Synergistic Application of Metaphorical and Humorous Elements in Polish and English Advertising Discourse

Anna Stwora

Seria: Interdisciplinary Humour Research (2), ISSN 2719-8235   Celem monografii jest analiza metafory i humoru współwystępujących w multimodalnej reklamie prasowej – w języku polskim i angielskim. Punktem wyjścia refleksji jest zwrócenie uwagi na podobieństwa konceptualne w sposobach konstruowania i rozumienia zarówno humoru jak i metafory, które autorka wiąże z teorią integracji pojęciowej. Analiza zebranego materiału reklamowego pozwala przyjrzeć się synergicznemu działaniu obu zjawisk. Co więcej, badaniu poddane zostają odczucia respondentów dotyczące atrakcyjności wybranych reklam oraz stopnia ich zabawności. Uzyskane rezultaty pomagają odpowiedzieć na pytanie, jak uczestnicy badania rozumieją mechanizmy humoru i metafory w reklamie, co pozwala na zidentyfikowanie podobieństw i różnic między przykładami z każdej grupy językowej.

Szkice z metodologii językoznawstwa i filozofii języka

Piotr Stalmaszczyk

Niniejsze szkice podejmują problematykę splotu językoznawstwa i filozofii języka, ze szczególnym zwróceniem uwagi na dokonania generatywizmu w językoznawstwie (w duchu Noama Chomsky'ego i Raya Jackendoffa) oraz analitycznej filozofii języka (nawiązującej do tradycji sięgającej Gottloba Fregego, Ludwiga Wittgensteina i Bertranda Russella). Pierwszy rozdział przywołuje trylemat Gorgiasza i wskazuje na jego konsekwencje dla typologii nauk oraz dla zrozumienia uniwersalności języka. Po omówieniu zagadnienia postępu w filozofii, w drugim rozdziale przedstawione zostaje pojęcie paradygmatu i jego użyteczność w naukach humanistycznych i społecznych, a przede wszystkim w językoznawstwie. Paradygmat jest tu postrzegany jako sposób porządkowania i opisywania świata. Kolejne rozdziały poświęcone są paradygmatom językoznawstwa generatywnego (zwłaszcza przejściu od paradygmatu formalnego do mentalistycznego), podstawowym pojęciom z zakresu filozofii języka i językoznawstwa, a także rozwojowi współczesnej pragmatyki. Dalsze rozdziały proponują rozszerzenie semantyki pojęciowej o element pragmatyczny, a także elementarną semantykę kategorialną dla predykacji. Pracę zamykają uwagi na temat rozszerzenia pola badań w kognitywno-analitycznej tradycji filozofii nowożytnej. Jednym z celów książki jest historiograficzny i porządkujący przegląd wybranych idei i teorii, co pociąga za sobą obfitość cytatów i omówień literatury źródłowej, a także obszerna końcowa bibliografia (ze szczególnym uwzględnieniem istotnych, a nierzadko wymagających przypomnienia, pozycji w języku polskim). Tak obszerna bibliografia pozwala również na umieszczenie prowadzonych rozważań w odpowiednim kontekście historycznym i metodologicznym.

Szkice ze stylistyki lingwistycznej. Очерки по лингвостилистике

Jarosław Wierzbiński

Opracowanie Jarosława Wierzbińskiego dobrze wpisuje się w nurt współczesnych badań nad tekstem literackim z uwzględnieniem jego trzech wymiarów: strukturalnego, spójnościowego i pragmatycznego. Autor podzielił monografię, muszę to podkreślić, w sposób oryginalny na dwie części. Pierwsza napisana jest po polsku, druga – po rosyjsku. Język wywodu jako kryterium podziału mnie przekonuje. Stwarza ono możliwość zapoznania się z opisem podobnych zagadnień w dwu językach. Już sama taka konfrontacja w obrębie jednego opracowania jest poznawczo cenna dla rusycystów, bo przecież do nich monografia jest głównie adresowana. Tak więc polski czytelnik o języku Zoszczenki i Czechowa przeczyta po polsku, natomiast o okazjonalizmach Majakowskiego - po rosyjsku. Z recenzji prof. UŚ dra hab. Andrzeja Charciarka

Świat awifauny V w polskich i czeskich przekładach Pisma Świętego. Żuraw i struś

Lubomír Hampl

Autor najpierw charakteryzuje ptaki, których określenia w Biblii zamierza poddać badaniu. Podaje dane z zakresu ornitologii, symbolikę, wartościowanie omawianych ptaków, a potem przytacza wspominające je fragmenty Biblii w najważniejszych polskich i czeskich przekładach, które pokazują rozwój języków literackich i religijnych od pierwszych do najnowszych tłumaczeń. Cennym uzupełnieniem pracy są tabele – wykazy nazw żurawia i strusia wraz z ich ilościowym obliczeniem nazw terminologii Gruidae i Struthionidae. Autor pracuje zgodnie z wymaganiami metodologii naukowej, łączy osiągnięcia wielu dyscyplin przyrodniczych i humanistycznych, pokazuje wyniki pracy tłumaczy działających w ciągu wielu wieków. Wykorzystał obszerną literaturę w kilku językach z zakresu językoznawstwa, nauk biblijnych i ornitologii, zestawioną w bibliografii. Rozprawa ta świadczy o wysokim poziomie naukowym interdyscyplinarnej wiedzy z zakresu językoznawstwa, filologii polskiej i czeskiej oraz przekładów biblijnych w obu językach.

Świat awifauny VI w polskich i czeskich przekładach Pisma Świętego: wróbel

Lubomír Hampl

Celem monografii jest zwrócenie uwagi na aspekty translatologiczne dotyczące czeskiej i polskiej terminologii w przekładach biblijnych, przede wszystkim z zakresu kategorii pojęciowej ptactwa (wróbla). Opisane zostaną dwie istotne kwestie translatologiczne, polegające na tym: "czy", a przede wszystkim "jak" tłumacz zmienia, modyfikuje, adaptuje lub wzbogaca język przekładu. Konfrontatywno-porównawcza analiza, koncentrująca się w przeważającej części wokół ornitofauny, pozwoli ustalić, w jaki sposób tłumacz lub zespół tłumaczy tekstów Pisma Świętego różnorodnie stosują szeroką gamę awifaunistycznej terminologii w badanych przez autora 24 wersetach biblijnych, zarówno w Starym, jak i Nowym Testamencie.

Świat w dziecięcych słowach

Halina Zgółkowa

Językoznawcza opowieść o współczesnych kilkulatkach postrzeganych w wymiarze używanego przez nich słownictwa. Książka została przygotowana na podstawie bardzo dużego korpusu tekstów ukazuje dwa i pół miliona słów użytych przez dzieci w różnych sytuacjach komunikacyjnych: w monologach, opowiadaniach, rozmowach między sobą podczas zabawy czy rozmowach z dorosłymi. Książka zawiera słowniczek słów znanych dzieciom na tyle, że posługują się nimi w czynnej, mówionej odmianie swojej polszczyzny. Publikacja nawiązuje do książki pod tym samym tytułem, która ukazała się ponad trzydzieści lat temu, i stanowi znakomity materiał porównawczy.

The Meaning of Constructions. The Cognitive Denial of the Lexicon-Syntax Division

Konrad Szcześniak

Książka dotyczy tradycyjnego podziału na leksykon i składnię zastąpionego w ostatnich dekadach modelem kontinuum (Lexicon-syntax continuum), w którym nie ma ostrej granicy między komponentami. Opracowanie rewiduje przesłanki (takie jak rozmycie granic między leksykonem i składnią), którymi kierują się obecnie językoznawcy odrzucający podział na leksykon i składnię. Celem opracowania jest wykazanie, że chociaż podział jest nieostry, jest nadal prawdziwy i ma konsekwencje dla elementów języka znajdujących się po obu jego stronach. Jedną z tych konsekwencji jest zróżnicowanie potencjału semantycznego form składniowych w porównaniu do form leksykalnych. Książka adresowana jest do językoznawców pracujących nad konstrukcjami gramatycznymi w ramach językoznawstwa kognitywnego, a w szczególności modelu gramatyki konstrukcji.

The Puzzle of (Un)Countability in English. A Study in Cognitive Grammar

Grzegorz Drożdż

Monografia poświęcona jest policzalności i niepoliczalności rzeczownika w języku angielskim. Książkę rozpoczyna przegląd literatury poświęconej temu zagadnieniu począwszy od pierwszych gramatyk, w których podjęto analizę tego tematu, poprzez najważniejsze osiągnięcia różnych podejść: logicznego, morfologicznego, syntaktycznego, semantycznego oraz pragmatycznego. Przegląd kończy ujęcie tego zagadnienia z punktu widzenia Gramatyki Kognitywnej, która jednocześnie stanowi bazę teoretyczną przeprowadzonej w drugiej części monografii analizy. Opierając się na autentycznym materiale językowym, autor podejmuje się weryfikacji jednego z twierdzeń Gramatyki Kognitywnej, iż prawdopodobnie każdy rzeczownik może wystąpić zarówno w formie policzalnej, jak i niepoliczalnej. Ponadto, autor wskazuje szereg prawidłowości, według których następuje zmiana omawianych własności gramatycznych rzeczownika, a które nierozerwalnie związane są z ekstensją znaczenia.

Theoretical frameworks in the study of press advertisements: Polish, English and Chinese perspective

Adam Wojtaszek

Książka stanowi próbę poszerzenia metodologii badań nad reklamami prasowymi poprzez wypracowanie nowych modeli analizy tego szczególnego typu obrazowo-tekstowego artefaktu oraz wykazanie ich zasadności i przydatności w oparciu o obszerny korpus przykładów zaczerpnięty z prasy polskiej, brytyjskiej i chińskiej. Praca podzielona jest na trzy rozdziały, z których pierwszy stanowi wprowadzenie teoretyczne oraz przegląd badań nad dyskursem reklamowym, natomiast dwa następne najpierw omawiają i poszerzają wybrane modele teoretyczne (Politeness Theory - Brown & Levinson (1987), Graded Salience Hypothesis - Giora (2003), Dynamic Model of Meaning - Kecskes (2008)), a w dalszej części demonstrują ich wykorzystanie w badaniach  o charakterze analitycznym oraz empirycznym. Książka jest bogato ilustrowana, zawiera także obszerną bibliografię literatury poświęconej dyskursowi reklamowemu oraz indeks.   The book is an attemtp at extending the scope of methodological insights into the discourse of press advertisements by means of elaborating new models of analysis of this peculiar type of pictorial-textual artefact. The applicability and feasibility of these new models are tested against a rich corpus of press advertisements extracted from Polish, British and Chinese newspapers and magazines. The book is divided into three chapters: the first one constitutes a theoretical introduction, containing an overview of studies on the discourse of advertising, whereas the remaining two first introduce seleced theoretical models (Politeness Theory - Brown & Levinson (1987), Graded Salience Hypothesis - Giora (2003), Dynamic Model of Meaning - Kecskes (2008)) and later demonstrate their analytical potential in the investigation of press advertisements. The book is richly illustrated and contains extensive bibliography of advertising discourse literature, followed by an index.

"Theory and Practice of Second Language Acquisition" 2017. Vol. 3 (2)

red. Danuta Gabryś-Barker, red. Adam Wojtaszek

Theory and Practice of Second Language Acquisition, Volume 3, Issue 2 to piąty numer nowopowstałego czasopisma (półrocznik) poświęconego pracom teoretycznym oraz badaniom empirycznym zajmującym się przyswajaniem języka drugiego oraz uczeniem się języka obcego. Jest czasopismem o zasięgu międzynarodowym, gromadzi bowiem autorów z wielu środowisk akademickich poza Polską. Tegoroczny drugi numer koncentruje się na wspomaganiu procesu nauki języka obcego u dorosłych, postawach młodych nauczycieli angielskiego wobec zaangażowania rodziców w proces uczenia się języka obcego, zjawisku zanikania języka obcego u nauczycieli, postrzeganiu własnej wymowy obcojęzycznej wśród nauczycieli oraz na korzyściach wynikających z wcześniejszego przyswojenia obcego systemu językowego w kontekście nauki następnego. Nowością są recenzje wydanych niedawno książek: Multilingual Individuals and Multilingual Societies (Kurt Braunmüller, Christoph Gabriel, 2012) oraz Willingness to Communicate in Instructed Second Language Acquisition. Combining a Macro- and Micro-Perspective (Ana Mystkowska-Wiertelak, Mirosław Pawlak, 2017). Tak jak poprzednie, obecny numer kierowany jest zarówno do badaczy procesów przyswajania języków, jak i do praktykujących glottodydaktyków.  

"Theory and Practice of Second Language Acquisition" 2018. Vol. 4 (1)

red. Danuta Gabryś-Barker, Adam Wojtaszek

Tegoroczny pierwszy numer Theory and Practice of Second Language Acquisition 4 (1) 2018 koncentruje się na kwestiach związanych z wpływem szeroko pojętego środowiska uczenia się i przyswajania języka na osiągane rezultaty. Omawiane są badania nad kształtowaniem się przynależności językowo-kulturowej w związkach osób reprezentujących różne językowo-kulturowe systemy, efekt zastosowania imersji językowej jako dodatkowych działań wspomagających przyswajanie języka, wpływ środowiska społecznego na aspiracje studentów anglistyki, wpływ grupy klasowej na rezultaty osiągane przez uczniów gimnazjum oraz kwestie dotyczące przyswajania systemu fonetycznego języka angielskiego przez polskich uczniów jako wypadkowe rodzaju ćwiczeń stosowanych przez nauczyciela oraz jego własnej wymowie w języku obcym. Tak jak poprzednie, obecny numer kierowany jest zarówno do badaczy procesów przyswajania języków, jak i do praktykujących glottodydaktyków.

Tożsamość Słowian zachodnich i południowych w świetle XX-wiecznych dyskusji i polemik. T. 2 Język

red. Maria Cichońska, red. Iliana Genew-Puhalewa

Zagadnienia związane z tożsamością stanowią w dziedzinie nauk humanistycznych – zatem także w obrębie badań slawistycznych – jedno z centralnych pól problemowych. Kwestie narodowych odmian tożsamości należą do najbardziej złożonych i przyciągają uwagę badaczy reprezentujących różne dyscypliny wiedzy. Korzystając ze zróżnicowanych podejść i metodologii, uzyskujemy pełniejszy obraz problematyki tożsamościowej i lepiej rozumiemy jej specyfikę rozwojową, determinowaną uwarunkowaniami historycznymi, społecznymi, podmiotowymi, czyli kulturowymi. Świadomość takiego stanu rzeczy stanowiła inspirację dla kolejnych badań z tej dziedziny – także w aspektach lingwistycznych, czego rezultatem jest niniejsza publikacja. Zaprezentowane zagadnienia podjęli – przy okazji jubileuszu czterdziestolecia Instytutu Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Śląskiego – lingwiści z różnych ośrodków naukowych z Polski i z zagranicy – Bośni, Chorwacji, Czarnogóry, Czech, Macedonii, Słowenii i Ukrainy. Odpowiedzieli oni na zaproszenie placówki legitymującej się kilkudziesięcioletnią tradycją naukową, świadomi wagi proponowanej problematyki, ujawniającej ciągle nowe aspekty i wartości realizowane i kreowane w języku podlegającym nieustannym przeobrażeniom. (fragment Przedmowy)

Tradycyjny bułgarski obrzęd weselny. Studium etnolingwistyczne

Joanna Mleczko

Praca poświęcona tradycyjnemu bułgarskiemu weselu ujmowanemu w kategoriach rite de passage. Sam obrzęd jest w niej traktowany jako tekst "kultury", tworzony przez elementy należące do różnych języków semiotycznych. Wykorzystując fakt, że czynność podjęta w czasie realizacji obrzędu potencjalnie łączy w sobie elementy jego kodu personalnego (subiekta i /lub obiekt), temporalnego, przestrzennego (usytuowanie w czasie i przestrzeni), przedmiotowego (wykorzystanie rekwizytu obrzędowego), werbalnego i muzycznego (jeśli towarzyszy jej wypowiadanie słów lub muzyka),  przy ekscerpcji materiałów źródłowych nacisk położono na kod akcjonalnym wesela. Analiza etnolingwistyczna wykorzystująca dane etnograficzne i językowe (teksty folkloru, terminologia, frazeologizmy, przysłowia) pozwala  na odkrycie sensów symbolicznych, jakie niosą ze sobą konkretne działania oraz funkcji, które spełniają w planie semantycznym obrzędu.

U źródeł słów

Marcin Maciołek

"Niniejsza praca ma przede wszystkim charakter dydaktyczny i popularyzacyjny, choć w opisie różnych zjawisk językowych nie brak precyzji właściwej dziełom stricte naukowym; akrybia jest wszak znamieniem filologii. Nie stronię też od ujęć zupełnie nowych, gdy idzie o etymologię czy rozwój formalno-znaczeniowy niektórych spośród analizowanych przeze mnie leksemów. Książkę kieruję zarówno do cudzoziemców uczących się języka polskiego, jak i Polaków wrażliwych na piękno mowy ojczystej – studentów filologii polskiej oraz innych kierunków humanistycznych, a także zwykłych amatorów (czyt. ‘miłośników’) polszczyzny. Ponieważ praca adresowana jest do szerokiego kręgu Czytelników, rezygnuję w niej z obudowy warsztatowej przynależnej tekstom ściśle naukowym, zamieszczając na jej końcu jedynie wykaz ważniejszych publikacji (głównie słowników), z których korzystałem przy opracowywaniu poszczególnych haseł." (fragment Wstępu)

Various Dimensions of Contrastive Studies

red. Bożena Cetnarowska, red. Marcin Kuczok, red. Marcin Zabawa

Monografia zbiorowa zatytułowana Various Dimensions of Contrastive Studies zawiera dziewiętnaście artykułów autorstwa badaczy z ośrodków uniwersyteckich w Polsce oraz w innych krajach europejskich. Autorzy analizują głównie dane pochodzące z języka angielskiego oraz polskiego, uwzględniając dodatkowo materiał pochodzący z innych języków germańskich lub słowiańskich, z języków romańskich, celtyckich, ałtajskich i ugrofińskich. Rozdziały tworzące pierwszą część tomu omawiają kwestie teoretyczne dotyczące systemu fonologicznego, morfologicznego lub składniowego porównywanych języków. Rozdziały w części drugiej koncentrują się na zagadnieniach leksykalnych, dotyczących m.in. mechanizmu metafory konceptualnej oraz terminologii specjalistycznej. Część trzecia zawiera rozdziały poświęcone dyskursowi akademickiemu, związkom pomiędzy kulturą a językiem, oraz procesowi przyswajania języka obcego. Monografia ukazuje różnorodność problemów badawczych z dziedziny językoznawstwa kontrastywnego. Stanowi ponadto ilustrację rozmaitości metod badawczych oraz założeń teoretycznych przyjętych przez autorów tekstów. Książka skierowana jest do językoznawców zajmujących się badaniami kontrastywnymi (w różnych ujęciach teoretycznych). Może być także przydatna studentom filologii oraz innym czytelnikom zainteresowanym kontaktem językowym oraz różnorodnością językową.

Wędrówka, podróż, migracja w języku i kulturze

red. Ewa Biłas-Pleszak, Joanna Przyklenk, Artur Rejter, Katarzyna Sujkowska-Sobisz

Nomadyczność współczesnej (i nie tylko!) kultury stanowi trudny do podważenia fakt. Ludzie wędrują przez życie, ale i przemieszczają się w rozmaitych innych formach. Podróże w sensie geograficznym, mentalnym, metaforycznym… wyznaczają kształt naszej egzystencji, nieodmiennie związanej z różnymi formami ruchu. Złożoność tej problematyki, jej wielowątkowość oraz nieoczywistość potwierdzają autorki i autorzy niniejszej monografii, którzy za przedmiot opisu i interpretacji wybrali różne odsłony wędrówki, podróży, migracji. Nierzadko, co warto podkreślić — odsłony  to oryginalne, odkrywcze i niebanalne. Takie podejście do tematu tomu należy uznać z pewnością za jego wartość. Zgromadzone teksty pogrupowano w siedmiu ogniwach tematycznych. Pierwsze (Mapy i granice) obejmuje opracowania podejmujące z różnych perspektyw kwestie mapowania świata, ale też wytyczania granic — pojmowanych tu bardzo różnorodnie. Część druga (Oblicza wędrówki) gromadzi teksty odnoszące się do wędrówki i wędrowania, tak w sensie dosłownym, jak i metaforycznym czy umownym. Ważnym z punktu widzenia problemów współczesności jest zagadnienie (e)migracji, nad którym  także pochyliły się nasze autorki. Tej tematyki dotyczy ogniwo trzecie nazwane (E)migrant i (e)migracja. Tytułowe pojęcia tomu stały się przedmiotem namysłu naukowego jako konceptualizowane w systemie polszczyzny oraz jej realizacjach tekstowych — odzwierciedlają to studia pomieszczone w części czwartej (Konceptualizacja wędrówki, podróży, migracji w języku i tekście). Najobszerniej reprezentowane są opracowania  poświęcone podróży jako tematu podejmowanego w różnych epokach, dyskursach i obszarach komunikacji. Znalazły się one w ogniwie piątym (Pisanie (o) podróży). Przedstawianie innych kultur, lądów i języków, ale także stanów wewnętrznych autorów to zagadnienie ważne i równie często podejmowane w niniejszym tomie, o czym świadczy część szósta zatytułowana Rozmowa nieobecnych — podróż w dialogu. Tom zamyka ogniwo, w którym znalazły się studia poświęcone ważnej z punktu widzenia współczesnej humanistyki wędrówki form generycznych oraz tej odbywającej się w ich obrębie (Wędrówka gatunków, wędrówka w gatunku). Książka adresowana jest do polonistów, slawistów i humanistów w ogóle oraz wszystkich zainteresowanych podróżami, wędrówkami i migracją.