Bezpieczeństwo zdrowotne w nauce i polityce społecznej. Wprowadzenie do dyskusji

Paweł Grzywna

W publikacji podjęto problematykę bezpieczeństwa zdrowotnego analizowanego w nauce o polityce społecznej. Pierwsza część pracy zawiera rozważania natury terminologicznej. Autor dokonuje w niej próby zdefiniowania kategorii bezpieczeństwa między innymi w kontekście wartości i potrzeby społecznej. Przedstawia również analizę bezpieczeństwa z perspektywy podejścia sektorowego, ukazując różnorodność typów bezpieczeństwa i nawiązując do koncepcji human security. Następnie sygnalnie charakteryzuje polityczne konotacje tegoż sektora bezpieczeństwa, które determinują społeczne postrzeganie funkcjonowania systemu ochrony zdrowia. Zasadniczym wątkiem rozważań Autora stały się pojęcia wyznaczające zakres bezpieczeństwa zdrowotnego, do których zaliczył prawo do ochrony zdrowia oraz równość dostępu do świadczeń. Dobór pojęć posłużył następnie do sformułowania zakresu definicyjnego terminu bezpieczeństwa zdrowotnego. W dalszej części publikacji Autor ukazuje sposoby interpretacji pojęcia bezpieczeństwa w nauce o polityce społecznej. Celem rozważań stała się również refleksja nad zasadniczymi kwestiami warunkującymi obszar problemowy bezpieczeństwa zdrowotnego, Autor wyróżnił bowiem podstawowe czynniki, które sprawiają, że bezpieczeństwo zdrowotne znajduje się w polu uwagi polityki społecznej, nakreślił model monitorowania zagrożeń bezpieczeństwa zdrowotnego oraz wskazał rolę kategorii bezpieczeństwa zdrowotnego jako instrumentu poznawczego. Adresatem publikacji jest krąg osób zainteresowanych tematyką bezpieczeństwa zdrowotnego i polityki społecznej, decydentów politycznych, a także instytucji odpowiedzialnych za kształtowanie bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli.

Bliżej ludzi. Społeczno-edukacyjne działania Policji na rzecz bezpieczeństwa

Jadwiga Stawnicka, Iwona Klonowska, Rafał Kochańczyk

W niniejszej książce poruszono problematykę, której hasło przewodnie brzmi „Policja bliżej ludzi”. Na tę kwestię autorzy spoglądają z perspektywy trzech filarów uspołecznienia Policji: przywracania posterunków, współpracy dzielnicowych ze społecznościami lokalnymi oraz z perspektywy oceny funk­cjonowania Krajowej Mapy Zagrożeń Bezpieczeństwa przez jej użytkowników.

Budowanie poczucia bezpieczeństwa w czasach pandemii oraz zagrożenia terroryzmem i wojną

Ewa Jasiuk (red. nauk.), Anna Chochowska (red. nauk.)

Monografia stanowi opracowanie interdyscyplinarne, które odnosi się do problematyki bezpieczeństwa w czasach pandemii oraz zagrożenia terroryzmem i wojną. Jej celem jest podjęcie debaty oraz zaprezentowanie wniosków z przeprowadzonych badań naukowych realizowanych przez przedstawicieli różnych dyscyplin badawczych. Współczesny świat został zdominowany przez nowe typy zagrożeń. Ostatnie wydarzenia pokazały, iż obok siebie istnieją zarówno zagrożenia militarne (np. trwająca wojna w Ukrainie), jak i pozamilitarne (np. pandemia COVID-19). Z tego względu zapewnienie bezpieczeństwa staje się jednym z kluczowych problemów współczesnego świata i wymusza doskonalenie metod, narzędzi i technik pozwalających skutecznie temu przeciwdziałać. Zagadnienie bezpieczeństwa ma aspekt wielowymiarowy, dlatego stanowi przedmiot zainteresowania przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych. Interdyscyplinarne ujęcie istotnych kwestii z zakresu bezpieczeństwa w czasie pandemii oraz zagrożenia terroryzmem i wojną zostało odzwierciedlone w niniejszej publikacji.

Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i pamięć w Irlandii Północnej

Patrick Radden Keefe

W grudniu 1972 roku Jean McConville, wdowa, matka dziesięciorga dzieci, została na ich oczach wywleczona z domu w Belfaście przez zamaskowanych napastników. Wtedy widziano ją po raz ostatni. Wiele lat później okazało się, że IRA skazała ją na śmierć za donosicielstwo. Nigdy nie potwierdzono, czy zarzuty były prawdziwe. McConville i jej rodzina byli ofiarami Kłopotów konfliktu między republikanami a lojalistami, który przez ponad trzydzieści lat zbierał krwawe żniwo w Irlandii Północnej. Patrick Radden Keefe stara się odtworzyć losy zaginionej wdowy, ale przygląda się również tym, którzy przyczynili się do jej zniknięcia członkom IRA, zwłaszcza siostrom Dolours i Marian Price. Próbuje poznać ich historię, zrozumieć, jak kształtowały się i zmieniały ich poglądy. Czy brutalną przemoc, której dopuszczali się bojownicy, usprawiedliwiała trwająca w ich przekonaniu wojna? Jaką rolę w konflikcie odgrywały brytyjskie siły specjalne, których metody były nieraz równie bezwzględne? Jaką cenę zapłacili niewinni ludzie uwikłani w konflikt? Proces pokojowy, rozpoczęty w 1998 roku podpisaniem porozumienia wielkopiątkowego, trwa już ponad dwie dekady, jednak wydarzenia z przeszłości wciąż mają wpływ na Irlandię, a dyskusja o winie i karze za zbrodnie daleka jest od rozstrzygnięcia.

CYWILNE SŁUŻBY SPECJALNE CBA ABW AW

Patryk Dobrzycki

Patryk Dobrzycki - doktor w dziedzinie nauk społecznych, w dyscyplinie nauk o bezpieczeństwie. Zainteresowania badawcze koncentruje wokół organizacji i funkcjonowania służb specjalnych w państwach demokratycznych. Autor artykułów naukowych związanych z powyższą tematyką. Książka Patryka Dobrzyckiego wpisuje się w szerzej prowadzoną debatę o roli, funkcjach i perspektywach polskich służb specjalnych. Autor rzetelnie scharakteryzował obecny stan organizacji tych służb oraz doświadczenia wynikające z licznych zabiegów reformatorskich tego sektora bezpieczeństwa, prowadzone w latach ubiegłych. Na kanwie tych narodowych doświadczeń sformułował koncepcję zmian, co jest niekwestionowanym walorem monografii. Mimo, że układ organizacyjny służb specjalnych wynika z ich specyfiki funkcjonalnego powiązania z władzą polityczną, to warto w debacie publicznej wskazywać dysfunkcje, których źródłem są normy zawarte w ustawach będących podstawą działalności służb specjalnych oraz wskazywać możliwe sposoby doskonalenia prawa. Autor nie stroni od analizy stanu wywiadu i kontrwywiadu opartej nie tylko o normy prawne, ale też inne źródła powszechnie dostępne. Czyni to jednak rozważnie, unikając formułowania wniosków niemających oparcia w podawanych opinii publicznej faktach. Jest to wartościowa książka, którą powinni przeczytać wszyscy zainteresowani problematyką polskich służb specjalnych. Z recenzji dr. hab. Sławomira Zalewskiego, prof. SWPW w Płocku Problematyka służb specjalnych coraz częściej jest przedmiotem badań i opracowań w polskiej literaturze naukowej, co wiązać należy z konsekwencjami rozwoju społeczeństwa informacyjnego i dostępu do informacji, a także z atrakcyjnością tematu, co z kolei wiąże się z tajemnicą ochraniającą działalność tego typu służb, efektywnością ich pracy i realnym wkładem w funkcjonowanie systemu bezpieczeństwa państwa. Większość prac naukowych w tym zakresie plasuje się w obrębie nauk historycznych, dotycząc historii komunistycznych służb specjalnych, lub nauk prawnych i politycznych dotyczących formalnoprawnych podstaw różnych aspektów funkcjonowania tych struktur w systemie organów i instytucji państwa. Znacznie rzadziej spotkać można prace naukowe mające za przedmiot badań służby specjalne traktowane w kategoriach systemowych i mieszczące się w ramach nauk o bezpieczeństwie. Taką cechę posiada niniejsza monografia, stanowiąc konstrukcję logiczną i zamkniętą tematycznie całość. Jej Autor posługuje się językiem komunikatywnym, niepozostawiającym wątpliwości ani co do poddanych analizie faktów, ani stanowiska w przedmiotowej sprawie. Z recenzji dr. hab. Tomasza Aleksandrowicza, prof. WSPol w Szczytnie

Dylematy zarządzania kryzysowego w Rzeczypospolitej Polskiej

Janusz Falecki

W rozdziale pierwszym dokonano analizy terminologicznej podstawowych pojęć z zakresu zarządzania kryzysowego. Ze względu na różnorodne podejście ekspertów i teoretyków do poszczególnych pojęć konieczne było uporządkowanie pojęć i definicji w badanym obszarze. Przedstawiono teoretyczne treści, istotę oraz rozumienie takich pojęć jak bezpieczeństwo, zagrożenie, kryzys, sytuacja kryzysowa, zarządzanie kryzysowe oraz relacje i powiązania pomiędzy nimi. Ponadto przedstawiono kryteria i klasyfikacje bezpieczeństwa, zagrożeń oraz kryzysu. Na podstawie wyodrębnionych kryteriów klasyfikacji zaproponowano podział na grupy zagrożeń w obszarze zarządzania kryzysowego. Natomiast w rozdziale drugim na podstawie przeprowadzonych badań zaprezentowano organizację, funkcjonowanie systemu bezpieczeństwa narodowego i systemu zarządzania kryzysowego. Jednocześnie analizowano miejsce, rolę oraz funkcję zarządzania kryzysowego w bezpieczeństwie narodowym Takie podejście pozwoliło na zdefiniowanie obszarów możliwych do szerszej integracji systemu zarządzania kryzysowego z systemem  kierowania bezpieczeństwem narodowym oraz określenie sposobów tej integracji. W rozdziale trzecim zawarto uogólnione wyniki badań dotyczące analizy ochrony ludności i ochrony infrastruktury krytycznej w systemie zarządzania kryzysowego, problematyki podmiotów wykonawczych w systemie oraz organizacji współdziałania i koordynacji działań w zarządzaniu kryzysowym. Przedstawiono również wybrane założenia oraz proces powstawania i ewolucję systemu zarządzania kryzysowego. Istotnym elementem rozdziału jest wykazanie niedostatków i mankamentów systemu na podstawie wyników przeprowadzonych badań. Wnioski z przedstawionej analizy były podstawą do opracowania koncepcji doskonalenia systemu zarządzania kryzysowego. Rozdział czwarty prezentuje wyniki analizy systemów zarządzania kryzysowego wy­branych państw, co doprowadziło do pewnych wniosków i uogólnień, jakie elementy do­świadczeń tych państw można implementować w ramach doskonalenia krajowego syste­mu. Ponadto w rozdziale zawarto problematykę systemowych rozwiązań dotyczących wy­miany informacji, podejmowania decyzji, procedur oraz instrumentów i mechanizmów zarządzania kryzysowego w NATO i UE, w kontekście doskonalenia integracji krajowego systemu z systemami kryzysowymi tych organizacji. Ostatni rozdział zawiera wyniki badań dotyczące rozwiązania problemu głównego pracy – koncepcji poprawy i doskonalenia systemu zarządzania kryzysowego. Główną myślą sformułowanych systemowych rozwiązań jest doskonalenie zdolności i skutecz­ności działań systemu zarządzania kryzysowego w zapewnieniu reagowania na obecne i przyszłe zagrożenia bezpieczeństwa w celu zapewnienia bezpieczeństwa ludzi, mienia, infrastruktury krytycznej i środowiska. Każdy z rozdziałów jest zwieńczony wnioskami, co ułatwiło opis wyników procesu badawczego na poszczególnych etapach weryfikowania hipotez oraz pomagało w usyste­matyzowaniu rozwiązań problemów badawczych, stanowiących podstawę do sformuło­wania wniosków końcowych.

Działania antyterrorystyczne Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej na polskich obszarach morskich i w portach

Marcin Kośka

Monografia pt.: "Działania antyterrorystyczne Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej na polskich obszarach morskich i w portach" została oparta na bogatej bazie źródłowej. Konfrontacja poglądów, przy posiadanej wiedzy i znajomości obszaru badawczego, umożliwiła Autorowi formułowanie wniosków merytorycznie poprawnych. Zauważalna jest dbałość o weryfikację danych pochodzących z różnych źródeł, poprawnie została przedstawiona krytyczna analiza literatury, co świadczy o doświadczeniu i wiedzy Autora w tym zakresie. W kontekście całości monografii można stwierdzić, że poszczególne rozdziały wprowadzają nowe treści systematyzujące ogólną teorię problemu. Przedstawiają nie tylko aktualne poglądy dotyczące badanego obszaru, ale także prawne uwarunkowania oraz zasady współpracy z podmiotami działającymi w obszarze bezpieczeństwa publicznego. Interesujące są refleksje Autora dotyczące rozwiązań praktycznych prezentowane w formie wyników badań lub efektów poznawczych uzyskanych z analizy literatury przedmiotu Szczególną wartość stanowi wskazanie zasad praktycznego postępowania. Rzetelna i interesująca analiza wyników badań podnosi walory poznawcze przeprowadzonych badań i nadaje im wymiar praktyczny. Należy podkreślić, że dokonana analiza, wsparta bardzo czytelnymi rysunkami oraz schematami, stanowi dobrą podstawę do prowadzonych rozważań. Na podstawie analizy prezentowanych rozwiązań w poszczególnych rozdziałach można przypuszczać, że materiał będzie odgrywał istotną rolę w procesie opracowywania nowych rozwiązań organizacyjnych. Dla decydentów z zakresu zarządzania siłami zbrojnymi może stanowić inspirację do szerszej dyskusji i polemiki. Nie należy także wykluczać wykorzystania monografii w procesie kształcenia akademickiego (szczególnie na studiach podyplomowych) w celu poznania struktury i uwarunkowań złożoności całego procesu pozyskiwania i przetwarzania wiedzy w organizacji. Autorowi należą się słowa uznania za podjęty wysiłek poznawczy oraz zdolność adaptacji wielu rozwiązań organizacyjnych i przedstawienie ich w postaci interesującej monografii. dr hab. Piotr PŁONKA

Geografia myślenia. Dlaczego ludzie Wschodu i Zachodu myślą inaczej

Richard E. Nisbett

"Geografia myślenia" to książka, w której w niezwykle interesujący sposób przeanalizowane są tajniki ludzkiego myślenia, a dokładniej - różnice w sposobie pojmowania świata i myślenia o drugim człowieku uwarunkowane kulturowo. Okazuje się, że miejsce, w którym mieszkamy, wychowujemy się, wywiera olbrzymi wpływ na to, jak myślimy i kim dzięki temu jesteśmy. W dobie nieustających konfliktów, spowodowanych często właśnie nieporozumieniami na tle kulturowym, książka ta może stanowić rodzaj przewodnika, klucza do zrozumienia zagadki człowieka w świecie pełnym różnorodności - pięknej, lecz zarazem niebezpiecznej. Coraz mocniejsza sieć wzajemnych powiązań politycznych i gospodarczych nie musi rodzić konfliktów nie do rozwiązania - przekonuje nas prof. Nisbett. Wystarczy tylko uświadomić sobie różnice w sposobie myślenia wynikające z przynależności do odmiennych kręgów kulturowych, a wielu nieporozumień można będzie uniknąć. Niesamowity przewodnik dla tych, którzy na co dzień, w pracy, mają kontakty z ludźmi innych kultur - znajdziemy tu podpowiedź, jak radzić sobie w sytuacjach biznesowych i na jakim tle mogą pojawić się problemy.  Wyjątki z recenzji: Oto kolejna ważna książka Richarda E. Nisbetta. Autor niezbicie wykazuje, że eksperymenty laboratoryjne ograniczające się do amerykańskich studentów, czy nawet do mieszkańców półkuli zachodniej, nie pomogą nam zrozumieć, jak myśli ogół ludzi. Ta książka dowodzi, że wyjaśnianie sposobu myślenia właściwego dla kultur Wschodu nie może być uznawane za ciekawostkę, ale za konieczność - jeżeli rzeczywiście chcemy rozwiązać problemy współczesnego świata. Ignorując naukę płynącą z tej książki, narażamy się na niebezpieczeństwo.  - Robert J. Sternberg  Kulturowe różnice poznawcze przedstawione w tej przełomowej książce są znacznie głębsze i mają znacznie szerszy zasięg, niż komukolwiek się to mogło wydawać jeszcze dziesięć lat temu. Wyniki badań zaskakują zwolenników poglądów o uniwersalnym charakterze ludzkiego myślenia, imponują badaczom kultury i prowokują do myślenia wszystkich zainteresowanych ludzkim poznaniem. - Shinobu Kitayama