Wildagliptyna - wyjątkowy inhibitor DPP-4

Grzegorz Dzida

Wildagliptyna jest jedynym lekiem z grupy inhibitorów DPP-4. Chociaż nie przeprowadzono badania poświęconego bezpieczeństwu sercowo-naczyniowemu stosowania tego leku, to licznie opublikowane metaanalizy oraz badania obserwacyjne jednoznacznie potwierdziły bezpieczeństwo wildagliptyny w tym zakresie. Szczególną uwagę zwraca badanie VERIFY, które wykazało, że zastosowanie skojarzonego leczenia metforminą i wildagliptyną od momentu rozpoznania cukrzycy typu 2 zapewnia długotrwałą skuteczność i odkłada w czasie potrzebę wdrożenia insulinoterapii.

Postępowanie w zespole post-COVID - nicergolina jako potencjał terapeutyczny w redukcji objawów mgły mózgowej/COVID-owej

Konrad Rejdak, Aleksandra Karbowniczek, Monika Białecka, Wojciech Kozubski, ...

Wirus SARS-CoV-2 wywołujący chorobę COVID-19 (coronavirus disease 2019) stał się przyczyną pandemii, która spowodowała niespotykane dotąd globalne następstwa zdrowotne, społeczne i ekonomiczne. Na całym świecie zachorowało ponad 200 mln osób, w Polsce ok. 3 mln. Obserwacje kliniczne wskazują, że wielu chorych na COVID-19 po ostrym okresie choroby, gdy w ich organizmie nie wykrywa się już RNA wirusa, nadal zgłasza przewlekłe dolegliwości/objawy wynikające z zaburzenia funkcji różnych narządów i układów. Zjawisko utrzymywania się dolegliwości/ objawów po upływie 4 tygodni od początku infekcji SARS-CoV-2 określono mianem zespołu post-COVID. Dostępne doniesienia na temat następstw zdrowotnych COVID-19 przemawiają za tym, że zespół post-COVID jest dość częstym zjawiskiem. Większość obserwacji wskazuje, że cięższy przebieg infekcji SARS-CoV-2 (definiowany np. jako potrzeba hospitalizacji na oddziale intensywnej terapii czy potrzeba biernej i/lub czynnej wentylacji) predysponuje do wystąpienia zespołu post-COVID, w tym również zwiększa ryzyko wystąpienia objawów ze strony układu nerwowego. Symptomy te mogą występować w przebiegu fazy ostrej, podostrej i przewlekłej COVID-19, co zasadniczo określa się jako zespόł neuro-COVID. Zajęty może zostać zarówno ośrodkowy, jak i obwodowy układ nerwowy. W pierwszym przypadku objawia się to najczęściej incydentami naczyniowymi, chorobami zapalnymi mózgu i zaburzeniami funkcji poznawczych pod postacią tzw. mgły COVID-owej, w drugim - najczęściej zaburzeniami węchu i smaku oraz różnopostaciową neuropatią i miopatią. Infekcja SARS-CoV-2 może również prowadzić do zaostrzenia przewlekłych chorób neurologicznych, a także wywierać wpływ na dotychczasowe leczenie. Wszystkie te powikłania wymagają interwencji terapeutycznych. Tak jak pandemia zaskoczyła świat, tak samo wciąż są poszukiwane i na bieżąco praktykowane nowe sposoby leczenia powikłań. W przypadku powikłań neurologicznych - zwłaszcza w celu zapobieżenia incydentom naczyniowo-mózgowym oraz poprawienia funkcjonowania poznawczego w przebiegu mgły COVID-owej - celowe i skuteczne wydaje się zastosowanie nicergoliny.

Terapia lekiem złożonym kluczem do sukcesu, czyli lepiej razem niż osobno

Marcin Barylski

Preparaty złożone to przyszłość leczenia. Lekarze mają coraz więcej doświadczeń praktycznych w ich stosowaniu, a także są świadkami pojawiania się na rynku farmaceutycznym nowych połączeń, które istotnie poprawiają współpracę z chorym oraz ułatwiają leczenie. Niezwykle ważny jest dobór substancji wchodzących w skład leku złożonego, ponieważ współczesna terapia polega nie tylko na uzyskaniu trwałej normotensji i/lub normokardii przy zachowaniu dobrej jakości życia, ale również na korygowaniu zaburzeń hemodynamicznych i metabolicznych, a przede wszystkim - na przedłużaniu życia poprzez redukcję zachorowalności i umieralności z powodu incydentów wieńcowych, niewydolności serca oraz udarów mózgu. W niniejszej pracy omówiono funkcję, jaką może pełnić preparat złożony będący połączeniem inhibitora konwertazy angiotensyny - ramiprilu, który oprócz działania hipotensyjnego wykazuje wybitne właściwości kardio- i wazoprotekcyjne, oraz B-adrenolityku - bisoprololu, będącego liderem wśród preparatów w swojej grupie terapeutycznej i mającego ugruntowaną pozycję w terapii kardiologicznej.

Badania przesiewowe noworodków w kierunku rdzeniowego zaniku mięśni w Polsce

Monika Gos, Mariusz Ołtarzewski, Anna Lemska, Katarzyna Kotulska-Jóźwiak, ...

Rdzeniowy zanik mięśni (SMA, spinal muscular atrophy) to choroba neurodegeneracyjna, w której przebiegu dochodzi do zaniku neuronów ruchowych rdzenia kręgowego i pnia mózgu. Efekt tego stanowią zanik włókien mięśniowych i osłabienie siły mięśniowej, co prowadzi (według historii naturalnej) w połowie przypadków do niewydolności oddechowej, a nawet śmierci. Ciężka postać choroby (SMA-I), określana w literaturze również jako choroba Werdniga-Hoffmanna, dotyczy niemowląt i małych dzieci, które wskutek osłabienia siły mięśniowej nie nabywają zdolności do samodzielnego chodzenia i siadania. U nielicznych pacjentów niewydolność oddechowa i uogólniona wiotkość mogą się pojawić od razu po urodzeniu. Ten typ SMA opisywany jest jako SMA-0 lub postać wrodzona rdzeniowego zaniku mięśni. W typie II choroby objawy kliniczne pojawiają się później, dzieci początkowo osiągają rozwojowe kamienie milowe i nabywają zdolność samodzielnego siedzenia, jednak wskutek osłabienia siły mięśniowej nie nabędą zdolności samodzielnego chodzenia. Będą także wymagać stałej pomocy osób trzecich w codziennym życiu. Pomoc ta, chociaż w mniejszym zakresie, jest również niezbędna w przypadku pacjentów z SMA III (określanym także jako choroba Kugelberga-Welander), u których regres funkcji motorycznych pojawia się po opanowaniu zdolności do samodzielnego chodzenia. Jeśli tego typu objawy dotyczą osób dorosłych, mówimy o SMA typu IV lub postaci dorosłej SMA. Bez względu na formę SMA jest chorobą o stale progresującym przebiegu. Rdzeniowy zanik mięśni to jedna z częściej występujących chorób rzadkich. Szacuje się, że częstość jej występowania wynosi 1/6000-1/10000 żywych urodzeń. W Polsce oszacowano, iż choroba występuje z częstością ok. 1/7000 żywych urodzeń, co oznacza, że każdego roku rodzi się ok. 50 noworodków z rdzeniowym zanikiem mięśni.

3 korzyści dla jelit - prebiotyk, probiotyk, postbiotyk

Dorota Waśko-Czopnik

Choroby jelit, zarówno czynnościowe, jak i zapalne, zaczynają stanowić globalny problem zdrowotny. Ich etiologia jest wieloczynnikowa, diagnostyka bywa trudna, złożona i ma na celu nie tylko potwierdzenie rozpoznania, ale wykluczenie przede wszystkim zmian organicznych. Spektrum dolegliwości, zwłaszcza w zaburzeniach czynnościowych, jest szerokie i niestałe, dlatego stosujemy leczenie objawowe, nakierowane na aktualne dolegliwości chorego. Jedną z ważnych przyczyn chorób jelit jest zaburzenie osi mózgowo-jelitowej, co przekłada się na funkcjonowanie mikrobioty jelitowej. Odpowiednia dbałość o mikrobiom, stosowanie prebiotyku i postbiotyku dla zachowania jego równowagi oraz suplementacja odpowiednio przebadanym probiotykiem to kluczowe elementy utrzymania homeostazy jelit.

Zolpidem vs trazodon w terapii zaburzeń snu

Jerzy Leszek

Zaburzenia snu (dotyczące 30-50% osób), a szczególnie bezsenność, występują u 5-20% dorosłej populacji; można je zdefiniować jako doświadczenie niewłaściwej ilości oraz jakości snu pociągające za sobą negatywne konsekwencje. Bezsenność leczymy, stosując metody psychoterapeutyczne, farmakologiczne i behawioralne.

5 powodów, dla których warto stosować solifenacynę

Bartosz J. Sapilak

W pracy omówiono najciekawsze aspekty terapii nietrzymania moczu i pęcherza nadreaktywnego związane z zastosowaniem solifenacyny. Omówiono mechanizm jej działania, celowaną wybiórczość i wygodne dawkowanie. Podkreślono, iż terapia, szczególnie na tle konkurencyjnych substancji czynnych, znacząco redukuje ryzyko działań niepożądanych i poprawia jakość życia chorych.

Arypiprazol - zbiór podręcznych informacji dla lekarza praktyka

Anna Antosik-Wójcińska

Arypiprazol to atypowy neuroleptyk stosowany w schizofrenii i chorobie afektywnej dwubiegunowej typu I. Ma niskie ryzyko wywoływania objawów pozapiramidowych i wydłużania odstępu QT. Dzięki korzystnemu profilowi bezpieczeństwa (w tym metabolicznemu) może być stosowany u chorych obciążonych somatycznie, po 65. r.ż. i otyłych. Lek w niskich dawkach ma działanie aktywizujące i przeciwdepresyjne, natomiast w dawkach przekraczających 20 mg/24 h - przeciwpsychotyczne i przeciwmaniakalne.

Sitagliptyna - czy jest dla niej miejsce w nowoczesnym leczeniu cukrzycy typu 2?

Marcin Kosiński

Cukrzyca typu 2 (DM2) stanowi rosnący problem kliniczny, a niedostateczna kontrola metaboliczna choroby u wielu pacjentów skłania do poszukiwania nowych metod terapii. W ostatnich latach wprowadzono nowe leki, których mechanizm działania opiera się na wykorzystaniu osi inktretynowej do optymalizacji leczenia cukrzycy. Wśród leków wykorzystujących potencjał efektu inkretynowego znajdują się inhibitory dipeptydylopeptydazy 4 (DPP-4). W artykule przedstawiono podstawy koncepcji wykorzystania efektu inkretynowego w terapii cukrzycy, podstawowy profil farmakologiczny sitagliptyny oraz istotne badania kliniczne dotyczące skuteczności i bezpieczeństwa leku. Przegląd ten ma na celu podsumowanie pozycji sitagliptyny jako leku dobrze tolerowanego, względnie skutecznego, bezpiecznego dla pacjentów z umiarkowanymi zaburzeniami funkcji nerek i wątroby, jak również leku o niskim ryzyku wywołania hipoglikemii.

Niepożądane odczyny po szczepieniu przeciw COVID-19 - jak postępować?

Adam J. Sybilski

Jak do tej pory nie mamy skutecznego leku przyczynowego na COVID-19 i dysponujemy tylko leczeniem objawowym. Najlepszym postępowaniem jest profilaktyka, która w chorobach infekcyjnych opiera się na szczepieniach. Dziesiątki lat stosowania szczepień ochronnych doprowadziły do zniknięcia lub znacznego ograniczenia występowania chorób zakaźnych. Obecnie w Polsce mamy do dyspozycji trzy szczepionki przeciw COVID-19: dwie mRNA (Comirnaty firmy Pfizer/BioNTech i Moderna COVID-19 vaccine) oraz wektorową (COVID-19 Vaccine AstraZeneca). W dużych badaniach klinicznych potwierdzono wysoką skuteczność szczepionek w ochronie przed wystąpieniem objawów COVID-19. Szczepionki mogą wywołać niepożądane odczyny poszczepienne (NOP). NOP to wszelkie zaburzenia stanu zdrowia mogące mieć związek z przyjętą szczepionką, które pojawiły się w okresie 4 tygodni po podaniu. Badania pokazują, że NOP po szczepionce przeciw COVID-19 występują u ok. 0,03-0,2% zaszczepionych. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi były: ból w miejscu wstrzyknięcia (> 80%), zmęczenie (> 60%), ból głowy (> 50%), bóle mięśni (> 30%), dreszcze (> 30%), bóle stawów (> 20%), gorączka (> 10%) - zwykle łagodna lub umiarkowana, ustępująca w ciągu kilku dni. NOP należy leczyć objawowo, lekami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi - paracetamolem i ibuprofenem. Zarówno paracetamol, jak i ibuprofen są dobrze przebadanymi preparatami, o dużym bezpieczeństwie i skuteczności. Działanie przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe obu leków jest podobne, jednak warunek stanowi stosowanie odpowiedniego, zalecanego ich dawkowania. Obecnie wydaje się, że paracetamol to lek pierwszego wyboru w leczeniu bólu i gorączki po szczepieniu przeciw COVID-19. Jednak wiedza na temat szczepień i szczepionek stale się pogłębia, a zalecenia zmieniają. Musimy śledzić aktualne informacje i dostosowywać nasze działania do zmieniającej się wiedzy medycznej.

Zapobieganie incydentom sercowo-naczyniowym - u jakich pacjentów zastosować kombinację rozuwastatyny z ezetymibem?

Maria Łukasiewicz, Artur Mamcarz

Zaburzenia gospodarki lipidowej dotyczą ponad 60% populacji. Z uwagi na bezsprzecznie udowodniony niekorzystny wpływ podwyższonych stężeń lipidów na ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych konieczne jest wczesne, skuteczne i bezpieczne prowadzenie terapii hipolipemizującej. U chorych z wyjściowo wysokimi stężeniami cholesterolu oraz obarczonych wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym interwencja farmakologiczna powinna charakteryzować się dużą siłą działania. Dlatego też pacjenci wymagający redukcji stężenia LDL-cholesterolu o > 50% powinni już na początku otrzymać skojarzone leczenie hipolipemizujące.

Indywidualizacja drogi podania metotreksatu sposobem na optymalizację leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów oraz łuszczycowego zapalenia stawów

Brygida Kwiatkowska

Stosowanie metotreksatu w formie podskórnej powoduje, że występowanie objawów choroby jest relacjonowane w mniejszym stopniu (57,7% vs 72%), a działania niepożądane związane z przyjmowanym lekiem są zgłaszane rzadziej (25% vs 34%). Forma ta charakteryzuje się także wyższą skutecznością i bardziej elastycznym zakresem dawek. Z tych powodów może być ona zastosowana w przypadku nieskuteczności bądź nietolerancji leczenia formą doustną. Forma podskórna jest preferowana także u pacjentów z dużą aktywnością choroby (ze względu na szybkość działania i skuteczność) oraz u pacjentów z ŁZS z wielochorobowością i często współistniejącą chorobą stłuszczeniową wątroby (ze względu na lepszą tolerancję, mniejszą liczbę działań niepożądanych i dłuższy czas stosowania, co się przekłada na większą skuteczność).

4 profile pacjentów, w leczeniu których wybieram famotydynę

Dorota Waśko-Czopnik

Przedstawione profile pacjentów wskazują na możliwość włączenia do leczenia famotydyny w celu optymalizacji terapii chorób kwasozależnych na podstawie dostępnych danych literaturowych i zaleceń praktycznych.

Jak bezpiecznie prowadzić terapię marihuaną leczniczą?

Bartosz J. Sapilak

Niniejsza praca stanowi przybliżenie kanadyjskiego opracowania, które ukazało się 3 lata temu na łamach "European Journal of Internal Medicine". Omówiono w nim zasady prowadzenia i monitorowania terapii marihuaną medyczną. Przedstawiono informacje o działaniach niepożądanych, metodach dawkowania, doborze substancji czynnych i modyfikowaniu leczenia.

Kiedy wybieram nystatynę w zawiesinie - u jakich pacjentów i w jakich sytuacjach klinicznych warto po nią sięgnąć?

Ernest Kuchar

Nystatyna jest skutecznym lekiem przeciwgrzybiczym dostępnym zwykle w postaci zawiesiny, stosowanym w leczeniu zakażeń powierzchniowych wywołanych przez drożdżaki z rodzaju Candida: kandydozy skóry i błon śluzowych, w tym pleśniawek, pieluszkowego zapalenia skóry, kandydozy przełyku i drożdżycy pochwy. Badania kliniczne potwierdziły, że nystatyna przynosi rzeczywiste korzyści przewyższające placebo, a jej skuteczność zwiększa się wraz z dawką i długością terapii. W artykule omówiono, w jakich sytuacjach klinicznych warto stosować nystatynę w postaci zawiesiny, korzyści z terapii i możliwe działania niepożądane. Do najważniejszych zalet nystatyny należą: bezpieczeństwo stosowania ze względu na minimalne wchłanianie ogólnoustrojowe i działanie poprzez ergosterol nieobecny w komórkach ssaków, szeroki zakres aktywności przeciw drożdżakom, a także niskie ryzyko rozwoju oporności, co zapewnia skuteczność przy długotrwałym i wielokrotnym stosowaniu. Bezpieczeństwo terapii sprawia, że nystatyna jest lekiem pierwszego wyboru w nieinwazyjnych zakażeniach drożdżakowych dla pacjentów szczególnie wrażliwych, niemowląt, osób starszych, pacjentów w trakcie chemio- lub radioterapii, kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Redukcja wahań ciśnienia za pomocą molekuły telmisartanu, w szczególności w kombinacji z antagonistą kanału wapniowego

Maria Łukasiewicz, Artur Mamcarz

Na nadciśnienie tętnicze choruje 1,28 mld osób, a jego powikłania powodują 10 mln zgonów rocznie. Skuteczna terapia hipotensyjna stanowi więc jedno z priorytetowych zadań ochrony zdrowia. Osiągnięcie dobrej kontroli ciśnienia tętniczego zależy od wielu czynników, ale jednym z podstawowych jest zastosowanie maksymalnie skutecznego leczenia w jak najprostszym schemacie. Amlodipina w połączeniu z telmisartanem w formie preparatu złożonego, poprzez wysoki indeks gładkości, pozwala osiągnąć zadowalający efekt hipotensyjny utrzymujący się przez 24 h w przypadku przyjmowania raz dziennie. Połączenie to jest również dobrą alternatywą dla obciążonych kardiologicznie pacjentów, którzy nie mogą stosować inhibitorów konwertazy angiotensyny, oraz dla osób w wieku podeszłym, zwłaszcza po udarze mózgu.