Zastosowanie pregabaliny u chorych z bólem neuropatycznym po radioterapii - przegląd piśmiennictwa

Neuropatia indukowana radioterapią (RIPN, radiotherapy-induced peripheral neuropathy) to jatrogenne powikłanie i następstwo przyczynowego leczenia choroby nowotworowej. Ryzyko rozwoju RIPN zależy nie tylko od techniki radioterapii i całkowitej dawki promieniowania, lecz także od czynników leżących po stronie pacjenta. Nie ma obecnie potwierdzonej metody, która mogłaby zapobiegać wystąpieniu RIPN, ale nowoczesne techniki radioterapii pozwoliły na zmniejszenie ryzyka rozwoju RIPN do ok. 1% chorych po naświetlaniach. Najczęściej występujące objawy u chorych z RIPN to: parestezje, hipoestezje i osłabienie mięśni. Ból neuropatyczny może występować u ok. 50% pacjentów z RIPN i może być leczony jedynie objawowo, zarówno w formie farmakoterapii, jak i metodami niefarmakologicznymi. Rekomendowane są leki przeciwpadaczkowe, przeciwdepresyjne, analgetyki opioidowe oraz leki topikalne. Leki te udowodniły swoją skuteczność w populacji chorych z bólem neuropatycznym niezwiązanym z leczeniem nowotworu, ale nadal brak jest dobrych jakościowo badań oceniających ich skuteczność u pacjentów z RIPN.

Miejsce naproksenu w farmakoterapii bólu i gorączki. Co wiemy w 2022 roku?

Jarosław Woroń

Podwyższenie temperatury ciała 38 stopni C należy traktować jak stan niepożądany i dążyć do jej obniżenia do bezpiecznego poziomu. Najczęściej stosowanymi w tym celu lekami są niesteroidowe leki przeciwzapalne, które hamują syntezę prostaglandyn pośredniczących w rozwoju stanu zapalnego. Ta grupa leków nie jest jednak jednolita pod względem efektu działania przeciwgorączkowego. Jedną z najczęściej stosowanych substancji z tej grupy jest naproksen, który wyróżnia się korzystną farmakokinetyką. Ulega on szybkiemu wchłanianiu z przewodu pokarmowego i ma obwodowy okres półtrwania 12-15 h, co gwarantuje stabilny efekt przeciwgorączkowy.

Konsultacje kardiologiczne

Tomasz Pasierski

Książka powstała w oparciu o ponad 30-letnie doświadczenie autora i tam, gdzie to tylko możliwe, uwzględnia EBM, jednocześnie jednak wskazując, gdzie przebiegają jego granice. Niekiedy świadomie odbiega od wytycznych -w praktyce oznacza to krytyczne podejście do interwencji medycznych o nieudowodnionej skuteczności. Opracowanie obejmuje przede wszysztkim te obszary medycyny, w których autor zdobył doświadczenie. Jego pierwsza część, ogólna, odnosi się do większości specjalności zabiegowych, które nie znalazły odniesienia w części szczegółowej. Każdy rozdział części szczegółowej omawia działania kardiologa w dwóch ważnych dziedzinach - identyfikacji chorych o zwiększonym ryzyku sercowo-naczyniowym i profilaktyce żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.

Dlaczego sitagliptyna to szczególny lek w terapii cukrzycy typu 2? - KOMENTARZ

Jarosław Woroń

Komentarz omawia zastosowanie sitagliptyny w terapii cukrzycy typu 2.

5 powodów, dla których warto stosować solifenacynę

Bartosz J. Sapilak

W pracy omówiono najciekawsze aspekty terapii nietrzymania moczu i pęcherza nadreaktywnego związane z zastosowaniem solifenacyny. Omówiono mechanizm jej działania, celowaną wybiórczość i wygodne dawkowanie. Podkreślono, iż terapia, szczególnie na tle konkurencyjnych substancji czynnych, znacząco redukuje ryzyko działań niepożądanych i poprawia jakość życia chorych.

Schizofrenia u mężczyzn

Jerzy Samochowiec, Ernest Tyburski, Błażej Misiak

(...) Obserwowany dymorfizm płciowy w schorzeniach psychicznych często nie znajduje odzwierciedlenia w stosowanych skalach diagnostycznych oraz kryteriach klinicznych ujętych w DSM czy ICD, nie jest też uwzględniany w większości podręczników psychiatrii. Lukę tę znakomicie wypełnia monografia Schizofrenia u mężczyzn. Autorzy bardzo rzetelnie, wyczerpująco i klarownie opisali wszelkie aspekty specyfiki psychozy schizofrenicznej u mężczyzn: od etiologii i patofizjologii, poprzez epidemiologię, objawy i przebieg choroby, po leczenie - zarówno farmakologiczne, jak i psychologiczne. Ta znakomita książka powinna stanowić lekturę obowiązkową dla każdego psychiatry. (...) Czy faktycznie inaczej powinno się leczyć kobiety, a inaczej mężczyzn ze schizofrenią? Być może niepowodzenia terapeutyczne przynajmniej częściowo można by wyjaśnić odmienną reakcją mężczyzn na stosowane leki. Wraz ze wzrostem możliwości psychofarmakologicznych rośnie konieczność indywidualizacji decyzji terapeutycznej. Autorzy zebrali interesujące dane z najnowszych badań, które wskazują na dużą liczbę zmiennych wpływających zarówno na obraz kliniczny schizofrenii u konkretnego pacjenta, na przebieg choroby, jak i efektywność stosowanego leczenia. Nie pozostaje nic innego, jak skorzystać z tego wartościowego resume najnowszej wiedzy, która w obszarze schizofrenii poszerza się znacząco z roku na rok i utrzymuje lekarzy, w stałej czujności i ciekawości poznawczej.

Metamizol - znany lek o ugruntowanej pozycji w leczeniu bólu i gorączki - co wiemy, a czego jeszcze powinniśmy się dowiedzieć? 5 faktów, które należy znać

Jarosław Woroń

W farmakoterapii bólu oraz gorączki powinniśmy zawsze dokonywać kontekstowego zarówno w stosunku do objawów, jak i cech pacjenta wyboru farmakoterapii. W praktyce nie można dokonywać przypadkowego wyboru leku, gdyż w poszczególnych grupach nie ma tzw. efektu klasy, co powoduje, że każdy lek charakteryzuje się unikalnym profilem farmakokinetyczno-farmakodynamicznym, a te cechy powinny być jednym z istotniejszych elementów personalizacji wyboru leku. Jednym z leków stosowanych w leczeniu bólu i gorączki jest metamizol. Jego profil farmakokinetyczno-farmakodynamiczny oraz szerokie zastosowanie kliniczne umożliwiają personalizację stosowanej farmakoterapii.

Psychiatria w praktyce

Marek Jarema

Podręcznik ten przeznaczony jest dla tych wszystkich, którzy interesują się praktycznymi aspektami psychiatrii. Powstał przede wszystkim z myślą o lekarzach w trakcie specjalizacji z psychiatrii, a także o studentach medycyny, lekarzach medycyny rodzinnej i lekarzach innych specjalności. Książka składa się z szeregu rozdziałów poświęconych najbardziej istotnym zagadnieniom psychiatrii, takim jak schizofrenia, zaburzenia afektywne i zaburzenia lękowe. Czytelnik znajdzie w niej też informacje na temat psychiatrii dzieci i młodzieży, psychiatrii wieku podeszłego, uzależnień od substancji psychoaktywnych i wiele innych. Podręcznik ten kierujemy do lekarzy, którzy potrzebują zwięzłej, ale mimo to kompletnej wiedzy dotyczącej różnych aspektów zdrowia psychicznego. Dlatego autorzy dołożyli wszelkich starań, aby przedstawić aktualne informacje na temat podstaw diagnostyki i leczenia różnych zaburzeń psychicznych. Autorzy, czołowi eksperci w dziedzinie psychiatrii klinicznej, przede wszystkim z Europy Środkowej i Wschodniej, włożyli wiele wysiłku, żeby przekazać uniwersalną prawdę: zdrowie psychiczne jest integralną częścią człowieka. Pod żadnym pozorem nie powinno być zatem lekceważone i postrzegane jako mniej istotne od tzw. zdrowia ogólnego. Mamy nadzieję, że ten podręcznik pomoże naszym kolegom lepiej zrozumieć złożoność i różnorodność zaburzeń psychicznych, a co za tym idzie - jeszcze lepiej pomagać pacjentom.

Suplementacja wapniem i witaminą D w nieoczekiwanej odsłonie na przykładzie przypadków klinicznych

Przemysław Borowy, Maria Rell-Bakalarska

Artykuł prezentuje trzy przypadki kliniczne pacjentów z osteoporozą i nakładaniem różnych chorób przewlekłych (choroby zwyrodnieniowej, otyłości, nadciśnienia tętniczego, przeciążeniowych zespołów bólowych), by na ich przykładzie przedstawić optymalny model przewlekłego leczenia. W wieloletniej terapii utrzymanie wysokiego adherence pozostaje celem nadrzęd nym terapii i wymaga u względnienia interakcji lekowych, potencjalnych działań niepożądanych i preferencji pacjenta. W pracy zwrócono uwagę na suplementy i leki OTC, które pacjenci przyjmują samodzielnie, często bez wiedzy lekarza. Dokładny wywiad powinien obejmować także takie preparaty i być podstawą skutecznej terapii bólu i suplementacji wapniem i witaminą D3.

Zastosowanie wolno działających leków objawowych w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Skuteczność połączenia glukozaminy z chondroityną w świetle dowodów

Witold Tłustochowicz

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów wymaga zastosowania leków, które pozwolą na spowolnienie destrukcji chrząstki stawowej oraz ograniczenie bólu stawów. W codziennej praktyce często stosowane są wolno działające leki objawowe. Do najczęściej stosowanych i uważanych za najskuteczniejsze zalicza się preparaty glukozaminy i chondroityny. Wysokiej jakości badania wykazały, że połączenie obu tych substancji jest skuteczne w zakresie spowolnienia postępu choroby i zmniejszania nasilenia bólu, a także bezpieczne, nawet przy długotrwałym stosowaniu.

Arypiprazol - zbiór podręcznych informacji dla lekarza praktyka

Anna Antosik-Wójcińska

Arypiprazol to atypowy neuroleptyk stosowany w schizofrenii i chorobie afektywnej dwubiegunowej typu I. Ma niskie ryzyko wywoływania objawów pozapiramidowych i wydłużania odstępu QT. Dzięki korzystnemu profilowi bezpieczeństwa (w tym metabolicznemu) może być stosowany u chorych obciążonych somatycznie, po 65. r.ż. i otyłych. Lek w niskich dawkach ma działanie aktywizujące i przeciwdepresyjne, natomiast w dawkach przekraczających 20 mg/24 h - przeciwpsychotyczne i przeciwmaniakalne.

Sitagliptyna - czy jest dla niej miejsce w nowoczesnym leczeniu cukrzycy typu 2?

Marcin Kosiński

Cukrzyca typu 2 (DM2) stanowi rosnący problem kliniczny, a niedostateczna kontrola metaboliczna choroby u wielu pacjentów skłania do poszukiwania nowych metod terapii. W ostatnich latach wprowadzono nowe leki, których mechanizm działania opiera się na wykorzystaniu osi inktretynowej do optymalizacji leczenia cukrzycy. Wśród leków wykorzystujących potencjał efektu inkretynowego znajdują się inhibitory dipeptydylopeptydazy 4 (DPP-4). W artykule przedstawiono podstawy koncepcji wykorzystania efektu inkretynowego w terapii cukrzycy, podstawowy profil farmakologiczny sitagliptyny oraz istotne badania kliniczne dotyczące skuteczności i bezpieczeństwa leku. Przegląd ten ma na celu podsumowanie pozycji sitagliptyny jako leku dobrze tolerowanego, względnie skutecznego, bezpiecznego dla pacjentów z umiarkowanymi zaburzeniami funkcji nerek i wątroby, jak również leku o niskim ryzyku wywołania hipoglikemii.

Telemedycyna. Alergologia

Adam J. Sybilski

Pandemia COVID-19 wywróciła do góry nogami całe nasze dotychczasowe życie. Dotknęła również relacji między lekarzem a pacjentami. Z dnia na dzień wprowadzono nowe zasady postępowania zmierzające do zmniejszenia kontaktu między ludźmi, w tym między chorymi a ich lekarzami. Obawa przed zakażeniem, zarówno ze strony chorych, jak i personelu medycznego, skłoniła wielu do rozwijania tej formy udzielania świadczeń medycznych. Monografia Profesora Adama Sybilskiego wypełnia lukę występującą na rynku wydawniczym w zakresie publikacji poświęconych prowadzeniu tej formy usług medycznych w dziedzinie alergologii. Jest to niezwykle cenna pozycja, unikatowa i bardzo potrzebna. Musimy jednak pamiętać - co sam autor podkreśla - że "telewizyta nie może być zastosowana w przypadku zaostrzenia objawów chorobowych, konieczności wykonania badań dodatkowych in vivo oraz ciężkich postaci alergii, szczególnie w trakcie reakcji anafilaktycznej lub tuż po niej".

Gorączka przyczyny, diagnostyka, leczenie

Adam J. Sybilski, Jarosław Woroń, Katarzyna Życińska, Zbigniew Doniec

Gorączka, tytułowy bohater, zdecydowanie najważniejszy objaw zakażenia, jest tutaj odmieniana przez wszystkie przypadki, ponieważ stale towarzyszy codziennej pracy lekarskiej, budzi niepokój chorych, ich bliskich oraz pozostaje najczęstszą przyczyną zgłaszania się pacjentów po poradę, przynajmniej w pediatrii. Poruszone tu tematy, takie jak: patomechanizm gorączki, działanie termoregulacji, właściwe sposoby pomiaru temperatury czy elementy farmakologii leków przeciwgorączkowych, gorączka niejasnego pochodzenia oraz różnicowanie między przyczynami infekcyjnymi i nieinfekcyjnymi są często bardzo interesujące dla lekarzy. Podsumowując jest to publikacja polecana szerokiemu gronu Czytelników: lekarzom praktykom, klinicystom i studentom medycyny, ponieważ monografia poświęcona gorączce bardzo przyda się wielu z nich.

Niepożądane odczyny po szczepieniu przeciw COVID-19 - jak postępować?

Adam J. Sybilski

Jak do tej pory nie mamy skutecznego leku przyczynowego na COVID-19 i dysponujemy tylko leczeniem objawowym. Najlepszym postępowaniem jest profilaktyka, która w chorobach infekcyjnych opiera się na szczepieniach. Dziesiątki lat stosowania szczepień ochronnych doprowadziły do zniknięcia lub znacznego ograniczenia występowania chorób zakaźnych. Obecnie w Polsce mamy do dyspozycji trzy szczepionki przeciw COVID-19: dwie mRNA (Comirnaty firmy Pfizer/BioNTech i Moderna COVID-19 vaccine) oraz wektorową (COVID-19 Vaccine AstraZeneca). W dużych badaniach klinicznych potwierdzono wysoką skuteczność szczepionek w ochronie przed wystąpieniem objawów COVID-19. Szczepionki mogą wywołać niepożądane odczyny poszczepienne (NOP). NOP to wszelkie zaburzenia stanu zdrowia mogące mieć związek z przyjętą szczepionką, które pojawiły się w okresie 4 tygodni po podaniu. Badania pokazują, że NOP po szczepionce przeciw COVID-19 występują u ok. 0,03-0,2% zaszczepionych. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi były: ból w miejscu wstrzyknięcia (> 80%), zmęczenie (> 60%), ból głowy (> 50%), bóle mięśni (> 30%), dreszcze (> 30%), bóle stawów (> 20%), gorączka (> 10%) - zwykle łagodna lub umiarkowana, ustępująca w ciągu kilku dni. NOP należy leczyć objawowo, lekami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi - paracetamolem i ibuprofenem. Zarówno paracetamol, jak i ibuprofen są dobrze przebadanymi preparatami, o dużym bezpieczeństwie i skuteczności. Działanie przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe obu leków jest podobne, jednak warunek stanowi stosowanie odpowiedniego, zalecanego ich dawkowania. Obecnie wydaje się, że paracetamol to lek pierwszego wyboru w leczeniu bólu i gorączki po szczepieniu przeciw COVID-19. Jednak wiedza na temat szczepień i szczepionek stale się pogłębia, a zalecenia zmieniają. Musimy śledzić aktualne informacje i dostosowywać nasze działania do zmieniającej się wiedzy medycznej.

Zapobieganie incydentom sercowo-naczyniowym - u jakich pacjentów zastosować kombinację rozuwastatyny z ezetymibem?

Maria Łukasiewicz, Artur Mamcarz

Zaburzenia gospodarki lipidowej dotyczą ponad 60% populacji. Z uwagi na bezsprzecznie udowodniony niekorzystny wpływ podwyższonych stężeń lipidów na ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych konieczne jest wczesne, skuteczne i bezpieczne prowadzenie terapii hipolipemizującej. U chorych z wyjściowo wysokimi stężeniami cholesterolu oraz obarczonych wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym interwencja farmakologiczna powinna charakteryzować się dużą siłą działania. Dlatego też pacjenci wymagający redukcji stężenia LDL-cholesterolu o > 50% powinni już na początku otrzymać skojarzone leczenie hipolipemizujące.