Vom konservativen Schriftsteller zum Inneren Emigranten. Ernst Wiechert - Eine Fallstudie

Marcin Gołaszewski

Der aus Ostpreußen stammende Schriftsteller und Dichter Ernst Wiechert hat zwischen 1920 und 1968 das literarische und kulturelle Leben in Deutschland und in den Nachbarländern mitbestimmt. Die vorliegende Monographie hat zum Ziel, das Gesamtschaffen Ernst Wiecherts zu analysieren und aufgrund dieser Analyse den literarischen Werdegang eines deutschen Schriftstellers zu schildern, vom Anhänger der Konservativen Revolution bis zu seinem Protest und Widerstand gegen den Nationalsozialismus. Der Kernpunkt der Arbeit ist also nicht der biographische Blick auf die Persönlichkeit Wiecherts, obwohl diese natürlich eine wichtige Rolle bei der Auslegung seiner Werke spielt und der Bezug darauf unvermeidlich ist, sondern die Analyse seiner Werke hinsichtlich ihres Widerstandspotentials und der Widerspiegelung der Entwicklung der Persönlichkeit und der Schöpferkraft Wiecherts selbst. Es soll gezeigt werden, wie einer der meistgelesenen deutschsprachigen Schriftsteller mit der nationalsozialistischen Diktatur umging und wodurch seine Entwicklung als Dichter und Entfaltung als Mensch bedingt war. Der Verfasser der Studie geht von der These aus, dass Ernst Wiechert in der bisherigen literaturwissenschaftlichen Forschung - vorwiegend eindimensional - als christlicher Autor und Repräsentant einer christlichen Orientierung innerhalb des Widerstands gegen den Nationalsozialismus im Dritten Reich wahrgenommen wurde. Diese Wahrnehmung ist und war insofern problematisch, als sie in einem nur geringen Maße die Dynamik der schriftstellerischen und publizistischen Tätigkeit Wiecherts berücksichtigt, die ein Effekt der eigenen Erfahrungen des Autors wie auch der kollektiven Einsichten seiner Generation war. In der Problematisierung dieses dynamischen Aspektes steckt der innovative Charakterdes Forschungsvorhabens. Eine weitere Frage, der in der Studie nachgegangen wird, ist das Phänomen einer relativ schnellen „Peripherisierung“ des Werks Ernst Wiecherts im Deutschland der Nachkriegszeit und seine möglichen Ursachen. Ausschnitt aus der Rezension von Herrn Prof. Dr. Czesław Karolak

Wielcy minores. Miniatury teatralne francuskojęzycznej Kanady w okresie belle époque

Sebastian Zacharow

Antologia przekładów ośmiu miniatur teatralnych francuskojęzycznej Kanady w dobie belle epoque ukazuje przemiany gatunkowe w ówczesnej dramaturgii. W historii Kanady okres ten charakteryzuje się dynamicznym rozwojem nie tylko gospodarczym i społecznym, lecz także kulturalnym. Z wybranych miniatur wyłania się obraz teatru niesłychanie różnorodnego, definiującego w pewien sposób na nowo swoją tożsamość na fali przemian społecznych i kulturowych "pięknej epoki" oraz poszukującego nowych rozwiązań dotyczących konwencjonalnej dramaturgii. Ich autorzy zaliczają się do teatralnych minores, jednak ich wkład w kulturę teatralną pozostaje wybitny. Przedstawione sztuki nigdy wcześniej nie ukazały się w języku polskim. Prezentują one kulturę teatralną pozostającą pod wpływem tradycji anglojęzycznych i francuskojęzycznych oraz odzwierciedlają nową koncepcję dramatu w teatrze frankokanadyjskim w schyłkowej fazie belle epoque oraz przed Wielkim Kryzysem lat trzydziestych XX wieku, kiedy teatr francuskojęzyczny, dzięki dynamicznej obecności, tworzył niepowtarzalną atmosferę teatralną Montrealu.

Wielkie tematy literatury amerykańskiej. T. 8: Przemoc

red. Sonia Caputa, Agnieszka Woźniakowska

Przemoc jest motywem przewodnim kolejnego, ósmego tomu Wielkich tematów literatury amerykańskiej. Historia Stanów Zjednoczonych, jak wiadomo, obfitowała w wydarzenia wiążące się z różnym formami przemocy: począwszy od faktu, że część kolonii stworzyli mieszkańcy, którzy byli prześladowani z powodów religijnych w swojej ojczyźnie, poprzez krzywdy wyrządzone przez kolonistów i ich potomków rdzennym mieszkańcom kontynentu amerykańskiego, przez wojny i konflikty na tle ekonomicznym, politycznym, rasowym czy religijnym, aż po zamachy terrorystyczne. Ofiarami przemocy byli przedstawiciele wszystkich warstw społecznych: prezydenci (Abraham Lincoln, James Garfield, William McKinley i John F. Kennedy stali się przecież ofiarami zamachowców) i liderzy ruchów społecznych (do najbardziej znanych należą niewątpliwie Martin Luther King, Malcolm X czy Medgar Evers), zwykli obywatele, a także, a może zwłaszcza, niewolnicy. Przemoc dotykała całych społeczności, na przykład plemion Indian, ale i jednostek. Przybierała różne formy – te widoczne, objawiające się okaleczeniem fizycznym ofiar, i bardziej subtelne, choć często nie mniej okrutne –jak przemoc psychiczna. [fragment wstępu]

Wielojęzyczność jako wyzwanie społeczne, kulturowe i edukacyjne

Anna Żurek

Książka stanowi owoc wspólnych dyskusji prowadzonych podczas spotkań Zespołu Języka Polskiego poza Granicami Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN w latach 2021 i 2022 z różnymi naukowcami z Polski i zagranicy. Co ważne, ukazuje kierunki współczesnych badań polonistycznych nad wielojęzycznością postrzeganą jako wyzwanie społeczno-kulturowe, językowe i edukacyjne. Wielopłaszczyznowa perspektywa podkreśla interdyscyplinarny charakter omawianego zjawiska oraz jego wewnętrzną złożoność. Kontakty języka polskiego dotyczą różnych kontekstów, w tym badań dwujęzyczności polsko-portugalskiej i portugalsko-polskiej w Brazylii, dwujęzyczności ukraińsko-polskiej w Polsce, dwujęzyczności angielsko-polskiej w Wielkiej Brytanii, wielojęzyczności rumuńsko-ukraińsko-rosyjsko-polskiej oraz wielojęzyczności rodzin polsko-egipskich. Całość zamyka prezentacja działalności Zespołu Języka Polskiego poza Granicami Kraju, a w szczególności cyklu, dzięki któremu powstała prezentowana monografia. Wyniki badań bilingwizmu prowadzone w różnych aspektach, środowiskach, przy zastosowaniu zróżnicowanych metod są przydatne w lingwistyce, glottodydaktyce, logopedii, socjolingwistyce. Jak wynika z zaprezentowanych tekstów wiele zagadnień ma walor perspektywiczny, wymaga dalszych pogłębionych analiz. Tym bardziej że Polska z kraju monolingwalnego staje się krajem wielojęzycznym. z rec. prof. dr hab. Elżbiety Sękowskiej, UW Tom dotyczy aktualnej problematyki, wciąż niewystarczająco opisanej w polskim językoznawstwie, a poszczególne rozdziały powinny zainteresować zarówno językoznawców, jak i przedstawicieli innych dyscyplin. z rec. dr. hab. Michała Głuszkowskiego, prof. UMK Redaktor serii dr hab. Anna Żurek pracuje na Uniwersytecie Wrocławskim jako badaczka i dydaktyczka, kieruje Szkołą Języka Polskiego i Kultury dla Cudzoziemców UWr, jest pomysłodawczynią serii wydawniczej "Glotto-Logo", poświęconej zagadnieniom związanym z nauczaniem języka polskiego jako obcego, drugiego, odziedziczonego, a także z wielojęzycznością i logopedią. Jej zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia z zakresu: teorii akwizycji języka, bilingwizmu, etykiety językowej, dydaktyki i metodyki języka polskiego jako obcego, komunikacji międzykulturowej oraz edukacji dzieci z doświadczeniem migracyjnym (w tym uchodźczym). Szczegółowe informacje o Autorkach i Autorach poszczególnych tekstów znajdują się na końcu książki.

Wielojęzyczność. Krótkie Wprowadzenie 41

John C. Maher

Wizerunek felietonisty i sposoby jego werbalnego komunikowania

Anna Barańska-Szmitko

Jaki efekt wizerunkowy można osiągnąć za pomocą jakich działań werbalnych? Odpowiedź na to kluczowe w prezentowanej książce pytanie sformułowano na podstawie badań, w ramach których ponad pół tysiąca respondentów czytało teksty czterech różniących się w opiniach felietonistów (Krzysztofa Vargi, Piotra Zaremby, Magdaleny Środy, Szymona Hołowni), a następnie określało ich cechy wizerunkowe oraz wypisywało te fragmenty, które stały się podstawą do przypisania wskazanych epitetów. Analiza odpowiedzi pozwoliła zdefiniować cechy wizerunku komunikowanego językowo i utworzyć katalog wykładników tych cech. To pierwszy, a zarazem jedyny taki katalog powstały na bazie empirycznych danych, przydatnych nie tylko do działań badawczych, lecz także do praktycznego projektowania komunikacji wizerunkowej. "Publikacja jest nowatorska ima charakter pionierski. [...] Konstruktywistyczna koncepcja trzech rzeczywistości, która stanowi inspirację dla autorki, wskazuje/potwierdza dwa akty: komunikowanie własnego wizerunku przez autora i kreowanie wizerunku autora przez odbiorcę/interpretatora. Autorka koncentruje się na tym drugim. [...] Monografia może trafić do językoznawców, medioznawców, mediolingwistów, komunikologów, zarówno specjalistów, jak i adeptów tych dziedzin. Powinna dać do myślenia czynnym dziennikarzom, uświadamiając im kreacyjną rolę odbiorcy".

Wokół gotycyzmów: wyobraźnia, groza, okrucieństwo

Redakcja: Grzegorz Gazda, Agnieszka Izdebska, Jarosław Płuciennik

Wampiry w literaturze i filmie... ...CyberDracula - oblicza wampira w grach komputerowych Groza w reklamie... ...Horror jako gra satysfakcji Demony erotyki... ..."Sacrum wykroczenia" Okrucieństwo u Sade'a...   Gotycyzm współcześnie rozumiany jest bardzo szeroko i przeżywa swoisty renesans zainteresowania. Książka ma wypełnić wyraźną lukę we współczesnej refleksji nad tym zagadnieniem w Polsce. Autorów tekstów interesowały raczej gotyckie inspiracje aniżeli wąsko rozumiane konwencje. Artykuły w tym tomie stanowią owoc dyskusji interdyscyplinarnej, w której brali udział literaturoznawcy, filmoznawcy, antropolodzy, filozofowie i historycy sztuki z Polski, Hiszpanii, Kanady, Szwecji i USA. Wszystkie teksty obcojęzyczne zostały przetłumaczone na język polski. Pierwszą grupę artykułów stanowią szkice poruszające zagadnienia ogólne, dotyczące: gotyckiej przestrzeni, kategorii estetycznych z gotycyzmem tradycyjnie związanych takich jak wzniosłość czy groza. Drugą część książki tworzą szkice poświęcone obecności konwencji gotyckiej w mediach audiowizualnych: filmie, reklamie, grach komputerowych. Na plan pierwszy tych tekstów wybija się analiza takich motywów gotyckich, jak reprezentacja zła w wampiryczno – frankensteinowskim wcieleniu. Na trzecią część tomu składają się teksty poświęcone konkretnym zjawiskom historycznoliterackim i konkretnym tekstom. Książkę zamykają szkice omawiające gotyckie wątki w polskiej literaturze dziewiętnastego i dwudziestego wieku, analizujące angielskie i amerykańskie wcielenia powieści grozy w ciągu ostatnich dwustu lat, oraz ukazujące niektóre aspekty twórczości Sade’a. Zakończenie książki stanowi tekst poświęcony reprezentacji okrucieństwa w ikonografii chrześcijańskiego średniowiecza.  

Wolność człowieka i jej granice. Antologia pojęcia w doktrynach polityczno-prawnych. Od Nietzschego do współczesności

Olgierd Górecki

Trzytomowa monografia stanowi kompleksowe opracowanie kategorii wolności, jaką posługiwali się w doktrynach polityczno-prawnych przedstawiciele zachodniego kręgu cywilizacyjnego od czasów starożytnych aż do współczesności. Tom trzeci zawiera analizy myśli politycznej od końca XIX wieku do dziś. Przedstawiono w nim koncepcje Fryderyka Nietzschego, Włodzimierza Lenina i Lwa Trockiego, a także interpretacje różnorodnych aspektów wolności w założeniach hiszpańskiej myśli tradycjonalistycznej (karlistowskiej), niemieckich konserwatystów rewolucyjnych oraz w doktrynie narodowego socjalizmu. W publikacji znajdują się również opracowania dotyczące myśli liberalizmu (Ludwig von Mises, Friedrich August von Hayek, Milton Friedman, Isaiah Berlin, James M. Buchanan, John Rawls i Ronald Dworkin), socjalizmu (historia i idee Praskiej Wiosny, ruch Nowej Lewicy), katolickiej nauki społecznej (Jan Paweł II), libertarianizmu (Robert Nozick), republikanizmu (Quentin Skinner), feminizmu i komunitarianizmu. Ponadto zamieszczono tu przekrojowe studium na temat znaczenia pojęcia wolności we współczesnej demokracji oraz dwa artykuły poświęcone metodologii i typologii kategorii wolności. Przegląd zaprezentowanych stanowisk pozwala dostrzec skalę rozbieżności w postrzeganiu pojęcia wolności nie tylko w różnych epokach, lecz także pomiędzy reprezentantami głównych doktryn politycznych. Bogactwo przywołanych koncepcji wskazuje jednoznacznie na interdyscyplinarną specyfikę badania kategorii wolności. Ukazanie spektrum ich różnorodności przez pryzmat analizy naukowej wydaje się więc niezbędnym fundamentem umożliwiającym kompleksowe i wielopoziomowe zrozumienie idei wolności.

Women's Space and Men's Space

Katarzyna Ostalska

The articles included in this book explore the concept of space with regard to gender discourse. Their authors analyse how women and men address, re-define and shape their physical, topographical as well as cultural and literary space; they study how gender affects women’s and men’s spatial and discursive location and how it influences their (spatial) identities. The contributors to this book are young academics, Ph.D. students and university graduates. Apart of the freshness of the approach, the book’s strength lies in the fact that the gendered dimension of space is discussed here from numerous standpoints, such as geographic, psychological, linguistic, sociological, literary and cultural.

Wprowadzenie do literatury chorwackiej i jej polskiej recepcji. Cz. 1: Wprowadzenie do współczesnej literatury chorwackiej (1970-2010)

Krešimir Bagić, przekł., oprac. i posłowie Leszek Małczak

Pierwsza część nowej serii wydawniczej pt. Wprowadzenie do literatury chorwackiej i jej polskiej recepcji przedstawia najnowsze dzieje współczesnej literatury chorwackiej. Omówiono w niej najistotniejsze zjawiska w literaturze i kulturze chorwackiej w poszczególnych dziesięcioleciach: w latach siedemdziesiątych, osiemdziesiątych, dziewięćdziesiątych i dwutysięcznych. Publikacja jako jedyna na rynku ukazuje najważniejsze tendencje w literaturze z uwzględnieniem szerokiego tła społeczno-politycznego i kulturalnego (odwołania do muzyki, komiksu, fotografii, filmu, wydarzeń politycznych w Chorwacji i na świecie, osiągnięć naukowych, technologicznych nowinek, najważniejszych wydarzeń, które wpłynęły na rzeczywistość nie tylko w tej części Europy). Ujęcie kontekstowe sprawia, że literatura nie jest postrzegana i przedstawiana jako zawieszona w próżni dziedzina ludzkiej aktywności. Dzięki temu czytelnik ma możliwość pełniejszego zrozumienia zachodzących procesów w kulturze. Ta książka to również opowieść o współczesnym świecie oraz literaturze i kulturze - z jednej strony będących wytworem otaczającej nas rzeczywistości, a z drugiej strony ją konstruujących. W analizowanych tekstach kultury chorwackiej z łatwością można rozpoznać problemy, tematy, formy literackie obecne w innych kulturach i literaturach, nie tylko słowiańskich czy europejskich.

Wprowadzenie do literatury chorwackiej i jej polskiej recepcji. Cz. 2: Recepcja literatury chorwackiej w Polsce w latach 1970-2010

Leszek Małczak

Druga część nowej serii wydawniczej pt. Wprowadzenie do literatury chorwackiej i jej polskiej recepcji została poświęcona odbiorowi literatury i kultury chorwackiej w Polsce w latach 1970-2010. Stanowi ona kontynuację będącego pierwszą częścią serii Wprowadzenia do współczesnej literatury chorwackiej (1970-2010), napisanego przez Kresimira Bagicia, a przetłumaczonego przez Leszka Małczaka. Tym razem ogląd twórczości literackiej, jak zdradza tytuł, przedstawiany jest z perspektywy polskiej. To jedyne w swoim rodzaju opracowanie, które ukazuje dwa rządzące się zupełnie innymi zasadami światy literatury tłumaczonej przed i po 1989 roku. Autor rozpatruje problemy recepcji literatury chorwackiej w Polsce w szerokim kontekście przekładów z innych języków z ukazaniem działających w danym czasie mechanizmów w sferze związków międzyliterackich. W recenzji publikacji profesor Krystyna Pieniążek-Marković zauważa między innymi, że książka jest wciągającą opowieścią o polskich realiach kulturowych i ustrojowych, o polityce kulturalnej (lub jej braku). Cały badany okres został podzielony na cztery części, będące kolejnymi dekadami: lata siedemdziesiąte, osiemdziesiąte, dziewięćdziesiąte i dwutysięczne. Książka zawiera bibliografię przekładów, biogramy chorwackich pisarzy oraz informację na temat tłumaczy. Ważny element publikacji stanowi jej szata graficzna, która poprzez aspekt wizualny wzbogaca treść i tworzy pełniejszy obraz recepcji literatury chorwackiej w Polsce.

Współczesne oblicza medialnych rozmów o sporcie

Beata Kacperska

Autorka podejmuje temat aktualny, atrakcyjny dla czytelnika. Monografia ma charakter naukowy, napisana jest z dbałością o precyzyjne użycie terminów i pojęć z zakresu językoznawstwa. Autorka dokonuje przemyślanego wyboru literatury przedmiotu, a praca ukazuje Jej duże oczytanie w publikacjach z zakresu lingwistyki sportu. Do dotychczasowego stanu badań książka wnosi przede wszystkim doprecyzowanie terminu "rozmowa medialna", a także próby wskazania jej specyfiki oraz medialnych form dialogowych. Autorka odwołuje się do metodologii zaproponowanej przez Marię Wojtak, konsekwentnie stosuje kolejne kroki badawcze, w każdym (sub)gatunku analizując aspekt pragmatyczny, strukturalny, stylistyczny i poznawczy. Monografia z pewnością zainteresuje językoznawców i medioznawców, nie tylko badaczy języka sportu. Z pewnością do grona jej odbiorców będą należeli dziennikarze profesjonalni oraz amatorzy, działający w ramach dziennikarstwa społecznego/obywatelskiego. Warta polecenia jest również studentom kierunków humanistycznych i społecznych, głównie dziennikarstwa. Z recenzji dr hab. Marty Wójcickiej, prof. UMCS

Wybrane zagadnienia z frazeologii rosyjskiej wraz ze słownikiem rosyjskich jednostek stałych

Agata Piasecka

Niniejsza publikacja w bezpośredni sposób nawiązuje do problemów poruszonych w Zarysie frazeologii współczesnego języka rosyjskiego (ujęcie funkcjonalno-teoretyczne), który w 2021 roku ukazał się nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego. Niektóre kwestie były we wspomnianym opracowaniu zaledwie zasygnalizowane. Teraz postanowiłam zaprezentować je w sposób bardziej pogłębiony, sięgając po wybrane teorie frazeologiczne. Są to następujące zagadnienia: wąskie i szerokie rozumienie frazeologii, znaczenie frazeologii w nauczaniu języka, relacja między przysłowiem a klasycznym frazeologizmem w różnych teoriach frazeologicznych, synonimy i warianty leksykalne. Praca łączy cechy monografii i podręcznika, a zatem jest dobrą pomocą podczas realizacji wszelkiego typu kursów akademickich o profilu językoznawczym lub kulturologicznym i wraz z Zarysem frazeologii... tworzy kompendium, po które powinien sięgnąć każdy student filologii rosyjskiej. Opracowanie może być pomocne podczas zajęć z gramatyki opisowej języka rosyjskiego. Część teoretyczna została przygotowana w dwóch wariantach językowych i pozwala na zapoznanie się z niełatwymi problemami lingwistycznymi zarówno początkującym studentom-rusycystom, jak i tym, którzy zdecydują się kontynuować studia na poziomie magisterskim. W Zarysie frazeologii... umieściłam kilkadziesiąt ćwiczeń sprawdzających umiejętności wykorzystywania różnych frazeologizmów w codziennych sytuacjach komunikacyjnych. Teraz natomiast, oprócz nie tak już licznego zestawu ćwiczeń, przygotowałam słownik zawierający 1000 popularnych i często używanych stałych związków wyrazowych, po które użytkownicy języka rosyjskiego chętnie sięgają, by dodać swoim wypowiedziom kolorytu i ekspresji.

Wypatrywanie. Filozoficzne aspekty języka, literatury i edukacji

red. Małgorzata Wójcik-Dudek, Ewelina Zygan

Lech Witkowski w monumentalnym dziele Humanistyka stosowana. Wirtuozeria, pasje, inicjacje przyznaje, że wartość edukacji i pedagogiki jest mierzalna, choć ich probierz nie jest najłatwiejszym narzędziem w obsłudze1. Według badacza, fundamentem edukacji powinna być praca nad nadzieją, co oznacza wysiłek otwierania sobie szans na to, co jeszcze nie zaistniało. I choć otwarcie na to, co nieoczekiwane, wcale nie musi być scenariuszem biograficznym człowieka, to już z pewnością pozostaje wyzwaniem dla edukacji oraz nauczyciela. Wsłuchując się w ten imperatyw, przedstawiamy teksty zarówno młodych oraz bardzo młodych badaczy, jak i nauczycieli, którzy podejmują trud wypatrywania szansy na nowe interpretacje, różne punkty widzenia, ożywcze zdziwienie wywołane kanoniczymi, a tym samym, wydawałoby się, że znanymi, tekstami. Autorów tekstów − filozofów, kulturoznawców, literaturoznawców, językoznawców i nauczycieli — z pewnością łączy jedno: postawa „wypatrywania” praktykująca nadzieję na szansę „nowego”. (fragment wstępu)

Wzniosłość i makabra w literackich obrazach śmierci

Michał Kuran

Śmierć jednakowo przeraża i fascynuje literatów oraz twórców kultury. Próbują ją poznać, zbadać, oswoić, opisać, niektórzy może nawet zaprzyjaźnić się. Jedni postrzegają śmierć poprzez doświadczenia, przekazy, objawienie religijne, inni próbują zmierzyć się z nią sami. Rezultatem tych różnorodnych u swej genezy, ale też w swym przebiegu, poszukiwań są dzieła literackie oraz inne wszelkiego rodzaju artefakty. Śmierć, w rzeczywistości nieuchwytna w swej istocie, jawi się w średniowieczu jako szkielet bądź rozkładające się zwłoki. Budząc przerażenie i szacunek zaprasza ludzi różnych stanów do swego tańca – danse macabre – tańca Śmierci. Straszy karą grzeszników, obiecuje rozkosze niebiańskie sprawiedliwym. Jest wpisana w porządek religijny. Pojęcia śmierci wzniosłej lub pełnej makabry nie wyczerpują całej bogatej palety doznań, jakie ze śmiercią kojarzymy. Wzniosłość i makabra stały się jako własne przeciwieństwa punktem wyjścia dla poszukiwań podjętych w obszarze literatury i kultury. W książce znajdujemy studia na temat literackich zmagań ze śmiercią w twórczości m.in.: F. Birkowskiego, F.D. Kniaźnina, J.P. Woronicza, A.A. Jakubowskiego, H. von Kleista, J. Słowackiego, A. Mostowskiej, Ł. Rautenstrauchowej, B. Ostrowskiej, M. Wolskiej, H. Sienkiewicza, L. Rydla, S. Piętaka, A. Świrszczyńskiej, A. Kamieńskiej, J. Kaczmarskiego, E. Ostrowskiej, S. Clarke, S. Kane. Autorzy przyglądają się wzniosłości i makabrze w literackich obrazach śmierci od baroku po współczesność. 

Wzory kultury antycznej. Reguły zachowania starożytnych Greków i Rzymian

red. Julia Doroszewska, Marek Job, Tomasz Sapota

Tytuł niniejszej publikacji świadomie nawiązuje do prac słynnej amerykańskiej antropolożki Ruth Benedict, która do nauk o kulturze wprowadziła pojęcie „wzoru kulturowego”. W badanych przez siebie kulturach wskazywała ona na specyficzne dla ich uczestników reguły myślenia i zachowania oraz wpływ owych reguł na wytwarzanie określonych postaw i reakcji w życiu codziennym i, co za tym idzie, na kształtowanie i sposoby realizacji norm kulturowych charakterystycznych dla danej grupy lub społeczeństwa. Termin „wzór kulturowy” odsyła nas zatem do skomplikowanego uniwersum norm i wartości, które funkcjonują zawsze na dwóch różnych poziomach: deklaratywnym i realizacyjnym. Przyglądanie się normom na pierwszym z wymienionych poziomów ukazuje nam istnienie w świadomości zbiorowej typów idealnych, do których każda jednostka powinna dążyć. Odkrycie natomiast drugiego, realizacyjnego poziomu pozwala zweryfikować, na ile to, co pozostaje w sferze postulatu, jest rzeczywiście realizowane i przestrzegane. (fragment wstępu)