Szczegóły ebooka

Wybory bez wyborów. Niekonkurencyjne elekcje do rad gminnych w Polsce

Wybory bez wyborów. Niekonkurencyjne elekcje do rad gminnych w Polsce

Paweł Stępień

Ebook

Poruszana w publikacji problematyka dotyczy zjawiska tzw. wyborów niespornych, a więc elekcji rozgrywanych w warunkach braku politycznej konkurencji (ang. uncontested seats). Książka obejmuje zagadnienia związane z miejscem rywalizacyjnych wyborów w państwach demokratycznych i ma na celu wyjaśnienie przyczyn spadającego poziomu wyborczej rywalizacji na poziomie lokalnym.

Elekcje niekonkurencyjne, choć spełniają podstawowe wymogi stawiane demokratycznym wyborom, stanowią bolesną weryfikację postulatów wysuwanych przez teoretyków demokracji chcących widzieć w rywalizacyjnych wyborach jej podstawowy, a zarazem niezbywalny element. Praktyka polityczna pokazuje jednak, że nawet skonsolidowane demokracje nie są wolne od problemu wyborów niekonkurencyjnych.

Oddawana do rąk Czytelników książka jest próbą znalezienia odpowiedzi na pytanie, dlaczego obywatele nie chcą ubiegać się o ważne urzędy obierane w drodze demokratycznych wyborów i – w konsekwencji – rezygnują z największego demokratycznego przywileju, jakim jest możliwość kandydowania w wyborach. Autor swoją uwagę koncentruje na coraz częściej występujących przypadkach elekcji niekonkurencyjnych na poziomie lokalnym w Polsce, w szczególności skupia się na wyborach niekonkurencyjnych do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego.

*

Prezentowana książka to przedsięwzięcie niezwykle ambitne i zrealizowane z rozmachem, wnoszące oryginalny wkład do naszej wiedzy o zjawisku dotychczas słabo poznanym. Autor opiera swą pracę na silnej podbudowie teoretycznej i bogatym materiale empirycznym. Łączy przy tym zainteresowania porównawcze (analizy międzykrajowe) z węziej zakrojonymi analizami kontekstu polskiego. Publikacja może stanowić inspirację dla przyszłych badaczy, zarówno w sensie czysto substantywnym, jak i w zakresie metodologii oraz metodyki pracy naukowej w empirycznych naukach społecznych.

Z recenzji dr. hab. Macieja A. Góreckiego, prof. UW

Wstęp                9

 

CZĘŚĆ I. WPROWADZENIE        19

 

Rozdział 1. DEMOKRACJA A WYBORY  21

    1. Demokracja w ujęciu proceduralno-substancjalnym – od klasycznej do elitarystycznej teorii demokracji          22
      1. Teoria klasyczna 22
      2. Teoria elitarystyczna        26
      3. Kategoria normatywna i empiryczna wyborów   29
    2. Wyznaczniki wyborów w systemie demokratycznym   31
      1. Funkcje wyborów             31
      2. Ogólne zasady wyborów               34
    3. Kategoria rywalizacyjności wyborów    44
      1. Wybory rywalizacyjne     45
      2. Wybory semirywalizacyjne           47
      3. Wybory nierywalizacyjne              48
    4. Konkurencyjność i niekonkurencyjność elekcji – konceptualizacja pojęć            50
      1. Pomiędzy „rywalizacyjnością” a „konkurencyjnością”      50
      2. Wybory konkurencyjne 53
      3. Wybory niekonkurencyjne           57
      4. Wybory niekonkurencyjne a funkcje wyborów demokratycznych            60
    5. Podsumowanie              61

 

Rozdział 2. PROJEKT BADANIA WYBORÓW NIEKONKURENCYJNYCH    63

    1. Idea projektu badawczego       64
      1. Konceptualizacja pojęcia               64
      2. Problem badawczy           65
      3. Obecny stan badań i luka badawcza         65
      4. Uzasadnienie podjęcia problemu badawczego   69
    2. Ogólna strategia badania           71
      1. Koncepcja i struktura części empirycznej              71
      2. Charakter badań i znaczenie wyników dla rozwoju dziedziny naukowej                75
    3. Badanie skali zjawiska – metody oraz dane       76
      1. Mierniki niekonkurencyjności elekcji       76
      2. Analiza wskaźnikowa wyborów niekonkurencyjnych       80
      3. Dane do analizy częstotliwości zjawiska  81
      4. Sposób opracowania i prezentacji wyników         82
    4. Badania terenowe: założenia i realizacja            83
      1. Cel realizacji terenowej  83
      2. Dobór próby oraz jednostek analizy         84
      3. Techniki badawcze zastosowane w realizacji terenowej                89
      4. Przebieg badania              93

 

CZĘŚĆ II. WYNIKI I DYSKUSJA 97

 

Rozdział 3. PRZYKŁADY WYBORÓW NIEKONKURENCYJNYCH W SKONSOLIDOWANYCH DEMOKRACJACH          99

    1. Zjawisko uncontested seats w Stanach Zjednoczonych               101
      1. Wybory do Izby Reprezentantów             101
      2. Wybory do legislatur stanowych                108
      3. Przyczyny zjawiska uncontested seats w USA      110
    2. Wybory niekonkurencyjne w Australii 124
      1. Wybory do Izby Reprezentantów             124
      2. Wybory do legislatur stanowych                127
      3. Przyczyny zjawiska uncontested seats w Australii              129
    3. Wielka Brytania               136
      1. Wybory do Izby Gmin     137
      2. Wybory na poziomie lokalnym    141
      3. Przyczyny zjawiska uncontested seats w Wielkiej Brytanii             145
    4. Podsumowanie              151

 

Rozdział 4. WYBORY NIEKONKURENCYJNE W POLSKIM SAMORZĄDZIE: UWARUNKOWANIA I SKALA ZJAWISKA           153

    1. Systemowe rozwiązania wyborów samorządowych w latach 1990–2014             154
      1. Uwagi wprowadzające   154
      2. Systemy wyborcze           155
    2. Wybory niekonkurencyjne w polskim samorządowym prawie wyborczym        159
      1. Tło historyczne   159
      2. Wybory organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego 163
      3. Wybory wójta, burmistrza, prezydenta miasta   168
    3. Skala zjawiska wyborów niekonkurencyjnych w Polsce – analiza w świetle danych ilościowych              172
      1. Ogólne trendy    172
      2. Formuła wyborcza            176
      3. Rozkłady indeksów          178
      4. Klasyfikacja          181
      5. Cykliczność i seryjność    183
      6. Typ gminy             184
      7. Wielkość gminy  187
      8. Wielkość okręgów wyborczych   190
      9. Regionalizacja     192
      10. Mechanizm proceduralny           194
      11. Wpływ inkumbenta       198
    4. Podsumowanie              200

 

Rozdział 5. WYNIKI BADAŃ TERENOWYCH        203

    1. Ogólne zestawienie przyczyn wyborów niekonkurencyjnych   204
    2. Kluczowe uwarunkowania braku konkurencyjności elekcji        211
      1. Liczba kandydatów na wójta        211
      2. „Sztuczne” okręgi wyborcze        217
      3. Procedury rejestracyjne                221
      4. Oświadczenia majątkowe             226
      5. Partie polityczne               229
      6. „Koszt”  kandydowania  233
    3. Pozainstytucjonalne aspekty wyborów niekonkurencyjnych   238
      1. Stosunek respondentów wobec mechanizmów „patronalnych”                238
      2. Strategie wójtów osłabiające konkurencyjność elekcji   242
    4. Wybory niekonkurencyjne oczami respondentów        247
      1. Ocena działań radnych   247
      2. Oddźwięk społeczny zjawiska     251
      3. Stosunek do instytucji obsadzania mandatów bez głosowania    253
    5. Podsumowanie              256

 

Wnioski końcowe         259

 

Bibliografia      265

Spis rysunków               283

Spis tabel         287

Indeks osób    289

Aneks                293

  • Tytuł: Wybory bez wyborów. Niekonkurencyjne elekcje do rad gminnych w Polsce
  • Autor: Paweł Stępień
  • ISBN: 978-83-8220-610-4, 9788382206104
  • Data wydania: 2021-11-02
  • Format: Ebook
  • Identyfikator pozycji: e_26v0
  • Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego