4 profile pacjentów, w leczeniu których wybieram famotydynę

Dorota Waśko-Czopnik

Przedstawione profile pacjentów wskazują na możliwość włączenia do leczenia famotydyny w celu optymalizacji terapii chorób kwasozależnych na podstawie dostępnych danych literaturowych i zaleceń praktycznych.

Zespół jelita nadwrażliwego w czasie epidemii. Obserwacje po 2 latach pandemii

Maria Janiak

Zespół jelita nadwrażliwego pozostaje wciąż najczęstszą przyczyną zgłaszalności pacjentów do gabinetów gastroenterologicznych. Okres epidemii i związane z nim poczucie braku bezpieczeństwa chorych, utrudniony bezpośredni kontakt z lekarzem prowadzącym, gorsze przeżywanie izolacji wyrażające się nieprzestrzeganiem przez pacjentów zasad dystansu społecznego prowadziły do pogłębienia dolegliwości i w konsekwencji do pogorszenia jakości życia. Mnogość objawów u chorych z zespołem jelita nadwrażliwego uniemożliwia poddawanie ich terapii tylko jednym lekiem. W postaci biegunkowej od ponad 60 lat zastosowanie wciąż znajduje mebeweryna.

Migrena

Izabela Domitrz

Migrena jest zwartą, jasno i komunikatywnie napisaną monografią omawiającą istotne, głównie z praktycznego punktu widzenia, problemy związane z tym jakże częstym, a nie do końca poznanym typem bólu głowy. Autorka w sposób przystępny, unikając wszelako uproszczeń, wielopłaszczyznowo przedstawia zagadnienia związane z migreną. Omawia miejsce migreny w medycynie, aspekty demograficzne i epidemiologiczne, podział kliniczny choroby, jej dystynktywne cechy kliniczne, a także podstawy patofizjologii napadu migrenowego. Osobną uwagę poświęca terapii migreny, w wielostronny sposób ujmując zagadnienie. Doskonała, niebanalna jest ikonografia książki - zamieszczone w niej oryginalne obrazy aury migrenowej uwiarygadniają jej przekaz, a często zabawne rysunki nadają jej swobodny kształt edytorski, daleki od podręcznikowego formalizmu. Monografia omawia mało znane, rzadko poruszane w krajowym piśmiennictwie, często mylone i nierozumiane zagadnienia z zakresu samoistnych bólów głowy, takie jak: migrena przewlekła, migrena hemiplegiczna czy stan migrenowy - słabo zakotwiczone w świadomości medycznej czy nawet lekarzy neurologów (...) Podsumowując, książka stanowi cenną pozycję kształceniową dla lekarzy rodzinnych, lekarzy POZ i innych zainteresowanych bólami głowy. Zagadnienia przedstawione są w sposób komunikatywny, życzliwy Czytelnikowi i obrazowy. Autorka prezentuje nowoczesną wiedzę z zakresu samoistnych bólów głowy. Monografia doc. Domitrz w pełni zasługuje na rekomendację dla szerokiego grona Czytelników, jako doskonałe wprowadzenie do problematyki migreny i innych samoistnych bólów głowy.

Jak bezpiecznie prowadzić terapię marihuaną leczniczą?

Bartosz J. Sapilak

Niniejsza praca stanowi przybliżenie kanadyjskiego opracowania, które ukazało się 3 lata temu na łamach "European Journal of Internal Medicine". Omówiono w nim zasady prowadzenia i monitorowania terapii marihuaną medyczną. Przedstawiono informacje o działaniach niepożądanych, metodach dawkowania, doborze substancji czynnych i modyfikowaniu leczenia.

Zaburzenia lipidowe ze współistniejącą hiperurykemią - skala problemu i korzyści z zastosowania fenofibratu

Bartosz J. Sapilak

W pracy omówiono klasyczną rolę fenofibratu w terapii hiperlipidemii, szczególnie w obniżaniu frakcji proaterogennych. Pod kreślono też jego rolę w leczeniu innych współistniejących zaburzeń metabolicznych, w tym zespołu metabolicznego, cukrzycy i hiperurykemii. Opisano działanie plejotropowe leku tłumaczące redukcję ryzyka niekorzystnych zdarzeń sercowo-naczyniowych u pacjentów leczonych fenofibratem. Lek sprawdza się dobrze w terapii łączonej, jest dobrze tolerowany; podczas jego stosowania należy okresowo monitorować funkcje nerek oraz wątroby.

Nowe wytyczne ESC dotyczące prewencji chorób sercowo-naczyniowych - jakie zmiany wprowadzają do codziennej praktyki lekarskiej?

Marlena Broncel

W sierpniu 2021 r., podczas Kongresu Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC, European Society of Cardiology), zostały przedstawione nowe wytyczne dotyczące prewencji chorób sercowo-naczyniowych. Zawierają one kilka zmian, które mają istotny wpływ na praktykę kliniczną i postępowanie terapeutyczne. Wytyczne prewencji choroby sercowo-naczyniowej ESC 2021 kładą nacisk na indywidualizację terapii w zależności od wieku, czynników ryzyka i chorób współistniejących. Opracowano nowe tabele SCORE2 (dla osób młodszych i starszych), w których zamiast cholesterolu całkowitego umieszczono stężenie nie-HDL-C. Nowością jest wprowadzenie dwustopniowego schematu osiągania celów leczniczych, co ma przyspieszyć podejmowanie decyzji i zoptymalizować leczenie hipotensyjno-hipolipemizujące. Wprowadzono również nowe zalecenia dotyczące profilaktyki, badań obrazowych i farmakoterapii.

Algorytm różnicowania najczęstszych przyczyn zawrotów głowy w gabinecie lekarza POZ

Sebastian Bojanowski, Beata Mielańczuk-Lubecka, Jeremi Kania, Izabela Domitrz

Zawroty głowy to problem często występujący w podstawowej opiece zdrowotnej, a jego diagnoza bywa trudna z uwagi na subiektywny charakter dolegliwości i nakładające się objawy zespołów przedsionkowych. Aby ułatwić diagnostykę, opracowano algorytm, który wskazuje najczęstsze przyczyny, ich objawy oraz sytuacje wymagające skierowania pacjenta do specjalisty lub hospitalizacji. Kluczowe narzędzia diagnostyczne obejmują szczegółowy wywiad, ocenę odruchu przedsionkowo-ocznego, badanie oczopląsu oraz ocenę skośnego zbaczania gałek ocznych w ramach protokołu HINTS. W przypadku podejrzenia łagodnych położeniowych zawrotów głowy zastosowanie znajduje specjalistyczny algorytm, który określa kolejność działań diagnostycznych i terapeutycznych.

Kiedy wybieram nystatynę w zawiesinie - u jakich pacjentów i w jakich sytuacjach klinicznych warto po nią sięgnąć?

Ernest Kuchar

Nystatyna jest skutecznym lekiem przeciwgrzybiczym dostępnym zwykle w postaci zawiesiny, stosowanym w leczeniu zakażeń powierzchniowych wywołanych przez drożdżaki z rodzaju Candida: kandydozy skóry i błon śluzowych, w tym pleśniawek, pieluszkowego zapalenia skóry, kandydozy przełyku i drożdżycy pochwy. Badania kliniczne potwierdziły, że nystatyna przynosi rzeczywiste korzyści przewyższające placebo, a jej skuteczność zwiększa się wraz z dawką i długością terapii. W artykule omówiono, w jakich sytuacjach klinicznych warto stosować nystatynę w postaci zawiesiny, korzyści z terapii i możliwe działania niepożądane. Do najważniejszych zalet nystatyny należą: bezpieczeństwo stosowania ze względu na minimalne wchłanianie ogólnoustrojowe i działanie poprzez ergosterol nieobecny w komórkach ssaków, szeroki zakres aktywności przeciw drożdżakom, a także niskie ryzyko rozwoju oporności, co zapewnia skuteczność przy długotrwałym i wielokrotnym stosowaniu. Bezpieczeństwo terapii sprawia, że nystatyna jest lekiem pierwszego wyboru w nieinwazyjnych zakażeniach drożdżakowych dla pacjentów szczególnie wrażliwych, niemowląt, osób starszych, pacjentów w trakcie chemio- lub radioterapii, kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Redukcja wahań ciśnienia za pomocą molekuły telmisartanu, w szczególności w kombinacji z antagonistą kanału wapniowego

Maria Łukasiewicz, Artur Mamcarz

Na nadciśnienie tętnicze choruje 1,28 mld osób, a jego powikłania powodują 10 mln zgonów rocznie. Skuteczna terapia hipotensyjna stanowi więc jedno z priorytetowych zadań ochrony zdrowia. Osiągnięcie dobrej kontroli ciśnienia tętniczego zależy od wielu czynników, ale jednym z podstawowych jest zastosowanie maksymalnie skutecznego leczenia w jak najprostszym schemacie. Amlodipina w połączeniu z telmisartanem w formie preparatu złożonego, poprzez wysoki indeks gładkości, pozwala osiągnąć zadowalający efekt hipotensyjny utrzymujący się przez 24 h w przypadku przyjmowania raz dziennie. Połączenie to jest również dobrą alternatywą dla obciążonych kardiologicznie pacjentów, którzy nie mogą stosować inhibitorów konwertazy angiotensyny, oraz dla osób w wieku podeszłym, zwłaszcza po udarze mózgu.

Czy preparaty lewodopy z karbidopą oraz lewodopy z benserazydem są klinicznie równoważne?

Andrzej Bogucki

Choroba Parkinsona jest jedyną chorobą neurozwyrodnieniową, która może być skutecznie leczona objawowo. Terapia symptomów motorycznych opiera się przede wszystkim na stosowaniu leków zwiększających aktywność nigrostriatalnego układu dopaminergicznego i wyrównujących niedobór dopaminy. Lewodopa pozostaje złotym standardem leczenia dopaminergicznego. Jest najbardziej skutecznym lekiem przeciwparkinsonowskim, najlepiej tolerowanym i wywołującym najmniej działań niepożądanych, również u pacjentów w wieku podeszłym. Doustne preparaty lewodopy zawierają dodatkowo jedną z substancji będących inhibitorem dekarboksylazy aromatycznych L-aminokwasów: benserazyd lub karbidopę. Mają one korzystny wpływ na biodostępność lewodopy w ośrodkowym układzie nerwowym, jej skuteczność kliniczną oraz tolerancję. W praktyce, według powszechnej opinii, preparaty lewodopy z karbidopą i lewodopy z benserazydem są równoważne klinicznie i mogą być stosowane zamiennie. Przedstawiono przypadek 69-letniego mężczyzny leczonego od 6 lat z powodu choroby Parkinsona. U pacjenta występowały symptomy zaawansowanej choroby Parkinsona: fluktuacje ruchowe wearing-off oraz dyskinezy pląsawicze szczytu dawki.

Sitagliptyna w skojarzeniu z metforminą XR w leczeniu pacjentów z cukrzycą typu 2

Katarzyna Cyganek

Sitagliptyna jest pierwszą zarejestrowaną na rynku gliptyną, stąd jest najlepiej spośród nich poznana pod kątem skuteczności, tolerancji i bezpieczeństwa. To selektywny inhibitor enzymu peptydazy DPP-4. W monoterapii obniża stężenie HbA1c o 0,6-0,8%. W porównaniu z placebo i PSM terapia sitagliptyną cechuje się mniejszym ryzykiem hipoglikemii. Sitagliptyna ma największy spośród gliptyn wpływ anorektyczny, co powoduje niewielki spadek masy, a to z kolei jest korzystne u pacjenta z cukrzycą. Stosowanie sitagliptyny korzystnie wpływa także na poprawę innych czynników ryzyka kardiometabolicznego: zmniejszenie stężenia triglicerydów i poprawę profilu lipidowego oraz obniża skurczowe ciśnienie tętnicze krwi. Stosowana może być w monoterapii, w terapii skojarzonej lub jako leczenie uzupełniające w stosunku do insuliny. Dostępne na rynku preparaty dwulekowe (sitagliptyna w połączeniu z metforminą o przedłużonym uwalnianiu) poprawiają dodatkowo tolerancję leczenia metforminą oraz zwiększają komfort pacjenta, umożliwiając stosowanie leku złożonego raz dziennie.

Choroba Parkinsona ze współistniejącym zespołem lęku uogólnionego - opis przypadku

Choroba Parkinsona, występująca najczęściej między 50. r.ż. a 60. r.ż., średnio w wieku 58 lat, to postępująca choroba zwyrodnieniowa ośrodkowego układu nerwowego o globalnym znaczeniu i poważnych konsekwencjach dla zdrowia publicznego. Do jej głównych objawów należą: drżenie występujące w spoczynku, sztywność mięśni oraz bradykinezja, tj. spowolnienie ruchowe (tzw. triada parkinsonowska). Zmiany zanikowe istoty czarnej zlokalizowanej w śródmózgowiu, odpowiedzialnej za wytwarzanie dopaminy, przyczyniają się do wystąpienia symptomów tej choroby. Pacjenci z chorobą Parkinsona cierpią na różne objawy pozamotoryczne, które często mają charakter zaburzeń psychicznych, szczególnie lęku napadowego lub uogólnionego. Autor przedstawia przypadek 63-letniego mężczyzny z rozpoznaną przed 4 laty chorobą Parkinsona o dość znacznym nasileniu. Pogłębiało się osłabienie lewych kończyn (górnej i dolnej) oraz ogólne spowolnienie ruchów, następnie w pełni rozwinął się zespół niespokojnych nóg (specyficzne doznania czuciowe w obrębie stóp i podudzi w godzinach wieczornych i nocnych, zmniejszające się chwilowo podczas poruszania, chodzenia, naciągania mięśni). Około 6 miesięcy temu pojawiły się napady lęku i niepokoju, a także w pełni rozwinięty zespół lęku uogólnionego. W leczeniu zastosowano połączenie lewodopy z karbidopą oraz pregabaliną, po czym po ok. 8 tygodniach uzyskano zmniejszenie spowolnienia i sztywności, jak również znaczną redukcję niepokoju i lęku.

Czy lekarz POZ może inicjować leczenie depresji z refundacją?

Dominika Dudek

Depresja należy do najczęstszych zaburzeń psychicznych, a liczba zachorowań ma stałą tendencję wzrostową. Obecnie oblicza się, że różne formy depresji i objawów depresyjnych występują u ponad 10% populacji, około dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Szacuje się, że co piąty zgłaszający się do lekarza internisty cierpi z powodu depresji. Blisko 20% pacjentów rejestrujących się po poradę do lekarzy rodzinnych to pacjenci z depresją. Osoba z depresją może zgłaszać się do lekarza POZ w różnych kontekstach. Po pierwsze, może odczuwać różne niespecyficzne niepokojące objawy (np. niejasne dolegliwości bólowe, bezsenność, męczliwość, utratę energii, brak apetytu), z których powodu podejmuje diagnostykę, a które okazują się wynikać z depresji.

Bóle głowy - przypadki kliniczne

Izabela Domitrz

Publikacja jest nowoczesną pracą zbiorową ujmującą problemy diagnostyczne i po części terapeutyczne bólów głowy w sposób wielowątkowy i interdyscyplinarny. Książka prezentuje głównie objawowe bóle głowy, często imitujące samoistne bóle głowy. Wśród autorów znajdują się neurolodzy, okuliści, laryngolodzy, pediatrzy, lekarze medycyny rodzinnej, co stwarza bardzo szeroką perspektywę oglądu problemu tak powszechnego jak ból głowy. Omówiono szeroki panel jednostek chorobowych, w których objawem naczelnym lub istotnie towarzyszącym jest ból głowy [...] Poszczególne rozdziały, napisane przystępnym, komunikatywnym językiem, prezentują aspekty praktyczno-kliniczne, skupiając się na diagnostyce, w tym różnicowej, a także, co bardzo istotne, na terapii [...] Książka jest cenną publikacją rynkową i niezwykle przydatnym narzędziem dla lekarzy wielu specjalności głównie w diagnostyce, a częściowo również w terapii pacjenta z bólem głowy.

Dzielny pacjent w gabinecie pediatry - profilaktyka i terapia grypy

Bartosz J. Sapilak

Strategia walki z grypą opiera się z jednej strony na prewencji zakażenia bazującej na programie szczepień, z drugiej na wczesnym rozpoznaniu zakażenia i wdrożeniu terapii. Trzecią zyskującą na znaczeniu opcją pozostaje prewencyjnie włączenie oseltamiwiru po styczności z zakażonym chorym. Ze względu na mniejszą skuteczność szczepień możliwość zastosowania oseltamiwiru jest szczególnie istotna w przypadku niemowląt i małych dzieci.

Psychiatria i medycyna somatyczna wciąż aktualne tematy

Tadeusz Parnowski

Autorami tej niezwykle wartościowej pozycji są naukowcy i praktycy, uznane autorytety w dziedzinach psychiatrii, psychologii, psychiatrii dzieci i młodzieży, geriatrii i anestezjologii.W polskiej literaturze psychiatrycznej jest to pierwsze całościowe opracowanie, które uwzględniając odniesienia historyczne, wprowadza nas w najbardziej aktualne – oparte na dowodach – rozumienie skomplikowanych zależności między psychiką a manifestacjami somatycznymi, co znalazło swój współczesny wymiar interpretacyjny i kategoryzujący w nowych edycjach klasyfikacji DSM i ICD. Książka ta ukazuje się niedługo po oficjalnym wprowadzeniu do użycia klasyfikacji ICD-11, gdzie dokonano istotnych zmian w stosunku do wcześniejszej i dlatego najnowsza wiedza w niej zawarta jest znacząca w diagnostyce różnicowej tych zaburzeń zdrowotnych, które z racji częstości występowania powinny być traktowane priorytetowo w systemie ochrony zdrowia. Monografia z całą pewnością zainteresuje lekarzy POZ, psychiatrów, psychologów i geriatrów, ale również powinna być wykorzystana w szkoleniu akademickim studentów medycyny i psychologii.