Vom konservativen Schriftsteller zum Inneren Emigranten. Ernst Wiechert - Eine Fallstudie

Marcin Gołaszewski

Der aus Ostpreußen stammende Schriftsteller und Dichter Ernst Wiechert hat zwischen 1920 und 1968 das literarische und kulturelle Leben in Deutschland und in den Nachbarländern mitbestimmt. Die vorliegende Monographie hat zum Ziel, das Gesamtschaffen Ernst Wiecherts zu analysieren und aufgrund dieser Analyse den literarischen Werdegang eines deutschen Schriftstellers zu schildern, vom Anhänger der Konservativen Revolution bis zu seinem Protest und Widerstand gegen den Nationalsozialismus. Der Kernpunkt der Arbeit ist also nicht der biographische Blick auf die Persönlichkeit Wiecherts, obwohl diese natürlich eine wichtige Rolle bei der Auslegung seiner Werke spielt und der Bezug darauf unvermeidlich ist, sondern die Analyse seiner Werke hinsichtlich ihres Widerstandspotentials und der Widerspiegelung der Entwicklung der Persönlichkeit und der Schöpferkraft Wiecherts selbst. Es soll gezeigt werden, wie einer der meistgelesenen deutschsprachigen Schriftsteller mit der nationalsozialistischen Diktatur umging und wodurch seine Entwicklung als Dichter und Entfaltung als Mensch bedingt war. Der Verfasser der Studie geht von der These aus, dass Ernst Wiechert in der bisherigen literaturwissenschaftlichen Forschung - vorwiegend eindimensional - als christlicher Autor und Repräsentant einer christlichen Orientierung innerhalb des Widerstands gegen den Nationalsozialismus im Dritten Reich wahrgenommen wurde. Diese Wahrnehmung ist und war insofern problematisch, als sie in einem nur geringen Maße die Dynamik der schriftstellerischen und publizistischen Tätigkeit Wiecherts berücksichtigt, die ein Effekt der eigenen Erfahrungen des Autors wie auch der kollektiven Einsichten seiner Generation war. In der Problematisierung dieses dynamischen Aspektes steckt der innovative Charakterdes Forschungsvorhabens. Eine weitere Frage, der in der Studie nachgegangen wird, ist das Phänomen einer relativ schnellen „Peripherisierung“ des Werks Ernst Wiecherts im Deutschland der Nachkriegszeit und seine möglichen Ursachen. Ausschnitt aus der Rezension von Herrn Prof. Dr. Czesław Karolak

W cieniu ojca. Awangarda prozatorska lat 30. XX wieku. Rudnicki, Napierski, Schulz, Tarn

Magdalena Wasąg

Autorka, interpretując prozę awangardową lat trzydziestych XX wieku - Szczury Rudnickiego, Rozmowę z cieniem Napierskiego, opowiadania Schulza i Obraz ojca w czterech ramach Tama, analizuje subtelną grę dotyczącą relacji ojciec-syn. Stawia pytanie o znaczenie tradycji, dziedziczenia, naśladownictwa, a także o sferę wolności i niezależności w życiu ojca i syna. Reinterpretuje projekty awangardowe, które wyróżniały się innowacyjnym językiem i formami narracyjnymi. Jej celem jest ukazanie niejednostronnego obrazu międzywojnia, w którym oprócz tradycyjnej literatury nie brakuje miejsca dla powieściowego eksperymentu. Interpretuje wspólny motyw obecny w literaturze omawianych prozaików jako ponadczasowe pytanie o to, czy awangardowe projekty literackie stworzą nowego człowieka, syna nieobarczonego "cieniem ojca" i "skazą pochodzenia". * Autorka proponuje nowe spojrzenie na prozę dwudziestolecia międzywojennego. Stworzona przez nią konstelacja pisarzy jest zaskakująca, co stanowi bezsporny znak oryginalności stworzonej koncepcji. Nikt wcześniej nie zestawiał ze sobą debiutów Rudnickiego, Napierskiego, Schulza i Tama. Możliwe to było (i uzasadnione) dzięki przyjętej w pracy kategorii "fantazmatu ojca". Powstał w ten sposób pewien wspólnotowy krąg ogarniający zresztą obszar rozleglejszy niż twórczość wymienionych pisarzy. Nawet ojciec z opowiadań Schulza - temat podejmowany wielokrotnie przez schulzologów -ukazał w stworzonym przez Autorkę kontekście nowe oblicze. Z recenzji prof. dr. hab. Stanisława Rośka (UG)

W głąb i w dal Ja. O poezji Mickiewicza i Słowackiego

Leszek Zwierzyński

Książka W głąb i w dal Ja. O poezji Mickiewicza i Słowackiego jest próbą nakreślenia zarysu wyobraźni polskiego romantyzmu. Opisanie tejże wyobraźni dokonane zostało na dwóch poziomach. Na pierwszym istotne tematy romantycznej poezji (skupione wokół dwóch centrów – Bytu i podmiotowości) analizowane są w perspektywie wyobraźni poetyckiej, której zmodyfikowane i rozwinięte instrumentarium umożliwiło zbadanie różnorodnej i złożonej problematyki. Na drugim poziomie owo badanie romantycznych tematów pozwoliło wydobyć i opisać istotne i indywidualne rysy samej romantycznej wyobraźni. W części pierwszej książki (Ja w przestrzeniach Bytu) zbadane i opisane zostały stabilne (metafizyczne) i dynamiczne modele bytowości poezji Słowackiego i Mickiewicza. Ta fenomenologia romantycznego Bytu dopełniona została interpretacją zła – jako drugiej, ciemnej strony Bytu – w poezji Mickiewicza. Część druga (Przestrzenie Ja) zawiera rozpoznanie i opisanie niestandardowych modeli podmiotowości romantycznej, wykraczającej poza dotychczasowe ujęcia. W centrum znalazła się interpretacja późnej poezji Mickiewicza i Słowackiego. Całość dopełniona została analizami świata wewnętrznego i kształtów romantycznej poezji mistycznej.

W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych i pospolitych. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Robertowi Mrózkowi

red. Izabela Łuc, Małgorzata Pogłódek

Zbiorowy tom poświęcony Profesorowi Robertowi Mrózkowi charakteryzuje się rozmaitością tematyczną i metodologiczną. Dzieli się na trzy części: I. W przestrzeni onimicznej, II. W przestrzeni apelatywnej, III. W przestrzeni komunikacyjnej. Różnorodność podejmowanej przez autorów poszczególnych tekstów problematyki (46 artykułów) jest jednym z wielu walorów księgi. Tom ten z całą pewnością  stanowi nie tylko ciekawą i pożyteczną lekturę dla językoznawców oraz dydaktyków, którzy interesują się onomastyką, dialektologią oraz zróżnicowanymi zjawiskami komunikacyjnymi, lecz także dla wnikliwego czytelnika zainteresowanego zmianami języka zachodzącymi na różnych jego płaszczyznach.

W kręgu czarnego romantyzmu. Inspiracje, motywy, interpretacje

red. Marek Piechota, Julian Strzałkowski, Anna Szumiec

Tom zbiorowy W kręgu czarnego romantyzmu. Inspiracje, motywy, interpretacje jest refleksją na temat literatury czarnego romantyzmu oraz sposobów realizacji tego nurtu w dziełach pochodzących z epok późniejszych. W związku z tym materiał badawczy autorów artykułów jest zróżnicowany, a co za tym idzie, publikacja ma charakter przekrojowy i pozwala w szerszym spektrum zobaczyć omawiane zagadnienie. Atutem książki jest niewątpliwie fakt, że zostały w niej przedstawione metody analizy wcześniej nie stosowane do omawiania utworów czaro-romantycznych (np. analiza jungowska w kontekście Czarnych oczu Ludwika Sztyrmera) oraz interpretacje dzieł dotychczas nie łączonych z czarnym romantyzmem (np. twórczość Brunona Schulza, czy Witolda Gombrowicza).

W poszukiwaniu innej historii. Antropologia tekstów opublikowanych na łamach periodyków Instytutu Literackiego w Paryżu

Rafał Stobiecki, Sławomir M. Nowinowski

Polska dała w swej historii dowody zadziwiającego liberalizmu: przyjęła Żydów i nadała im prawa, a w czasach triumfującej gdzie indziej kontrreformacji pozwoliła protestantom na praktykowanie ich wiary i objęła opieką Akademię Mohyły w Kijowie. Ale Polska dała też dowody fanatyzmu religijnego, który spowodował walkę z husytyzmem – co przekreśliło możliwość związania się z Czechami – a później znalazło wyraz w prześladowaniach innowierców. Cechą naszej polityki zagranicznej było stałe uzależnianie się od innych ośrodków: od Watykanu czy od Habsburgów, połączone jednocześnie z ogromną prowincjonalnością. […] Atrakcyjność Polski była zdumiewająca. Potrafiliśmy wchłonąć kolonistów niemieckich, z których powstało polskie mieszczaństwo. Zasymilowaliśmy znaczne odłamy inteligencji żydowskiej. Spolonizowaliśmy również elity litewskie i ukraińskie […]. W tej dziwnej łamigłówce kryją się nasze wielkie szanse. Taką szansą może być nasza polityka wschodnia. Musimy prowadzić samodzielną politykę. Powinniśmy sobie uświadomić, że im mocniejsza będzie nasza pozycja na wschodzie, tym bardziej będziemy się liczyć w Europie Zachodniej. […] Zdając sobie sprawę, że katolicyzm jest wyznaniem znakomitej większości narodu, musimy dbać również o Żydów, mahometan i protestantów oraz prawosławie, które jest wyznaniem wielu obywateli polskich, a zarazem wyznaniem panującym w Rosji, na Ukrainie, na Białorusi. Jest to ogólny zarys wizji Polski Jerzego Giedroycia, o której realizację walczył całe życie.

W stronę interpretacji. Dwie odmienne propozycje dydaktyczne dla nauczycieli młodzieży szkolnej i akademickiej

Maciej Szargot, Małgorzata Kaczmarek

Jednym z najważniejszych zadań, jakie stoją przed nauczycielem języka polskiego na każdym poziomie nauczania, a także przed nauczycielem przedmiotów literaturoznawczych w szkole wyższej, jest przygotowanie ucznia lub studenta do samodzielnego, kompetentnego i wiarygodnego interpretowania tekstów literackich. Tymczasem współczesna szkoła ma wciąż na sumieniu rozmaite grzechy uniemożliwiające realizację tego celu. Jest wśród nich między innymi wciąż pokutujące, choć tyle razy wyśmiewane założenie, że uczeń powinien odgadnąć, "co autor miał na myśli". Nowszym grzechem jest ukierunkowanie lekcji języka polskiego na nauczanie przede wszystkim wypełniania testów zamiast czytania tekstów. Zdajemy sobie sprawę, że wynika to ze szczególnego, "testowego" zorientowania procesu edukacji, ale nie można usprawiedliwiać wymuszonych w ten sposób działań do tego stopnia, by przestać uczyć rozumienia tekstu. Ze Wstępu Małgorzata Kaczmarek wyrywa szkolny utwór z marazmu powtarzalnych odczytań. Przedstawia bardzo ciekawą propozycję metodyczną skierowaną nie tylko do świata akademickiego, kształtującego kadry, lecz także do praktykujących nauczycieli. Znajdziemy tu bowiem interesujące propozycje lektur komparatystycznych i nieszablonowe nawiązania ikonografie, które mogą zainspirować doświadczonych nauczycieli. Co warte podkreślenia, autorka pokazuje przebieg procesu tworzenia interpretacji. [...] Maciej Szargot odnosi się wpierw do samej metody, wyjaśniając zasady postępowania, a następnie pokazuje na kilku wybranych przykładach jej użycie. Jako specjalista od literatury romantycznej buduje eksplikacje w sposób interesujący, błyskotliwy, pełny. Czyta się je z niezwykłą satysfakcją. Z recenzji prof. dr. hab. Adama Regiewicza

Walka z nędzą na Bałutach i inne pisma o dobroczynności

Włodzimierz Kirchner

Włodzimierz Kirchner – malarz, fotograf, pedagog, artysta obdarzony nieprzeciętnym umysłem i równie unikatowym darem słowa był publicystą-teoretykiem filantropii, entuzjastą sztuki filmowej, przede wszystkim jednak estetą, który w ocenie świata stosował kryterium piękna i tylko piękna. Wyróżniał się na pewno osobowością – niezwykłą, dynamiczną, mającą silne poczucie niezależności. Żył 95 lat, do końca zachowując niezwykłą żywotność i otwarty, chłonny umysł. Za życia miłośnik płci pięknej, nieskory do udomowienia i nieskłonny do stabilizacji, a po śmierci również uwodzący – czarem słowa. Trudno wyobrazić sobie Kirchnera jako katolickiego księdza wpasowanego w klauzule kościelne: zakazy, nakazy, ograniczenia, a jednak był nim przez kilkanaście lat, zanim zrzucił sutannę. * Na zawartość edycji składają się rozproszone, publikowane w gazetach codziennych i czasopismach (m.in. „Rozwój”, „Kurier Warszawski”, „Bluszcz”, „Słowo”, „Tygodnik Ilustrowany”) oraz broszurach prace księdza Włodzimierza Kirchnera, działającego w organizacjach dobroczynnych Łodzi i Warszawy przełomu XIX i XX wieku. Ich tematyka związana jest zasadniczo z kwestiami jałmużny, którą Kirchner uważa za szczególnie demoralizującą. Jako teoretyk filantropii proponuje w jej miejsce rozważne rozpatrywanie indywidualnych przypadków, zwłaszcza zastępowanie jej konkretnymi propozycjami pracy zarobkowej, mającej wpływać nie tylko na poprawę sytuacji ekonomicznej, ale i moralnej. Myśl filantropijna Kirchnera krąży wokół innych, ale bliskich głównego nurtu zagadnień: włóczęgostwa, przestępstw młodocianych (nożownictwa), prostytucji, przemocy domowej, zadań szkół zawodowych dla kobiet etc. Dzięki erudycji, doświadczeniu i koncepcjom autora jego szkice filantropijne stanowić mogą rodzaj paradygmatu teorii dobroczynności przełomu XIX i XX wieku. Edycja zawiera również dwa wstępy: naukowy – D. Samborskiej-Kukuć oraz wspomnieniowy – córki Kirchnera, prof. Hanny Kirchner.

Wędrówka, podróż, migracja w języku i kulturze

red. Ewa Biłas-Pleszak, Joanna Przyklenk, Artur Rejter, Katarzyna Sujkowska-Sobisz

Nomadyczność współczesnej (i nie tylko!) kultury stanowi trudny do podważenia fakt. Ludzie wędrują przez życie, ale i przemieszczają się w rozmaitych innych formach. Podróże w sensie geograficznym, mentalnym, metaforycznym… wyznaczają kształt naszej egzystencji, nieodmiennie związanej z różnymi formami ruchu. Złożoność tej problematyki, jej wielowątkowość oraz nieoczywistość potwierdzają autorki i autorzy niniejszej monografii, którzy za przedmiot opisu i interpretacji wybrali różne odsłony wędrówki, podróży, migracji. Nierzadko, co warto podkreślić — odsłony  to oryginalne, odkrywcze i niebanalne. Takie podejście do tematu tomu należy uznać z pewnością za jego wartość. Zgromadzone teksty pogrupowano w siedmiu ogniwach tematycznych. Pierwsze (Mapy i granice) obejmuje opracowania podejmujące z różnych perspektyw kwestie mapowania świata, ale też wytyczania granic — pojmowanych tu bardzo różnorodnie. Część druga (Oblicza wędrówki) gromadzi teksty odnoszące się do wędrówki i wędrowania, tak w sensie dosłownym, jak i metaforycznym czy umownym. Ważnym z punktu widzenia problemów współczesności jest zagadnienie (e)migracji, nad którym  także pochyliły się nasze autorki. Tej tematyki dotyczy ogniwo trzecie nazwane (E)migrant i (e)migracja. Tytułowe pojęcia tomu stały się przedmiotem namysłu naukowego jako konceptualizowane w systemie polszczyzny oraz jej realizacjach tekstowych — odzwierciedlają to studia pomieszczone w części czwartej (Konceptualizacja wędrówki, podróży, migracji w języku i tekście). Najobszerniej reprezentowane są opracowania  poświęcone podróży jako tematu podejmowanego w różnych epokach, dyskursach i obszarach komunikacji. Znalazły się one w ogniwie piątym (Pisanie (o) podróży). Przedstawianie innych kultur, lądów i języków, ale także stanów wewnętrznych autorów to zagadnienie ważne i równie często podejmowane w niniejszym tomie, o czym świadczy część szósta zatytułowana Rozmowa nieobecnych — podróż w dialogu. Tom zamyka ogniwo, w którym znalazły się studia poświęcone ważnej z punktu widzenia współczesnej humanistyki wędrówki form generycznych oraz tej odbywającej się w ich obrębie (Wędrówka gatunków, wędrówka w gatunku). Książka adresowana jest do polonistów, slawistów i humanistów w ogóle oraz wszystkich zainteresowanych podróżami, wędrówkami i migracją.

Wielojęzyczność. Krótkie Wprowadzenie 41

John C. Maher

Wiersz... i cała reszta. Rozważania o poezji i krytyce po 1989 roku

Jakub Skurtys

W książce tej próbuję zdać relację z przesunięć estetycznych i programowych w ostatnich trzech dekadach, uzupełniając obraz liryki zaangażowanej, opisanej przeze mnie we Wspólnym mianowniku (2020), o jego drugie skrzydło: neoliberalną, centrową poezję nowego mieszczaństwa, wyrosłą z buntu przeciwko polityczności literatury i alegorycznym językom wysokiego modernizmu. Część pierwszą poświęcam w większości twórcom uznanym w późnych latach dziewięćdziesiątych za towarzyszy lub bezpośrednich spadkobierców „brulionu” (Śliwka, Sośnicki, Siwczyk, Wolny-Hamkało). Mierzę się w niej z problemami stabilizowania się i kostnienia wiersza około- i postbrulionowego. Jest to model poezji, który splótł indywidualistyczną perspektywę i ironiczny dystans z apokryficzną tęsknotą za metafizyką. Chociaż z początku stwarzał szansę uwolnienia jednostkowego głosu od obciążeń etycznych i politycznych, z czasem stał się wykładnią zachowawczej filozofii rodzącej się właśnie klasy średniej. W drugiej części książki skupiam się na poetyckich i krytycznoliterackich konsekwencjach zwrotu politycznego sprzed dekady. Staram się prześledzić zmiany związane ze zdynamizowaniem form podawczych wiersza i zwiększeniem ich politycznego potencjału (u Pietrek, Góry czy Taranka), ale też opisać ostatnie spory wokół liryki, a więc strategie społecznego angażowania się lub klerkowskich uników w samej krytyce.   Jakub Skurtys (ur. 1989) – krytyk i historyk literatury; pracuje w Instytucie Filologii Polskiej na Uniwersytecie Wrocławskim; naukowo zajmuje się historią awangardy, studiami nad codziennością oraz związkami literatury i ekonomii; autor książki krytycznoliterackiej Wspólny mianownik. Szkice o poezji i krytyce po 2010 roku oraz wyborów wierszy Agnieszki Wolny-Hamkało Zerwane rozmowy. 105 wierszy na inne okazje i Jarosława Markiewicza Aaa!... (wraz z Dawidem Kujawą i Rafałem Wawrzyńczykiem). Współpracuje z „Odrą”, „Małym Formatem” i „Wizjami”.

Wieża Babel dialektów. Mowa niestandardowa w przekładach prozy anglojęzycznej

Mira Czarnecka

Język ulicy, język potoczny, język mniejszości jest wokół nas. Jest również częścią fikcyjnego świata powieści. Dlaczego tak trudno przełożyć go na język polski? To pytanie wiele lat temu zainspirowało autorkę książki do podjęcia badań i poszukiwania odpowiedzi. Czytelnik Wieży Babel dialektów nie zostaje pozostawiony z wątpliwościami sam sobie. Przedstawione przez autorkę-tłumaczkę przykłady oraz analizy mogą stanowić gotowe rozwiązania lub zainspirować wszystkich parających się sztuką przekładu do znajdywania nowych i lepszych sposobów tłumaczenia dialektów. Książka jest pionierska w zakresie szczegółowego opracowania problematyki przekładu mowy niestandardowej w tłumaczeniach prozy z języka angielskiego na polski, przy czym jest stosowalna w tłumaczeniu z innych języków. Całość merytorycznie poszerza zakres wiedzy dotyczącej technik przekładowych mowy niestandardowej, jak i problemów, z jakimi styka się tłumacz. Przedstawia klarowną i szczegółową klasyfikację mowy niestandardowej, co będzie bardzo przydatne dla czytelników, zwłaszcza studentów piszących prace dyplomowe, ale także dla doświadczonych badaczy. Dr hab. prof. UJ Władysław Chłopicki Dr Mira Czarnecka – anglistka, tłumacz. Przełożyła na język polski ponad dwadzieścia pięć pozycji z literatury amerykańskiej i brytyjskiej. Jej zainteresowania badawcze obejmują przekład literacki, w tym szczególnie przekład mowy niestandardowej, oraz postkolonialną teorię przekładu. Interesuje się również komunikacją i językiem angielskim w biznesie. W przeszłości pracowała w firmach międzynarodowych z branży motoryzacyjnej i lotniczej. Adiunkt w Katedrze Dydaktyki Przekładu w Instytucie Filologii Angielskiej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Witkacowskie muzy. Kobiety w egzystencji i dziele artysty

97883-242-1979-7

Publikacja Witkacowskie muzy. Kobiety w egzystencji i dziele artysty, będąca pokłosiem doktoratu, to szerokie spojrzenie nie tylko na różnorodną twórczość Stanisława Ignacego Witkiewicza vel Witkacego. Tropi powiązania istniejące między poszczególnym dziedzinami aktywności artystycznej twórcy Niemytych dusz a jego egzystencją. Ujawnia zachodzące relacje pomiędzy światem kreacji a światem rzeczywistości. Badania penetrują na najrozmaitsze sposoby Witkacowski świat. Z różnych perspektyw, z różnych punktów widzenia dotykają wielu aspektów egzystencji artysty, jego życia wewnętrznego, jego wyborów, dramatów, jego mentalności i jego twórczości, która zadziwia uniwersalnością, będąc zarazem tak bardzo uwikłana w tu i teraz, w kontekst życiowy. Jest to niewątpliwie, mówiąc językiem samego twórcy, „babranie się w autorze”, ale tylko po to, by przekonać się, że nie mamy do czynienia ze schematem, blagą i pustosłowiem, a z projektem-procesem, który twórca realizował świadomie poprzez zorganizowane działanie przez całe swe życie. Książka pokazuje, że wszystkie przejawy egzystencji Witkacego tworzą zazębiającą się całość, której poszczególne elementy można rozpatrywać osobno, ale tylko w zderzeniu z resztą, ujawniają jednolitość zjawiska, integralność myślenia artysty.   „Na szczególną uwagę zasługuje wnikliwość i pasja, z jaką Dominika Spietelun analizuje rysunki i pastele, także fotografie. Odkrywa ona wręcz żywioł kobiecości w literackich, plastycznych i fotograficznych przedstawieniach Stanisława Ignacego Witkiewicza. To dogodny punkt wyjścia do skrupulatnych badań nad formami, funkcjami, znaczeniami, przetworzeniami obecności kobiet wymienionych z imienia i nazwiska w tytułach kolejnych części. Napisane są one z iście detektywistycznym zacięciem. Na uznanie zasługuje szacunek badaczki do faktów; nawet te najdrobniejsze, jak się wydaje, przeszły u niej procedurę wiarygodności. Autorka zestawia i porównuje faktografię biograficzną Witkacego i danej osoby płci żeńskiej, aby przejść do sedna sprawy, czyli odnajdywania ech, wyższych sensów, symboliki zaobserwowanych związków w Witkiewiczowskich dziełach (w części czwartej także w jego epistolografii). Czyni dla nich niejako podkład kulturowy i przypomina koloryt czasu. Analizy bezpośrednio dotyczące badanej problematyki należą do stosunkowo najbardziej oryginalnych partii recenzowanego wywodu. Spietelun osiąga w nich swego rodzaju maestrię, w narracji jest dokładna, ale nigdy przesadnie drobiazgowa.”    Fragment recenzji Zbigniewa Chojnowskiego    „Atrakcyjnemu przedstawieniu „korowodu kobiet rozmaitych’’ towarzyszy w pracy [...] ogromna intuicja twórcza i wyobraźnia badawcza, samoświadomość, głębokie przemyślenie; logiczna realizacja rozległego przedsięwzięcia, jakim jest wielogłosowa aktywność Witkacego podjęta została z troską o ukazanie praźródeł postaci kobiecych w twórczości literackiej i plastycznej. [...] Głębokie i wrażliwe spojrzenie badawcze odsłoniło ich [kobiet] istotę, jako wewnętrznie bogate osobowości, zdolne twórczo inspirować artystę w rozmaitych okresach życia. [...] W toku analiz wyłonił się Witkacy jako artysta [...] niepokorny, trudny, kontrowersyjny, ale nadal intrygujący i zachęcający do twórczych poszukiwań.  Na wewnętrzną pozytywną przemianę ma również szansę czytelnik Dominiki Spietelun, gdy jego egzystencję wypełnią choć przez chwilę Witkacowskie muzy.”   Fragment recenzji Anny Kalewskiej    Dominika Spietelun – doktor nauk humanistycznych, ukończyła filologię polską na dzisiejszym Uniwersytecie Przyrodniczo-Humanistycznym w Siedlcach. Interesuje się literaturą XX wieku, historią malarstwa, fotografii i filmu. Bada związki zachodzące pomiędzy literatura a innymi dziedzinami sztuki.  Zajmuje się także tożsamością kulturową. Autorka artykułów poświęconych Witkacemu. Mieszka w Trzebiatowie.  

Wizerunek felietonisty i sposoby jego werbalnego komunikowania

Anna Barańska-Szmitko

Jaki efekt wizerunkowy można osiągnąć za pomocą jakich działań werbalnych? Odpowiedź na to kluczowe w prezentowanej książce pytanie sformułowano na podstawie badań, w ramach których ponad pół tysiąca respondentów czytało teksty czterech różniących się w opiniach felietonistów (Krzysztofa Vargi, Piotra Zaremby, Magdaleny Środy, Szymona Hołowni), a następnie określało ich cechy wizerunkowe oraz wypisywało te fragmenty, które stały się podstawą do przypisania wskazanych epitetów. Analiza odpowiedzi pozwoliła zdefiniować cechy wizerunku komunikowanego językowo i utworzyć katalog wykładników tych cech. To pierwszy, a zarazem jedyny taki katalog powstały na bazie empirycznych danych, przydatnych nie tylko do działań badawczych, lecz także do praktycznego projektowania komunikacji wizerunkowej. "Publikacja jest nowatorska ima charakter pionierski. [...] Konstruktywistyczna koncepcja trzech rzeczywistości, która stanowi inspirację dla autorki, wskazuje/potwierdza dwa akty: komunikowanie własnego wizerunku przez autora i kreowanie wizerunku autora przez odbiorcę/interpretatora. Autorka koncentruje się na tym drugim. [...] Monografia może trafić do językoznawców, medioznawców, mediolingwistów, komunikologów, zarówno specjalistów, jak i adeptów tych dziedzin. Powinna dać do myślenia czynnym dziennikarzom, uświadamiając im kreacyjną rolę odbiorcy".

Wizerunek Polski i Polaków w chicagowskim "Dzienniku Związkowym"

Iwona Dembowska-Wosik

Publikacja poświęcona jest wizerunkowi Polski i Polaków, jaki promuje wśród swoich czytelników chicagowski „Dziennik Związkowy” - najstarsza polskojęzyczna gazeta codzienna wydawana w Stanach Zjednoczonych. Na podstawie cyklu felietonów komentujących bieżące wydarzenia w kraju nad Wisłą autorka ukazuje spojrzenie Polonii amerykańskiej na współczesną polską rzeczywistość. Analizuje zarówno treści pojawiające się na łamach „Dziennika Związkowego”, jak i formę językową badanych tekstów. Skupia się na ich pragmatycznym wymiarze, a w szczególności na tym, co zostało w nich ukryte przy użyciu implikatur i presupozycji. Pokazuje, w jaki sposób użyte metafory przyczyniają się do budowania specyficznego, negatywnego wizerunku Polski i Polaków wśród rodaków za oceanem. Po książkę sięgnąć mogą nie tylko językoznawcy, lecz także kulturoznawcy, socjologowie oraz inne osoby zainteresowane tematyką polsko-amerykańską. Publikacja może też z powodzeniem służyć jako źródło materiałowe do badań nad zmianami w świadomości i systemie wartości Polaków w kraju i za granicą.

Wizualizacja i dziennikarstwo danych w mediach

Piotr Szews

We współczesnych mediach oprócz szybkości przekazu liczy się sposób, w jaki treści trafiają do odbiorcy oraz używane platformy czy atrakcyjność i kondensacja informacji. Dominacja urządzeń mobilnych, nie tylko jako środków komunikacji, ale również jako środków konsumpcji materiałów dziennikarskich, powodują, że nad tekstem często przeważają treści wizualne i multimedialne. Pomaga to w efektywnym odwołaniu się do wyobraźni odbiorcy, ale też maksymalizuje skuteczność przekazu. Na procesie wizualizacji danych autor koncentruje się w pierwszej części publikacji, podkreślając, że mimo obecności niemal w każdej dziedzinie piktogramów, map, infografik, operowania obrazem w różnych mediach i na różnych poziomach, odbiorca dla prawidłowego odczytania takich komunikatów musi posiadać odpowiednie kompetencje. W drugiej części z kolei prezentuje stosunkowo nową, rozwijającą się gałąź dziennikarstwa - opartego na danych, przedstawiając możliwości, jakie niosą one ze sobą w połączeniu z umiejętnością dostrzegania w nich historii i opowiedzenia jej w formie cyfrowej informacji.