Nowogród Wielki: rozwój gospodarczo-społeczny i upadek

Natasza Duraj

Szczególna rola w rozwoju gospodarczym i społecznym państwa staroruskiego przypadła miastu o wyjątkowej historii, kulturze i gospodarce, jakim jest Nowogród Wielki. Polityczna aktywność ludności tego miasta, wyrażająca się w masowym uczestnictwie we wiecach oraz licznych burzliwych powstaniach, doprowadziła już w I połowie XII w. do całkowitego ograniczenia władzy książęcej w Nowogrodzie. Ustrój wiecowy umożliwiał Nowogrodzianom szerszy dostęp do życia politycznego i społecznego aniżeli mieszkańcom pozostałych ziem ruskich. Dlatego też mieszkańcy Nowogrodu Wielkiego mieli możliwość oddziaływania w dużej mierze na politykę i przedsięwzięcia gospodarcze władz tego miasta. Zasadniczym celem monografii jest przedstawienie genezy powstania republiki feudalnej - Nowogrodu Wielkiego, szczyt jej potęgi i upadek pod naciskiem rosnącego w siłę państwa moskiewskiego, jak również opisanie rozwoju gospodarczego i społecznego tego miasta. Książka adresowana jest do szerokiego grona Czytelników, zainteresowanych zarówno historią rozwoju gospodarczego i społecznego Nowogrodu Wielkiego, jak i Rosji.

O Chinach

Henry Kissinger

Chiny: cywilizacja trwającą nieprzerwanie od tysiącleci, więź ze starożytną przeszłością, klasyczne zasady strategii i polityki. Stany Zjednoczone: nieco ponad dwieście lat państwowości, liberalizm, interwencjonizm. Ale dziś to dwa największe mocarstwa, od których zależy polityka całego świata. W przeszłości świat chiński i świat zachodni stykały się rzadko. Dziś technologia i zależności ekonomiczne wymuszają stały kontakt, ale rodzą też paradoks - choć coraz więcej jest możliwości współpracy, wzrasta też ryzyko konfliktu. Henry Kissinger, który przez lata był jednym z architektów amerykańskiej polityki zagranicznej oraz głównym graczem w zakulisowych rozgrywkach dyplomatycznych, opisuje przeszłą i teraźniejszą politykę kraju, którego wpływ na losy całego globu w tym także Stanów Zjednoczonych z roku na rok staje się coraz większy.

O dynastycznym szlachty polskiej pochodzeniu

Franciszek Piekosiński

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu REPRINT. Zawartość: Teorie w przedmiocie pochodzenia szlachty polskiej. Teoria bractw chorągiewnych błędna wspólność krwi podstawą rodów szlacheckich. Obowiązek służby wojskowej nie był podstawą nadawania szlachcie dóbr ziemskich. Znaczenie prawa dziedzicznego, a prawa rycerskiego. Znaki chorągiewne. Runy, ich przeobrażenia: uświęcenie, uherbienie. Heraldyka ruska. Ciosna dworskie i domowe. Herby i ich odmiany. Udostojnienie i upośledzenie herbów. Nobilitacje, indygenaty, adoptacje w XIV-XVI wieku. Pochodzenie szlachty dynastie lechickie wspólna dynastia Dragów młodsi dynastowie. Dynastie szlacheckie tudzież rody od nich pochodzące: rody starsze i młodsze. Poczet przywilejów w przedmiocie nadania szlachcie dóbr ziemskich w dzielnicach Polski piastowskiej w XIII i XIV wieku. Poczet przywilejów w przedmiocie nadania szlachcie dóbr ziemskich na Rusi z dokładnie określoną służbą wojskową. Poczet celniejszych przywilejów w przedmiocie zakładania wsi i miast prawem niemieckim z oznaczoną służbą wojskową wójtów i sołtysów. Poczet przywilejów w przedmiocie nadania szlachectwa lub indygenatu. Poczet dokumentów wykazujących dążenie młodszej szlachty do uzyskania reprezentacji przez osobnych wybrańców z pominięciem seniorów. Podział herbów pomiędzy dynastie.

O fałszywej historii, jako mistrzyni fałszywej polityki

Józef Szujski

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu REPRINT. Fragment: Wierny odkryciu, że narody mają fatalne przyrodzone skutki, które rozwiją, szukano długo przyrodzonego kierunku Polaków: Lelewel, Moraczewski i Szmitt powiedzieli, że jest nim w wolność w przeciwieństwo do rządu. I odtąd Polaków już tylko jako takich widzimy w dziejach, ale niezaprzeczalnym faktem jest, że od samego początku, od naszego wejścia na widownię dziejów, włada u nas żelazne prawo książęce, organizacja wojskowa, patriarchalna dynastyczność, wszystko co z wolnością nie ma związku. Zatem ta niby warcholska wolność bynajmniej nie jest przyrodzonym atrybutem, czy cechą Polaków, co nam od 300 lat usiłują wmówić nasi wrogowie z państw i narodów ościennych. To tylko pretekst, aby Polskę ujarzmić, a naród wyniszczyć, po to, aby samemu skorzystać na tym, niepomiernie się bogacąc na cudzych łzach i krwi.

O pojedynku

Arthur Schopenhauer

Zasada honoru rycerskiego nie jest zasadą pierwotną, opartą na ludzkiej naturze; jest ona sztuczną, a początek jej łatwo odnaleźć. Jest ona dzieckiem wieków, w których pięści były więcej wyćwiczone niż głowy i w których księża więzili rozsądek, tych wieków średnich, tak słynnych z rycerskości. W owych czasach Pan Bóg nie tylko miał czuwać nad nami, lecz i sądzić za nas. To też sprawy sądowe drażliwe decydował Sąd Boży, który zasadzał się z małymi wyjątkami na walkach szczególnego rodzaju, nie tylko między rycerzami, lecz i między mieszczaństwem. Walka w Sądzie Bożym była najwyższą instancją, do której można się było odwołać od wszelkiego wyroku. Tym sposobem nie rozum był trybunałem, ale siła i zręczność fizyczna, czyli zwierzęcość. W naszych jeszcze czasach, pomiędzy ludźmi, którzy stosują się do takich pojęć, nie najwykształceńsi i nie najrozumniejsi upatrują ostateczną rację w sprzeczce, która sprowadza pojedynek. Są to pojęcia przejęte dziedzicznie i tradycjonalne...

O Słowianach i ich pobratymcach. Rozprawa o języku sanskryckim

Walenty Majewski

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu Według wstępu autora: Gdy Słowianie i starożytne ludy Indii stały się szczególnym badań moich przedmiotem, musiałem ulec wieloletniej namiętności. Długo nie wierzyłem sam sobie, długo posądzano mnie o marzenie. Wszelkie podobieństwo, które między mową, obyczajami, zwyczajami, prawami, bóstwami starożytnych Hindusów i dawnych Iranu mieszkańców, a również starożytnych Słowian, dostrzegłem, a to skłoniło mnie do zebrania rozrzuconych spostrzeżeń. Wypadło mi zacząć od starożytnego, już przed trzema tysiącami lat obumarłego języka Hindusów. Mogą nastąpić późne wieki, gdzie ludzie zapominają swe dzieje, gdy tymczasem język wskazuje na pobratymstwo dwóch odległych ludów. () Zwróciłem uwagę na zarys obyczajów, zwyczajów, bóstw, wyobrażeń religijnych, tudzież praw dawnych i teraźniejszych Hindusów i ich ze słowiańskimi związku. () Rzucone np. w Księdze piątej, rozdziale dziewiątym Dziejów Herodota podanie, że już za jego czasów po naszej stronie Dunaju i dalej na północ istniały nieznane mu ludy, których ubiór miał być ten sam co i Medów, a które się mianowały potomkami tego, w starożytnym Iranie sławnego narodu. Że siedziby tych ludów stykały się z siedzibami, aż po morze Adriatyckie, rozciągnionych Enetów. Że jeszcze za panowania Augusta Cesarza, Słowianie byli Rzymianom znani, pod imieniem Skalawos itd. Wyczytując dalej z godnych wiary pisarzy, że wyraz Sauromata znaczy północnego Meda. () Że w Europie, a szczególniej w Cesarstwie Wszechrosyjskim, w Polsce, Liwie, Państwie Tureckim, w Siedmiogrodzie, Węgrzech, Czechach, Saksonii, Prusach i Meklemburgii skupieni, lub innego szczepu poprzedzielani ludami, Słowianie, przeszło dwie trzecie części reszty europejskiej ludności wynoszą. Że Słowianie w epoce od 481 r. do 771 naszej ery, czwartą część dziejów wiadomego wówczas świata zajmowali. Że Słowianie, aczkolwiek nie wyskokami dowcipu, lecz znaczna kulturą, dobrymi obyczajami, pracowitością i pomysłem, inne wyprzedzali ludy. Przekonawszy się nareszcie z wielu dialektów, tak rozsianych Słowian, iż prawie wszyscy dotąd zachowali tok i naturę całkiem odmiennego, od reszty istniejących w Europie języka. Że Słowianie bałwochwalcy przed tysiącem lat i dawniej, mieli początkowo Rząd Gminowładny, później wybierali królów, których pospolicie knes, gospodyn, wojewod, ban i kral nazywano. Że nad tymi ludami Najwyższy Kapłan w Arkonie na wyspie Rugii miał wielką władzę. Że uosobione bóstwa Słowian i wyobrażenia ich religijne, były wspólne bóstwom wschodniej Azji ludów Iranu i Indii. () Mogliśmy to najpierw dostrzec w Iranie, a dla uzupełnienia wypadało nam przejrzeć przyległe Iranowi przestrzenie Azji () I stad owa książka. Mimo upływu wielu lat warta jest przeczytania. Każdy, kto pasjonuje się dziejami Słowian i Słowiańszczyzny powinien mieć ją w swojej bibliotece.

O Słowiańszczyźnie przed chrześcijaństwem

Zorian Dołęga Chodakowski

O Słowiańszczyźnie przed chrześcijaństwem i Wawrzyńca Surowieckiego zdanie pismie temże z dodaniem krótkiej wiadomości o Chodakowskim i korespondecyi jego: Zniknęły przed wiedzą uczoną dzieje, obrzędy i zwyczaje nasze w epoce wielobóstwa. Nie sprzyjała oświata Europy całemu czasowi, w którym Krzyż święty wznosić się począł wśród rozległej i podzielonej Sławiańszczyzny. Pierwsi posłańcy do nas z wiarą dzisiejszą dalecy byli od umiarkowania, ażeby mieli co oszczędzić dla historii i wieków, i ten nieprzychylny zapał w ich następcach ledwo do naszych czasów nie doszedł. W tym duchu dziesięciu lub więcej władców naszego plemienia kolejno wywracali budowę przyrodzonym natchnieniem wzniesioną i obok nowych prawideł nieba nie zdołali zabezpieczyć własności ziemskiej, która by przetrwała do nas i była ichże samych pamiątką. Wypadek ten jest najgłówniejszym w Sławiańszczyźnie, bo całą jej rozległość z czasem objął, upoważnił nowo tworzące się dzielnice i coraz więcej pomnażał. Ogniwa nowej wiary wcielały niepodobnych nas do reszty narodów Europy. Uczęszczał Słowak z nabożeństwa lub potrzeby do Rzymu lub Carogrodu, a przejąwszy się nienawiścią wzajemną stolic chrześcijaństwa, zapalał pochodnie wiekuistych wojen na przestrzeni swojej o to, że nie jednej głowie uświęconej daninę płaciła. Biada nam! Długo nazbyt przetrwaliśmy w tych obłędach. Nie wspomniałbym ich może, gdyby nie miały zgubnego wpływu na ten zakres naszej historii i nie były pierwszym podkopem miłej nam zawsze narodowości. Czas przyszły wyjaśni tę prawdę, że od wczesnego polania nas wodą zaczęły się zmywać wszystkie cechy nas znamionujące, osłabiał w wielu naszych stronach duch niepodległy i kształcąc się na wzór obcy, staliśmy się na koniec sobie samym cudzymi.

O Sobótce czyli tak zwanych ogniach świętojańskich Przyczynek do mitologii słowiańskiej

Romuald Frydrychowicz

Sobótka: najnowsze badania wyjaśniły nam w zupełności początek nazwy sobótki. Biskup poznański Laskarz w wieku XIV statutem swoim zakazuje tańców nocnych w wigilie przedświąteczne, tj. w soboty i w wigilie uroczystości, przypadających w lecie, a zatem przed świętem Jana Chrzciciela, Piotra i Pawła. Z zabaw tego rodzaju najwspanialszą być musiała sobótka w okresie świątecznym, t. j. na Zielone Świątki. Kaznodzieja krakowski Jan ze Słupca powiada, że tańczą podczas Świątek w lecie niewiasty, śpiewając pieśń pogańską. Stwierdza ten obyczaj, jako jeszcze pogański, statut synodu krakowskiego z r.1408. Na sobótkę, którą zawsze obchodzono wieczorem w sobotę przed jednym ze świąt letnich, zbierali się jeszcze w wieku XVI wszyscy, zarówno kmiecie z wioski, jak drużyna i szlachta ze dworu, do ognia roznieconego na pagórku za wioską, Ta łączność obyczajowa i charakter obrzędu gromadzkiego przebija się jeszcze w pieśni.

O syjonizmie duchowym

Achad Haam

Achad Haam (właść. Aszer Gincburg) to jeden z najwybitniejszych XIX wiecznych publicystów-historiozofów żydowskich. Prezentujemy tu jego prace dotyczącą syjonizmu duchowego, który był pozornie przeciwieństwem syjonizmu politycznego, chociaż tak naprawdę, jedno rozumienie tej ideologii uzupełniało rozumienie inne. Syjonizm (od nazwy wzgórza Syjon w Jerozolimie, na którym stała Świątynia Jerozolimska) ruch polityczny i społeczny, dążący do odtworzenia żydowskiej siedziby narodowej na terenach starożytnego Izraela, będących w okresie międzywojennym mandatem Wielkiej Brytanii. Syjonizm doprowadził do powstania państwa Izrael w 1948 r. Współcześnie jego celem jest także utrzymanie jedności narodu żydowskiego żyjącego w rozproszeniu i jego więzi z Izraelem. Ruch zapoczątkowany pod koniec XIX wieku miał wiele nurtów i postaci, powszechnie utożsamiany z syjonizmem politycznym, interpretowanym w różny sposób: jako patriotyzm żydowski, jako ruch narodowowyzwoleńczy i państwowotwórczy, jako kierunek kulturalny i społeczny, wreszcie jako ruch religijny. Poza syjonizmem politycznym mówiono o syjonizmie duchowym, którego celem była nowa tożsamość żydowska (Ahad ha-Am), odrodzenie języka hebrajskiego (Eliezer ben-Yehuda) i powstanie literatury i kultury w tym języku. (http://pl.wikipedia.org/wiki/Syjonizm)

O wolnem mularstwie w Polszcze

Julian Ursyn Niemcewicz

Plik pdf jest zamknięty w postaci rastrowej złożonej ze skanów. Bardzo wartościowe opracowanie dotyczące powstania, dziejów i organizacji wolnomularstwa w Polsce. Ponieważ autor sam był członkiem tej organizacji, przekazane przez niego informacje są wyjątkowo cenne, bo pochodzące niejako z pierwszej ręki. Piastował on niezwykle ważne stanowisko w hierarchii masońskiej był bowiem zastępcą wielkiego mówcy Wielkiej Loży Narodowej Wielkiego Wschodu Polskiego w 1781 roku. Nie sposób pominąć także tych podstawowych informacji na temat Niemcewicza, że był on dramaturgiem, powieściopisarzem, poetą, historykiem, pamiętnikarzem, publicystą i tłumaczem.

Oblicza leninizmu

Konrad Ruzik

U schyłku Wielkiej Wojny zdawano sobie sprawę, że powojenny świat będzie wyglądał zupełnie inaczej. W osłabionej Rosji wzniecono wówczas iskrę rewolucji, która trafiła na podatny grunt społecznego niezadowolenia. Komunizm w praktyce nie miał wiele wspólnego z rzeczywistymi dążeniami robotników. Nie okazał się wybawieniem od bolączek dotykających ubogie społeczeństwo. Konrad Ruzik zabiera czytelników w centrum rosyjskich wydarzeń, gdzie nieudolne rządy despotycznych monarchów zmieniły się w tyranię bezwzględnie zwalczającą przeciwników politycznych – tych prawdziwych oraz tych wydumanych. Rosja spłynęła krwią milionów ludzi. W jaki sposób demokratyczne tendencje w imperium carów przerodziły się w systematyczne ludobójstwo kierowane przez bolszewików? Czemu służyła walka z prawosławiem, do którego mieszkańcy Wschodu byli przywiązani od pokoleń? I dlaczego Nowa Polityka Ekonomiczna miała jedynie tymczasowy charakter? „Oblicza leninizmu” to opowieść o niszczeniu dawnego porządku pod płaszczykiem obietnicy budowy świata opartego na sprawiedliwości. Obietnicy, która nigdy nie miała zostać spełniona... Konrad Ruzik (ur. 1988) – absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Interesuje się historią Polski oraz historią powszechną wieków XIX i XX. Miłośnik twórczości Williama Szekspira, poezji śpiewanej oraz filmów historycznych.

Oblicza wojny. Tom 1. Armia kontra natura

Witold Jarno, Jarosław Kita

W prezentowanym tomie Autorzy poszczególnych rozdziałów przeanalizowali bardzo istotną kwestię z punktu widzenia funkcjonowania wojska, jaką jest wpływ uwarunkowań środowiska naturalnego na prowadzenie różnego typu działań wojskowych od okresu starożytności po początki XXI stulecia. Oryginalne refleksje zawarte w publikacji są efektem wykorzystania nowych źródeł lub tych już znanych, do których sformułowano inne pytania badawcze. W książce przedstawiono zagadnienia dotychczas słabo jeszcze przebadane, w czym tkwi wartość naukowa i poznawcza tej pozycji. Różnorodność omawianej tematyki stanowi niewątpliwie atut tomu, który jest wysiłkiem intelektualnym siedemnastu Autorów. Poprzez stawiane przez nich pytania i postulaty udało się wskazać szereg nowych aspektów badawczych, które warto podjąć lub zgłębiać. Redaktorom tej publikacji – o tak szerokiej rozpiętości tematycznej i chronologicznej – pozostaje mieć nadzieję, że będzie ona dla Czytelników ciekawa, wartościowo i inspirująca. Uzupełnieniem podjętej tematyki stanie się tom drugi monografii zawierający również blisko dwadzieścia tekstów. Witold Jarno, Jarosław Kita

Oblicza Wojny. Tom 2. Armia kontra natura

Tadeusz Grabarczyk, Magdalena Pogońska-Pol

W prezentowanym tomie Autorzy poszczególnych rozdziałów przeanalizowali bardzo istotną kwestię z punktu widzenia funkcjonowania wojska, jaką jest wpływ uwarunkowań środowiska naturalnego na prowadzenie różnego typu działań wojskowych od okresu starożytności do początku XXI stulecia. Prowadząc działania wojenne, armie zmagają się nie tylko z siłami nieprzyjaciela, lecz z tym wszystkim, co można określić mianem natury. Warunki atmosferyczne, środowisko geograficzne, przeszkody wodne, dzikie zwierzęta czy dziewicza i nieodgadniona puszcza niejednokrotnie wpływały na przebieg bitew czy wojen. Ci, którzy potrafili siły natury przezwyciężyć lub wykorzystać, często zapisywali się na kartach historii jako wielcy zwycięzcy i wybitni dowódcy. Z drugiej strony przyroda potrafiła bezlitośnie obejść się z wielkimi wodzami, łamiąc kariery i niszcząc ich armie. W książce przedstawiono zagadnienia dotychczas słabo jeszcze przebadane, w czym tkwi wartość naukowa i poznawcza tej pozycji. Różnorodność omawianej tematyki stanowi niewątpliwie atut tomu, który jest wysiłkiem intelektualnym siedemnastu Autorów. Redaktorzy publikacji wierzą, że zamieszczone w tym tomie artykuły będą interesujące i inspirujące zarówno dla specjalistów, jak i miłośników historii. Uzupełnieniem podjętej tematyki jest tom pierwszy monografii, zawierający siedemnaście tekstów. Tadeusz Grabarczyk Magdalena Pogońska-Pol

Oblicza Wojny. Tom 4. Miasto i wojna

Tadeusz Grabarczyk, Magdalena Pogońska-Pol

Tom, który oddajemy w Państwa ręce, zawiera osiemnaście artykułów autorstwa naukowców z Polski, Rosji i Ukrainy. Inspiracją do ich przygotowania była V Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Oblicza Wojny”, która odbyła się w Formie online w dniach 26–27 listopada 2020 r., zorganizowana przez historyków z Instytutu Historii Uniwersytetu Łódzkiego. Jej temat przewodni brzmiał: Miasto i wojna. Zaproponowana problematyka spotkała się z dużym zainteresowaniem badaczy reprezentujących różne dyscypliny naukowe. W zamieszczonych w tym tomie artykułach wpływ wojen I wojska na funkcjonowanie miast i ich mieszkańców przedstawiony został wieloaspektowo. Autorzy ukazują teren zurbanizowany jako miejsce walk, prezentują sposoby zdobywania miast, omawiają umiejscowione w miastach obozy, w których przetrzymywano jeńców i internowanych. W tomie znalazły się artykuły opisujące wpływ na miasta stacjonujących w nich garnizonów, które z jednej strony przyczyniały się do rozwoju tych miejscowości, z drugiej natomiast – bywały dla mieszczan uciążliwe. Nie zabrakło też tekstów, w których przedstawione zostało życie mieszkańców miast w okresie wojen – głód, choroby, przesiedlenia były ich codziennością. Poruszono również problematykę powojennej odbudowy Warszawy, na którą wpływ miała również komunistyczna ideologia. Artykuły te, choć różnorodne pod względem podejmowanej tematyki, łączy solidny warsztat autorów oraz oryginalność prezentowanych treści. W większości przypadków wykorzystano bowiem nieprzebadane dotąd źródła. Jeśli natomiast badacze sięgali po te już znane, potrafili wydobyć z nich treści dotychczas niedostatecznie zgłębione czy wręcz pominięte. Wszystko to czyni z tego tomu pozycję godną polecenia zarówno profesjonalistom, jak i miłośnikom historii. Tadeusz Grabarczyk Magdalena Pogońska-Pol

Oblicza Wojny. Tom 9. Narzędzia wojny

Tadeusz Grabarczyk

Tematem dziewiątego tomu z serii Oblicza Wojny są narzędzia wojny. Jest to pojęcie szerokie, co znajduje odzwierciedlenie w problematyce poruszanej w publikowanych tu artykułach. Mówiąc o narzędziach wykorzystywanych podczas wojen, na myśl nasuwa się przede wszystkim różnego rodzaju broń czy uzbrojenie i to właśnie tych zagadnień dotyczy część tekstów, które oddajemy do rąk czytelników. Prezentowane przez autorów wyniki badań dotyczą różnych epok. Omówione zostało uzbrojenie jeźdźców z nadwornych oddziałów Kazimierza Jagiellończyka i Jana Olbrachta oraz broń zgromadzona w arsenałach krakowskich w XVII w. Jest też artykuł dotyczący użycia pociągów pancernych przez polskie wojsko w walce a bolszewikami w latach 1919-1921. W kolejnym opracowaniu zebrano opinie pilotów o samolotach jakimi posługiwali się w latach II wojny światowej. W tomie znalazł się również artykuł dotyczący rzadko dotychczas poruszanego przez historyków zagadnienia, jakim jest wyposażenie wojska polskiego w okresie PRL. Omówiono także kwestię produkcji uzbrojenia w Polsce okresie międzywojennym. Bez wątpienia narzędziem wojny były także fortyfikacje. Tej problematyce poświęcono tekst omawiający umocnienia wzniesione przez walczących pod Dyrrachium w 48 r. p.n.e. W problematykę tomu wpisują się również opracowania dotyczące formacjom wojskowym. To im dedykowane są artykuły omawiające losy 1 pułku czołgów stacjonującego w Łodzi po I wojnie światowej, irlandzkiej partyzantce z lat 1919-1921 oraz armii Ligi Państw Arabskich. Kolejnym z narzędzi wykorzystywanych w związku z wojnami była propaganda, dlatego w tym tomie znalazł się artykuł dotyczący rosyjskiej propagandy z okresu poprzedzającego wybuch I wojny światowej oraz radzieckiej - z lat II wojny światowej. Wyrażam nadzieję, że ten zbiór artykułów spełni oczekiwania czytelników. Tadeusz Grabarczyk

Obraz Hannibala w literaturze antycznej

Patrycja Matusiak

Niniejsza praca jest próbą zbadania obrazu Hannibala istniejącego w literaturze antycznej. Obraz ten można podzielić na trzy podobrazy. Hannibal dla Rzymian jest przede wszystkim Punijczykiem, następnie wrogiem i w dalszej kolejności wodzem. Nacechowanie poszczególnych etapów postrzegania zmienia się od negatywnego po wręcz pozytywny. Hannibal jako Punijczyk opisany w rozdziale pierwszym "Hannibal Poenus" to obcy, spadkobierca Fenicjan, przeciwieństwo "typowego" Rzymianina, obdarzony zestawem cech kontrastujących z rzymskimi. Ważne jest tu rozróżnienie między negatywnym terminem "Punijczyk", a całkiem neutralnym i w niektórych kontekstach wręcz pozytywnym "Kartagińczyk". Ten fragment obrazu Hannibala został poddany największej typizacji i podatny był na wszelkie manipulacje. Hannibal-wróg omówiony w rozdziale drugim "Hannibal hostis" to człowiek okrutny i budzący strach, bardzo często wykorzystywany jako retoryczne "exemplum". Podobraz wodza zanalizowany w rozdziale trzecim "Hannibal dux" bazuje zaś na roztropności, przemyślności i doświadczeniu, co często stanowiło podstawę porównania z Hannibalem, pełniącego zazwyczaj funkcję laudacyjną. Owe porównania stanowią osobną kategorię, budującą obraz Kartagińczyka, w ramach której można wyróżnić koncept "Hannibal Romanus" czy też "novus Hannibal", przedstawioną w rozdziale czwartym "Alter Hannibal". Obraz Hannibala różni się w zależności od rodzaju literatury – poezja posługiwała się swobodniej niż historiografia osobą Kartagińczyka – oraz czasu powstania. U schyłku republiki akcentowano podobraz wroga, w czasach Augusta Punijczyka, a w epoce cesarstwa wodza. Praca adresowana jest do osób zainteresowanych historią i literaturą starożytną – filologów klasycznych i historyków starożytności.