Kłopoty z dorosłością

Zbigniew B. Gaś

Monografia omawia problemy związane z funkcjonowaniem człowieka dorosłego. Jest próbą stawiania pytań o dorosłość, bogactwo pełnionych wówczas przez jednostkę ról i podejmowanych zadań. To także próba szukania odpowiedzi na pytania o to, czym jest dorosłość jako nieunikniony etap naszego życia? Jak się do niej przygotowujemy? Kto i w jaki sposób wspiera dorastanie, a kto i w jaki sposób je blokuje i utrudnia? Jaka jest rola samego dorastającego? Jak wygląda dorosłość w indywidualnym wydaniu każdego z nas? Refleksje te winny stać się również osobistym wyzwaniem dla każdego psychologa; wyzwaniem, które przełożymy na zadania ukierunkowane na wspomaganie młodych ludzi w tym, aby mieli szansę na dojrzałą dorosłość

Uwikłani w relacje korupcyjne: perspektywa młodzieży

Zbigniew Gaś, Iwona Czerniec

Książka jest efektem badań skoncentrowanych na analizie obrazów osób uwikłanych w relację korupcyjną, czyli osób skorumpowanych i osób korumpujących oraz ich współzależności z obrazem siebie i celami rozwojowymi nastolatków. Praca przybliża Czytelnikowi istotę zjawiska korupcji, omawiając definicje, formy i klasyfikacje zachowań korupcyjnych, etyczno-prawne aspekty zachowań korupcyjnych, społeczne aspekty zachowań korupcyjnych oraz psychologiczne aspekty zjawiska korupcji. Aktualna wiedza na ten temat to podstawa właściwego zrozumienia istoty prezentowanych badań oraz możliwości ich praktycznego wykorzystania, zwłaszcza w profilowaniu działań wychowawczych i profilaktycznych. W monografii zaprezentowano specyfikę obrazów siebie oraz obrazów osoby skorumpowanej i osoby korumpującej w ogólnej populacji badanej młodzieży, a także w podgrupach płciowych. Autorzy skoncentrowali się również na identyfikacji wewnątrzgrupowego zróżnicowania obrazów osoby skorumpowanej oraz osoby korumpującej, aby następnie określić ich współzależności z realnym obrazem siebie oraz tendencjami rozwojowymi subgrup młodzieżowych. W końcowej części pracy zostały zasygnalizowane możliwości praktycznego wykorzystania zidentyfikowanych prawidłowości – z jednej strony w kontekście czterech poziomów analiz psychologicznych, a z drugiej w perspektywie trzech obszarów zastosowań w projektowaniu działań profilaktycznych. Możliwości te powinny prowadzić do takiej korekty działań wychowawczych oraz budowania skutecznych programów profilaktycznych, które zwiększą szansę na uczciwe życie.

Wolontariat młodzieżowy jako szansa samoaktualizacji

Grzegorz Kata

Ujęty w tytule książki termin samoaktualizacja odnosi się do osobistego rozwoju wolontariuszy i został zdefiniowany na gruncie psychologii humanistycznej. Samoaktualizacja, przyjmując definicję za Maslowem, oznacza tendencję do pełnej realizacji posiadanego potencjału, a więc: talentów, zdolności, odkrywania swojej tożsamości i stawania się tym, kim się jest. W realizacji tej tendencji istotną rolę odgrywa aktywność własna jednostki. Polega to na przyjmowaniu twórczej i podmiotowej postawy wobec własnego życia i zewnętrznych determinant. W stosunku do młodych ludzi można mówić o wzrastaniu do samorealizacji, czyli nabywaniu takich cech, które umożliwiają bądź ułatwiają realizację pełnego potencjału. Samoaktualizacja jest więc ciągłym procesem osiągania coraz większego poziomu własnej dojrzałości, poziomu kształtowania siebie i osobistego rozwoju. W publikacji omówiony jest związek między poziomem samoaktualizacji a jakością pracy wolontariusza młodzieżowego. Podjęcie badań w tym kierunku uzasadnia nieustające zainteresowanie młodych ludzi omawianą formą działania

Obligacje oddziaływania społecznego - od teorii do praktyki

Tomasz Potocki, Andrzej Cwynar

Monografia przybliża wyjątkowo interesującą i relatywnie mało spenetrowaną na polskim rynku tematykę w obszarze kooperatywnej współpracy w lewarowanym finansowaniu działań komercyjnych oraz prospołecznych, alternatywnym wobec dotacji UE oraz dotychczas istniejącego systemu partnerstwa publiczno-prywatnego. Jest to oryginalne opracowanie, dotyczące finansowania usług społecznych. Problem ten jest niezwykle aktualny, szczególnie z uwagi na obawy o wzrost deficytu budżetowego oraz pogłębiający się dług publiczny w gospodarkach wielu krajów, w tym w Polsce. Celem monografii jest podsumowanie badań teoretycznych i empirycznych poświęconych obligacjom oddziaływania społecznego (SIB– social impact bonds), jakie przeprowadzono dotychczas na świecie. Za okres badawczy przyjęto szeroki horyzont czasowy - lata 2000-2021. W dotychczasowej literaturze próżno szukać tak kompleksowego i aktualnego opracowania poświęconego obligacjom oddziaływania społecznego. Pierwszy rozdział przedstawia definicję i mechanizm SIB, opisuje uwarunkowania rozwoju rynku obligacji oddziaływania społecznego, wyjaśnia istotę tego instrumentu polityki społecznej i szczegółowo go opisuje. Rozdział drugi stanowi metodyczny opis procedury badawczej opartej na dobrych praktykach przeprowadzania przeglądu systematycznego. Wykorzystane teksty zostały przedstawione w ujęciu ilościowym i finalnie poddane przeglądowi systematycznemu w podziale na teksty teoretyczne, empiryczne oraz dotyczące faktycznie zrealizowanych projektów (zidentyfikowanych na podstawie danych zawartych w bazie Social Finance). Taka struktura przeglądu wpływa na kształt kolejnych rozdziałów, tj. trzeciego, czwarte¬go i piątego, które opisują wyniki przeglądu systematycznego badań teoretycznych, empirycznych oraz analizy praktycznych rozwiązań SIB funkcjonujących na świecie. Zakończenie stanowi podsumowanie niniejszego opracowania oraz zbiór rekomendacji, które w pierwszej kolejności należy rozważyć przed rozpoczęciem prac nad wdrożeniem obligacji oddziaływania społecznego w Polsce. Książka ta jest wyjątkowo interesującą pozycją na polskim rynku wydawniczym, mogącą wzbudzić zainteresowanie licznych jednostek samorządowych, organizacji pożytku publicznego oraz podmiotów gospodarczych.

Wybrane problemy rozwoju społeczno-gospodarczego w nauce i praktyce

Sylwia Skrzypek-Ahmed, Adam Szafarczyk

Niniejsza monografia koncentruje się na wybranych aspektach rozwoju społeczno- gospodarczego, w tym istotnych problemach naszego kraju i regionu – szeroko rozumianej Lubelszczyzny. W publikacji poruszono zagadnienia finansowania inwestycji jednostek samorządu terytorialnego przez instrumenty parabankowe oraz obligacje przychodowe, empirycznej analizy dysfunkcji przestrzennej koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu, lokalnej strategii podatkowej, kształtującej konkurencyjność inwestycyjną gminy,wpływu reformy systemu ochrony danych osobowych w 2018 r. na prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce, wsparcia start-upów technologicznych i źródeł ich finansowania, dylematów innowacyjności eksportu, zarządzanie klastrem jako ekosystemem w ramach przemysłu 4.0, czy też pracy jako kategorii ekonomii narodowej w koncepcji Stanisława Głąbińskiego

Działania społeczne w sferze bezpieczeństwa wewnętrznego

Andrzej Pieczywok

Monografia określa istotę i obszary poznawcze działań społecznych w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego oraz identyfikuje najważniejsze obszary (i podmioty – instytucje), które wpływają na rzecz bezpieczeństwa społecznego i socjalnego człowieka. Publikacja przybliża organizację systemu bezpieczeństwa publicznego i główne instytucje realizujące zadania na jego rzecz oraz wpływ procesów demograficznych i migracyjnych na bezpieczeństwo państwa. Ponadto charakteryzuje  główne elementy, które  mają wpływ na ochronę i utrwalanie tożsamości narodowej, a także  najważniejsze zagrożenia i wyzwania wpływające na poczucie bezpieczeństwa obywateli, w tym bezpieczeństwa zdrowotnego i żywnościowego. Określają też najważniejsze formy i metody edukacji w tym zakresie

Psychologia w zmieniającym się świecie

Marta Pawelec

Monografia daje interesujący obraz różnych podejść do problematyki zmian, jakim podlega współczesny świat, a także zmian zachodzących wewnątrz samej psychologii. Analizuje m.in. deklarowane wartości życiowe studentów psychologii, cechy osobowościowe oraz strategie konstruowania własnej przyszłości w okresie przełomu adolescencji i dorosłości, style przywiązywania oraz struktury emocjonalne związków dorosłych dzieci alkoholików (DDA) czy postawy wobec życia u młodzieży z rodzin dotkniętych eurosieroctwem. Publikacja przybliża związki psychologii i prawa w obszarze wpływu neuronauki na system sprawiedliwości, omawia ryzyko i skutki uzależnienia od gier hazardowych oraz zmiany w używaniu języka i społeczne konsekwencje tych zmian u użytkowników internetowych blogów i czatów. Monografia porusza problematykę uzależnień i zachowań problemowych młodzieży, a także  prezentuje autorskie propozycje zmian w programach profilaktycznych realizowanych w środowisku szkolnym

Nowe wyzwania profilaktyki

Zbigniew B. Gaś

Rzeczywistość coraz częściej stawia pytania o przyszłość profilaktyki. Wydaje się, że stoją przed nami dwie drogi. Pierwsza z nich to traktowanie profilaktyki wyłącznie jako działania doraźnego i interwencyjnego w odniesieniu do zjawisk i zachowań, które okresowo otrzymają status dysfunkcji. Druga droga to traktowanie profilaktyki jako konsekwentnego działania na rzecz przywracania świata wartości, dzięki czemu wielowymiarowe zdrowie i dojrzałe życie będą głównymi wyznacznikami jakości zachowania. Niniejsza publikacja ma zatem na celu pomoc specjalistom w sformułowaniu własnej odpowiedzi na powyższe pytanie, a tym samym zwiększenie poczucia osobistej odpowiedzialności za przyszłość profilaktyki w Polsce. Zawiera ona opracowania ukazujące aktualne możliwości i potencjalne obszary działań profilaktycznych. Stanowi ona cenne źródło wiedzy o fenomenie profilaktyki w szerokiej perspektywie interdyscyplinarności. Jest udaną próbą bardzo interesującego podejścia metodologicznego, budującego pomost między różnego rodzaju dziedzinami i dyscyplinami wiedzy

Empatia - pomoc i przeszkoda w pracy zawodowej personelu medycznego

Anna Włoszczak-Szubzda

Książka jest próbą systematyzacji granic i definicji empatii. Odpowiada na wiele pytań dotyczących zagadnienia empatii, m.in: czy przyczyną problemu jest niejednoznaczna teoria zagadnienia, czy niewłaściwa edukacja teoretyczno-praktyczna? Czy jest możliwe, a jeśli tak, to w jaki sposób, usunięcie rozdźwięku między idealnym wzorem zawodowym personelu medycznego, zakładającym jego etyczność, a wyczerpującą i wypalającą z przyczyn emocjonalnych, codziennością zawodową? Publikacja wyjaśnia wiele pojęć występujących w opisach zjawiska empatii, dookreśla jej rolę w zawodach medycznych i weryfikuje, czy można wyuczyć się postawy empatycznej. W badaniach empirycznych opisanych w książce pojawia się między innymi testowanie wśród personelu medycznego wiedzy na temat empatii, ich opinii odnośnie wpływu empatii na pracę zawodową, a także próby ustalenia przyczyn tych poglądów i poziomu stanu wiedzy

Ponadstandardowi nauczyciele. Psychologiczne uwarunkowania zróżnicowanej aktywności zawodowej nauczycieli

Monika Baryła-Matejczuk

Monografia prezentuje wyniki badań, których celem jest określenie uwarunkowań zróżnicowanej aktywności zawodowej nauczycieli. Naukową analizą objęto osobowościowe korelaty standardowej i ponadstandardowej aktywności zawodowej nauczycieli. Ponadstandardowa aktywność jest rozumiana przez Autorkę jako realizowanie w pracy zawodowej zadań wykraczających poza podstawowe obowiązki nauczyciela. Zadania te określone zostały w oparciu o podstawowe funkcje szkoły (dydaktyczną, wychowawczą, opiekuńczą). Funkcjonowanie zawodowe nauczyciela zawsze pozostaje w związku z rzeczywistością społeczną, w której osadzony jest system oświaty oraz proces edukacyjny. Wyraziście zmienne warunki współczesnego świata stawiają też ciągle nowe wymagania i oczekiwania co do jakości pracy nauczyciela. Publikacja podejmuje problem ważny pod względem poznawczym i praktycznym. Stanowi bowiem jedną z prób empirycznej odpowiedzi na pytanie: jaki nauczyciel będzie właściwym dla czasów zmienności i nieprzewidywalności

Cyberbezpieczeństwo jako element bezpieczeństwa państwa i ochrony prywatności obywateli

Justyna Trubalska, Łukasz Wojciechowski

Monografia przedstawia różne aspekty bezpieczeństwa państwa i obywateli w cyberprzestrzeni. Analizuje ewolucję obowiązku informacyjnego jako narzędzia ochrony danych osobowych przetwarzanych w krajowych systemach informatycznych na tle zmian w prawie wspólnotowym. Omawia regulacje prawne, które tworzą krajowy system cyberbezpieczeństwa, zapewniający bezpieczeństwo państwa w cyberprzestrzeni. W publikacji zaprezentowano mechanizm popełniania przestępstwa oszustwa w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, jako przestępstwa popełnianego w Internecie oraz omówiono problematykę prewencji zagrożeń bezpieczeństwa społeczności lokalnych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii na przykładzie koncepcji CPTED. W monografii dokonano także analizy bezpieczeństwa energetycznego w cyberprzestrzeni, w tym czynniki składające się na podatność sektora energetycznego na ataki cybernetyczne

Bezpieczeństwo państwa w XXI wieku. Podręcznik akademicki

Mariusz Paździor, Justyna Trubalska, Łukasz Wojciechowski, Agnieszka Żywicka

Monografia przedstawia interdyscyplinarną analizę bezpieczeństwa państwa w XXI wieku z uwzględnieniem jego aspektu wewnętrznego i zewnętrznego. Autorzy dokonali pogłębionej analizy zarówno pojęcia bezpieczeństwa państwa, jak również podstaw normatywnych, instytucji oraz wybranych płaszczyzn, na których to pojęcie występuje. W publikacji omówione zostały zagadnienia dotyczące m.in.: roli państwa w zapewnianiu bezpieczeństwa i porządku publicznego,  zadań samorządu terytorialnego w tym zakresie, bezpieczeństwa lokalnego oraz społecznego, systemu ochrony osób i mienia, bezpieczeństwa w komunikacji społecznej, a także szczególnych aspektów ochrony informacji w obrocie gospodarczym i bezpieczeństwa finansowego. Monografia porusza także problematykę bezpieczeństwa państwa w kontekście międzynarodowym, w tym w ramach zinstytucjonalizowanych form współpracy międzynarodowej, bezpieczeństwa w Unii Europejskiej, czy wobec konfliktów międzynarodowych. Wyjaśnia zjawiska terroryzmu, antyterroryzmu i kontrterroryzmu. Omawia też szeroko zagadnienia edukacji dla bezpieczeństwa wewnętrznego

Inżynieria transportu

Daniel Pieniak, Ewa Dębicka

Monografia dotyczy wybranych zagadnień inżynierii transportu drogowego, szy¬nowego i lotniczego. Transport to jedna z najszybciej rozwijających się gałęzi gospodarki. Wyzwania i cele inżynierii transportu są determinowane przez stale rozwijane technologie informatyczne i mechaniczne. Rozwój technologii transportowych obejmuje materiały konstrukcyjne i eksploatacyjne, konstrukcję pojazdów, a także infrastrukturę. Dotyczy również ob¬szarów pozatechnicznych, w tym organizacji i zarządzania w transporcie. Taki stan rzeczy powoduje powstawanie wielu problemów naukowych i praktycznych. Stąd in¬żynierię transportu należy traktować jako dziedzinę interdyscyplinarną obejmującą nauki inżynieryjno-techniczne oraz nauki o zarządzaniu. Monografię podzielono na rozdziały, z których każdy stanowi syntetyczne ujęcie odrębnego problemu, m.in.: ocenę rozwoju tematu elektromobilności w Polsce na tle krajów europejskich; aspekty wdrażania do eksploatacji autobusów z alternatywnymi systemami napędowymi; stan wiedzy oraz przyszło¬ściowe wyzwania diagnostyki pojazdów elektrycznych; przegląd wymagań i zaleceń dla stacji diagnostycznych; psycholo¬giczne aspekty wprowadzania pojazdów autonomicznych; proble¬my psychicznych reakcji kierowców oraz problemy adaptacji kierowcy do działania w systemie zautomatyzowanym; zaprezentowano także metody doboru i we¬ryfikacji urządzeń adaptacyjnych w samochodach przeznaczonych dla kierowców niepełnosprawnych, a także oceniono wybrane metody doboru i weryfikacji wybranych urządzeń adaptacyjnych. W monografii opisano także stu¬dium przypadku obsługi bagażu w Porcie Lotniczym im. F. Chopina w Warszawie, a w oparciu o wskaźniki operacyjne wykazano możliwość skrócenia procesu obsługi na podstawie obliczeń wg metody PERT. W kolejnym rozdziale opisano symulacyjne bada¬nia ruchu drogowego na wybranym rondzie drogowym w Lublinie; zidentyfikowano czynniki zakłócające płynność ruchu oraz opracowano model symulujący aktualne warunki ruchu pojazdów. W monografii przedstawiono również symulacyjne badania dy¬namicznego oddziaływania pojazdu na szyny z wybranymi wadami powierzchnio¬wymi. Analizowano wpływ długości i głębokości wad kontaktowo-naprężeniowych na siły kontaktowe w parze kinematycznej szyna-koło dwuosiowego autobusu szy¬nowego. Publikacja zawiera także opis systemu bezpieczeństwa w drogowym transporcie materiałów niebezpiecznych i wybrane zagadnienia dotyczące zagrożeń ze szczególnym uwzględnieniem substancji chemicznych. Dodatkowo przedstawiono w niej wyniki badań tarcia i zużycia polimerowych materiałów ślizgowych, pracujących w ruchu posuwisto-zwrotnym w węzłach ciernych maszyn roboczych i transportowych, a także opisano zagadnienie zastosowań diagnostyki drganiowej w utrzymaniu zdatności maszyn. Publikacja prezentuje takie przykłady metod badań drganiowych węzłów i zespołów maszyn. Autorzy reprezentują: Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie, Lotniczą Akademię Wojskową w Dęblinie, Politechnikę Lubelską, Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu, Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych i Europejskich, Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej w Sulejówku oraz Wyższą Szkołę Ekonomii i Innowacji w Lublinie.

Badanie, analiza i ocena uwarunkowań techniczno-technologicznych i organizacyjnych transportu intermodalnego na rynku usług przewozów towarowych

Józef Stokłosa

W monografii przedstawiono kompleksową analizę transportu intermodalnego jako złożonego systemu funkcjonującego w określonym otoczeniu i w znacznym stopniu od niego zależnego. Publikacja omawia istotne problemy organizacyjne i techniczno-technologiczne, mające istotny wpływ na dalszy rozwój systemów transportu intermodalnego kolejowo-drogowego na rynku usług towarowych. Autor opracowania koncentruje się także na roli terminali w łańcuchach transportu intermodalnego oraz modelach biznesowych wykorzystywanych w systemach transportu intermodalnego

SZUKAJĄC NAUCZYCIELA I MISTRZA. Studenci psychologii w drodze do spełnienia marzeń zawodowych

Zbigniew B. Gaś, Anna Mazur

Czasy, w jakich przyszło nam żyć, niosą ze sobą szereg wyzwań, na które różni ludzie w różny sposób próbują odpowiedzieć - poszukując wiedzy, nabywając umiejętności i rozwijając kompetencje, jakie daje psychologia. Ludzie ci to populacja niezwykle zróżnicowana: obserwujemy wśród nich zarówno domorosłych mistrzów manipulacji - dla których psychologia jest arsenałem broni przeciwko człowiekowi, umożliwiającym stosowanie różnych form przemocy i wykorzystywanie innych według własnych potrzeb; jak i dojrzałych specjalistów, dla których psychologia jest zasobem wiedzy i umiejętności, pozwalającym kompetentnie wspierać drugiego człowieka w rozwijaniu siebie, radzeniu sobie z wyzwaniami i budowaniu bezpiecznego społeczeństwa. I jedni, i drudzy najczęściej spotykają się ze sobą i z psychologią w różnorodnych sytuacjach edukacyjnych, w których widzą szansę na realizację swoich marzeń i planów. Na szczęście wielu adeptów psychologii trafia w swoich poszukiwaniach na różnorodne uczelnie kształcące psychologów, których liczba wciąż rośnie, a psychologia od lat należy do czołówki wybieranych kierunków studiów i tendencja ta wcale nie maleje. Zjawisko to wymaga więc szerszej analizy, która pozwoli je pełniej zrozumieć i uwolnić się od obiegowych opinii na temat psychologii i psychologów, a jednocześnie zwiększać profesjonalizm specjalistów sięgających do zasobów psychologii. W tym nurcie mieści się też niniejsza publikacja, która z jednej strony dostarcza niezbędnej wiedzy psychologicznej, koniecznej do zrozumienia istoty różnorodnego wsparcia psychologicznego, a z drugiej pozwala zidentyfikować te prawidłowości w sformalizowanym procesie kształcenia zawodowego przyszłych psychologów, kształcenia opartego na doskonaleniu siebie i budowaniu profesjonalizmu wyrastającego z wiedzy, kształtującego umiejętności i prowadzącego do konsekwentnego doskonalenia kompetencji zawodowych. Stawanie się kompetentnym psychologiem jest procesem odwołującym się do szeregu wiodących mechanizmów funkcjonowania i rozwoju człowieka. Często dają się słyszeć opinie, że psycholog to zawód dla każdego - tak, dla każdego, ale nie dla wszystkich. Żeby to zrozumieć, należy wskazać na podstawowe wymiary funkcjonowania człowieka, dzięki którym możliwe jest osobiste doświadczanie i zrozumienie procesu stawania się psychologiem. Liczymy na to, że niniejsza publikacja będzie zarówno źródłem wiedzy psychologicznej opisującej człowieka w drodze do celu, jak i analizą procesu stawania się specjalistą w tak specyficznej roli zawodowej, jak rola psychologa, a przede wszystkim zachętą do osobistych refleksji dla osób w różny sposób zaangażowanych w promowanie psychologii i wspieranie człowieka. Książkę rozpoczyna ograniczony przegląd teorii pozwalających zobaczyć z metapoziomu oraz doświadczyć i zrozumieć z poziomu indywidualnego człowieka prawidłowości, jakim podlega proces rozwoju zawodowego psychologa. Skoncentrowano się na pięciu wiodących zagadnieniach. Ze względu na to, że każdy człowiek personalizuje siebie i swoje zachowania przez koncentracje i opisywanie swoich wiodących cech (w różnych wymiarach czasowych), w pierwszym rozdziale zaprezentowano wybrane psychologiczne koncepcje obrazu siebie. Znajdują się więc w nim: opis koncepcji samoregulacji według Roy'a Baumeistera, teorii "Ja możliwych" według Hazel Markus, teorii ukierunkowań i rozbieżności stanów "Ja" według Tory'ego Higginsa oraz zintegrowane poznawcze ujęcie obrazu Ja. Opisy, a tym samym obrazy siebie lokalizowane są przede wszystkim w aktualnej perspektywie czasowej, która umożliwia człowiekowi budowanie realnego obrazu siebie jako konsekwencji indywidualnych, osobistych doświadczeń życiowych. Stąd w rozdziale drugim zaprezentowano proces kształtowania się realnego obrazu siebie, w sposób szczególny uwzględniając trzy grupy czynników pełniących wiodącą rolę w procesie kształtowania się "realnego obrazu Ja". Są to: czynniki rozwojowe, czynniki środowiskowe oraz aktywność własna podmiotu. Człowiek nie stoi jednak w miejscu, lecz przez całe życie znajduje się w procesie zmiany. Doświadcza tego każdy z nas, choć nie wszyscy mają potrzebę analizy tego obszaru. Znajomość i świadomość własnego rozwoju są jednymi z podstawowych obszarów, w jakim klienci psychologa lokalizują własne trudności. To jest dodatkowym uzasadnieniem dla zaangażowania studentów psychologii w poznawanie i wspieranie procesów rozwojowych: własnych i drugiego człowieka. Stąd też w rozdziale trzecim zaprezentowano podstawowe prawidłowości sprawiające, że idealny obraz siebie jest traktowany jako swoisty wzorzec rozwojowy każdego człowieka. Opisano więc proces tworzenia się idealnego obrazu siebie, zaprezentowano komponenty i funkcje idealnego obrazu siebie oraz ukazano znaczenie idealnego obrazu siebie w procesie samoregulacji. Jednym z podstawowych aspektów podkreślających wagę idealnego obrazu "Ja" jest idealny obraz roli zawodowej, do której człowiek się przygotowuje lub którą już wykonuje. Pełni on wówczas rolę ważnego czynnika motywacyjnego dla szerokiej gamy zachowań. Przedstawione to jest w rozdziale czwartym, w którym po zasygnalizowaniu znaczenia obrazu roli zawodowej w procesie samoregulacji zaprezentowano bardziej szczegółowo znaczenie obrazu roli zawodowej (zwłaszcza w wersji idealnej i powinnościowej) dla aktywności akademickiej, aktywności prospołecznej oraz aktywności własnej jednostki. Psycholog to zawód zaufania społecznego, a więc z osobami go wykonującymi wiążą się nie tylko wysokie wymagania kompetencyjne, ale również (a czasem przede wszystkim) wysokie kompetencje etyczne i moralne. Stąd też w rozdziale piątym zaprezentowano kulturowe i zawodowe konteksty obrazu psychologa, a w szczególności percepcję społeczną psychologa i jego pracy oraz predyspozycje indywidualne, kompetencje osobiste i standardy etyczne istotne dla obrazu psychologa w kontekście zawodowym. Powyższe założenia teoretyczne stały się podstawą programu badawczego, adresowanego do studentów rozpoczynających studia na kierunku psychologia (jednolite studia magisterskie), w którym udział był dobrowolny. Przedmiotem badań były obrazy siebie oraz obraz "idealnego psychologa", a uzyskany materiał badawczy został poddany wielopłaszczyznowym analizom i interpretacjom, ważnym z perspektywy indywidualizacji procesu kształcenia oraz realizacji osobistych planów rozwojowych. W szczególności poszukiwano odpowiedzi na sześć wiodących pytań: 1. Jaki jest początek procesu poszukiwań "Nauczyciela i Mistrza", czyli jak ogół badanych osób rozpoczynających studia widzi siebie, jacy chcieliby być oraz jaki ich zdaniem powinien być "idealny psycholog"? 2. Jaką rolę na tym etapie poszukiwań pełni zmienna płci, tak istotna w dzisiejszym społeczeństwie, a szczególnie ważna w osobistym poczuciu identyfikacji, jakości osobistych percepcji siebie i świata, aż po oczekiwania i preferencje tak w poszukiwaniu pomocy profesjonalnej, jak i w korzystaniu z działań pomocowych? 3. Wiedząc, że każdy z nas w sposób wysoce subiektywny spostrzega siebie i świat, istotne stało się pytanie o to, z czym przychodzą (czyli obrazy siebie) i dokąd zmierzają (czyli idealny obraz roli) osoby o różnym realnym obrazie siebie. 4. Również idealne osobiste wzorce rozwojowe są wysoce zindywidualizowane, a więc ważne staje się pytanie o to, z czym przychodzą (czyli obrazy siebie) i dokąd zmierzają (czyli idealny obraz roli) osoby o różnym idealnym obrazie siebie. 5. I wreszcie obraz "idealnego psychologa", czyli "Nauczyciela i Mistrza", albowiem ideały i powinności różnią ludzi, choć często używane słowa są te same. Stąd też pytanie o to, z czym przychodzą (czyli obrazy siebie) i dokąd zmierzają (czyli idealny obraz roli) osoby o różnym obrazie swojego "Nauczyciela i Mistrza", czyli "idealnego psychologa". 6. W sposób naturalny dopełnieniem powyższych pytań staje się analiza faktów związanych z efektywnością poszukiwania "Nauczyciela i Mistrza", a więc powodzenia w realizacji pierwszego etapu poszukiwań (czyli skutecznego studiowania).

Wychowawcza funkcja rodziny

Wiesław Poleszak

Publikacja ma na celu dostarczanie teorii i koncepcji wspomagających zrozumienie procesów zachodzących w rodzinie, przedstawia też próbę uchwycenia problemów, z jakimi zmaga się współczesna rodzina, w tym zachowań problemowych dzieci i młodzieży, czy następstw wykorzystywania seksualnego w dzieciństwie. Opracowanie stanowi zbiór prac teoretycznych i doniesień z badań dotyczących roli rodziny w procesie wychowania. Jest to rodzaj punktowego naświetlania wychowawczej funkcji rodziny, która pełni wiele różnych ról, dzieli te funkcje na instytucjonalne i osobowe. Monografia porusza m.in. problem znaczenia rodziny w formowaniu charakteru w okresie dorastania, spectrum zagadnień związanych z ojcostwem, czy potrzeb pokolenia cyfrowego