Otoczenie organizacyjne a uwarunkowania społeczno-gospodarcze (red.) Joanna Nowakowska- Grunt, Ireneusz Miciuła

Oskar Braszczyński, Joanna Kadłubska, Waldemar Jagodziński, Łukasz Augustowski, ...

PRZEDMOWA Monografia „Otoczenie organizacyjne a uwarunkowania społeczno-gospodarcze” jest efektem teoretycznych i praktycznych badań wielu autorów z różnych ośrodków akademic-kich, takich jak: Szkoła Główna Handlowa, Politechnika Częstochowska, Uniwersytet Zielo-nogórski, Uniwersytet w Białymstoku, Szkoła Policji Pile, Staropolska Wyższa Szkoła w Kielcach, Uniwersytet Rzeszowski, Uniwersytet Przyrodniczo-Ekonomiczny w Siedlcach, Uniwersytet Szczeciński oraz Londyńska Szkoła Ekonomiczna. Rozważania w niniejszej monografii są realizowane przez uznane grono naukowców: doktorów, magistrów oraz prak-tyków zawodowych. Różnorodność i szeroki przekrój tematyczny sprawiają, ze każdy Czytelnik znajdzie w monografii coś interesującego i inspirującego do prowadzenia własnych badań. Działalność otoczenia organizacyjnego jest możliwa przy zachowaniu współżycia motoryki społeczno-gospodarczej. Otoczenie organizacyjne jest tworzone przez rynek przy instytucjo-nalnym współdziałaniu administracji, biznesu i podstawowych zasad bezpieczeństwa. Niestety w każdej lokalizacji społeczno-gospodarczej zdarza się mobbing i inne zjawiska patologiczne. Zadaniem społeczeństwa jest wyeliminowanie takiego stanu rzeczy. Wszystkie zagadnienia są ze sobą ściśle powiązane i zawsze w mniejszym, czy też większym stopniu w danym miejscu występują. Natomiast to, że nie mówimy otwarcie o zjawiskach patologicz-nych, czy ukrywamy lobbing to tylko świadczy o powstałych realiach XXI wieku. W pierwszym rozdziale przedstawiono aspekty strategii biznesowej, co zapewne istotnie wpływa na rozwój organizacji. Z kolei w drugim rozdziale zostaje podkreślona rola trans-portu drogowego w aspekcie znaczeniowym logistyki i jej pochodnych ukierunkowanych również na kwestie związane z ładunkami przewozowymi, co stanowi istotny aspekt wielu rodzajów działalności gospodarczej. W rozdziale trzecim przedstawiono najnowsze badania koncentrujące się na funkcjono-waniu Specjalnych Stref Ekonomicznych. Ukazana została różnorodność perspektyw ba-dawczych, które udowadniają, że Specjalne Strefy Ekonomiczne wciąż stanowią interesujące pole dociekań naukowych. Rozdział czwarty skupia się na wskazaniu wpływu rynków na dochody indywidualnych gospodarstw rolnych w aspekcie sytuacji finansowej tychże gospodarstw rolnych a formą zmiany czynników rynkowych, natomiast w rozdziale piątym wskazano rynek funduszy capi-tal w Polsce na tle wybranych krajów Unii Europejskiej. Rozważania przedstawione w rozdziale szóstym koncentrują się na dylematach związa-nych z prowadzeniem badań na gruncie Nowej Ekonomii Instytucjonalnej. W trosce o spój-ność prowadzonych analiz warto wcześniej zastanowić się nad trudnościami, które mogą pojawić się w trakcie procesu badawczego. Rozdział siódmy wskazuje rolę innowacji w zakresie barier i stymulatorów e-administracji w Polsce wskazując korzyści rozwoju e-administracji oraz stymulanty i destymulanty e-administracji na podstawie województw w Polsce. W dwóch kolejnych rozdziałach odwołano się do społeczności analizy teoretycznej w obszarze pola rozważań w zakresie zarządzania doborem personelu służby do Policji oraz roli kobiecości w społecznościach archaicznych. W rozdziale dziesiątym wskazano sposoby radzenia sobie ze stresem w aspekcie poję-ciowym mobbingu i wypalenia zawodowego, jako patologii związanej z karierą zawodową. Rozdział jedenasty przedstawia najczęściej stosowane narzędzia zarządzania talentami. Szczególny nacisk położony został na coaching oraz jego szczególne, dwie dość młode od-miany – coaching językowy oraz coaching interkulturowy. W dwóch kolejnych rozdziałach omówiono zagrożenia w XXI wieku powstałe w wyniku między innymi migracji ludności. Ostatni rozdział pokazuje sentencję socjologiczno-badawczą na przykładzie spółdzielni socjalnej w województwie podkarpackim. Zachęcamy do lektury wyrażając przekonanie, że publikacja dostarczy czytelnikowi wiele wartościowych przemyśleń i inspiracji z zakresu przedstawionej problematyki. Dziękujemy wszystkim tym, którzy przyczynili się do powstania tej publikacji, a zwłaszcza Autorom za ich inspirujące naukowe rozważania teoretyczno-praktyczne. Redaktorzy monografii prof. P Cz Joanna Nowakowska Grunt dr inż. Ireneusz Miciuła

Wybrane aspekty badawcze cz.III Aspekty teoretyczno-praktyczne badań naukowych

Agnieszka Marszałek, Sylwia Król, Evelina Kristanova, Karolina Rogowska, ...

Drodzy Czytelnicy,  mamy wielki zaszczyt złożyć na Państwa ręce monografię pt.: „ wybrane Aspekty badawcze III Aspekty Teoretyczno-Praktyczne Badań Naukowych”. Monografia została zainicjowana i opracowana w aspekcie zmian zachodzących zarówno w Polsce jak i na całym świecie. W nowych uwarunkowaniach geopolitycznych temat zarządzania i organizacja staje  się istotnym problemem nie tylko dla rozwoju nowo powstających firm, ale również dla tych  o ugruntowanej pozycji rynkowej. Firmy akcentują konieczność współpracy z różnymi  wyspecjalizowanymi jednostkami naukowymi i gospodarczymi, aby popularyzacja badań pomogła w umiejętnym zarządzaniu gwarantując efektywność tego procesu w dobie stałych zmian. Na przestrzeni ostatnich kilku lat oraz w nowych uwarunkowaniach geopolitycznych  wzrasta rola badań naukowych i ich praktyczne zastosowanie w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu, w którym realizują się współczesne przedsiębiorstwa. Powszechną akceptację zyskuje pogląd, iż narastająca niepewność rynkowa staje się istotnym problemem nie tylko dla rozwoju nowo powstających firm, ale również dla tych o ugruntowanej pozycji.  Firmy akcentują konieczność współpracy z różnymi wyspecjalizowanymi jednostkami  naukowymi i gospodarczymi, aby popularyzacja badań pomogła w umiejętnym zarządzaniu gwarantując efektywność tego procesu w dobie nasilającej sie konkurencji globalnej,  wzroście wymagań klienta i błyskawicznym postępie technicznym. Niniejsza monografia stała się okazją do otwartej dyskusji i wspólnego zastanowienia  się nad wypracowaniem nowych wzorców, czy też sprostaniem odmiennym jakościowo  i coraz szybciej zmieniającym się wyzwaniom rynkowym. Istotnym elementem dociekań naukowych prezentowanych w niniejszej monografii jest wilobranżowość, poszukiwanie różnorodnych rozwiązań związanych z realizacją specyficznych działań, przedstawianie problemów aktualnych wymagających rutynowych decyzji lub podejmowania działań niestandardowych.   Czytelnik zaznajomi się z pojęciami interdyscyplinarnymi, angażującymi w swój zakres  definicyjny dziedziny z różnych obszarów życia. Dlatego też przekrojowy charakter zamieszczonych wyników tutaj badań jest istotnym przedmiotem nie tylko analiz naukowych obejmujących makrosystemy o wielopłaszczyznowych strukturach, ale i indywidualne przedsięwzięcia naukowe o ukierunkowanym przeznaczeniu.   Zamysłem niniejszej monografii była prezentacja i analiza szerokiego spektrum zagadnień szczególnie istotnych z punktu widzenia efektywności funkcjonowania i poziomu innowacyjności, mogących znaleźć praktyczne zastosowania/implementacje w procesie zarządzania współczesnymi firmami.  Wielowątkowość tych rozważań sprawia, iż ta monografia może stać się lekturą uzupełniającą wielowymiarową pragmatykę rynkową. Do prac nad przygotowaniem monografii zaproszeni zostali badacze, reprezentujący  różne dyscypliny naukowe i ośrodki badawcze. Pozwoliło to na przygotowanie publikacji  o prawdziwie interdyscyplinarnym charakterze, dotykającej problemy organizacji i zarządzania  z wielu zróżnicowanych i wzajemnie uzupełniających się perspektyw życiowych. Kończąc uwagi wstępne i zapraszając Czytelnika do lektury kolejnych rozdziałów,  chcielibyśmy podziękować wszystkim osobom, które miały wkład w przygotowanie niniejszej publikacji, bez ich pracy i zaangażowania monografia nie powstałaby.

Wybrane aspekty badawcze nauk ekonomicznych i kultury fizycznej (red.) Paweł Cięszczyk, Ireneusz Miciuła

Anna Mikołajczyk, Artur Sawicki, Adrian Bartha, Kamil Jakubczak, ...

Słowem redaktorów Niniejsza monografia jest efektem badań wielu autorów z różnych ośrodków akademickich w obszarze nauk ekonomicznych oraz w dziedzinie nauk o kulturze fizycznej. Pierwszy blok monografii stanowi zarówno teoretyczne, jak i praktyczne odniesienie do problematyki nauk ekonomicznych w dziedzinie ekonomii, finansów i zarządzania. W pierwszych dwóch rozdziałach autorzy podjęli problematykę gospodarki opartej na wiedzy. Omówiono znaczenie wiedzy w procesie tworzenia i utrzymywania przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw oraz jej wpływ na zdobywanie kluczowych kompetencji przez organizację. Dokonano analizy literatury w tym zakresie oraz zaprezentowano wyniki badań dotyczące zarządzania wiedzą w organizacjach, przeprowadzone przez wiodące instytucje badawcze. W drugim rozdziale przedstawiono istotę gospodarowania wiedzą w szkolnictwie wyższym. Ustalono cechy i rolę szkolnictwa wyższego w całym procesie gospodarki opartej na wiedzy wraz z analizą możliwej ewolucji dla tego poziomu edukacji. W trzecim rozdziale poddano analizie stan i perspektywy rozwoju handlu elektronicznego wśród małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Badanie ankietowe zostało przeprowadzone przez Związek Pracodawców branży internetowej IAB Polska w 2014 roku. Dodatkowo autor dokonał analizy rynku e-commerce w Polsce w 2015 roku. W czwartym rozdziale omówiono problematykę kary majątkowej - grzywny, występującej już w polskim prawie karnym po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. W szczególności analizie poddane zostały akty prawne z zakresu prawa karnego powszechnego w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Całość rozważań osadzona została w ramach przedstawienia kary pieniężnej po unifikacji prawa karnego zaborców, pod kątem jej zakresu podmiotowego przedmiotowego. Autor przedstawia karę pieniężną, która wymierzana była na podstawie głównych aktów prawa karnego do czasu wejścia w życie Kodeksu Karnego z 1969 roku. Oczywiście nie mogło zabraknąć analiz dotyczących dziedziny finansów. Kolejne dwa rozdziały podejmują problematykę jednej z najstarszych analiz ekonomicznych, a mianowicie analizy finansowej oraz wyrażonej w jednostkach pieniężnych wartości przedsiębiorstwa. Przedstawiono charakterystykę analizy finansowej jako narzędzia wykorzystywanego w zarządzaniu finansami. Dokonano analizy zmian jakie zaszły na przestrzeni lat w elementach sprawozdania finansowego i omówiono ich konsekwencje dla przedsiębiorstw. W rozdziale dotyczącym wyceny przedsiębiorstw na podstawie wnioskowania z metodyki wyceny zweryfikowano i przez logiczną analizę konkretnych przypadków przedstawiono hipotezę o istnieniu newralgicznych elementów szacowania wartości, które determinują wartość majątku i jednocześnie nie pozwalają na obiektywizm, który powinien pozwolić na ustalenie godziwej wartości. Dlatego w celu usprawnienia wyceny przedsiębiorstw istnieje potrzeba wypracowania syntetycznej i spójnej metodyki szacowania podstawowych parametrów. Wymaga to wdrożenia odpowiednich regulacji i standardów dotyczących powszechnie akceptowalnych metod wyceny przedsiębiorstw. W ramach ostatnich dwóch rozdziałów pierwszego bloku monografii dotyczącego nauk ekonomicznych zwrócono uwagę na popularne współcześnie koncepcje zarządzania i formy pracy. W ramach opracowania przedstawiono ideę społecznej odpowiedzialności biznesu z punktu widzenia pracowników i zarządzania zasobami ludzkimi w przedsiębiorstwie. Dokonano analizy literatury przedmiotu w obszarze problematyki CSR i zwrócono uwagę, że realizacja podstawowych zasad tej koncepcji w odniesieniu do pracowników może zapewnić tworzenie pozytywnych wzorców w wymiarze zewnętrznym. Natomiast ostatni rozdział pierwszego bloku dotyczy nowoczesnej metody pracy jaką jest telepraca, gdyż korzysta z najnowszych technologii informacyjno komunikacyjnych. Opracowanie na podstawie badań ankietowych określa profil osoby, którą określa się mianem telepracownika. Badania przeprowadzono w oparciu o sondaż diagnostyczny na grupie 200 przedstawicieli kadry zarządzającej, zróżnicowanych pod względem wieku oraz doświadczenia zawodowego. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że telepraca to przede wszystkim źródło wielorakich korzyści dla przedsiębiorstwa. Zmiany, jakie przyniósł XXI w. będą przełomowe, również w obrębie funkcjonowania organizacji i zarządzania. W ramach interdyscyplinarnych badań ukazanych w monografii drugi blok monografii dotyczy wybranych aspektów problematyki nauk o kulturze fizycznej. W pierwszym rozdziale przedstawiono charakter wysiłków podczas makrocyklu w narciarstwie alpejskim oraz suplementację, wykorzystywaną w tej dyscyplinie sportu przy kształtowaniu konkretnych zdolności motorycznych. Charakter wykonywanej pracy podczas zawodów określany jest jako szybkość wytrzymałościowa. Jednak w makrocyklu kształtowana jest cala baza motoryczna. Wysoka tolerancja zaburzeń homeostazy i zdolność do zaciągnięcia większego długu tlenowego podczas pracy fizycznej wpływa na możliwość osiągania wysokich wyników sportowych w okresie startowym rocznego cyklu treningowego. Wpływ na taki stan ma m. in. odpowiednio dostosowany plan treningowy, a także strategia dietetyczna i suplementacyjna. Uzupełnianie start powysiłkowych przeciwdziała negatywnym skutkom zmęczenia i przetrenowania. Pozwala to na wypracowanie zasad zarządzania organizmem człowieka podczas wysiłku fizycznego dla poprawy możliwości wysiłkowych w sportach wytrzymałościowych. W kolejnych dwóch rozdziałach przedstawiono problematykę współczesnego zarządzania organizacją narciarskich tras biegowych. Nieustannie zmieniające się otoczenie gospodarki rynkowej, zmusza organizatorów  do ciągłego dopasowywania się do istniejących warunków oraz zaspokajania oczekiwań grup docelowych. Organizacja zawodów sportowych to nie tylko treningi zawodników, ale również szereg innych przygotowań jak rozplanowanie tras, na których zawody mają się odbywać. Trasy ustalane są zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, tak aby w jak najmniejszym stopniu ingerować w środowisko naturalne oraz wykorzystać panujące tam możliwości. Konieczne jest zapewnienie bezpieczeństwa zawodnikom oraz pozostałym uczestnikom, a także dbałość o wygodę i bezpieczeństwo w czasie zawodów. W zawiązku z tym  w pierwszej części dokonano analizy specyfiki i zasad organizacji narciarskich tras biegowych.  Natomiast w drugim rozdziale przedstawiono praktyczne studium przypadku dotyczące tras narciarskich w Górach Izerskich oraz ich roli podczas cyklicznych imprez sportowych. Trasy te posiadają homologację Międzynarodowej Federacji Narciarskiej (FIS), gdzie corocznie rozgrywany jest największy w Polsce i jeden z największych na świecie narciarski Bieg Piastów należący do Worldloppet.  W ostatnim rozdziale monografii podjęto próbę wyjaśnienia roli i funkcji aktywności fizycznej dla systemu szkolenia wojskowego, w tym zaprezentowania fizjologicznych warunków treningu sportowego oraz oceny specyfiki sportu dla zawodu żołnierza zawodowego. Dokonano analizy i oceny stosowanych form aktywności fizycznej w wojsku oraz opisano typowe dyscypliny sportu stosowane w trakcie szkolenia żołnierzy wskazując na cele i funkcje wybranych aktywności ruchowych. Jako redaktorzy niniejszej monografii wyrażamy nadzieję, że wiele przedstawionych zagadnień będzie motywowało do zainteresowania się wybraną problematyką, co przełoży się na podjęcie własnych dociekań i nowych rozwiązań omówionych problemów badawczych. redaktorzy naukowi Prof. US dr hab. Paweł Cięszczyk Dr inż. Ireneusz Miciuła

Wybrane aspekty zrównoważonego rozwoju a jakość życia (red.) Monika Piśniak, Ireneusz Miciuła, Anna Nurzyńska

Monika Piśniak, Ireneusz Miciuła, Anna Nurzyńska

Słowem redaktorów ROZDZIAŁ I. UJĘCIE FILOZOFICZNE POJĘCIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Zrównoważony rozwój stanowi problem wielowymiarowy. Wymaga prowadzenia badań inter- oraz multidyscyplinarnych. Dlatego też jest przedmiotem zainteresowania przedstawicieli wielu dyscyplin naukowych, przede wszystkim nauk ekonomicznych, prawnych, politologii oraz pedagogiki. Prowadzone przez nich badania przyniosły wiele wartościowych opracowań. Odrębnym wymiarem zrównoważonego rozwoju zajmuje się filozofia, ze względu na Inter i multidyscyplinarny charakter problematyki zrównoważonego rozwoju stoi przed nią szczególne zadania: odsłonięcie ukrytych założeń typowych perspektyw badawczych oraz standardowych reguł interpretacji uzyskanych wyników, jakie obowiązują lub dominują w ramach poszczególnych dyscyplin nauki podejmujących tę tematykę. Drugie – na integracji wyników badań opartych na analogicznych przesłankach. Trzecie – na stworzeniu jednorodnej przestrzeni do prowadzenia badań multidyscyplinarnych. Wszystkie one wiążą się z podniesieniem samoświadomości teoretycznej i metodologicznej stron zainteresowanych zrównoważonym rozwojem [Papuziński, 2007, s.28]. Idea zrównoważonego rozwoju jest ideę społeczną oraz polityczną. Stefan Czarnowski, będący pionierem badań zaliczanych dziś do historii idei, przez tę ideę społeczną rozumiany jest „wzór życia dla jednostek, jako członków związku ludzkiego i wzór dla społeczeństwa, jako związku jednostek. Wzór, którego urzeczywistnienie uważane jest za konieczność, wzór będący, przeto nakazem działania” [Czarnowski, 1982, s. 79]. W przypadku zarządzania pojęcie zrównoważonego zarządzania jest jasne i powszechnie stosowane, to nazwa „filozofia zrównoważonego rozwoju” do wszelkich form filozoficznej refleksji, w której centrum stoi to zagadnienie wywołuje pewne wątpliwości. Czasami, bowiem okazuje się, że słowo „filozofia” łączone jest ze słowami „zrównoważony rozwój” nieco sztucznie, jak w pozostałych przypadkach, w których „filozofia” jest tylko zbiorem założeń filozoficznych, jakie dają się wydedukować na podstawie znajomości sposobu posiłkowania się pojęciem „zrównoważony rozwój” w dyskursie ekonomicznym. Co prawda na takie ujęcie pozwala rozumienie filozofii, jako namysłu, który pojawia się wtedy, gdy praktyka staje się samoświadoma [Blackburn, 1997, s. 123-124], to z kolei przeciwstawia się mu pojmowanie filozofii, jako zespołu sądów i wartości tworzących koherentny system – filozofii, jako koncepcji filozoficznej[Papuziński, 2006, s.26]. ROZDZIAŁ II. JAKOŚĆ ŻYCIA – DEFINICJA, ISTOTA I METODY POMIARU Społeczeństwa rozwijające się w dobie globalizacji i szybkiego przepływu informacji, czerpią wzorce dotyczące życia z krajów wysokorozwiniętych. Nieosiągalność pewnego stylu konsumpcji budzi poczucie alienacji, niepokoju, a nawet irytacji, które wpływa na odczucia społeczne dotyczące jakości życia. Nawet jeśli podstawowe wskaźniki ekonomiczne np. PKB rosną, społeczeństwo tego nie odczuwa, co podkreśla subiektywność kategorii jakości życia, ponieważ na te specyficzne odczucia składają się m.in.: wiara we własne możliwości, gotowość do budowania kariery, posiadanie celu życiowego, poczucie zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, czy brak obaw o sytuację materialną w przyszłości [Gawlikowska – Hueckel i Umiński 1999]. Jakość życia jest kategorią subiektywną i dlatego też trudno mierzalną. Jednakże istnieją próby jej kwantyfikacji. Wśród ekonomistów trwają prace nad skonstruowaniem jednolitego wskaźnika obejmującego różnorodne aspekty wpływające na jakość życia. Jakość życia jest pojęciem bardzo złożonym. W ramach ekonomii podejmuje się liczne próby odpowiedzi na pytania o dobrobyt społeczny. Przykładowo ekonomia dobrobytu ocenia, czy dana gospodarka działa dobrze przez pryzmat efektywności alokacji zasobów oraz sprawiedliwość podziału dóbr i usług między członkami społeczeństwa [Frąckiewicz i Frąckiewicz – Wronka A 2001, s. 18]. Zatem mierniki i wskaźniki jakości życia ukazują stan dobrobytu społecznego i ekonomicznego. Dlatego wskaźniki te powinny być brane pod uwagę przy kształtowaniu polityki społecznej i ekonomicznej państwa. Można stwierdzić, że jakość życia jest ściśle związana ze zrównoważonym rozwojem, dlatego dla charakterystyki jakości życia należy wykorzystać wskaźniki opisujące ekorozwój [Zysnarska 2002, s. 9]. Celem artykułu jest ukazanie metodologii wykonywania badań jakości życia w społeczeństwie oraz wskazanie potrzeby zmian i dalszego rozwoju mierników takiej oceny. Dodatkowym celem artykułu jest wskazanie czynników determinujących wyniki badań jakości życia oraz ukazanie miejsca Polski na świecie wg miernika HDI. Pozwoli to państwom świata na ukierunkowanie rozwoju w celu wzrostu jakości życia społeczeństwa. ROZDZIAŁ III. Bezpieczeństwo oraz zrównoważony rozwój usług kurierskich Powszechnie uznajemy, że bezpieczeństwo może być traktowane jako stan, potrzeba bądź proces, jednak bez względu na sposób podejścia przyjmuje ono znaczenie wartości kardynalnych? R. Kuźniar określa wręcz bezpieczeństwo jako wartością najwyższą, stwierdzając, że: „W powodzi haseł w rodzaju „po pierwsze, gospodarka” lub „po pierwsze, człowiek” szybko zapominamy, że fundamentem tego wszystkiego, co „po pierwsze”, jest bezpieczeństwo. Jest ono pierwotną, egzystencjalną potrzebą jednostek, grup społecznych, wreszcie państw. Idzie przy tym nie tylko o przetrwanie, integralność czy niezawisłość, lecz także o bezpieczeństwo rozwoju, który zapewnia ochronę i wzbogacenie tożsamości jednostki czy narodu. Owo bezpieczeństwo zależy od tego, co dzieje się wokół nas, od środowiska zewnętrznego ale zależy też od nas samych, naszego zdrowia i gotowości sprostania zagrożeniom” (Kuźniar, 1996,7.)W jeszcze innym miejscu R. Kuźniar wskazuje, że współcześnie, bez względu na przedmiot badań naukowych mamy do czynienia z tendencją doszukiwania się w każdym obszarze kwestii bezpieczeństwa. Podobnie jak w micie o Midasie wszystko zamieniało się w złoto tak bezpieczeństwo staje się elementem analiz w różnych dyscyplinach naukowych. (Kuźniar, 2011, 11.). Konfrontując takie poglądy z troską o poziom bezpieczeństwa zawsze prędzej czy później spotykamy się z problemem ograniczoności zasobów, które determinują rzeczywisty stan bezpieczeństwa.Podejmując zatem próbę określenia czy bezpieczeństwo jest lub może być przedmiotem wymiany, należy odnieść się choć w skrócie do istoty bezpieczeństwa oraz do istoty wymiany. W ocenie autora na gruncie nauk o bezpieczeństwie częste próby definiowania bezpieczeństwa inaczej niż immanentny stan podmiotu bezpieczeństwa jest konsekwencją adaptacyjną w podejmowanym procesie badań szczegółowych. Jednak zasadniczo budzą one wątpliwości w zakresie koherentności z istotą bezpieczeństwa pojmowanego kardynalnie. Jeżeli natomiast uznamy za punkt centralny analizy domniemany lub rzeczywisty stan podmiotu stanowiący pochodną zagrożeń i wyzwań, wówczas należy odnieść się do kwestii niebezpieczeństwa. Niebezpieczeństwo jest antytezą bezpieczeństwa, przy czym stanem niepożądanym jest niebezpieczeństwo, a stanem pożądanym jest bezpieczeństwo zwłaszcza bezpieczeństwo rozumiane negatywnie. To ostanie rozumiane jest jako stan danego podmiotu warunkujący jego istnienie, inaczej bezpieczeństwo negatywne to bezpieczeństwo witalne. W literaturze przedmiotu (Czaputowicz, 2013, s. 14 - 16) bezpieczeństwo rozumiane negatywnie określane jest jako podstawowa potrzeba człowieka stanowiąca często nie tylko warunek ale i cel aktywności danego podmiotu. Ponadto wyróżnić można także bezpieczeństwo rozumiane pozytywnie, które uwzględnia możliwości rozwoju danego podmiotu, co wskazuje, że ujęcie negatywne ma charakter ilościowy natomiast ujęcie pozytywne odnosi się do charakterystyki jakościowej funkcjonowania podmiotu bezpieczeństwa. Konfrontując powyższe podejście z zagrożeniami można stwierdzić, że osiągnięcie potencjału zagrożeń przewyższające potencjał bezpieczeństwa negatywnego prowadzi do unicestwienia podmiotu natomiast zastosowanie środków przeciwdziałania zagrożeniom równe lub większe od ich potencjału obniża jakość bezpieczeństwa a tym samym zmienia jego stan w zakresie większym od zera. Wyznaczenia związków między potencjałem zagrożeń a potencjałem możliwości przeciwdziałania im, a tym samym próby wyznaczenia swoistego progu bezpieczeństwa dokonał także K. Ficoń. W przeprowadzonej potencjałowej analizie wielkich systemów prakseologicznych, w której za przykład złożonego podmiotu bezpieczeństwa uznał państwo (Ficoń, 2011, s. 163-187). K. Ficoń w podobnej konwencji założeń przyjął, że stan równowagi jest konsekwencją zrównoważenia potencjału zagrożeń bezpieczeństwa równym co do wartości potencjałowej systemem reagowania(Konieczny,1983, s. 175). Innymi słowy bezpieczeństwo systemu prakseologicznego jest funkcjonałem dwu zagregowanych funkcji tj. realnego potencjału zagrożeń środowiska systemowego i realnego potencjału systemu reagowania. Następnie przekształcając skalarne potencjały zagrożeń bezpieczeństwa i potencjały systemu reagowania na postać miar wektorowych i odwzorowując je na układzie współrzędnych kartezjańskich można dokonać geometrycznej interpretacji, która uwzględnia również charakter potencjału bezpieczeństwa wynikający z tangensa kąta nachylenia wektora bezpieczeństwa. redaktorzy naukowi mgr inż. Monika Piśniak dr inż. Ireneusz Miciuła mgr Anna Nurzyńska