E-book details

Systemowe uwarunkowania planowania przestrzennego jako instrumentu osiągania sustensywnego rozwoju

Systemowe uwarunkowania planowania przestrzennego jako instrumentu osiągania sustensywnego rozwoju

Dominik Drzazga

Ebook

W polskiej literaturze naukowej brakuje kompleksowych opracowań poświęconych teoretycznym zagadnieniom planowania przestrzennego – przeważają prace poświęcone aspektom formalnoprawnym bądź z zakresu urbanistyki. Prezentowana książka w pewnym stopniu wypełnia tę lukę, ujmując problematykę planowania przestrzennego w aspekcie współczesnego paradygmatu rozwoju sustensywnego. W monografii podjęto problematykę planowania w kilku ujęciach: teoretycznym – pokazując jego osadzenie w teoriach ekonomicznych opisujących takie zjawiska, jak: efekty zewnętrzne, dobra publiczne, renta gruntowa, teoria praw własności i teoria wyboru publicznego; konceptualnym – charakteryzując system planowania przestrzennego przez pryzmat jego celów, zasad, pożądanych cech i instrumentów; praktycznym – dokonując oceny skuteczności systemu planowania przestrzennego w Polsce w świetle paradygmatu rozwoju sustensywnego. Publikacja kończy się zestawieniem rekomendacji adresowanych do podmiotów planowania, wskazujących pożądane kierunki zmian systemowych.

Ze względu na zainteresowania autora, w szczególny sposób został zaakcentowany wątek przydatności planowania przestrzennego w ochronie przyrodniczych i krajobrazowych walorów przestrzeni. Zagadnienie to stanowi współcześnie jeden z najistotniejszych problemów wiążących się z użytkowaniem przestrzeni przez człowieka.

Wykaz skrótów stosowanych w pracy         9

 

Wstęp 11

 

  1. Problemy planowania zagospodarowania przestrzennego w ujęciu teorii ekonomicznych  23
    1. Wprowadzenie        23
    2. Planowanie przestrzenne wobec ułomności mechanizmu rynkowego       24
      1. Ograniczoność zasobów przestrzeni      25
      2. Przestrzeń jako dobro publiczne i dobro wolne (dobra wspólne)   28
      3. Efekty zewnętrzne w gospodarowaniu przestrzenią           35
    3. Pozaekonomiczne przesłanki planowania przestrzennego            38
      1. Koordynacja rozwoju miast jako złożonych systemów osadniczych 39
      2. Kształtowanie systemu wartości społecznych w procesie zagospodarowywania przestrzeni    40
    4. Ekonomiczne aspekty ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych

przestrzeni                41

    1. Ułomności instytucjonalne w planowaniu zagospodarowania przestrzennego          47
    2. Prawa własności w gospodarowaniu przestrzenią            55
    3. Planowanie przestrzenne w ujęciu prakseologicznym i regulacyjnym        61
    4. Podsumowanie        68

 

  1. Gospodarowanie przestrzenią w kontekście paradygmatu rozwoju sustensywnego             71
    1. Wprowadzenie        71
    2. Koncepcja rozwoju sustensywnego jako współczesnego paradygmatu rozwoju       71
    3. Konceptualizacja rozwoju sustensywnego i uwagi dotyczące jego wdrażania            82
    4. Konceptualizacja sustensywnego rozwoju w wymiarze przestrzennym i w ujęciu

terytorialnym           87

      1. Przestrzeń, terytorium i kapitał terytorialny         87
      2. Gospodarowanie przestrzenią w ujęciu dynamicznej teorii zasobów (ujęcie zasobowe gospodarki przestrzennej)            92
      3. Ochrona unikalnych walorów przestrzennych (ujęcie konserwatorskie gospodarki przestrzennej)       95
    2. Ład przestrzenny jako cel gospodarowania przestrzenią               96
      1. Istota ładu przestrzennego – przestrzenna integracja ładów cząstkowych w koncepcji sustensywnego rozwoju 105
      2. Ład zagospodarowania w różnych skalach przestrzennych               110
      3. Wskaźniki ładu przestrzennego (trwałego, zrównoważonego rozwoju przestrzennego)            115
        1. Wskaźniki ładu przestrzennego w systemie statystyki publicznej w Polsce    116
        2. Propozycja zbioru wskaźników ładu przestrzennego          119

 

  1. Teoretyczno-konceptualne podstawy planowania przestrzennego            127
    1. Wprowadzenie        127
    2. Uwagi ogólne dotyczące kształtowania się teorii i praktyki planowania       127
    3. Polityka przestrzenna             129
      1. Polityka przestrzenna i jej cele w relacji do ogólnej polityki rozwoju i innych polityk publicznych          129
      2. Uwagi dotyczące formułowania celów rozwoju w praktyce planowania strategicznego             144
      3. Instrumenty polityki przestrzennej         145
      4. Polityka przestrzenna i planowanie w procesie zarządzania rozwojem jednostek terytorialnych            151
    4. Planowanie przestrzenne – przegląd definicji  154
    5. Typologia planowania przestrzennego               162
    6. Planowanie urbanistyczne a planowanie rozwoju – uwagi terminologiczne              171
    7. Przegląd wybranych ujęć przedmiotowych planowania i zarys ich problematyki     176
      1. Planowanie urbanistyczne        177
      2. Planowanie rozwoju sieci osadniczej     178
      3. Planowanie komunikacyjne      179
      4. Planowanie w ochronie przyrody           181
      5. Planowanie krajobrazowe        184
    8. Funkcje planowania                185
    9. Cechy planowania   188
    10. Zasady planowania przestrzennego     194
    11. Subsydiarność w planowaniu przestrzennym    196
    12. Hierarchiczność w systemie planowania przestrzennego              199
    13. Elastyczność w planowaniu zagospodarowania przestrzennego   206
    14. Formy planowania oraz typy planów zagospodarowania przestrzennego   208
      1. Formy i typy planowania           209
      2. Typologia planów i innych instrumentów zagospodarowania przestrzennego             213
    15. Techniki planistyczne             217
      1. Proces planowania i struktura dokumentów planistycznych            217
      2. Techniki do części analityczno-studialnej planu   220
        1. Diagnozowanie zjawisk przestrzennych  220
        2. Metody prognozowania zjawisk przestrzennych  223
        3. Opracowania ekofizjograficzne                227
      3. Techniki do części kierunkowej planu   229
        1. Metody scenariuszowe w planowaniu    231
        2. Strefowanie w planowaniu przestrzennym           233
        3. Standardy zagospodarowania przestrzennego     248
        4. Oceny oddziaływania terytorialnego (Territorial Impact Assessment)              258
        5. Strategiczne oceny oddziaływania na środowisko w planowaniu przestrzennym         262
        6. Prognozowanie skutków finansowych i prawnych ustaleń planistycznych     268
        7. Monitoring zagospodarowania przestrzennego i realizacji planów  270
    16. Poziomy i obszary planowania przestrzennego oraz planowania rozwoju – konceptualizacja               276
      1. Planowanie lokalne i miejscowe             277
      2. Planowanie wielkoprzestrzenne             288
        1. Planowanie regionalne              288
        2. Planowanie krajowe (narodowe)             295
      3. Planowanie ponadnarodowe   302
      4. Planowanie transgraniczne      305
      5. Planowanie w obszarach funkcjonalnych i problemowych               308
      6. Planowanie na obszarach morskich        319
    17. Rola aktów prawa materialnego w kształtowaniu zagospodarowania przestrzennego             323
    18. Podsumowanie        325

 

  1. Charakterystyka systemu planowania przestrzennego w Polsce 329
    1. Wprowadzenie        329
    2. Planowanie przestrzenne na tle organizacji systemu gospodarowania przestrzenią w Polsce               329
    3. Charakterystyka systemu planowania przestrzennego obowiązującego w Polsce    332
      1. Ogólne założenia i zasady systemu planowania przestrzennego w świetle uwarunkowań formalnych i ich ocena              334
      2. Organizacja systemu planowania przestrzennego w Polsce w ujęciu administracyjnym            341
        1. Planowanie lokalne (gminne)   343
        2. Określanie warunków zabudowy i zagospodarowania terenów       363
        3. Planowanie przestrzenne w obszarze metropolitalnym     374
        4. Planowanie regionalne (wojewódzkie)   377
        5. Planowanie krajowe   386
        6. Obszary funkcjonalne w systemie planowania przestrzennego w Polsce       390
    4. Powiązania systemowe w planowaniu zagospodarowania przestrzennego w Polsce w świetle przepisów formalno-prawnych    392

 

  1. Ocena funkcjonowania systemu planowania przestrzennego w Polsce w kontekście paradygmatu sustensywnego rozwoju i rekomendacje          397
    1. Wprowadzenie        397
    2. Ułomności instytucjonalne systemu planowania przestrzennego w Polsce                398
      1. Asystemowy charakter planowania przestrzennego          398
      2. Ograniczenia w koordynacyjnej i regulacyjnej funkcji planowania wielkoprzestrzennego (regionalnego i krajowego)      403
      3. Problemy planowania lokalnego             405
      4. Problemy planowania na obszarach funkcjonalnych          410
      1. Brak standardów zagospodarowania przestrzennego        419
      2. Integracja planowania przestrzennego i społeczno-gospodarczego               420
      3. Relacje między planami zagospodarowania przestrzennego a planami ochrony obszarów cennych przyrodniczo i krajobrazowo       421
      4. Ograniczona instrumentalizacja planów zagospodarowania przestrzennego                427
      5. Problemy organizacji publicznych służb planowania przestrzennego w Polsce            428
      6. Ocena systemu planowania przestrzennego – podsumowanie        432
    2. Rekomendacje w zakresie usprawnień systemu planowania przestrzennego w Polsce          433
  • Title: Systemowe uwarunkowania planowania przestrzennego jako instrumentu osiągania sustensywnego rozwoju
  • Author: Dominik Drzazga
  • ISBN: 978-83-8142-635-0, 9788381426350
  • Date of issue: 2019-11-07
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_1dqq
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego