Szkice antyspołeczne (wyd. II zmienione)

Bronisław Łagowski

Każdy krok praktyczny i każdy pogląd publiczny trzeba zawczasu mierzyć i ważyć, oceniać i prześwietlać. Jeśli chcemy wnieść do polityki więcej odpowiedzialności, rzeczowości i rozumu, bardziej powinniśmy dbać o opinię publiczną jako strukturę dyskusji – stałej, ciągłej, wyczerpującej, w miarę możliwości zimnej – niż troszczyć się o konsensus lub taką czy inną poprawność polityczną. (…) Opinia publiczna powinna oświecać władzę, ale jej nie krępować, nie narzucać rozwiązań, jednym słowem: nie pozbawiać warunków odpowiedzialnego decydowania.   Bronisław Łagowski   Dzięki przenikliwemu rozumowaniu Bronisław Łagowski zyskał szacunek zarówno liberałów jak i tradycjonalistów, zarówno państwowotwórczych socjalistów, jak i rewolucyjnych konserwatystów. Nie jest on bowiem stronnikiem konkretnej doktryny, lecz rzecznikiem oświeconego sceptycyzmu w filozofii politycznej i racjonalizmu w uprawianiu polityki. Jego opinie wciąż budzą z dogmatycznej drzemki, umacniając krytycyzm wobec iluzji deformujących życie publiczne.   Piotr Bartula   Każdemu, kto zanurzy się w to pisarstwo, Łagowski łagodnie przypomni o podstawowych prawdach na temat życia społecznego i roli władzy. Lepiej wysłuchać tych nauk (i wyciągnąć wnioski) od niego, aniżeli przekonać się o ich prawdziwości na podstawie surowości życia.   Piotr Kimla   Łagowski jest tylko jeden. Tylko on łączy talent pisarski z własną, dobrze przemyślaną filozofią polityczną, umiejscawiającą go ponad i poza tak zwanymi podziałami historycznymi.   Andrzej Walicki

"Śląskie Studia Polonistyczne" 2015, nr 2 (7): Rozprawy i artykuły: Ojciec, nasz bliźni. Prezentacje: Edward Pasewicz

Dawid Matuszek, Krzysztof Kłosiński

Red. naczelny Adam Dziadek, redaktorzy materiałów w części „Ojciec, nasz bliźni” Krzysztof Kłosiński, Dawid Matuszek Drugi numer „Śląskich Studiów Polonistycznych” z 2015 roku w zasadniczej części poświęcony jest ojcowskiej figurze. Autorzy artykułów zamieszczonych w dziale głównym przyglądają się tej figurze w rozmaitych kontekstach: psychoanalitycznym, politycznym, religijnym, postsekularnym, filozoficznym. Interesują się między innymi genezą sumienia powstającego w relacji z ojcem oraz konsekwencjami osłabienia ojcowskiej pozycji. Na rozmaite sposoby omawiają kryzys tradycyjnych wzorów męskości oraz modyfikacje wyobrażeń dotyczących ojcostwa, braterstwa, synostwa. Figury ojcowskie wkomponowane zostają także w problemy rewolucji i tyranobójstwa. Przedmiotem egzemplifikacji stają się teksty literackie (między innymi Sienkiewicza, Schulza, Orzeszkowej, Macha, Kafki, Wata, Karpowicza) oraz filozoficzne (między innymi Hegla, Agambena, Schmitta). Dział Prezentacje zawiera teksty komentujące poetycką twórczość Edwarda Pasewicza, wywiad z autorem oraz jego wiersze. Numer uzupełniają stałe działy: Varia, Recenzje i omówienia oraz Kronika.

Święta historia ludzkości

Mojżesz Hess

Pierwsze polskie wydanie książki Mojżesza Hessa – prekursora syjonizmu.  To on „nawrócił” Karola Marksa na komunizm. Święta historia ludzkości to książka sięgająca swymi korzeniami rewolucji francuskiej, która rozpoczęła emancypację grup społecznych, wcześniej pozbawionych władzy. Wśród nich znalazły się także społeczności żydowskie. Wielki proces transformacji społecznej stworzy znaną nam dziś „kwestię żydowską”, czyli pytanie o miejsce Żydów w nowoczesnych społeczeństwach. Liberalizm, socjalizm i syjonizm to trzy próby rozwiązania tej kwestii, które wyszły z kręgów żydowskich. Wywodzący się z nich Mojżesz Hess jako jeden z pierwszych uznał, że liberalizm tej kwestii nie rozwiąże. W połowie XIX wieku, w czasie narodzin nowoczesnych nacjonalizmów uzna, że również komunizm nie odegra tej roli. W pierwszej pracy Mojżesza Hessa - Święta historia ludzkości - widać już zalążki przyszłej idei syjonistycznej.  Historia nie uczy nas, co mamy robić, lecz czego unikać.

Święta wojna w Al-Ándalus. Przeobrażenia aktywności dżihadystycznych komórek terrorystycznych w Hiszpanii w latach 1995-2012

Stanisław Kosmynka

Europa Zachodnia i Południowa od lat jest jedną ze scen aktywności ekstremizmu dżihadystycznego, zarówno jako obszar przedsięwzięć logistycznych, jak i cel operacji terrorystycznych. Analiza rozwoju tego ruchu na Starym Kontynencie pozwala dostrzec wiele istotnych prawidłowości obrazujących jego ewolucję, sieciowość oraz złożone mechanizmy funkcjonowania. Hiszpania jest w tym kontekście przypadkiem szczególnym, stanowiącym interesujące studium badawcze przeobrażeń komórek terrorystycznych. W niej znajduje wyraz, znamienna dla narracji dżihadyzmu, mitologizacja świetności Al-Ándalus – dużej części podbitego przed wiekami Półwyspu Iberyjskiego. Bliskie sąsiedztwo z obszarem Maghrebu, szczególnie z Marokiem, rzutuje także na skalę i charakter migracji z tego rejonu do Hiszpanii i innych krajów europejskich, co stało się czynnikiem istotnym z perspektywy rozwoju struktur terrorystycznych. Publikacja przedstawia mechanizmy krystalizacji komórek dżihadystycznych w Hiszpanii ich ewolucję oraz przybliża okoliczności i skutki zamachu terrorystycznego w Madrycie 11 marca 2004 r. Autor podejmuje refleksję nad aktualnymi zagrożeniami bezpieczeństwa tego państwa, innych krajów europejskich oraz regionu Maghrebu. 

Tabu i niewinność

Aleksander Smolar

Aleksander Smolar wie, że „słowo ma znaczenie decydujące”, by zacytować Jerzego Giedroycia z zamieszczonej w tym tomie rozmowy. Dlatego używa słów nie jak polityk, dla którego są one instrumentem walki o władzę, tylko jak intelektualista, któremu pomagają w dochodzeniu do prawdy. W tym sensie był zawsze spectateur engagé, by użyć klasycznej formuły kojarzącej się z innym jego rozmówcą, Raymondem Aronem. W przypadku Smolara ów decydujący krytyczny dystans to nie tylko postawa duchowa – także fakt geograficzny. Ostatnie 20 lat spędził między Paryżem a Warszawą. Zarówno w długofalowym, biograficznym sensie, jak i doraźnym – z tygodnia na tydzień – można nazwać jego życie nieprzerwaną podróżą z Warszawy do Warszawy. Timothy Garton Ash  

Teatr władzy - kreowanie wizerunku politycznego w kontekście teorii dramaturgicznej. Studium socjologiczne na przykładzie kampanii prezydenckiej 2020 roku w Polsce

Katarzyna Zambrzycka-Papuda

Kampanie polityczne są nieodzowną częścią życia społecznego współczesnego świata. Wpływają na wybory obywateli, a co za tym idzie - przyszły kształt państw. W swojej dynamice wykorzystują narzędzia socjotechniki i kreowania wizerunku. Politycy dopasowują swoje zachowania i hasła wyborcze do trendów i potrzeb społecznych. Celem poniższej książki jest scharakteryzowanie przebiegu kampanii wyborczej na urząd prezydenta w 2020 roku w ujęciu teorii socjologicznych. Analiza wykonana na potrzeby książki dostarcza cennej wiedzy na temat obecnych zabiegów wykorzystywanych w marketingu politycznym. Informacje te pozwalają lepiej zrozumieć przebieg kampanii i zachowania polityków, co jest istotne z perspektywy każdej osoby, która decyduje się oddać głos w czasie wyborów. Publikacja napisana została w ujęciu socjologicznym, a wiodącą teorią jest praca E. Goffmana pt. Człowiek w teatrze życia codziennego. Zakłada ona, że człowiek ogrywa w życiu wiele ról społecznych, do których dostosowuje swoje zachowanie, wygląd i wykorzystywane atrybuty. Każdy z nas posiada wzorce różnych zachowań, które wykorzystuje w pracy, domu, na spotkaniach z przyjaciółmi czy idąc na zakupy do sklepu. Język, mowa ciała, strój zmieniają się w zależności od tego, jakie wrażanie chcemy wywrzeć na odbiorcy. Idąc za tą teorią, politycy również odgrywają rolę, która wiąże się ze sztywno określonymi zasadami i umacniana jest przez sztaby wyborcze. Poniższa praca ma celu przedstawienie roli i zachowań polityka w ujęciu teorii interakcjonistycznych.

Technologia i wojna przyszłości. Wokół nuklearnej i informacyjnej rewolucji w sprawach wojskowych

Łukasz Kamieński

Przedmiotem książki jest, najogólniej rzecz biorąc, wpływ rozwoju nowych technologii na sposób prowadzenia wojny. Ponieważ w literaturze przedmiotu brakuje teoretycznego podejścia, które całościowo ujmowałoby analizowane kwestie, wykorzystuję teoretyczny model rewolucji w sprawach wojskowych. (...) Fundamentalne zmiany technologiczne mają wpływ nie tylko na sposób prowadzenia wojny, ale także na stosunki międzynarodowe, ponieważ wojna stanowi jedno z centralnych zjawisk międzynarodowych oraz jedno z najpoważniejszych źródeł zmiany w systemie światowym. (...) Mam nadzieję, że książka ta może służyć jako przewodnik po wybranych strategicznych aspektach stosunków międzynarodowych. (...) Postęp naukowo-techniczny dokonuje się współcześnie w perwersyjnie błyskawicznym tempie. Równie dynamiczne są stosunki międzynarodowe, zmieniające się z dnia na dzień. Wiele z kwestii poruszonych w tej książce będzie naturalnie już nieaktualnych w chwili, gdy dotrze ona do rąk Czytelnika. Taki jest zglobalizowany świat wieku informacji, w którym żyjemy. () Mimo to ufam, że czytelnik będzie mógł prześledzić charakter zmian w sztuce wojennej. Celem książki jest bowiem zilustrowanie procesu transformacji sposobu prowadzenia wojny pod wpływem rozwoju technologicznego nowych broni. Jest to książka nie tyle o wojnie, co o jej transformacji. Ze Wstępu Wiedzy i umiejętności poruszania się w trudnej wieloaspektowej problematyce nie można Autorowi odmówić. Reprezentuje on nieczęstą niestety u młodej generacji badaczy tendencję do jasnego stawiania tez, ich wyjaśniania, a także prezentowania własnych wątpliwości. (...) Autor siłą rzeczy koncentruje się na opisie i analizie rewolucji nuklearnej i informacyjnej w sprawach wojskowych w Stanach Zjednoczonych jako najpotężniejszym supermocarstwie i kreatorze nowoczesnej na wskroś machiny wojskowej. Ważne i cenne jest w wywodach Autora to, że nie ulega on fascynacji potęgą i możliwościami USA. Analizuje zalety i wady tworzącego się wciąż na naszych oczach systemu w sposób rzeczowy i wolny od częstej niestety tu i ówdzie przesady i ekscytacji. Z recenzji prof. nadzw. UJ, dra hab. Michała Chorośnickiego

Teokracje amerykańskie. Źródła i mechanizmy władzy usankcjonowanej religijnie

Maciej Potz

Książka zawiera fascynującą analizę mechanizmów władzy w trzech wspólnotach religijnych – purytanów, shakerów i mormonów – które autor, łącząc kompetencje politologa i religioznawcy, przedstawia w całym bogactwie ich wierzeń, rytuałów, życia codziennego i historii. Znaczenie refleksji nad władzą usankcjonowaną religijnie istotnie wykracza przy tym poza kontekst amerykański i pozwala lepiej zrozumieć współczesne teokracje, jak choćby Iran czy Państwo Islamskie. Głównym celem pracy jest wykazanie, że teokracja może się okazać, w pewnych warunkach, optymalnym wyborem systemowym, zapewniającym stabilizację systemu politycznego. Poszczególne pytania badawcze dotyczą m.in. mechanizmów religijnego legitymizowania władzy, warunków stabilności teokracji, znaczenia przymusu w teokratycznych relacjach władzy. Podejście do badanej problematyki jest konsekwentnie politologiczne (nie zaś religioznawcze), tzn. analizowane doktryny i wierzenia religijne traktowane są jako składniki formuł legitymizacyjnych (generujące uzasadnienia dla danych stosunków władzy), z perspektywy jednostki zaś – jako motywatory zachowań społecznych i politycznych. Największe znaczenie, z politologicznego punktu widzenia, ma jednak zarysowana w książce koncepcja teokracji i związane z nią kategorie analityczne, która z pewnością okaże się użyteczna dla badaczy związków między religią a władzą polityczną, a tym samym przyczyni się do rozwoju pasjonującej dziedziny badań, jaką stanowi politologia religii.