944), który podporządkował działalność naukową misji wychowawczej; – sylwetkę Kurta Aldera – naukowca urodzonego na Śląsku, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie chemii; –  twórczość naukową Jeana Piageta, jednego z największych uczonych XX wieku w zakresie psychologii rozwojowej; – interpretację dzieł (głównie z zakresu epistemologii) Tadeusza Kotarbińskiego, co umożliwiło zbadanie jego poglądów na rozwój nauki i naukowców; – jednego z luminarzy pedagogiki specjalnej – docenta/profesora Ottona Lipkowskiego; – biogramy nauczycieli intelektualistów, społeczników, związanych z regionem górnośląskim na tle sytuacji społeczno-politycznej po zakończeniu II wojny światowej. Praca ta jest adresowana zarówno do środowiska naukowców reprezentujących różne dziedziny i dyscypliny, jak i do szerokiego kręgu odbiorców, począwszy od uczniów szkół średnich, studentów, doktorantów oraz członków ich rodzin, a skończywszy na wszystkich zainteresowanych postępem naukowym i cywilizacyjnym na przestrzeni wieków.

Ostatnie fastrygi. Irit Amiel w rozmowie z Agnieszką Piśkiewicz-Bornstein

Irit Amiel, Agnieszka Piśkiewicz-Bornstein

Seria: Biblioteka Narracji o Zagładzie (1), ISSN 2720-1597   Spisane z rozmów z Irit Amiel, autorką słynnych Osmalonych, Ostatnie fastrygi są, w pewnym sensie, jej testamentem, ostatnim, choć nie ostatecznym, literackim słowem. W przeczuciu, że pisze po raz ostatni, pisarka opowiada swojej sekretarce Agnieszce Piśkiewicz-Bornstein raz jeszcze własną biografię i odpowiada na szereg niezadawanych dotąd, niekiedy dość niewygodnych pytań, ale tym razem daje się prowadzić także w różne małe uliczki – wyjawia szczegóły dotyczące Częstochowy, getta, pierwszych lat życia w Izraelu, wychowywania dzieci. Rozprawia się również z literaturą Zagłady, relacjami z Polską i Bogiem. Jest w swoich sądach tak silna i przekonująca, jak w uczuciach. Po raz pierwszy też dopuszcza drugą osobę tak blisko siebie, dlatego Ostatnie fastrygi to także mistrzostwo intymnej rozmowy. Rozmowa rzeka, ale bardzo meandrująca i ciepła. Książkę uzupełniają liczne kolorowe zdjęcia z albumu rodzinnego, przypisy oraz posłowie.

Romantyczni wojażerowie. Mickiewicza i Słowackiego listy z/o podróży

Magdalena Bąk

Celem książki jest przeanalizowanie wyłaniających się z korespondencji Mickiewicza i Słowackiego oryginalnych poglądów na istotę i wartość podróżowania. Wiek XIX, który można bez ryzyka przesady nazwać wiekiem podróży, stającej się w tym czasie potrzebą, modą, a nawet przymusem, wykształcił wiele rodzajów podróżowania i różne typy podróżników (wielu z nich utrwaliło swoje przeżycia w popularnym gatunku podróży). Mickiewicz i Słowacki swoje refleksje teoretyczne - pozwalające na rekonstrukcję ich stosunku do tego fenomenu epoki - zawarli przede wszystkim w korespondencji, która jest w tej książce poddawana interpretacji z wykorzystaniem narzędzi z zakresu travel writing studies.

Diagnoza pozytywna w resocjalizacji. Warsztat diagnostyczny pedagoga praktyka

Ewa Wysocka

Proponowana publikacja stanowi drugą, uzupełniającą część monografii, dotyczącej diagnozy pozytywnej w resocjalizacji (Diagnoza pozytywna w resocjalizacji. Model teoretyczny i metodologiczny, UŚ, Katowice 2015). Autorka przedstawia w niej model diagnozy w ujęciu komplementarnym, jednak akcentującym podejście pozytywne do procesu poznania jednostki niedostosowanej społecznie. Wychodząc od ogólnych koncepcji człowieka i jego wychowania, proponuje model integralny, wielowymiarowy procesu jego stawania się oraz adekwatny do przyjętych założeń teoretycznych model diagnozy jego potencjałów. Publikacja składa się z dwóch części. Pierwsza jest rozbudowaną w stosunku do poprzedniej publikacji (2015) prezentacją założeń teoretyczno-metodologicznych diagnozy pozytywnej w resocjalizacji, zaś druga zawiera propozycje konkretnych modeli diagnozy indywidualnych właściwości i potencjałów człowieka, które należy zidentyfikować i wykorzystać w procesie wewnętrznej przemiany lub w procesie wspierania rozwoju jednostki. Druga część ma zatem wymiar bardziej praktyczny, obejmując modele diagnozy osobowości w ujęciu poznawczym i uzupełniające rozpoznanie modele diagnozy istotnych cech osobowości ważnych dla oceny niedostosowania społecznego, a także modele badania potencjału kreacyjnego jednostki wyznaczające wprost przebieg procesu rozwoju – procesu „stawania się” człowieka. Szczególny walor metodologiczny i jednocześnie metodyczno-praktyczny tej publikacji wiąże się z przedstawieniem w aneksie konkretnych i rozbudowanych diagnoz przypadków, dokonanych z wykorzystaniem wybranych narzędzi, które mogą służyć jako przykład modelowego postępowania diagnostycznego służącego bezpośrednio diagnozie projektującej. Zaprezentowane teoretyczne podejście pozytywne do diagnozy dla potrzeb resocjalizacji wraz z jego egzemplifikacją i konkretyzacją w formie przedstawienia modelowych rozwiązań w obszarze postępowania diagnostycznego, może być przydatne w rozwijaniu świadomości metodologicznej i diagnostycznej zarówno teoretyków jak i praktyków, zajmujących się edukacją i reedukacją. Podkreślić należy, że na polskim rynku wydawniczym nie ma kompleksowego opracowania obejmującego przedmiot, założenia teoretyczne i metodologiczne, oraz propozycje rozwiązań metodologicznych (zestaw technik i narzędzi) diagnozy resocjalizacyjnej w ujęciu pozytywnym.   Ewa Wysocka, Prof. UŚ dr hab. nauk humanistycznych, pedagog i psycholog, pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Śląskiego i Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, profesor nadzwyczajny w Zakładzie Teorii Wychowania (UŚ) i Zakładzie Psychoprofilaktyki (AJD). Specjalizuje się w problematyce młodzieży, metodologii oraz diagnostyce psychopedagogicznej. Autorka, współautorka i redaktorka 22 opracowań zwartych i ponad 350 artykułów. Do najważniejszych książek zalicza: Młodzież a religia. Społeczny wymiar religijności młodzieży (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2000); Religijność a tolerancja – obszary zależności (Wydawnictwo Nomos, Kraków 2000); Człowiek a środowisko życia – podstawy teoretyczno-metodologiczne diagnozy (Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2007); Diagnoza w resocjalizacji. Obszary problemowe i modele rozwiązań w ujęciu psychopedagogicznym (Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008/2009); Doświadczanie życia w młodości – problemy, kryzysy i strategie ich rozwiązywania (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009/2010); „Kim jestem i kim mogę się stać”. Niektóre problemy okresu dorastania związane z wyborem zawodu (Ministerstwo Edukacji Narodowej, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2011); Problemy i zagrożenia społeczne we współczesnym świecie (Wydawnictwo Śląsk, Katowice 2001; współautor A. Nowak); Diagnoza psychopedagogiczna (Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2006; współautor E. Jarosz); Dzieci i młodzież w niegościnnym świecie – zagrożenia rozwojowe i społeczne (redakcja; Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2012); Diagnostyka pedagogiczna, Oficyna Impuls, Kraków 2013), Diagnoza pozytywna w resocjalizacji, Wyd. UŚ, Katowice 2015). Autorka wielu wystandaryzowanych narzędzi diagnostycznych do oceny różnych wymiarów funkcjonowania młodego pokolenia, m. in. wykorzystywanych w doradztwie zawodowym. Laureatka Nagrody im. Profesor Ireny Lepalczyk Łódzkiego Towarzystwa Naukowego za pracę badawczą z zakresu pedagogiki społecznej (2010) oraz Nagrody Indywidualnej II stopnia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (2011). [maj 2018]

Federico García Lorca - od symbolizmu do surrealizmu

Jacek Lyszczyna

W tomie Federico García Lorca – od symbolizmu do surrealizmu znalazły się dwa zbiory jednego z największych poetów XX wieku – Federico Garcíi Lorki. To Poema del cante jondo, zbiór napisany na początku lat dwudziestych, ale wydany dopiero w roku 1931, oraz zbiór Poeta en Nueva York, napisany w roku 1930 jako poetycki zapis podróży na wykłady do USA i na Kubę, wydany dopiero w roku 1940 w Meksyku, już po śmierci poety. Stąd też pewne kłopoty z wyborem podstawy przedruku, ponieważ pojawiają się różne jej wersje na podstawie autografów poety. Tu oparto się na układzie, zamieszczonym w krytycznej edycji jego wierszy F. García Lorca: Poesía completa 1–3. Ed. M. García‑Posada. Barcelona 2004. Z tomu  Poema del cante jondo przedrukowano wszystkie wiersze, natomiast opuszczono scenę dramatyczną Escena del teniente coronel de la guardia civil i Diálogo del Amargo. Dodano też tłumaczenie polskie zamieszczonych wierszy, dokonane przez autora niniejszej edycji. Tom ten przeznaczony jest dla studentów iberystyki oraz wszystkich zainteresowanych literaturą i kulturą Hiszpanii.