Arypiprazol - zbiór podręcznych informacji dla lekarza praktyka

Anna Antosik-Wójcińska

Arypiprazol to atypowy neuroleptyk stosowany w schizofrenii i chorobie afektywnej dwubiegunowej typu I. Ma niskie ryzyko wywoływania objawów pozapiramidowych i wydłużania odstępu QT. Dzięki korzystnemu profilowi bezpieczeństwa (w tym metabolicznemu) może być stosowany u chorych obciążonych somatycznie, po 65. r.ż. i otyłych. Lek w niskich dawkach ma działanie aktywizujące i przeciwdepresyjne, natomiast w dawkach przekraczających 20 mg/24 h - przeciwpsychotyczne i przeciwmaniakalne.

Sitagliptyna - czy jest dla niej miejsce w nowoczesnym leczeniu cukrzycy typu 2?

Marcin Kosiński

Cukrzyca typu 2 (DM2) stanowi rosnący problem kliniczny, a niedostateczna kontrola metaboliczna choroby u wielu pacjentów skłania do poszukiwania nowych metod terapii. W ostatnich latach wprowadzono nowe leki, których mechanizm działania opiera się na wykorzystaniu osi inktretynowej do optymalizacji leczenia cukrzycy. Wśród leków wykorzystujących potencjał efektu inkretynowego znajdują się inhibitory dipeptydylopeptydazy 4 (DPP-4). W artykule przedstawiono podstawy koncepcji wykorzystania efektu inkretynowego w terapii cukrzycy, podstawowy profil farmakologiczny sitagliptyny oraz istotne badania kliniczne dotyczące skuteczności i bezpieczeństwa leku. Przegląd ten ma na celu podsumowanie pozycji sitagliptyny jako leku dobrze tolerowanego, względnie skutecznego, bezpiecznego dla pacjentów z umiarkowanymi zaburzeniami funkcji nerek i wątroby, jak również leku o niskim ryzyku wywołania hipoglikemii.

Telemedycyna. Alergologia

Adam J. Sybilski

Pandemia COVID-19 wywróciła do góry nogami całe nasze dotychczasowe życie. Dotknęła również relacji między lekarzem a pacjentami. Z dnia na dzień wprowadzono nowe zasady postępowania zmierzające do zmniejszenia kontaktu między ludźmi, w tym między chorymi a ich lekarzami. Obawa przed zakażeniem, zarówno ze strony chorych, jak i personelu medycznego, skłoniła wielu do rozwijania tej formy udzielania świadczeń medycznych. Monografia Profesora Adama Sybilskiego wypełnia lukę występującą na rynku wydawniczym w zakresie publikacji poświęconych prowadzeniu tej formy usług medycznych w dziedzinie alergologii. Jest to niezwykle cenna pozycja, unikatowa i bardzo potrzebna. Musimy jednak pamiętać - co sam autor podkreśla - że "telewizyta nie może być zastosowana w przypadku zaostrzenia objawów chorobowych, konieczności wykonania badań dodatkowych in vivo oraz ciężkich postaci alergii, szczególnie w trakcie reakcji anafilaktycznej lub tuż po niej".

Gorączka przyczyny, diagnostyka, leczenie

Adam J. Sybilski, Jarosław Woroń, Katarzyna Życińska, Zbigniew Doniec

Gorączka, tytułowy bohater, zdecydowanie najważniejszy objaw zakażenia, jest tutaj odmieniana przez wszystkie przypadki, ponieważ stale towarzyszy codziennej pracy lekarskiej, budzi niepokój chorych, ich bliskich oraz pozostaje najczęstszą przyczyną zgłaszania się pacjentów po poradę, przynajmniej w pediatrii. Poruszone tu tematy, takie jak: patomechanizm gorączki, działanie termoregulacji, właściwe sposoby pomiaru temperatury czy elementy farmakologii leków przeciwgorączkowych, gorączka niejasnego pochodzenia oraz różnicowanie między przyczynami infekcyjnymi i nieinfekcyjnymi są często bardzo interesujące dla lekarzy. Podsumowując jest to publikacja polecana szerokiemu gronu Czytelników: lekarzom praktykom, klinicystom i studentom medycyny, ponieważ monografia poświęcona gorączce bardzo przyda się wielu z nich.

Niepożądane odczyny po szczepieniu przeciw COVID-19 - jak postępować?

Adam J. Sybilski

Jak do tej pory nie mamy skutecznego leku przyczynowego na COVID-19 i dysponujemy tylko leczeniem objawowym. Najlepszym postępowaniem jest profilaktyka, która w chorobach infekcyjnych opiera się na szczepieniach. Dziesiątki lat stosowania szczepień ochronnych doprowadziły do zniknięcia lub znacznego ograniczenia występowania chorób zakaźnych. Obecnie w Polsce mamy do dyspozycji trzy szczepionki przeciw COVID-19: dwie mRNA (Comirnaty firmy Pfizer/BioNTech i Moderna COVID-19 vaccine) oraz wektorową (COVID-19 Vaccine AstraZeneca). W dużych badaniach klinicznych potwierdzono wysoką skuteczność szczepionek w ochronie przed wystąpieniem objawów COVID-19. Szczepionki mogą wywołać niepożądane odczyny poszczepienne (NOP). NOP to wszelkie zaburzenia stanu zdrowia mogące mieć związek z przyjętą szczepionką, które pojawiły się w okresie 4 tygodni po podaniu. Badania pokazują, że NOP po szczepionce przeciw COVID-19 występują u ok. 0,03-0,2% zaszczepionych. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi były: ból w miejscu wstrzyknięcia (> 80%), zmęczenie (> 60%), ból głowy (> 50%), bóle mięśni (> 30%), dreszcze (> 30%), bóle stawów (> 20%), gorączka (> 10%) - zwykle łagodna lub umiarkowana, ustępująca w ciągu kilku dni. NOP należy leczyć objawowo, lekami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi - paracetamolem i ibuprofenem. Zarówno paracetamol, jak i ibuprofen są dobrze przebadanymi preparatami, o dużym bezpieczeństwie i skuteczności. Działanie przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe obu leków jest podobne, jednak warunek stanowi stosowanie odpowiedniego, zalecanego ich dawkowania. Obecnie wydaje się, że paracetamol to lek pierwszego wyboru w leczeniu bólu i gorączki po szczepieniu przeciw COVID-19. Jednak wiedza na temat szczepień i szczepionek stale się pogłębia, a zalecenia zmieniają. Musimy śledzić aktualne informacje i dostosowywać nasze działania do zmieniającej się wiedzy medycznej.

Cefiksym - doustna cefalosporyna III generacji

Anna Doboszyńska

Cefiksym jest półsyntetycznym antybiotykiem beta-laktamowym, cefalosporyną III generacji do stosowania p.o. Wykazuje działanie bakteriobójcze, mechanizm działania polega na hamowaniu biosyntezy ściany komórkowej bakterii. Spektrum działania: Streptococcus pyogenes, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Proteus mirabilis. Omówiono wskazania do zastosowania cefiksymu: leczenie zakażeń wywołanych przez wrażliwe drobnoustroje u dorosłych, młodzieży i dzieci po 6. m.ż. Wskazania u dorosłych chorych: zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, pozaszpitalne zapalenie płuc, zapalenie dolnych dróg moczowych, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok, zapalenie gardła. W artykule opisano trzy przypadki zastosowania cefiksymu u osób dorosłych chorujących na przewlekłe zapalenie oskrzeli, ostre zapalenie zatok obocznych nosa i w zakażeniu dróg moczowych.

6 faktów, według których warto stosować siarczan chondroityny

Iwona Słowińska , Lidia Rutkowska-Sak

Pacjenci z chorobą zwyrodnieniową stawów cierpią z powodu przewlekłego bólu, ograniczenia ruchomości stawów, pogorszenia jakości życia w sensie medycznym i społecznym. Celem różnych form spersonalizowanego leczenia jest poprawa tych aspektów. Siarczan chondroityny w postaci leku, zastosowany we wczesnym okresie choroby, hamuje jej postęp, a niekiedy nawet regeneruje uszkodzone tkanki.

Zasady refundacji gliptyn - co należy wiedzieć? Pytania do konsultanta krajowego

Krzysztof Strojek

1 stycznia 2023 r. do refundacji weszły kolejne generyczne gliptyny: sitagliptyny samodzielnie, w połączeniu z metforminą oraz wildagliptyny. Przedstawiamy kilka sytuacji z codziennej praktyki lekarskiej i odpowiadamy na pytania, komu przysługuje refundacja.

Zgaga - czym, kiedy i jak złagodzić?

Dorota Waśko-Czopnik

Jednym z najczęściej zgłaszanych przez pacjentów schorzeń jest zgaga - pieczenie i palenie wzdłuż przełyku. Stanowi ona jeden z głównych objawów choroby refluksowej przełyku, ale może pojawiać się także incydentalnie. W zależności od częstości występowania dolegliwości, czasu ich trwania oraz nasilenia proponowane jest odmienne postępowanie, które ma na celu szybkie łagodzenie zgagi, gojenie potencjalnych zmian zapalnych przełyku lub doraźne zniesienie odczucia pieczenia w przełyku, jeśli nie występuje ono często lub stale, a tylko w określonych sytuacjach, np. po błędach dietetycznych. Samoleczenie pacjentów powinno być ograniczone do 2 tygodni, a przy najmniejszych wątpliwościach czy przy występowaniu objawów alarmowych zawsze należy wykonać badania dodatkowe. Leczenie inhibitorami pompy protonowej powinno być ograniczone do 4-8 tygodni, w razie niepowodzenia pacjent również powinien być skierowany do specjalisty. Doraźne stosowanie famotydyny, alkinianów i alginianów może być skuteczne przy objawach epizodycznych.

10 faktów o ekstrakcie z aronii czarnoowocowej - polskiego superowocu

Iwona Wawer

Tradycyjna medycyna polecała leśne czarne jagody na dobry wzrok, teraz nie musimy po jagody chodzić do lasu. Uprawiamy na plantacjach borówkę amerykańską i aronię czarnoowocową. Aronia melanocarpa to polski czarny skarb - superowoc, o najwyższej zawartości antocyjanów i innych związków polifenolowych o silnych właściwościach antyoksydacyjnych. Ekstrakt antocyjanów aroniowych oraz karotenoidy luteina i zeaksantyna wchodzą w skład suplementu diety, który można wykorzystać jako dietetyczne wsparcie w profilaktyce chorób oczu, takich jak AMD czy katarakta. W celu zachowania zdrowia oczu przyda się osobom pracującym przy komputerze i kierowcom.

Chory na nowotwór kompendium postępowania w wybranych sytuacjach klinicznych

Małgorzata Krajnik, Małgorzata Malec-Milewska, Jerzy Wordliczek

Kompendium "Chory na nowotwór" wyznacza drogi postępowania oparte na bogatej wiedzy oraz wieloletnim doświadczeniu autorów. Istotną wartością książki jest to, iż zagadnienia, które obejmuje, nie zostały ograniczone wyłącznie do aktywnego leczenia onkologicznego (...). Kompendium stanowi przykład przedstawienia rzetelnej wiedzy zgodnej z zasadami medycyny opartej na dowodach z zachowaniem potrzeb psychospołecznych i emocjonalnych chorego i jego najbliższych. Dla adeptów medycyny będzie niezbędnym źródłem pozyskiwania wiadomości, doświadczonym lekarzom pomoże zaś w zgłębianiu wiedzy. Jest odpowiedzią na potrzebę łączenia aktualnych standardów postępowania w dziedzinach pokrewnych z bez wątpienia ogromnym doświadczeniem praktycznym zespołów sprawujących opiekę nad chorymi.

8 powodów, dla których warto zastosować esomeprazol

Dorota Waśko-Czopnik

Ponad dwie dekady stosowania inhibitorów pompy protonowej w leczeniu chorób kwasozależnych z jednej strony zapewniły sukces terapeutyczny, z drugiej zaś pokazują nadal niewystarczającą ich skuteczność. Wprowadzenie na rynek farmaceutyczny esomeprazolu spowodowało zwiększenie odsetka skutecznego leczenia przy zachowaniu dobrego profilu bezpieczeństwa pacjenta w porównaniu z innymi lekami z tej grupy.

Sterole roślinne w profilaktyce i leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego

Agnieszka Bzikowska-Jura

Choroby układu sercowo-naczyniowego są główną przyczyną zgonów na świecie, stanowią także istotny czynnik wpływający na obniżenie jakości życia. Szczególne znaczenie w profilaktyce i terapii tych chorób mają czynniki modyfikowalne, do których zaliczamy m.in. sposób żywienia, aktywność fizyczną, stosowane używki oraz suplementację diety. Nieprawidłowy profil kwa sów tłuszczowych (wysokie spożycie nasyconych przy jednocześnie niskiej podaży jedno- i wielonienasyconych kwasów tłusz czowych), siedzący tryb życia czy nadużywanie alkoholu to czynniki sprzyjające zaburzeniom metabolizmu lipoprotein oraz nadwadze/otyłości, a te z kolei stanowią bezwzględny czynnik ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Korzystne od działywanie ma natomiast uprawianie regularnej aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności, spożywanie produktów o wysokiej gęstości odżywczej, niskim stopniu przetworzenia i wprowadzenie do diety żywności funkcjonalnej oraz nutra ceutyków zawierających sterole roślinne (których pozytywne działanie potwierdziły liczne badania). Celem tych ostatnich jest wspomaganie osiągania celów terapeutycznych w zakresie stężenia całkowitego cholesterolu i jego frakcji. Możliwe jest to dzięki wpływowi fitosteroli ograniczającemu wchłanianie cholesterolu w jelitach i jednocześnie zwiększającemu jego wyda lanie wraz z kałem, w wyniku czego dochodzi do obniżenia osoczowego stężenia cholesterolu LDL i całkowitego stężenia cholesterolu. Efekt ten zależny jest od dawki. Za korzystne uznaje się przyjmowanie steroli roślinnych w dawce ok. 2 g/24 h, co przekłada się na obniżenie powyższych stężeń o ok. 7-10%.

Zastosowanie preparatów bzu czarnego w leczeniu infekcji układu oddechowego

Paulina Maruszczak, Kamila Woźniak, Mariusz Woźniak, Zbigniew Doniec

Bez czarny jest farmaceutykiem roślinnym stosowanym w leczeniu wspomagającym wielu schorzeń, przede wszystkim dróg oddechowych. Ekstrakty owoców bzu łagodzą objawy infekcji i skracają czas ich trwania, hamują również namnażanie się niektórych wirusów i bakterii.

Bromek ipratropium w leczeniu kaszlu - nowe spojrzenie

Katarzyna Białek-Gosk , Marta Dąbrowska

Kaszel ostry jest bardzo częstą dolegliwością, wywołaną najczęściej przez infekcje górnych dróg oddechowych. W większości przypadków ma charakter samoograniczający się, czasem jednak wymaga zastosowania leków. Z kolei kaszel przewlekły może być objawem wielu różnych chorób, a jego leczenie opiera się zazwyczaj na leczeniu przyczynowym. Wśród leków zmniejszających kaszel, poza lekami przeciwkaszlowymi i mukoaktywnymi, znajduje się bromek ipratropium. Jest on zalecany w postaci wziewnej w łagodzeniu kaszlu ostrego związanego zarówno z ostrymi infekcjami górnych, jak i dolnych dróg oddechowych, w kaszlu poinfekcyjnym oraz w kaszlu przewlekłym związanym z przewlekłym zapaleniem oskrzeli lub przewlekłą obturacyjną chorobą płuc. Dodatkowo bromek ipratropium w postaci aerozolu donosowego może być pomocny w leczeniu kaszlu przewlekłego związanego z przewlekłym niealergicznym nieżytem nosa, zwłaszcza naczynioruchowym.

Indywidualizacja drogi podania metotreksatu sposobem na optymalizację leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów oraz łuszczycowego zapalenia stawów

Brygida Kwiatkowska

Stosowanie metotreksatu w formie podskórnej powoduje, że występowanie objawów choroby jest relacjonowane w mniejszym stopniu (57,7% vs 72%), a działania niepożądane związane z przyjmowanym lekiem są zgłaszane rzadziej (25% vs 34%). Forma ta charakteryzuje się także wyższą skutecznością i bardziej elastycznym zakresem dawek. Z tych powodów może być ona zastosowana w przypadku nieskuteczności bądź nietolerancji leczenia formą doustną. Forma podskórna jest preferowana także u pacjentów z dużą aktywnością choroby (ze względu na szybkość działania i skuteczność) oraz u pacjentów z ŁZS z wielochorobowością i często współistniejącą chorobą stłuszczeniową wątroby (ze względu na lepszą tolerancję, mniejszą liczbę działań niepożądanych i dłuższy czas stosowania, co się przekłada na większą skuteczność).