Studia bibliologiczne. T. 20: Z życia książki. Ochrona i konserwacja zbiorów bibliotecznych oraz konteksty. Prace dedykowane Profesorowi Leonardowi Ogiermanowi

red. Anna Tokarska

Jubileuszowy, 20. tom Studiów bibliologicznych, dedykowany Profesorowi Leonardowi Ogiermanowi, dotyczy rzadkiej w opracowaniach bibliotekoznawczych tematyki konserwacji książki. Zaawansowanie prac i znaczący dorobek naukowy w tym zakresie jest wyróżnikiem charakterystycznym dla Instytutu BIN UŚ na tle ogólnopolskim i międzynarodowym, a zaprezentowany materiał, zgodny z zainteresowaniami Profesora, jest interdyscyplinarny. Omawiane zagadnienia dotyczą badań z pogranicza chemii i mikrobiologii, a także bibliologii, czytelnictwa i bibliofilstwa. Opracowanie, zawierające 22 wieloaspektowe artykuły reprezentantów ogólnopolskiego środowiska naukowego, z przewagą badaczy z Uniwersytetu Śląskiego, jest prezentacją artykułów ważnych dla realizacji procesu naukowo- dydaktycznego ze względu na treść i zaproponowaną metodologię. 20. tom Studiów bibliologicznych jest interdyscyplinarny i aktualny zwłaszcza obecnie, kiedy przechowanie i udostępnienie dziedzictwa piśmiennictwa narodowego należy do zadań priorytetowych w polityce kulturalnej i informacyjnej w Polsce.

Historia. Biografia. Literatura. Studia i szkice o literaturze polskiej XX i XXI wieku

Elżbieta Dutka, Marian Kisiel

W tomie zamieszczone zostały artykuły ukazujące splot historii, biografii, literatury w twórczości bardzo różnych pisarzy, zarówno znanych, „kanonicznych”, jak i nieco zapomnianych lub takich, którym literaturoznawcy dotąd nie poświęcali zbyt wiele uwagi. Zakres czasowy zgromadzonych analiz i interpretacji rozciąga się od początku wieku XX aż po czasy obecne. W publikacji przypominane zostały krytyczno-literackie echa odzyskania niepodległości w 1918 roku (S. Brzozowski, E. Breiter), a także biograficzne zapisy W. Broniewskiego i twórczość A. Rudnickiego z okresu dwudziestolecia międzywojennego. Czasy drugiej wojny odnotowane zostały w pracy o dzienniku R. Laskier, a lata powojenne stanowią kontekst dla analiz utworów S. Dygata, M. Hłaski, A. Stojowskiego. Z literatury nowszej zaproponowano w tomie interpretacje twórczości m.in. J. Głowackiego, F. Netza, R. Kapuścińskiego.  Studia interpretacyjne dotyczą także literackich świadectw współczesnego doświadczenia miasta (M. Cichy), przeżyć emigracyjnych (G. Zambrzycka), podróżopisarstwa (M. Kydryński), archiwum pamięci (M. Sznajderman) oraz „śmierci historii” i jej powrotów w literaturze XXI wieku polskiej i światowej (R. Federman, H. Mulisch).   Elżbieta Dutka, prof. dr hab. pracuje w Zakładzie Literatury XX i XXI Wieku, w Instytucie Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zajmuje się współczesną literaturą polską, jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół szeroko rozumianego problemu przestrzeni, miejsca, regionu, a także dydaktyki literatury. Elżbieta Dutka jest autorką książek: Ukraina w twórczości Włodzimierza Odojewskiego i Włodzimierza Paźniewskiego (Katowice 2000), „Mnożenie siebie”. O poezji Andrzeja Kuśniewicza (Katowice 2007), Okolice nie tylko geograficzne. O twórczości Andrzeja Kuśniewicza (Katowice 2008), Zapisywanie miejsca. Szkice o Śląsku w literaturze przełomu wieków XX i XXI (Katowice 2011); Próby topograficzne. Miejsca i krajobrazy w literaturze polskiej XX i XXI wieku (Katowice 2014); Centra, prowincje, zaułki. Twórczość Julii Hartwig jako auto/bio/geo/grafia (Kraków 2016). [czerwiec 2019]   Marian Kisiel, prof. zw. dr hab. kierownik Zakładu Literatury XX i XXI Wieku Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego Uniwersytetu Śląskiego, historyk i krytyk literacki, poeta, tłumacz. Opublikował kilkanaście książek o literaturze XX wieku, ostatnio: Critica varia (Katowice 2013); Ruiny istnienia. Szkice o poetach mniej obecnych (Katowice 2013); Między wierszami. Jedenaście miniatur krytycznych (Katowice 2015). Redaktor i współredaktor kilkudziesięciu tomów zbiorowych, ostatnio serii Światy Poetyckie. Wybrane publikacje: Czego nie ma w podręcznikach języka polskiego? (Mały przewodnik po współczesnej literaturze polskiej) (Gliwice 1991), U podstaw twórczości Adama Czerniawskiego (Gliwice 1991), Mały leksykon kultury. Kierunki – style – tendencje (Katowice 1996; współautorzy: J. Kisiel, Z. Marcinów), Więzy i wzloty. Przełom 1955–1959 w literaturze polskiej – próba modelu (Kielce 1996), Polskie pisma literackie (Warszawa 1997), Świadectwa, znaki. Glosy o poezji najnowszej (Katowice 1998), Od Różewicza. Małe szkice o poezji (Katowice 1999), Zmiana. Z problemów świadomości literackiej przełomu 1955–1959 w Polsce (Katowice 1999), Pamięć, biografia, słowo. Szkice o poetach dwóch generacji (Katowice 2000), Pokolenia i przełomy. Szkice o literaturze polskiej drugiej połowy XX wieku (Katowice 2004), Przypisy do współczesności (Katowice 2006), Ananke i Polska. O liryce Zdzisława Stroińskiego (Katowice 2010), Ruiny istnienia. Szkice o poetach mniej obecnych (Katowice 2013), Critica varia (Katowice 2013), redaktor kilkudziesięciu tomów. [czerwiec 2019]

Przekonania a gotowość do agresji kobiet skazanych za popełnienie przestępstwa z użyciem przemocy

Magdalena Bolek-Kochanowska

Monografia porusza kwestię uwarunkowań agresywnej przestępczości kobiet. Książka może zainteresować osoby zgłębiające zjawiska agresji i przemocy, zarówno specjalistów z dziedziny psychologii sądowej, jak i studentów. Monografia przedstawia przegląd ujęć teoretycznych koncentrujących się na poznawczych aspektach przemocy, koncepcję gotowości do agresji, specyfikę zachowań agresywnych kobiet oraz badania własne, w których analizowano zależności pomiędzy przekonaniami kobiet osadzonych za popełnienie przestępstw z użyciem przemocy a ich gotowością do agresji. Uzyskane wyniki mogą znaleźć zastosowanie w obszarze oddziaływań terapeutycznych, profilaktycznych i resocjalizacyjnych.

Diversity of forest vegetation of the Silesian Foothills / Zróżnicowanie roślinności leśnej Pogórza Śląskiego

Zbigniew Wilczek, Magdalena Zarzycka, Wojciech Zarzycki

Praca jest dwujęzyczną monografią naukową z zakresu fitosocjologii. Zostało w niej kompleksowo przedstawione zagadnienie zróżnicowania roślinności leśnej Pogórza Śląskiego – jednego z najbardziej interesujących botanicznie regionów Polski. Roślinność obszaru była obiektem dużej liczby prac naukowych, jednakże mających charakter wybiórczy lub dawno nieaktualnych. Wieloletnie badania, których wyniki przedstawiono w monografii, pozwoliły na usystematyzowanie wiedzy z zakresu zróżnicowania roślinności leśnej Pogórza Śląskiego w kontekście wielu, często sprzecznych ze sobą, prac archiwalnych. Stanowi w ten sposób materiał wyjściowy dla badań z zakresu takich dziedzin jak: geobotanika, ekologia, leśnictwo, chorologia, zoologia, etnobiologia czy klimatologia. Dokładne rozpoznanie fitocenotyczne lasów obszaru jest także podstawą działań praktycznych na potrzeby ochrony przyrody, leśnictwa, gospodarki przestrzennej oraz turystyki.

Wariant Gombrowicza (repetycje, marginesy, dygresje)

Krzysztof Łęcki

Studium stanowi próbę przedstawienia mozaiki socjologicznych problemów z pogranicza socjologii i literatury pięknej. W grę wchodzi specyficzny wariant "gry z Gombrowiczem", z zaproponowaną przez niego hermeneutyką i ramami metodologicznymi autorstwa Waltera Benjamina. Stanowią one podstawę do przedyskutowania tak zróżnicowanych kwestii, jak interpretacja tekstu, kompozycja/konstrukcja studium, kwestie świata przedstawionego dzieła literackiego, społeczne ramy interpretacji literatury, sposoby portretowania socjologii na kartach powieści uniwersyteckiej czy specyfika zapisu prowadzonych z pisarzem (i publikowanych) rozmów, a także - last but not least - związków pisarstwa socjologicznego i literatury pięknej.

Le néofantastique féminin d\'Anne Duguël

Agnieszka Loska

Le néofantastique féminin d’Anne Duguël to monografia będąca próbą ukazania kobiecego aspektu prozy neofantastycznej belgijskiej pisarki Anne Duguël (1945-2015). Autorka monografii, wychodząc od rozważań teoretycznych poświęconych fantastyce, gatunkowi literackiemu trudnemu do zdefiniowania i który często wymyka się próbom wyznaczenia stałych granic, stara się odpowiedzieć na pytania czy istnieje fantastyka kobieca, i czy twórczość Anne Duguël może być uznana za jej przedstawicielkę. Monografia skupia się na najważniejszych elementach tworzących fantastykę kobiecą Duguël: charakteryzuje postać kobiecą w utworach fantastycznych, analizuje narrację, ukazując jej powiązania z postacią i tematyką kobiecą oraz przedstawia „fenomen fantastyczny”, który w utworach pisarki jest ściśle związany zarówno z postacią kobiecą, jak i jej kobiecością. Interesujące są w niej również rozważania czy recepcja utworów neofantastycznych Anne Duguël może zależeć od płci czytelnika. Niniejsza publikacja skierowana jest zarówno do literaturoznawców zainteresowanych tego typu literaturą, jak i badaczy „kobiecego” aspektu literatury.

Jak przeżyć w afrykańskim mieście? Człowiek wobec pograniczności oraz procesów urbanizacyjnych w południowosudańskiej Dżubie

Maciej Kurcz

Przedmiotem prezentowanej publikacji jest dynamiczny proces kształtowania się Dżuby – stolicy Sudanu Południowego, opisany i analizowany z perspektywy działań życiowych zwykłego człowieka, niedawnego domiejskiego migranta. Wszystkie dane faktograficzne pochodzą z serii etnograficznych badań, przeprowadzonych w latach 2007–2008 w południowosudańskiej Dżubie. Najważniejszą rzeczą dla każdego migranta jest zaadaptowanie się do życia w mieście, w którym panują skrajnie trudne warunki – brak wody i kanalizacji, prądu, wysokie ceny, co wraz z wieloetnicznością i wielokulturowością powoduje poczucie wyobcowania. Ogromne znaczenie w radzeniu sobie mieszkańców z problemami podstawowymi ma rodzina. Układy społeczne w mieście cechuje współzależność różnych grup społecznych. Rośnie znaczenie takich grup, jak kobiety oraz dzieci i młodzież, odgrywających coraz większą rolę w gospodarce. W rodzinie miejskiej każdy domownik zaangażowany jest w praktyki ekonomiczne. Etniczność Dżuby w naturalny sposób wiąże się ze specyfiką życia miejskiego. Miasto to miejsce, w którym etniczności nie ma – na tym polega jego specyfika. Dżuba to miasto kultur i konfliktów, gdzie religia została podniesiona do rangi osnowy tożsamości grupowej. Religia (islam i chrześcijaństwo) w mieście służy zacieraniu etniczności, daje możliwość szybkiego wejścia w miejską ekumenę. Praca może być przydatna wszystkim zainteresowanym kontynentem afrykańskim, zwłaszcza etnografom, antropologom, specjalistom zajmującym się Sudanem Południowym.

Reflectivity in Pre-Service Teacher Education: A Survey of Theory and Practice

Danuta Gabryś-Barker

Książka Danuty Gabryś-Barker to monografia poświęcona miejscu refleksyjności oraz – mającego w niej swe źródło – refleksyjnego sposobu nauczania w praktyce przyszłych i obecnych nauczycieli języka obcego. Praca stanowi zarówno ważną pozycję z dziedziny dydaktyki języka obcego, jak i istotną, opartą na doświadczeniu dydaktycznym, wypowiedź w sprawie przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu nauczycieli. Rozdział pierwszy poświęcony jest charakterystyce nauczycieli jako grupy zawodowej, w szczególności nauczycieli początkujących. W rozdziale drugim Autorka podejmuje próbę zdefiniowania refleksyjności i refleksyjnego nauczania w celu określenia ich miejsca w rozwoju zawodowym nauczyciela. Rozdziały trzeci i czwarty opisują narzędzia rozwoju refleksyjności: pamiętnik nauczyciela oraz tzw. zdarzenia krytyczne (critical incidents) jako istotny element refleksji. Ostatni rozdział pracy przedstawia badanie przeprowadzone przez Autorkę na grupie słuchaczy nauczycielskiego kolegium języków obcych – przyszłych nauczycieli języka angielskiego. Celem badania było wykształcenie umiejętności refleksyjnego podejścia do nauczania już w początkowym etapie rozwoju zawodowego nauczyciela. Podstawę badania stanowią tu dla Autorki pamiętniki pisane przez słuchaczy, w których identyfikowali i interpretowali zdarzenia krytyczne, jakie zaszły w klasie uczniów podczas odbywania przez nich rocznej praktyki pedagogicznej w szkole. Wnioski z badań są bardzo optymistyczne i ukazują rozwój samoświadomości młodych nauczycieli oraz wzrost ich motywacji do nauczania po wprowadzeniu modelu nauczania refleksyjnego, opartego na prowadzeniu pamiętnika nauczyciela.