Publisher: Wydawnictwo-uniwersytetu-slaskiego
713
Ebook

Poezja, wyobraźnia, Śląsk. Szkice

Katarzyna Niesporek-Klanowska

Książka ukazuje spotkanie poety z czytelnikiem i wytworzone przez nich światy poetyckie. Można odnaleźć w niej interpretacje wierszy twórców związanych swoją biografią z Górnym Śląskiem i Zagłębiem Dąbrowskim. Łączy ich nie tylko podobne doświadczenie miejsca, ale także wspólne tematy: tęsknota za „małą ojczyzną”, rodzinnym spokojem, domem (Florian Śmieja, Jan Darowski, Stanisław Horak, Tadeusz Różewicz), szczere wyrażanie myśli, emocji, pragnień, lęków, rozczarowań wobec spraw najtrudniejszych (takich jak: ojczyzna, polityka, prawda, kobieta) czy próby poskramiania śmierci (Edward Zyman, Marian Kisiel, ks. Jerzy Szymik), epifania/metafizyka słowa (Jerzy L. Woźniak, Tadeusz Sławek, Andrzej Szuba).

714
Ebook

Gramatyka przepisu jako przesłanka decyzji interpretacyjnej

Mateusz Zeifert

Praca poświęcona jest gramatyce języka aktów prawnych i roli, jaką odgrywa ona w praktyce interpretacji prawa. Główną część pracy stanowi analiza orzeczeń polskich sądów, w których poruszane są zagadnienia budowy gramatycznej stosowanych przepisów, takie jak: składnia zdania, spójniki, interpunkcja, kategorie gramatyczne czasowników i rzeczowników. Jak się okazuje, kwestie te nierzadko wpływają na podejmowane przez sądy decyzje interpretacyjne, a w literaturze przedmiotu jak dotąd nie poświęcano im zbyt wiele uwagi. Analiza prowadzona jest z wykorzystaniem dorobku nie tylko teorii prawa, ale także nauk o języku, a w szczególności – językoznawstwa kognitywnego (głównie w postaci gramatyki kognitywnej Ronalda Langackera). Ten oryginalny nurt lingwistyczny uważa się obecnie za dominujący, jednak w prawoznawstwie ciągle pozostaje niemal nieznany. Jednym z walorów pracy jest czytelne, przystępne przedstawienie go na tle starszych nurtów teoretycznych (językoznawstwa strukturalnego i transformacyjno-generatywnego). Pracę wieńczą praktyczne wskazówki dla stosujących prawo i redagujących przepisy, oparte na drobiazgowej analizie orzeczeń i zaprezentowanych koncepcjach lingwistycznych. Sprawia to, że praca powinna zainteresować zarówno teoretyków prawa, legislatorów, jak i praktykujących prawników.

715
Ebook

Stawanie się badaczem terenowym według Dziennika Bronisława Malinowskiego

Marcin Kozak

Postać Bronisława Malinowskiego trudno pominąć w dyskursie antropologicznym. Wkład naukowy, jaki do tej dziedziny wniósł badacz, był krokiem milowym, który otworzył nowe perspektywy postrzegania tej nauki i badania innych kultur oraz ukształtował nowe spojrzenie na teren w antropologii. Praca ta jednak nie będzie zsumowaniem dokonań autora Argonautów zachodniego Pacyfiku, lecz próbą spojrzenia na proces stawania się badaczem — nie tylko od strony socjologicznej, ale również psychologicznej. (fragment wstępu)

716
Ebook

"Podążamy tymi samymi lub podobnymi drogami myślowymi". Tematyka korespondencji logicznej Gottloba Fregego z Giuseppem Peanem, Davidem Hilbertem i Bertrandem Russellem

Gabriela Besler

Korespondencja Fregego z wielkimi matematykami przełomu XIX i XX w., Giuseppe Peanem, Davidem Hilbertem i Bertrandem Russellem miała wielkie znaczenie dla rozwoju logiki, matematyki i filozofii. Russell, w swym pierwszym liście do Fregego, odwołując się do pierwszej książki Fregego Begriffsschrift, formułuje trudność prowadzącą do antynomii. W odpowiedzi Frege odnosi zauważoną trudność do Grundgesetze der Arithmetik i odkrywa antynomię u podstaw swego systemu logicznego, który to system miał umożliwić definiowanie podstawowych pojęć arytmetyki liczb naturalnych i tym sposobem ugruntować arytmetykę. Dyskutowano także nad następującymi tematami: Liczba koniecznych terminów pierwotnych w systemie logicznym. Symbole kwantyfikacji i ich rozumienie. Koncepcja geometrii (oparta na intuicji przestrzennej lub abstrakcyjny system bez interpretacji). Aksjomaty w geometrii (zawsze prawdziwe fundamentalne fakty intuicji lub definicje pojęć pierwotnych). Teoria typów (powinno się mówić o Fregego-Russella teorii typów). Warunki poprawnej definicji (tu warunek istnienia definiowanego obiektu). Rozumienie klasy (abstrakcyjny obiekt czy system fizycznych jednostek). Frege odwołuje się często do swych założeń filozoficzno-semantycznych, a wśród nich do konieczności odróżnienia sensu i znaczenia wyrażeń językowych oraz prawdy i fałszu jako idealnych obiektów do których odnoszą się odpowiednio wszystkie zdania prawdziwe i fałszywe. Wielokrotnie przedstawia także – dyskutując z zwolennikami logiki jako nauki o ludzkim myśleniu – koncepcję obiektywnej myśli, niezależnej od jakiegokolwiek podmiotu poznającego, gwarantującą możliwość uprawiania nauki. Pokazane jest także społeczne tło, w jakim rodziła się logika matematyczna przełomu XIX i XX w. Książka adresowana jest do szerokiego grona czytelników zainteresowanych historią i rozwojem logiki przełomu XIX i XX w.

717
Ebook

Utrata i żałoba. Teoria i praktyka

red. Anita Gałuszka, Renata Kleszcz-Szczyrba

„Umieranie, śmierć, żałoba i osierocenie to zagadnienia o charakterze uniwersalnym, poruszane w  obrębie wielu dyscyplin naukowych, wśród których psychologia,  antropologia,  filozofia,  a  także  kultura  i sztuka  poświęcają  im szczególną uwagę. Silna tendencja do tabuizacji tematyki śmierci, umierania i żałoby obliguje środowiska naukowe do bardziej uważnego zajmowania się nią, wbrew obowiązującym trendom i modom. Dysocjowanie się od tematów wywołujących trudne emocje, które jest domeną współczesnego człowieka, każe nauce, zupełnie paradoksalnie, asocjować się z nimi, poznawać i zgłębiać. Współczesny człowiek zdaje się żyć tak, jak gdyby śmierci nie było, jakby go nie dotyczyła, a przynajmniej stanowiła zjawisko tak odległe, że niezasługujące na głębszą uwagę. Równocześnie, zupełnie przewrotnie, jest ona (śmierć) wszechobecna w przekazach medialnych,  stanowiąc  gwarancję  wzrostu  poczytności  czy  oglądalności.  To zastanawiające, że potrzeba dzisiaj „debatować” o żałobie (na forum społecznym i     naukowym), zamiast pozwalać jej „wybrzmieć” (w psychice jednostki). Każda strata, jeśli stanowiła wartość dla tego, który traci, wymaga okresu adaptacji do niej. Proces żałoby wyznacza rytm tej adaptacji. Każda śmierć osoby bliskiej i każda żałoba po śmierci osoby bliskiej rozgrywają się jednocześnie na kilku płaszczyznach: wewnątrzpsychicznej, związanej z przeżywaniem żalu po  stracie;  interpersonalnej,  związanej  z dynamiką  wsparcia  i pomocy;  kulturowej, związanej z rozumieniem śmierci, rytuałami pożegnania, miejscami pamięci, itp. W monografii każda z tych płaszczyzn zostaje w mniejszym lub większym stopniu wypełniona. Pierwsza część monografii nawiązuje do psychologii i filozofii śmierci, druga traktuje o śmierci w kulturze i sztuce, w trzeciej poruszane są zagadnienia diagnozy i pomocy psychologicznej w sytuacji straty, a  czwarta skupia się na bardzo specyficznej stracie (prenatalnej i perinatalnej), którą społeczeństwo dopiero uczy się konstruktywnie przeżywać. Autorzy  poszczególnych  rozdziałów  reprezentują  różne  dziedziny  nauki i  praktyki, dzięki czemu monografia prezentuje obraz utraty i żałoby niezwykle bogaty i zróżnicowany. Oddając do Państwa rąk niniejsze opracowanie, żywimy nadzieję, że stanie się ono źródłem pogłębionej refleksji na temat umierania, śmierci i żałoby. Mamy nadzieję, że będzie to refleksja daleka od współczesnych tendencji, które zapraszają do „psychologicznej ucieczki” od tematyki śmierci. Wszak śmierć od zawsze była i na zawsze pozostanie częścią życia...” (Wstęp)

718
Ebook

Język w prasie. Antologia

Małgorzata Kita, Iwona Loewe

Małgorzata Kita, profesor doktor habilitowana, pracuje w Katedrze Międzynarodowych Studiów Polskich Uniwersytetu Śląskiego.   Zainteresowania badawcze: współczesna polszczyzna (zwłaszcza język mediów, język prywatny i potoczny, grzeczność językowa), genologia językoznawcza (wywiad prasowy), komunikacja werbalna, stylistyka językoznawcza, glottodydaktyka. Organizatorka cyklu konferencji internetowych poświęconych rozmowie.   Wybrane publikacje: Wywiad prasowy. Język — gatunek — interakcja (Katowice 1998), Językowe rytuały grzecznościowe (Katowice 2005), Szeptem albo wcale. O wyznawaniu miłości (Katowice 2007), Wybieram gramatykę! Gramatyka języka polskiego w praktyce (dla cudzoziemców zaawansowanych) (Katowice 1998, 2009), a także współredaktorką antologii Język w mediach (Katowice 2012, 2014). Współredaktorka zbiorów studiów o rozmowie: Porozmawiajmy o rozmowie. Lingwistyczne aspekty dialogu (Katowice 2003), Dialog a nowe media (Katowice 2004),Czas i konwersacja. Przeszłość i teraźniejszość (Katowice 2006). Jej artykuły ukazały się m.in. w „Biuletynie Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, „Stylistyce”, „Socjolingwistyce” „Języku Artystycznym” oraz w pracach zbiorowych. [2015] Iwona Loewe – dr hab., od 1996 r. jest związana z Instytutem Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego; w 1999 r. uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych, a w 2008 r. — doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa. Jej zainteresowania naukowe obejmują: problemy konstrukcji analitycznych w polszczyźnie w perspektywie stylistycznej, składniowej i leksykalnej; zagadnienia pragmatyczno-stylistyczne tekstów z funkcją perswazyjną (reklama, laudacja, zajawka radiowa, telewizyjna, zapowiedź prasowa); zagadnienia genologiczno-komunikologiczne paratekstów (nota redakcyjna, lid, zapowiedź; flesz); strategie retoryczne nowych mediów i mediów tradycyjnych w nowych odsłonach (autotematyzm, sposoby pozyskiwania odbiorcy, przemiany strategii dyskursywnych; nowe gatunki). Jest autorką kilku monografii książkowych: Konstrukcje analityczne w poezji Młodej Polski (Katowice 2000) i Gatunki paratekstowe w komunikacji medialnej (Katowice 2007), współautorką skryptu dla studentów filologii polskiej Gra w gramatykę. Ćwiczenia i materiały do gramatyki opisowej języka polskiego (Katowice 2002). [2012] [R]

719
Ebook

Dośpiew o twórczości wielkich romantyków polskich (Mickiewicz, Słowacki, Krasiński) z sędziwym klasykiem (Koźmian) w tle

Marek Piechota

Użyty w tytule termin „dośpiew” został objaśniony w Przedsłowiu, które zawiera też przekonanie, że zbyt mocno dotąd podkreślaliśmy romantyczny indywidualizm, podczas gdy współcześnie, w czasach relacji społecznych zdominowanych przez przywódców zarządzających konfliktem (divide et impera), wypada utwierdzać uczestników życia kulturalnego w tym, że romantycy także rozmawiali z klasykami, nie tylko się z nimi kłócili czy prowadzili walkę – estetyczną, etyczną, polityczną, społeczną. Prowadzili też dialog z sobą, choć niekiedy spór stawał się aż tak gorący, że zanosiło się na pojedynek. Romantyzm będzie tak długo z nami, niekiedy jako przestroga, jak długo będziemy aktualizować wiedzę o tej epoce i jej twórcach. Publikacja składa się z siedmiu rozdziałów bardzo zróżnicowanych pod względem tematycznym i gatunkowym (są tu i wypowiedzi eseistyczne, i klasyczna rozprawa historycznoliteracka oraz naukowa recenzja ważnej monografii...). Niejako na drugim planie książka ta ujawnia także kulisy warsztatu doświadczonego wieloletnią praktyką badawczą i pisarską naukowca, humanisty, erudyty...

720
Ebook

Kultura pisma i książki w żeńskich klasztorach dawnej Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku

Jolanta Gwioździk

Uchwały soboru trydenckiego (1545–1563) – stanowiące reakcję na reformację i poglądy Marcina Lutra na monastycyzm – wpłynęły na odnowę życia religijnego i zakonnego w całej ówczesnej katolickiej Europie. Rozwój duchowej żarliwości, zwłaszcza w pierwszej połowie XVII w., powodował reformowanie dawnych zakonów i zakładanie nowych fundacji, a jednocześnie organizowanie żeńskich wspólnot, nastawionych na pełnienie praktycznych funkcji w społeczeństwie. W XVI–XVIII wieku w Rzeczypospolitej Obojga Narodów działały klasztory kontemplacyjne rożnej tradycji zakonnej: franciszkańskiej (bernardynki, klaryski), augustiańskiej (dominikanki, norbertanki, brygidki) oraz zakony mnisze (benedyktynki, cysterki). Do Polski sprowadzono także zakony funkcjonujące już od średniowiecza (augustianki, karmelitanki dawnej obserwancji) oraz nowo powstałe bądź reformowane (karmelitanki bose, sakramentki, wizytki). W 1772 r. w Koronie były 83 żeńskie klasztory klauzurowe (z czego w Małopolsce – 29, w Wielkopolsce – 18, na Mazowszu z Podlasiem – 15, na Pomorzu – 7). Na terenach litewsko-ruskich w okresie staropolskim działało 69 wspólnot zakonnych. Współcześnie zainteresowanie żeńską kulturą zakonną przejawiają przede wszystkim mediewiści, badający zarówno różne przejawy funkcjonowania poszczególnych klasztorów i wybrane aspekty życia zakonnic, jak również opracowujący syntezy najważniejszych problemów, np. duchowości (Jacques Le Goff, Clifford Lawrence, Regine Pernoud). W odniesieniu do okresu potrydenckiego analizuje się m.in. sytuację zakonnic w określonym momencie historycznym, w danym miejscu lub w konkretnym klasztorze. Powstają też prace odnoszące się do kultury i historiografii zakonnej oraz piśmiennictwa i książki w tym środowisku; często badania te wpisują się w nurt „feministyczny” lub mają charakter komparatystyczny. (Z Przedmowy)