Hinduizm

Stietencron Heinrich

Hinduizm fascynuje Europejczyka bogactwem i różnorodnością form, głęboką uczuciowością przejawiającą się w praktykach religijnych oraz głębią teologiczno-filozoficznej refleksji nad istotą człowieka i świata. Książka daje przegląda liczącej 3000 lat tradycji religijnej, od religii wedyjskiej do nowoczesnego hinduizmu. Objaśnia też różne pisma święte i prezentuje najważniejszych bogów z ogromnego wręcz panteonu. Szczególną uwagę zwraca na współcześnie praktykowany hinduizm i na jego aspekty, ukształtowane pod wpływem doświadczeń z okresu kolonialnego i walki o niepodległość.

Historia duchowości. Czas ojców Kościoła

Jan Słomka

Ta książka jest adresowana przede wszystkim do teologów, a zwłaszcza wykładowców teologii duchowości. Może być pomocna przy układaniu wykładów z historii duchowości chrześcijańskiej. Prawdopodobnie będzie także interesują lekturą dla wszystkich zainteresowanych życiem duchowym, ale jednak zakłada ona pewną wiedzę z zakresu historii Kościoła i teologii. Chrześcijaństwo zrodziło się na styku dwóch światów: żydowskiego i grecko-rzymskiego, a więc historia jego duchowości musi rozpoczynać się od próby opisu życia duchowego tych dwóch obszarów kulturowych. W tym opracowaniu wyróżniono dwa nurty duchowe, które rozwijają się od początku życia Kościoła. Pierwszy jest nastawiony bardzo eschatologiczne, sławi męczeństwo i traktuje to ziemskie, życie doczesne, jako etap przejściowy, któremu nie warto poświęcać wiele uwagi. Drugi nurt również buduje duchowość na obietnicy zmartwychwstawania i uznaje, że gotowość na męczeństwo jest obowiązkiem chrześcijanina, ale większy nacisk kładzie na osiąganie doskonałości już tutaj, na ziemi. Ten nurt odwołuje się do filozofii greckiej, ceni także istniejące struktury państwa i wskazuje, że chrześcijanin właśnie ze względu na swoją wiarę jest dobrym obywatelem państwa. Taki podział i wyeksponowanie oraz sama nazwa nurtu mądrościowo – obywatelskiego są nowością: nie pojawiały się do tej pory w opracowaniach historii duchowości pierwszych wieków Kościoła. Wyróżnikiem duchowości chrześcijańskiej jest ideał dziewictwa i bezżenności. Ten ideał również został przedstawiony w kontekście kulturowym. Od początku czwartego wieku duchowość chrześcijańska została zdominowana przez monastycyzm. Był to najpierw monastycyzm indywidualny, pustelniczy o bardzo specyficznej duchowości. Niemal równolegle rozwinął się monastycyzm wspólnotowy, którego duchowość przedstawiają reguły. Omówione zostały także dwie spośród wielu błędnych dróg duchowości pierwszych wieków chrześcijaństwa: pelagianizm i manicheizm. Zostały one wybrane jako przestroga, bo również i dzisiaj pojawiają się tego typu „oferty” duchowe.

Historia powstania islamu jako doktryny społeczno-politycznej

Jamsheer Hassan Ali

Powstanie islamu wiąże się nie tylko z pojawieniem się nowej religii, lecz także z utworzeniem państwa zjednoczonych plemion arabskich, opartego na zasadach ustanowionych przez jego twórcę, Mahometa. Praca Hassana Jamsheera poświęcona jest właśnie społeczno-politycznej doktrynie islamu, która stała się podstawą organizacji i ustroju muzułmańskiej społeczności (ar. umma). Autor rozpoczyna od opisu świata arabskiego przed islamem i warunków, w jakich przyszło działać Mahometowi, miały one bowiem zasadniczy wpływ na formowanie się jego poglądów na temat związku religii z państwem i prawem. Następnie przedstawia poszczególne etapy misji Mahometa w dziele budowy muzułmańskiego państwa idealnego. Końcowa, obszerna część książki jest poświęcona oddziaływaniu tradycji wczesnomuzułmańskiej na współczesną myśl społeczno-polityczną islamu. Omówiono tu dorobek tak ważnych dla odrodzenia arabskiego dziewiętnastowiecznych myślicieli, jak: At-Tahtawi, Al-Afghani, Muhammad Abduh, Al-Kawakibi oraz - już w XX wieku - Taha Husajn. Prześledzono również elementy tej tradycji w ideologii socjalizmu arabskiego i fundamentalistów muzułmańskich. Hassan Ali Jamsheer jest historykiem i politologiem, profesorem Uniwersytetu Łódzkiego, w którym kieruje Katedrą Studiów Bliskowschodnich, oraz członkiem Komitetu Nauk Orientalistycznych PAN. Opublikował liczne prace z zakresu współczesnej historii Bliskiego Wschodu i arabsko-muzułmańskiej myśli społeczno-politycznej, m.in. ostatnio: Współczesna historia Iraku, Reforma władzy i społeczeństwa w arabsko-muzułmańskiej myśli politycznej wieków XIX i XX.

Homo mysticus hinduizmu i islamu

Piotr Kłodkowski

Doświadczenie mistyczne uznawane jest w wielu religiach za jeden z najdoskonalszych dowodów istnienia Absolutu. Jednak bezpośredni kontakt z tym, co nie uwarunkowane, dany jest jedynie nielicznym, spośród których bardzo mała część gotowa była przekazać relację o swoim doświadczeniu. Homo mysticus hinduizmu i islamu jest przedstawieniem zjawiska mistyki w dwóch religiach światowych. Na podstawie utworów poetyckich, dzieł filozoficznych, a także zapisu wizji mistycznych autor szkicuje portrety mistyków wywodzących się z kultury hinduizmu i islamu. Ostatni rozdział jest próbą skonstruowania "mapy mistycznej", na której znajdują się drogi wiodące adepta ku Absolutowi.

Idea ewolucji w teologii katolickiej

Ks. Dr Franciszek Gabryl

Hegel, Günther, jak i moderniści zapominają o różnicy zasadniczej między religią przyrodzoną a objawioną przez Boga. Religia przyrodzona jest zbiorem prawd i obowiązków, do których odkrycia dojść może człowiek wyłącznie o własnej sile rozumu, zastanawiającego się nad stosunkiem człowieka do Boga. Zbiór tych prawd i obowiązków stanowi przedmiot nauki, zwanej teologią przyrodzoną, która znów jest częścią pewną filozofii. Jeżeli tedy Hegel i Günther utrzymują, że filozofia i teologia mają ten sam przedmiot, może to być prawdą tylko odnośnie do poznania religijnego czysto rozumowego, aczkolwiek i w tym razie nie pokrywa się teologia z filozofią, której przedmiotem badania jest nie tylko Bóg, ale świat i człowiek; żadną zaś miarą nie może to być prawdą w odniesieniu do religii objawionej, która może oprócz prawd, przystępnych rozumowi ludzkiemu, zawierać także prawdy, przechodzące zdolność pojmowania rozumu ludzkiego. Tak się właśnie ma rzecz z religią chrześcijańską.

Intelektualny świat C.S. Lewisa

Alister E. McGrath

Tematem tej niezwykłej książki są fundamentalne prawdy wiary chrześcijańskiej ukazane w kontekście duchowej biografii jednego z najpopularniejszych pisarzy i intelektualistów XX w.: C.S. Lewisa. Proces przemiany autora „Opowieści z Narnii” z pozycji ateisty w głęboko wierzącego chrześcijanina Alister E. McGrath opisał bardzo szczegółowo, dokumentując go źródłowo poprzez powołanie się na liczne listy i publikacje Lewisa. Autor wyszedł od analizy jego myśli i jej źródeł, aby w ośmiu esejach składających się na książkę poruszyć m.in. problem sensu świata i ludzkiego bytu, zbadać znaczenie „mitu” we współczesnej kulturze i religii, a także rozważyć,  czy Lewis zasługuje na miano profesjonalnego teologa, oraz wyjaśnić jego słynny „argument z pragnień” przemawiający za faktem istnienia Boga i Jego relacji z człowiekiem. Ta praca dowodzi, że przystępne w formie i głębokie pod względem treści myśli Lewisa nic nie straciły ze swej intelektualnej świeżości, pomimo upływu kilkudziesięciu lat od ich powstania, i do dzisiaj stanowią natchnienie dla wielu do refleksji nad wielkimi pytaniami o sens życia, wiarę i Boga.   Alister E. McGrath w książce „Intelektualny świat C.S. Lewisa” przychylnym okiem spogląda na osiem różnych obszarów zainteresowań Lewisa, od analiz jego autobiografii do odpowiedzi na pytanie, czy Lewis był teologiem. Zaprezentowane eseje zostały napisane w przystępny sposób, co niewątpliwie nawiązuje do apologetycznej twórczości Lewisa, która była znana i ceniona nie tylko przez osoby z kręgów akademickich.    dr hab. Sławomir Leciejewski, profesor Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu    Te eseje, wnikliwe i skłaniające do namysłu, pozwalają uchwycić intelektualny świat C.S. Lewisa na tle szerszego kontekstu.  McGrath jest szczegółowo zaznajomiony z twórczością Lewisa i przychylnym, ale również krytycznym okiem spogląda na zagadnienia związane z jego pracami, które do tej pory skupiły na sobie zaskakująco mało uwagi. Pokazuje związki Lewisa z różnymi nurtami i szkołami, dzięki czemu jesteśmy w stanie lepiej go zrozumieć. Postać, jaka się tu wyłania, jest bardziej interesująca i ważna pod względem teologicznym od tej, jaką możemy spotkać we wszystkich wcześniejszych opracowaniach tego typu.   Michael Ward, Uniwersytet Oksfordzki     Na tle mnóstwa opublikowanych ostatnio prac na temat C.S. Lewisa niniejszy tom wyróżnia się jako kluczowy. Powinien się z nim zaznajomić każdy: czy to zawodowy badacz, czy osoba zaliczająca się do szerokiego grona odbiorców. Autor dzieli z Lewisem to samo uczucie wobec »wielkiej tradycji« literatury i teologii zachodniej i objawia podobny do Lewisa talent w korzystaniu z niej, przez co po raz pierwszy Lewis został poprawnie uchwycony we właściwym dla niego kontekście. […] Mamy tu do czynienia ze zbiorem błyskotliwych esejów, rozświetlających sprawę źródeł myśli Lewisa, ułatwiających nam uchwycenie »pełnego obrazu« w którym łączą się mit, metafora, pamięć, realizm, religijne pragnienie, umysłowość anglikańska oraz dynamika świata akademickiego. Podejmując te tematy, to wyjątkowe studium łączy ze sobą rozum i wyobraźnię w sposób, w jaki robił to sam Lewis. Tak samo jak prace Lewisa, także to opracowanie cechują zarówno wysoki poziom erudycji, jak i przystępność dla szerokiego grona odbiorców.   Paul Fiddes, Profesor Teologii Systematycznej na Uniwersytecie Oksfordzkim    To ważne, nowe studium nad Lewisem prezentuje go na tle intelektualnego świata czasów jemu współczesnych, a przez to pomaga w pełnym uchwyceniu szczególnej wartości jego dorobku jako uczonego, człowieka sztuki i apologety. W serii esejów, opartych na wnikliwych badaniach oraz napisanych w typowy dla Alistera E. McGratha przystępny sposób, pokazuje on, na ile Lewis był wytworem swoich czasów oraz dlaczego wciąż jest dla nas tak samo ważny. W niniejszej książce mamy do czynienia z wnikliwym studium na temat jednego z najważniejszych głosów chrześcijaństwa XX wieku.   Trevor Hart, Uniwersytet St Andrews    Alister E. McGrath  Urodzony w Belfaście brytyjski profesor nauk ścisłych i teologii, wykładowca na wielu prestiżowych uczelniach, jak King’s College, oraz autor kilkudziesięciu publikacji i artykułów  naukowych. Z czasem przeniósł swoje zainteresowania badawcze z nauk ścisłych w kierunku teologii chrześcijańskiej, na temat której napisał wiele popularnych podręczników akademickich. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje autorytatywna biografia autora „Opowieści z Narnii – C.S. Lewis: A Life”. Alister E. McGrath, podobnie jak bohater jego książki, ma za sobą doświadczenie ateizmu. Prawdopodobnie z tego powodu jest szczególnie zainteresowany badaniami zależności między wiarą a nauką oraz dyskursem z głównymi argumentami ateistycznymi. Obecnie jest zatrudniony na stanowisku profesora badań nad nauką i religią na Uniwersytecie Oksfordzkim.   C. S. Lewis. Rozum i Wiara  „Wierzę w chrześcijaństwo tak samo jak we wschodzące słońce - nie tylko dlatego, że je widzę, ale także dlatego, iż dzięki niemu widzę wszystko inne.” (C.S. Lewis)  Seria wydawnicza „C. S. Lewis. Rozum i Wiara” to zbiór publikacji dotyczących twórczości i życia Clive’a Staplesa Lewisa, uznawanego za największego współczesnego chrześcijańskiego apologetę. Prezentuje intelektualne walory teizmu oraz argumentację na rzecz tezy o racjonalności przekonań teistycznych, a w szczególności chrześcijaństwa. Choć Lewis zmarł w roku 1963, jego twórczość jest wciąż aktualna. Do jego argumentów i analiz dotyczących moralności oraz społeczeństwa wciąż odwołują się zawodowi filozofowie i teologowie, a także liczni przedstawiciele obu stron filozoficzno-teologicznego sporu ateizmu z teizmem.   Na język polski zostało już przełożone wiele prac C.S. Lewisa, które cieszą się niesłabnącą popularnością. Wciąż jednak brakuje opracowań biograficznych i krytycznych oraz pogłębionych analiz jego poglądów. Seria „C. S. Lewis. Rozum i Wiara” ma wypełnić tę lukę. Publikowane w niej teksty odznaczają się naukową wnikliwością, a jednocześnie są przystępne dla szerokiego grona czytelników, tak jak twórczość samego C.S. Lewisa, który przekonywał, że dzięki chrześcijaństwu wszystko inne nabiera sensu. 

Islam i mit konfrontacji. Religia i polityka na Bliskim Wschodzie

Fred Halliday

Książka Freda Halliday’a, profesora stosunków międzynarodowych w London School of Economics, dotyczy narastającej ostatnio fali wrogości wobec islamu i jego wyznawców. Autor sprzeciwia się retoryce "nieuchronnej wrogości" i "zderzenia cywilizacji", a jednocześnie przedstawia zbieżność tendencji konfrontacyjnych zarówno po stronie grup wrogich muzułmanom, jak fundamentalistów islamskich. Osią książki jest dekonstrukcja monolitycznego "islamu" jako czynnika determinującego życie społeczne i polityczne muzułmanów.

Islam w Europie. Bogactwo różnorodności czy źródło konfliktów?

Praca zbiorowa

Wydarzenia 11 września 2001 roku w Stanach Zjednoczonych, zamachy we Francji, Madrycie, Londynie i dramatyczne wydarzenia wojen domowych związane z rozpadem Jugosławii wstrząsnęły światową opinią publiczną. Te godne potępienia zdarzenia, a także wypowiedzi niektórych polityków utożsamiające islam z terroryzmem umacniały niekorzystny obraz muzułmanów. W tej sytuacji pojawiła się potrzeba naukowej dyskusji, opartej na głębokiej analizie i badaniach, która dałaby odpowiedź na pytanie, czy islam zagraża Europie, czy raczej ją wzbogaca. Zakład Islamu Europejskiego Wydziału Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego w listopadzie 2010 roku zorganizował ogólnopolską konferencję naukową zatytułowaną Muzułmanie w Europie. Bogactwo różnorodności czy źródło konfliktów ?. W konferencji wzięli udział naukowcy z różnych dziedzin: orientalistyki, historii, socjologii, antropologii, stosunków międzynarodowych i literaturoznawstwa. Ich referaty, zebrane w niniejszej książce, opisują zróżnicowaną pod względem kulturowym, społecznym, politycznym i artystycznym europejską mniejszość muzułmańską, której obecność wpływa na kształt społeczeństw starego kontynentu. Zakład Islamu Europejskiego na Wydziale Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego od 1994 roku zajmuje się badaniem mniejszości muzułmańskich w Europie. Badania dotyczą przede wszystkim historii obecności muzułmańskiej w Europie, zagadnień integracji, rozwój ruchów społecznych, politycznych i kulturalnych europejskich muzułmanów oraz organizacji życia religijnego tej grupy. Książka ukazała się pod honorowym patronatem Polskiego Komitetu do spraw UNESCO, Wydziału Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego oraz Fundacji Uniwersytetu Warszawskiego.