RDW jako wskaźnik prognostyczny w chorobach sercowo-naczyniowych

Patryk Szlacheta, Ilona Korzonek-Szlacheta, Piotr Rozentryt

Szerokość dystrybucji krwinek czerwonych jest odzwierciedleniem rozkładu wielkości erytrocytów, a co za tym idzie - stanowi wiarygodny i miarodajny wskaźnik anizocytozy, powszechnie stosowany w diagnostyce różnicowej niedokrwistości mikro-, makro- oraz normocytarnej. Opierając się na najnowszych doniesieniach naukowych z ostatnich dekad, zaobserwowano, że zakres szerokości dystrybucji krwinek czerwonych w sposób istotny odzwierciedla pogarszające się rokowania oraz jest związany z obecnością powikłań u pacjentów cierpiących z powodu chorób sercowo-naczyniowych. Niniejszy artykuł ma na celu omówienie najważniejszych doniesień naukowych dotyczących korelacji szerokości dystrybucji krwinek czerwonych z incydentami sercowo-naczyniowymi oraz ze śmiertelnością w celu oceny jego przydatności jako taniego i łatwo dostępnego markera w praktyce klinicznej. Posiłkując się dostępnymi danymi, uzasadnione wydaje się twierdzenie, że nieprawidłowe szerokości dystrybucji krwinek czerwonych powinny skłaniać do dalszego poszerzania diagnostyki niedokrwistości oraz chorób sercowo-naczyniowych.

Bezpieczeństwo kardiologiczne stosowania etorykoksybu

Paweł Balsam

Etorykoksyb jest wysoce selektywnym inhibitorem cyklooksygenazy 2 wskazanym w łagodzeniu objawów zapalenia stawów i kości, reumatoidalnego zapalenia stawów oraz bólu i oznak zapalenia związanego z ostrym zapaleniem stawów dnawym. Selektywne niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak etorykoksyb, powstały w wyniku wysiłków zaprojektowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które poprzez mechanizm oszczędzający aktywność cyklooksygenazy 1 zmniejszałyby ryzyko działań niepożądanych w postaci toksyczności żołądkowo-jelitowej. W niniejszej pracy przedstawiono dwa przypadki kliniczne ilustrujące miejsce etorykoksybu w terapii choroby zwyrodnieniowej stawów i reumatoidalnego zapalenia stawów ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa kardiologicznego.

Porównanie klasyfikacji ICD-10 i ICD-11 - analiza wybranych kategorii w psychiatrii, alergologii, pulmonologii i kardiologii

Agata Szulc, Iwona Poziomkowska-Gęsicka, Kamila Błudnicka-Wojtuń, Monika Gawałko, ...

Pierwszym systemem, który został ukształtowany tak, aby nadawał się do raportowania zachorowalności był ICD-6, opublikowany w 1949 r. Następnie pojawiły się jego uaktualnienia w latach 1955 (ICD-7), 1965 (ICD-8a) i 1975 (ICD-9). Prace nad IDC-10 rozpoczęły się w 1983 r., a sam system został zatwierdzony przez 43. Zgromadzenie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 1990 r. ICD-10 pozostawała aktualna do 1 stycznia 2022 r., kiedy to zastąpiła ją ICD-11. O najnowszej, 11. aktualizacji Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11) wiemy więcej od 4 lat, ponieważ opublikowano ją już 18 czerwca 2018 r., jednak oficjalnie weszła w życie 1 stycznia 2022 r. Prace nad nią trwały od ponad dekady i zaowocowały zupełnie nowym systemem. Najbardziej rzucającą się w oczy zmianą jest zupełnie nowy system kodowania, jednak jest on tylko pochodną głębszych zmian mających podstawy w najnowszej wiedzy medycznej. Przede wszystkim w ICD-11 uwzględniono aż 55 000 unikalnych kodów urazów, chorób i przyczyn zgonu, stanowi to olbrzymi skok w porównaniu z ICD-10, gdzie takich kodów było 14 400. Szerokie konsultacje doprowadziły do powstania 10 000 propozycji zmian. Kody ICD-11 obejmują teraz także okoliczności wpływające na zdrowie i bardziej szczegółowy opis poszczególnych typów danych jednostek chorobowych. Obecnie w Polsce trwają prace nad przygotowaniem polskiego tłumaczenia oraz wdrożeniem nowego systemu. Prowadzi je Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego (CMKP) we współpracy z Departamentem Lecznictwa Ministerstwa Zdrowia oraz Centrum e-Zdrowia. CMKP koordynuje prace grupy tłumaczy i ekspertów nad tłumaczeniem klasyfikacji ICD-11. Projekt zakończy się w 2023 r. WHO planuje, że zmiany zostaną wprowadzone na świecie w ciągu maksimum 8 lat. Zanim nowa klasyfikacja wejdzie w życie, warto zapoznać się z najważniejszymi zmianami. Praca przybliża te dotyczące psychiatrii, pulmonologii i kardiologii.

Terapia zakażeń jesienno-zimowych

Urszula Zielińska-Borkowska

W artykule omówiono zastosowanie antybiotyków w okresie jesienno-zimowym. Przypomniano podstawowe informacje dotyczące amoksycyliny w połączeniu z kwasem klawulanowym oraz cyprofloksacyny.

Praktyczna kardioonkologia - wybrane zagadnienia

pod redakcją prof. Radosława Grabysy i prof. Tomasza Kubiatowskiego

Monografia pt. Praktyczna kardioonkologia. Wybrane zagadnienia - biblioteka onkologa praktyka pod redakcją prof. Radosława Grabysy i prof. Tomasza Kubiatowskiego doskonale wpisuje się w potrzeby dzisiejszej praktyki prowadzenia pacjentów przez onkologów i konsultowania ich przez kardiologów.Oprócz szerokiego omówienia zagadnień kardiotoksyczności terapii onkologicznych szczególnie istotne dla praktyki kardiologicznej jest objaśnienie w monografii kwestii oceny ryzyka sercowo-naczyniowego u pacjenta przed włączeniem leczenia onkologicznego i monitorowania wystąpienia kardiotoksyczności. Co szczególnie ważne, w książce zamieszczono podsumowanie pierwszych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego z 2022 r., a jednym ze współautorów monografii jest współautor tego dokumentu, pionier polskiej kardioonkologii, prof. Sebastian Szmit.

Leczenie zaburzeń czynności tarczycy w gabinecie lekarza specjalisty - rola lewotyroksyny

Katarzyna Bornikowska, Wojciech Zgliczyński

Syntetyczna sól sodowa lewoskrętnej tyroksyny jest leczeniem pierwszego wyboru niedoczynności tarczycy, jednej z najczęstszych chorób układu dokrewnego, niezależnie od jej przyczyny, w każdej grupie wiekowej. Polskie Towarzystwo Endokrynologiczne wraz z Europejskim Towarzystwem Tyreologicznym, Amerykańskim Towarzystwem Tyreologicznym i Amerykańskim Stowarzyszeniem Endokrynologów Klinicznych nie rekomenduje stosowania preparatów suszonej tarczycy, trijodotyroniny czy preparatów złożonych tyroksyny z trijodotyroniną. Celem leczenia jest uzyskanie biochemicznej i klinicznej eutyreozy monitorowanej za pomocą stężenia TSH i/lub FT4. Dzienna dawka lewotyroksyny zależy od wielu czynników, m.in. etiologii i ciężkości hipotyreozy, wieku, masy ciała, ciąży czy chorób współistniejących. Lewotyroksyna może być także stosowana w terapii skojarzonej w chorobie Gravesa-Basedowa. Obecnie nie zaleca się rutynowego stosowania syntetycznej soli sodowej lewoskrętnej tyroksyny u pacjentów z wolem wieloguzkowym obojętnym, gdyż zwiększa ryzyko osteoporozy u kobiet po menopauzie oraz migotanie przedsionków u chorych po 60. r.ż.

Kiedy wybieram lizynopryl? Punkt widzenia kardiologa i farmakologa klinicznego

Jacek Lewandowski, Jakub Strzelczyk

Leczenie pacjentów z nadciśnieniem tętniczym i chorobami współistniejącymi stanowi duże wyzwanie wymagające zindywidualizowanej farmakoterapii. Inhibitory enzymu konwertazy angiotensyny odgrywają niezwykle ważną rolę w terapii chorób układu sercowo-naczyniowego. Ich skuteczność wiąże się nie tylko z działaniem hipotensyjnym, ale także z protekcyjnym wpływem na inne ważne dla funkcjonowania organizmu narządy. Artykuł omawia praktyczne wskazania do stosowania jednego z ich przedstawicieli - lizynoprylu. Liczne badania jednoznacznie wykazały korzyść z jego stosowania w nadciśnieniu tętniczym, niewydolności serca, we wczesnej fazie zawału serca oraz u pacjentów z cukrzycą i ze współistniejącymi powikłaniami ze strony nerek.

Zespół jelita nadwrażliwego w czasie epidemii. Obserwacje po 2 latach pandemii

Maria Janiak

Zespół jelita nadwrażliwego pozostaje wciąż najczęstszą przyczyną zgłaszalności pacjentów do gabinetów gastroenterologicznych. Okres epidemii i związane z nim poczucie braku bezpieczeństwa chorych, utrudniony bezpośredni kontakt z lekarzem prowadzącym, gorsze przeżywanie izolacji wyrażające się nieprzestrzeganiem przez pacjentów zasad dystansu społecznego prowadziły do pogłębienia dolegliwości i w konsekwencji do pogorszenia jakości życia. Mnogość objawów u chorych z zespołem jelita nadwrażliwego uniemożliwia poddawanie ich terapii tylko jednym lekiem. W postaci biegunkowej od ponad 60 lat zastosowanie wciąż znajduje mebeweryna.

Częstość rytmu serca

Jacek Lewandowski, Artur Mamcarz

Częstość rytmu serca (...) to pozycja wyjątkowa. Podręcznik dla lekarzy praktyków stanowi unikalne opracowanie prezentujące przegląd aktualnej wiedzy na temat sposobu kontroli i optymalnych wartości docelowych częstości rytmu serca w wybranyxch jednostkach chorobowych. Autorzy nie tylko przedstawiają rozproszone dotychczas informacje w oparciu o fakty i obowiązujace zalecenia towarzystw naukowych, lecz także umiejętnie uwzględniają własne doświadczenia, konfrontując je z obserwacjami innych lekarzy. Redaktorzy, wybitni i doświadczeni klinicyści, dołożyli starań, dzięki którym otrzymują Państwo wartościowy,na wysokim poziomie naukowym i świetny pod względem dydaktycznym podręcznik, opracowany z myślą o przydatności w codziennej pracy zawodowej. Z pewnością wypełni on lukę w krajowym piśmiennictwie dotyczącym optymalnej kontroli rytmu serca, powszechnie uznawanej za istotny czynnik ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych.

Nadciśnienie tętnicze u kobiet

Agnieszka Olszanecka, Danuta Czarnecka

Nadciśnienie tętnicze występuje u ponad 1/3 dorosłych kobiet w Polsce. To najczęstsza choroba układu sercowo-naczyniowego w żeńskiej części populacji wymaga więc gruntownej wiedzy niezbędnej dla każdego lekarza praktyka. Nadciśnienie tętnicze u kobiet to wachlarz problemów związanych między innymi z ograniczeniem w wyborze leków u pacjentek w wieku rozrodczym. Oddzielną kwestią jest postępowanie u pacjentek ciężarnych i w okresie laktacji. Krakowska grupa wybitnych specjalistów opracowała ten znakomity podręcznik uwzględniający specyfikę nadciśnienia tętniczego u kobiet. Autorzy prezentują nie tylko najnowsze wytyczne towarzystw naukowych, w tym wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego z 2018 r. , lecz także bardzo rzetelny przegląd aktualnego piśmiennictwa. W oparciu o te dane oraz swoje bogate doświadczenie kliniczne wskazują, jak nowocześnie diagnozować oraz skutecznie i bezpiecznie leczyć nadciśnienie tętnicze u kobiet w różnym wieku.

Gastroprotekcja w trakcie przewlekłej terapii NLPZ - co wiemy po ponad 120 latach obserwacji?

Michał Lipiński

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) stanowią grupę preparatów często stosowanych przez lekarzy praktykujących w zakresie różnych specjalizacji. Szerokie spektrum działań niepożądanych przewlekłej terapii NLPZ obejmuje głównie, choć nie tylko, działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego. Ustalenie ryzyka powikłań gastrologicznych u takich chorych jest ważnym elementem planowania takiej terapii, która pozwala lekarzowi określić konieczność stosowania przez pacjenta inhibitorów pompy protonowej w ramach gastroprotekcji. W artykule podano kryteria takiej oceny oraz sposób prowadzenia odpowiedniej profilaktyki wystąpienia działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego u pacjentów w trakcie przewlekłej terapii NLPZ.

Mianseryna - miejsce i rola w leczeniu depresji

Tadeusz Parnowski

Podstawową grupą leków stosowanych w terapii zaburzeń depresyjnych są inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, jednak nie we wszystkich przypadkach mogą one zostać zastosowane. Ograniczenia w przyjmowaniu leków z tej grupy występują np. u pacjentów z chorobami kardiologicznymi. Dodatkowo u części pacjentów występuje oporność na inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny. W takich sytuacjach zaleca się stosowanie starszych preparatów, przeważnie w ramach leczenia skojarzonego. W pracy przedstawiono przypadki zastosowania mianseryny należącej do starszej generacji leków przeciwdepresyjnych.

Rola wczesnej diagnozy i leczenia stwardnienia rozsianego

Mariola Świderek-Matysiak

Stwardnienie rozsiane (SM, sclerosis multiplex) jest uważane za najczęstszą nabytą chorobę demielinizacyjną ośrodkowego układu nerwowego. SM jest chorobą, na którą zapadają ludzie młodzi, najczęściej między 20. r.ż. a 40. r.ż. Diagnostyka SM jest złożona, należy w niej uwzględnić przeszłość chorobową, wywiad rodzinny, obraz kliniczny, obraz radiologiczny oraz wyniki badań laboratoryjnych krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego. Obecnie w diagnostyce są stosowane kryteria diagnostyczne McDonalda z 2017 r., które pozwalają wcześnie postawić diagnozę. Wprowadzenie leczenia modyfikującego przebieg SM jak najwcześniej chroni chorych przed kolejnymi rzutami, zmianami radiologicznymi w mózgu i rdzeniu kręgowym, ale również przed zanikami mózgu i niepełnosprawnością.

Charakterystyka i zastosowanie kliniczne dydrogesteronu - Stanowisko Grupy Ekspertów

Sebastian Kwiatkowski, Piotr Sieroszewski, Jarosław Kalinka, Tomasz Paszkowski, ...

Dydrogesteron został wprowadzony na rynek w 1961 r. i obecnie jest dostępny w ponad 100 krajach na całym świecie. Charakteryzuje się on dobrą biodostępnością i stabilnością metaboliczną, a także brakiem właściwości estrogenowych, androgenowych oraz mineralokortykoidowych i dobrym profilem bezpieczeństwa, dzięki czemu w wielu przypadkach klinicznych stanowi dobrą alternatywę dla innych progestagenów. Znajduje on zastosowanie w licznych wskazaniach ginekologiczno-położniczych, w tym w zaburzeniach wpływających na miesiączkę i ciążę, oraz w hormonalnej terapii menopauzalnej. W niniejszym dokumencie przedstawiono stanowisko Grupy Ekspertów na temat możliwości stosowania dydrogesteronu w praktyce klinicznej. Przeprowadzono narracyjny przegląd bazy literaturowej, skupiając się na kwestii skuteczności i bezpieczeństwa dydrogesteronu stosowanego w: nieprawidłowych krwawieniach z macicy, bolesnym miesiączkowaniu, zespole napięcia przedmiesiączkowego, wtórnym braku miesiączki, leczeniu poronienia zagrażającego i nawracającego, niepłodności związanej z niewydolnością ciałka żółtego, endometriozie oraz w hormonalnej terapii menopauzalnej. Zidentyfikowane dowody naukowe potwierdzają, że stosowanie dydrogesteronu w wielu sytuacjach klinicznych może być korzystne, a profil bezpieczeństwa leku jest bardzo dobry. Szerokie wykorzystanie dydrogesteronu w praktyce ginekologiczno-położniczej niewątpliwie jest zasadne, choć niezbędne są dalsze badania randomizowane, które bezsprzecznie potwierdzą skuteczność leku we wszystkich wskazaniach.

Arypiprazol jako potencjalizacja leczenia przeciwdepresyjnego w depresji opornej na leczenie - jaki ma wpływ na procesy psychiczne?

Sławomir Murawiec

Arypiprazol jest lekiem wskazywanym przez rekomendacje Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i przez konsultanta krajowego jako jedna z opcji potencjalizacji dotychczas nieskutecznej terapii w depresji opornej na leczenie. Jest substancją, która wykazuje transdiagnostyczne działanie terapeutyczne, może być stosowany w monoterapii w kilku grupach zaburzeń. Natomiast w połączeniu z lekiem przeciwdepresyjnym może potencjalizować skuteczność terapii depresji. Jego wieloprofilowy mechanizm działania receptorowego pozwala na założenie, że moduluje on działanie kilku układów neuroprzekaźnikowych, co może wyjaśniać jego korzystny wpływ w wielu zaburzeniach psychicznych, a także w potencjalizacji leczenia przeciwdepresyjnego. W pracy omówiono dwa przypadki pacjentek z objawami zaburzeń depresyjnych opornych na leczenie i ze współistniejącymi zaburzeniami lękowymi, zaburzeniami snu oraz specyficznymi cechami przeżywania emocjonalnego, a także trudnościami psychologicznymi. Pacjentki podlegały w czasie leczenia politerapii obejmującej m.in. leki przeciwdepresyjne. Po dołączeniu arypiprazolu w dawce 15 mg nastąpiła znaczna poprawa w zakresie stanu psychicznego i funkcjonowania pacjentek, umożliwiająca powrót do pracy zawodowej. Wpływ arypiprazolu na funkcje psychiczne tych osób obejmował uaktywnienie procesów motywacyjnych, ciekawości, zaangażowania w eksplorację rzeczywistości, zmniejszenie intensywności myśli o negatywnej wartości emocjonalnej, zmniejszenie nasilenia odczuwanego lęku i niepokoju oraz poprawę funkcji poznawczych.

Zespół metaboliczny

Artur Mamcarz

Zbiorowe opracowanie problemu, na który składają się hiperinsulinemia, insulinooporność, dyslipidemia, nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia i choroba wieńcowa. Teksty stanowiące opracowanie napisane zostały z uwzględnieniem najnowszych i najważniejszych odkryć przez naukowców, farmakologów i klinicystów różnych specjalności. Dzięki temu czytelnicy będą mieli możliwość spojrzenia na zespół metaboliczny z wielu perspektyw: diabetologicznej, kardiologicznej, hipertensjologicznej. Nakreśliła je czołówka polskich autorytetów danych dyscyplin. W pracy nie zabrakło także spojrzenia gastrologów, nefrologów, endokrynologów, specjalistów medycyny rodzinnej, chirurgów i ginekologów. Głos w sprawie zespołu metabolicznego zabrali także specjaliści od genetyki i farmakologii klinicznej, prawidłowego żywienia i aktywności fizycznej.