Bóg - zło - modlitwa. Wokół

Konrad Ludwicki

Karol Ludwik Koniński to pisarz niezwykły, nie mający swoich poprzedników ani następców w literaturze polskiej, z rodziny wielkich gwałtowników chrześcijańskich: Pawłów i Orygenesów, Pascalów i Newmanów, Kierkegaardów i Mounierów. W dwudziestoleciu międzywojennym zajmujący ważną i bardzo własną pozycję w życiu intelektualnym – Irzykowski zaliczał go do pierwszej dziesiątki publicystów – dziś prawie nieznany przez szerokie kręgi czytelników, wyłączony z żywego obiegu kulturowego, czekający wciąż na odkrycie i „zaszeregowanie” w historii myśli polskiej, odpowiednie jego randze.   (Bronisław Mamoń, Karol Ludwik Koniński, Kraków 1969)       Swoje Uwagi Koniński pisał całym sobą. Pisał je siłą osobowości, umysłowości i choroby. Wydawać by się mogło, iż to, co przeżyte wewnętrznie jest czymś, czego nigdy nie było; bądź mówiąc inaczej, co nie zaistniało namacalnie. Nie do końca słuszne to rozumowanie. Stany duchowe przetwarzają przecież wszystko, co z zewnątrz. Potem zaś eksplodują w postaci choćby tekstu. Refleksje wewnętrzne wzrastają w siłę, kiedy powstają – a tak jest u Konińskiego – przeciw temu, co wokół. Kiedy nie są wyłącznie intymnym rozważaniem, lecz są też w kontrze wobec zagrożenia. Są zmaganiem dobra ze złem – bojem pomiędzy upadkiem a czynem. Wciąż wszakże zwracamy się w duchu do Kogoś w nas, z Kim życie nas zespoliło.   

Tygodniki opinii w zmieniającej się rzeczywistości

Tomasz Mielczarek

W sumie więc można uznać, że los tygodników opinii uzależniony jest od umiejętności szybkiego i wprawnego odczytywania sygnałów płynących z systemu medialnego i systemu społeczno-politycznego. Ich ekonomiczna kondycja wyprzedzająco informuje o koniunkturze rynku medialnego, ale prawidłowe jej zdiagnozowanie zakłócane jest przez normatywne lub ekonomiczne oddziaływanie władz państwowych na rynek medialny. Treściowa zawartość tygodników opinii sygnalizuje zjawiska społeczne. Toczące się na ich łamach kampanie publicystyczne zazwyczaj wynikają z realnych problemów społecznych. Zatrudnieni w nich dziennikarze stanowią elitę swego zawodu. Mają także istotny wpływ na praktyczne uczenie dziennikarstwa. Stanowią wzór, do którego dążą, lub z którym porównują się adepci tego zawodu. Redakcje tygodników opinii zaczęły dywersyfikować swój produkt. Jego papierowa wersja z biegiem czasu traci na znaczeniu zastępowana zróżnicowanymi cenowo pakietami dostępu do baz danych (artykułów, analiz, itp.) wytworzonych przez poszczególne redakcje.   Z Zakończenia     Książka wyszła spod pióra najwybitniejszego badacza współczesnego polskiego systemu mediów profesora Tomasza Mielczarka. Jej czytelnik otrzyma pracę o ogromnej zawartości faktograficznej i skłaniającą do głębokich refleksji nad współczesnymi mechanizmami komunikacji masowej. Wywoła duże zainteresowanie wśród studentów dziennikarstwa, politologii i kulturoznawstwa. Bez wątpienia sięgną po nią uczestnicy życia politycznego i kulturalnego, znajdując w niej impuls do głębokich przemyśleń.   prof. zw. dr hab. Wiktor Pepliński     Praca jest bardzo interesująca, wartościowa i potrzebna czytelnikom, zarówno medioznawcom jak i pokoleniom studentów dziennikarstwa i kierunków pokrewnych. Wielką zaletą jest warstwa faktograficzna, jak i trafne i wyważone podsumowania ewolucji linii redakcyjnej poszczególnych tytułów i wieloletnich trendów.   dr hab. Ryszard Filas

Liminalność i bycie "pomiędzy" w twórczości Petera (Piotra) Lachmanna. Studium literacko-kulturowe

Przemysław Chojnowski

W monografii uderzają dwie sprawności: bardzo dokładna analiza tekstów oparta na regule close reading, a z drugiej strony znakomite rozpoznanie teoretycznych tekstów z dziedziny współczesnej lingwistyki, komparatystyki, także filozofii, edytorstwa i teatrologii, które wspomagają i pogłębiają intuicyjne rozpoznania Chojnowskiego-czytelnika […]. [Autor rozprawy] jako odbiorca i komentator twórczości Lachmanna, chętnie wykorzystuje prywatne dokumenty biograficzne: materiały archiwalne, niepublikowane materiały zalegające szuflady Lachmanna, wymieniane listy i maile (wszystkie precyzyjnie opisane). Jest to znak nowych czasów, które kształtują na naszych oczach nowy rodzaj metodologii, gdzie tego rodzaju dokumenty czyni się elementami historycznoliterackimi przez odpowiednią ich interpretację i wprowadzenie w poznawczy dyskurs. Dokument biograficzny staje się argumentem naukowym: to zasada tzw. nowej biografistyki, która po latach strukturalistycznej banicji, powróciła w ostatniej ćwierci XX wieku, by wraz z geopoetyką, imagologią poszerzoną o wizerunek siebie (zamiast Innego/Obcego, który w „globalnej wiosce” jest już coraz mniej „obcy”) tworzyć zręby nowej metodologii, pozwalającej dokładniej docierać do istoty i znaczenia konkretnego tekstu. Lektura tej monografii jest fascynująca dla każdego, kto ma szacunek dla twórczości pięknie uformowanej, głęboko wnikającej w omawianą materię i zarazem mądrej. […] Monografia twórczości Petera (Piotra) Lachmanna jest ważnym osiągnięciem tak w rozwoju osobistym habilitanta, jak i w obrębie literatury naukowej dotyczącej nowoczesnej biografistyki, pisarstwa bilingwalnego, (auto)przekładu i przekładoznawstwa jako takiego. Chojnowski odkrył dla literaturoznawstwa pisarza bardzo ważnego, którego dotychczasowa obecność w polskim obiegu nie była zbyt wyraźna. Z recenzji prof. M. Dąbrowskiego   Książka Przemysława Chojnowskiego jest teoretycznie dobrze uzasadnionym, głęboko przemyślanym oraz dobrze napisanym studium, które przedstawia pasjonującą postać polsko-niemieckiego pisarza i transdyscyplinarnego artysty w niewielkim stopniu znanego polskiej humanistyce. Monografia ukazuje biograficznie uwarunkowane aspekty dwujęzyczności i kulturowej biwalencji jako figuracje podmiotu liminalnego czy też liminalnej sytuacji egzystencjalnej. Mocną stroną tej pracy jest niezwykle dokładna lektura, trafna kontekstualizacja historyczno-kulturowa i biograficzna, a także […] uważna analiza tekstów Lachmanna. Zwłaszcza w analizach liryki uwidaczniają się umiejętności filologiczne monografisty i jego wyraźne zainteresowania zjawiskami kontaktów językowych i kulturowych. Z recenzji prof. M. Marszałek (Uniwersytet Poczdamski)   Muzeum w Gliwicach jest współwydawcą monografii Przemysława Chojnowskiego i nie jest to dziełem przypadku. Gliwice są bowiem miejscem kluczowym dla Petera (Piotra) Lachmanna, którego biografia nierozerwalnie splata się z dziejami Górnego Śląska, a jego twórczość wyrasta z doświadczeń polsko-niemieckiego pogranicza. Metamorfoza niemieckich Gliwic – miasta urodzenia i dorastania pisarza – stała się dla twórcy jedną z figur ‘bycia pomiędzy’. To właśnie tu w trakcie studiów na Politechnice Śląskiej Lachmann współtworzył teatr satyryczny i na fali Października ‘56 roku zadebiutował jako polski poeta.

Memłary i inne teksty przy życiu i sztuce

Zbylut Grzywacz

To jest książka malarza, który był także pisarzem. A dokładniej: eseistą, prozaikiem, pamiętnikarzem, recenzentem, mówcą-publicystą, poetą, felietonistą, popularyzatorem nauki i sztuki. Lubił pisać nie mniej niż malować, choć w oczach opinii publicznej był jednak przede wszystkim artystą pędzla. Należał do sławnej niegdyś grupy Wprost (1966-1986), która w latach 60. ubiegłego wieku wystąpiła przeciw artystycznej abstrakcji, by zająć się relacjami między życiem a sztuką, zadając sobie podstawowe pytanie: co znaczy być artystą w zniewolonym kraju. "Memłary" są świadectwem życia pełnego pasji i niezgody na załgany świat. Opowieścią tyleż autobiograficzną, co świadectwem epoki, w której pisarze i artyści stawali przed moralnymi wyzwaniami nieznanymi w czasach pełnej swobody twórczej i politycznej.   12 kwietnia 1982 Myśli mi się ostatnio coraz częściej o pisaniu autobiografii. Chciałbym taki wyrazisty tekst o sobie samym napisać o prawdziwych, tkwiących we mnie motorach malowania, bycia z ludźmi, o prawdziwych przyczynach moich złości, napięć. Chciałbym, mam taką potrzebę, rozebrać się i opisać swoją anatomię. Zwiedzić siebie wstecz. I z tych moich narastających tęsknot do pisania, do tego, żeby usiąść i pisać tak, jak się maluje, wynika, że do słowa pisanego mam więcej zaufania niż do czegokolwiek innego. I moje malarstwo także jest tego dowodem. Ale bo też dlaczego by takiego autoportretu nie napisać? Przecież te malowane nic o mnie nie mówią. A po co o sobie mówić? Bo w widzeniu i opisywaniu siebie więcej może się zmieścić tak zwanej prawdy o widzeniu świata. Zbylut Grzywacz, Memłary

Praktyczny słownik łączliwości składniowej czasowników polskich

Stanisław Mędak

  W nowym wydaniu słownika (z roku 2016) znajdziesz nie tylko połączenia składniowe do prawie tysiąca czasowników niedokonanych stanowiących trzon publikacji, ale również nową listę ponad dziewięciuset czasowników dokonanych. Dzięki tej liście użytkownik słownika będzie miał możliwość zapoznania się z połączeniami składniowymi form dokonanych czasowników i ich charakterystyką. Całość materiału ujęta w spójny system oferuje bogactwo informacji z zakresu składniowo-znaczeniowej łączliwości prawie dwu tysięcy czasowników. Pomoc dydaktyczna dla obcokrajowców uczących się języka polskiego stale ulepszana i dostosowywana do nowych metod nauczania. Pierwszy na rynku polskim słownik tego typu, którego cechami są: czytelność układu i łatwość używania.

Zmysł formy. Sytuacje, przypadki, interpretacje polskiej poezji XX wieku

Joanna Grądziel-Wójcik

Joanna Grądziel-Wójcik podjęła się zgłębienia problematyki, która wpisuje się w aktualizowany ostatnio intensywnie, lecz często dość jednostronnie, nurt badań nad somatycznością i psychosomatycznością nowoczesnego podmiotu. […] Kluczem do pomysłowych analiz i oryginalnych interpretacji autorki okazuje się pojęcie formy – jej percepcja zarówno zmysłowa, jak i ściśle artystyczna. Grądziel-Wójcik bada i z powodzeniem wynajduje niejawne i nierzadko zaskakujące paralele między porządkami – somatycznym i semiotycznym. „Zmysł formy”, pojęcie użyte przez Miłosza w Nieobjętej ziemi, okazuje się ważnym elementem poetyckiej kompetencji nowoczesnego twórcy, którego wybory estetyczne zdeterminowane bywają, częściej niż dotąd myśleliśmy, właściwościami i konceptualizacjami sensualnego doświadczenia. […]  Najnowszą książkę Joanny Grądziel-Wójcik cechuje udane i dające do myślenia połączenie nowych perspektyw badawczych z niekwestionowaną kompetencją filologiczną. Wyczulenie na semantyczno-figuralne układy konstytuujące teksty poetyckie decyduje o zniuansowanej i niedoktrynalnej lekturze. Dzięki temu składające się na książkę rozprawy nie nużą schematyczną ilustracyjnością dowodzonych tez, lecz przeciwnie – nieprzerwanie angażują czytelnika w kolejne odkrywcze spostrzeżenia, wyprowadzane wprost z wnikliwej i niestrudzonej analizy poetyckich wypowiedzi umieszczanych w intrygujących poznawczo kontekstach. Świetny styl autorki oraz umiejętność prowadzenia zajmującej narracji decyduje o wyjątkowości tej propozycji na rynku książki akademickiej.  prof. IBL PAN dr hab. Agnieszka Kluba 

Ulubione kawałki. Szkice o twórczości Piotra Sommera

Kamil Nolbert

Twórczość Piotra Sommera zasługuje na kolejne lektury, lektury powrotne, w wydaniu osób, które zajmują się jego pisarstwem od lat, a także lektury pierwsze - ze strony czytelników, dopiero wciągających się w jego pisarstwo. [...] Paradoksalny charakter tej twórczości polega właśnie na tym, że z pozoru prosta i komunikatywna, w nieomal każdym utworze zaprzecza temu wrażeniu. Jest przemyślnie, dyskretnie, delikatnie złożona. Sommer wywija się mocnym uchwytom, poniekąd zmuszając kolejnych interpretatorów do testowania przydatności propozycji zastanych. Jeśli mam słuszność, to Ulubione kawałki są książką, która przynosi wiele świetnych analiz, zwraca uwagę na niezauważane dotąd składniki rzemiosła (np. poetykę tytułów), wyrównuje zaległości [...]. Jej ukazanie się uważam za szczęśliwą konieczność. Z recenzji prof. dr. hab. Piotra Śliwińskiego

W sieci natury i kultury. Bolesław Prus wobec dylematów światopoglądowych swojej epoki

Tomasz Sobieraj

Bolesław Prus był nie tylko wybitnym pisarzem, ale i oryginalnym myślicielem. To drugie jego oblicze nabiera nieoczekiwanego wydźwięku współcześnie, w sytuacji, w której świat zmaga się z wieloma problemami, począwszy od społeczno-politycznych, poprzez ekonomiczne, na kryzysie klimatycznym skończywszy. Poglądy Prusa widziane przez pryzmat nowszych języków badawczych mogą niekiedy zaskakiwać, bo ‒ choć pisarz był myślicielem antropocenu ‒ poddawał krytyce różne przejawy ludzkiego panowania nad światem i postulował harmonijne – oparte na relacjach bliskich symbiotyczności – współistnienie człowieka z naturą. Miał rozległe ambicje poznawcze, zmierzał do stworzenia wizji uniwersum, która obejmowałaby całość rzeczywistości, od atomu do kosmosu. Diagnozując dynamikę kultury nowoczesnej swoich czasów, podejmował istotne kwestie: natury, techniki, antropo- i biocentryzmu, opracowywał – zorientowany na praktykę – program społeczny, proponował oryginalne rozumienie polityki i jej mechanizmów. O tych wszystkich problemach traktuje niniejsza książka, odkrywająca no-we aspekty światopoglądu Prusa.     Sobieraj (…) rzetelnie i z „badawczym taktem”, przedstawił „dylematy światopoglądowe” autora Lalki, stosując strategię – co uznaję za niezbywalną wartość całej książki – która nie zawłaszcza metodologicznie idei Prusa; badacz sięga po kategorię antropcenu, aby poprzez nią ukazać pracę myśli pisarza w jej swoistych napięciach, w osobliwych splotach przeciwieństw czy ograniczeniach, a szerzej, bo przecież nie tylko o samego Prusa w niej chodzi, by uchwycić antynomie umysłu nowoczesnego.  (…)  W sieci natury i kultury. Bolesław Prus wobec dylematów światopoglądowych swojej epoki to monografia odkrywcza, ważna i inspirująca, która wpisuje się w ideę badań „nowej humanistyki”.       [Z recenzji dr. hab. Ireneusza Gielaty, prof. UŚ]   Tomasz Sobieraj – historyk literatury, profesor zwyczajny na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM w Poznaniu. Autor prawie 150 pozycji bibliograficznych. Opublikował dziewięć książek autorskich, wśród nich: Między konwencją a innowacją. Szkice o polskim drama-cie i teatrze drugiej połowy XIX i początku XX wieku (2018), Artysta, sztuka i społeczeństwo. Spory i polemiki wokół „Confiteor” Stanisława Przybyszewskiego (2019), liczne rozprawy i artykuły na łamach m.in. „Pamiętnika Literackiego”, „Kwartalnika Filozoficznego” „Porównań, „Tekstów Drugich”. Opracował edycję krytyczną Emancypantek Bolesława Prusa. Ostatnio bada związki literatury okresu pozytywizmu z ówczesną myślą naukową i filozofią.

Eurazjatyzm na wspak. Polscy tradycjonaliści przeglądają się w zwierciadle Eurazji i udają, że to nie oni

Jarosław Bratkiewicz

Książka mówi o Polsce, z Rosją – jej eurazjatyckim alter ego – w tle. Pokazuje, jak rozgałęzienie dziejów polskich – na nurt piastowski, który od XV wieku zanurza się w mało widoczną „historię długiego trwania”, oraz na kipiel jagiellońsko-sarmacką, z jej wirami wetowania, rokoszy i insurekcji, pnie się przez dzieje Polski aż do dnia dzisiejszego. I znów odradza „polski eurazjatyzm”, powodując, że pytanie o nowoczesność wciąż bije Polsce dzwonem.    Jarosław Bratkiewicz – urodzony w 1955 roku, ukończył z wyróżnieniem Instytut Spraw Międzynarodowych (MGIMO) w Moskwie. W latach osiemdziesiątych działał w podziemiu wydawniczym, między innymi w wydawnictwie „Krąg”. Od 1982 roku pracował w Polskiej Akademii Nauk, gdzie uzyskał stopnie doktora i doktora habilitowanego w zakresie nauk o polityce. Jego aktywność wspierali i ukierunkowywali tacy uczeni jak Jan Baszkiewicz, Jadwiga Staniszkis, Edmund Wnuk-Lipiński, Franciszek Ryszka czy Bronisław Geremek. Od 1991 roku pracował w Biurze Bezpieczeństwa Narodowego, a od 1992 roku w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Ambasador na Łotwie w latach 1996–2001. W latach 2010–2015 był Dyrektorem Politycznym MSZ.

Prasa lokalna w relacjach z kluczowymi aktorami społecznymi. Studia przypadków

Sylwia Męcfal

Monografia proponowana czytelnikom łączy w sobie elementy różnych dyscyplin naukowych: socjologii, politologii, medioznawstwa, ale przede wszystkim jej istotnym elementem jest zastosowana metoda badawcza – studium przypadku, szczególny nacisk na etykę badawczą oraz obszar badawczy, który można zaliczyć do tzw. trudnych do eksploracji. „Jest to opracowanie świeże, oparte na nadzwyczaj rzetelnej pracy terenowej i dostarczające transparentnych warsztatowo analiz uzyskanych danych w kilku najważniejszych wymiarach. Agregacja danych ze studiów przypadków pokazuje z jednej strony cechy powtarzalne zjawiska prasy lokalnej (niskie kompetencje dziennikarzy, ich uwikłanie w konflikty interesów, instrumentalne traktowanie lokalnych mediów przez znaczące osoby z otoczenia), ale z drugiej strony uwidacznia rozmaitość wariantów i odcieni, w jakich działania tych mediów przebiegają w rzeczywistości. (…) Relacje między instytucjami zostały starannie i profesjonalnie wyprowadzone z mikropoziomu interakcji lokalnych. Skomponowany wielowarstwowo: poziom empiryczny (z kontekstami), prezentacja, analiza szczegółowa, agregacja danych, analiza w pojęciach systemowych, wywód zawarty w książce Prasa lokalna w relacjach z kluczowymi aktorami społecznymi. Studia przypadków jest wzorcowym przykładem przenikania się pracy empirycznej i teoretycznej. Książka ta zasługuje na opublikowanie i intensywną akcję promocyjną, gdyż powinna się znaleźć w wielu bibliotekach” (z recenzji wydawniczej, prof. Grażyna Woroniecka). „W recenzowanej rozprawie podjęty został niezmiernie ważny, zarówno z metodologicznego, jak i poznawczego punku widzenia temat, a zarazem bardzo trudny do realizacji, ponieważ mieszczący się w obszarze zjawisk w znacznym stopniu niejawnych, dziejących się «za kulisami» życia społecznego, a tym samym «trudno dostępnych» badawczo”.  z recenzji rozprawy doktorskiej, prof. Danuta Walczak-Duraj

Od Mickiewicza do Masłowskiej. Adaptacje filmowe literatury polskiej

Tadeusz Lubelski

Niniejszy tom jest kolejnym ogniwem serii międzywydawniczej „Literatura na ekranie”, poświęconej adaptacjom różnych literatur narodowych. Zgodnie z zasadami serii, każdy autor analizuje adaptację, lub adaptacje (od jednej do kilku), jednego utworu literackiego wybranego z danej literatury narodowej, przy czym punktem wyjścia jest zawsze utwór literacki, a analizowany film zostaje z nim skonfrontowany. Po książkach dotyczących literatur: hiszpańskiej, angielskiej, amerykańskiej, japońskiej, włoskiej i czeskiej, jako siódmy przedstawiamy tom poświęcony adaptacjom filmowym literatury polskiej. Tytuł tomu, wynikły z ustalonej w serii konwencji, znaczy tyle, i tylko tyle, że najstarszym spośród osiemnastu utworów literackich, których adaptacje zostają w nim omówione, jest Pan Tadeusz (1834) Adama Mickiewicza, a najświeższym – Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną (2002) Doroty Masłowskiej. O wyborze decydowała nie tylko ranga pierwowzorów, ale i ich rodzajowa i gatunkowa różnorodność; wśród osiemnastu tytułów jest trzynaście powieści (to gatunek literacki od zawsze najchętniej adaptowany), a ponadto, po jednym: opowiadanie, cykl nowel, poemat epicki, dramat, a nawet wiersz liryczny. Historyczna i gatunkowa różnorodność wywołała też rozmaitość ujęć analitycznych, przy czym wszystkie analizy dokonane zostały – przez czołowych polskich specjalistów - z perspektywy użytkowników kultury żyjących w drugiej dekadzie XXI wieku. Tom o niezastąpionych walorach edukacyjnych, a zarazem – książka do czytania.  

"Niobe" Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego

Jakub Z. Lichański

Profesor Jakub Z. Lichański jest czytelnikiem niezwykle czułym i niezwykle uważnym. I w tej materii zajmuje wśród polskich badaczy literatury miejsce szczególne. Stoi za nim wielka erudycja oraz znakomita pamięć o kiedyś przeczytanych lekturach. Jako kilkuletni chłopiec usłyszał rozmowę dorosłych o poemacie Niobe. Była ona dla niego na tyle niezwykła, że pozostawiła w jego życiu trwały ważny ślad. Dorzucił do niej lata lektur, a za tym pogłębianie się fascynacji tą poezją, odkrywanie jej mocnych związków z literaturą polską i światową. Plon swoich wieloletnich przemyśleń o utworze, który dla wielu stanowi jedno z największych osiągnięć artystycznych XX wieku, przedstawia w tej książce. Proszę wczytać się w te myśli, proszę pójść drogą wskazanych przez profesora skojarzeń, proszę ulec urokowi odkrywania wielu poetyckich tajemnic Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego i wejść w ten świat mądrych nowatorskich sądów, niesztampowych ocen i autentycznego podziwu dla poetyckiej maestrii autora tego niełatwego przecież poematu. Traficie do świata, którego już nie ma, bo nazbyt trudny, nazbyt piękny, nazbyt wymagający, a który stworzył specjalnie dla nas Jakub Z. Lichański czytający z podziwem, uwagą i miłością poemat Niobe. A w naszych czasach taki sposób „lekturowania” nie należy do oczywistych. Kira Gałczyńska   Jakub Zdzisław Lichański (ur. 1946) specjalista w zakresie nauk filologicznych; filologia polska; historia literatury; literatura i kultura popularna; historia, teoria i praktyka retoryki. Kierownik Zakładu Retoryki i Mediów w Instytucie Polonistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Należy do grona autorów Historisches Wörterbuch der Rhetorik. Członek Polskiego Tow. Filologicznego, Towarzystwa Przyjaciół Historii, International Society for the History of Rhetoric. Publikacje:  Retoryka od średniowiecza do baroku. Teoria i praktyka (1992); Łukasz Górnicki – Sarmacki Castiglione (1998);  Humanismus und Rhetorik: Osteuropa oraz Klassizismus, Klassik und Rhetorik. Osteuropa. w: Historisches Wörterbuch der Rhetorik, wyd. G. Ueding, Tübingen: Max Niemeyer Vlg, 1998, t. 4, kol. 32-37, 1055-1060; Retoryka od renesansu do współczesności - tradycja i innowacja, (2000); Retoryka: Historia – Teoria – Praktyka, t. 1-2 (2007); Introduction (Wstęp) w: J. Trypućko, The Catalogue of the Book Collection of the Jesuit College in Braniewo held in the University Library in Uppsala, t. 1-3, Warsaw-Uppsala: Biblioteka Narodowa,  2007, t. 1, s. 41-96; Theology of Liberation and its tradition in Poland: The  Church, Politics, and Rhetoric in 1981-1989. W: New Chapters in the History of Rhetoric ed. Laurent Pernot, Leiden, Boston: Brill 2009, s. 599-609; The Object vs. the Subject in Literary Research and the Issues of Ethics. W: Charles Taylor’s Vision of Modernity eds. Christopher Garbowski, Jan Hudzik, Jan Kłos, Cambridge: Cambridge Scholar Publ., 2009, s. 205-219. Jako redaktor wydał m.in.: Od Oświecenia ku Romantyzmowi. Kultura polska ok.1800 (1996); J.R.R.Tolkien: recepcja polska (1996); Retoryka i krytyka retoryczna. Kompendium (2012).  Opublikował także wiele książek i artykułów z tychże dziedzin. Redaktor naczelny kwartalnika Forum Artis Rhetoricae.  

Czy powrót wypartego? Psychoanaliza i dziedzictwo totalitaryzmów

Ewa Kobylińska-Dehe

Oddajemy naszą książkę do rąk Czytelnika w czasach pandemii, która bezlitośnie obnażyła aporie cywilizacyjne. Czy antyliberalny zwrot w Polsce i innych krajach postkomunistycznych, dający o sobie znać również  w zachodnim świecie, można zrozumieć za Freudem jako powrót wypartego dziedzictwa totalitaryzmów dwudziestego wieku? Czy też mamy do czynienia z nowym regresem społecznym i politycznym, z nową wojną kulturową, za którą kryją się lęki i agresje wobec wyzwań naszego globu, podsycające iluzoryczną tęsknotę za powrotem tego, co oswojone? Rozpad struktur tożsamościowych, przemiany seksualności, fundamentalny konflikt pokoleniowy wobec katastrofy klimatycznej, kryzys migracyjny, odradzanie się populizmu, brutalizacja dyskursu politycznego – te niepokojące zjawiska stanowią wyzwanie również dla współczesnej psychoanalizy. Polscy, niemieccy, rosyjscy i litewscy autorzy – klinicyści i akademicy – łącząc rozważania teoretyczne, przykłady kliniczne oraz psychoanalityczne odczytania zjawisk społecznych, pytają  o krytyczny potencjał psychoanalizy na miarę naszych czasów. Ta niezwykle ważna, treściwa i pięknie skomponowana książka jest jednym z najnowszych i najważniejszych świadectw tej oto pomyślnej okoliczności, że psychoanaliza na dobre wróciła do Polski. W szczególności zaś książka ta uświadamia nam, że psychoanaliza – niezrównana w badaniach nad dynamiką ludzkich złudzeń i pragnień – oferuje zestaw niezwykle skutecznych narzędzi krytycznych, których jak najpilniej potrzebujemy w prawdziwie dramatycznej sytuacji naszego kraju i globu. z recenzji Adama Lipszyca Śmiała, wyrazista, mądra – to książka ważna dla naszych czasów. Wykorzystuje narzędzia psychoanalizy, by badać ukrytą genealogię aktualnych wydarzeń społecznych i politycznych. Pokazuje, jak zaskakująco wplecione jest w przeszłość Polski myślenie psychoanalityczne, rzucając światło na najgłębsze problemy, z którymi dziś się zmagamy . dr Lisa Appignanesi, pisarka, Londyn Ta książka dokumentuje nową, znakomitą próbę rzucenia światła za pomocą psychoanalizy na „załamania pamięci” w stosunkach polsko-niemieckich w przeszłości i teraźniejszości. Podjęli ją niemieccy i polscy badacze i analitycy. Daje odwagę do przyszłych projektów badawczych. L.M. Hermanns, psychoanalityk i wydawca, Berlin

Promocja edukacji akademickiej w Polsce po roku 2000

Marek Zimnak

  Autor nie ogranicza swoich rozważań tylko do perspektywy uczelni, ale podejmuje też kwestię promocji nauki, jako takiej, słusznie widząc istotny związek między obrazem nauki w świadomości społecznej a potrzebami edukacyjnymi, statusem ludzi wykształconych, szansami na rynku pracy, itp. Monografię Marka Zimnaka oceniam wysoko z uwagi na fakt, że jest to dzieło praktyka i teoretyka. (Z recenzji recenzji dr hab. Mariana Jasiukiewicza) Marek Zimnak jest doktorem ekonomii (specjalność marketing); wcześniej ukończył magisterskie studia polonistyczne. Jako praktyk związany pierwotnie (2003-2005) z Politechniką Wrocławską, a od 2005 roku z Uniwersytetem Ekonomicznym we Wrocławiu, natomiast jako teoretyk jest kierownikiem Zakładu Public Relations w Dolnośląskiej Szkole Wyższej, gdzie pracuje jako adiunkt. Od lat 2005/6 kieruje pracami zarządu Stowarzyszenia PR i Promocji Uczelni Polskich „PRom”, a w latach 2005-2012 reprezentował Polskę w Komitecie Sterującym European Universities Public Relations&Information Officers Association (EUPRIO). Kieruje ponadto pracami Porozumienia Uczelni Wrocławskich, realizującego od 2005 roku projekty promujące wrocławski ośrodek akademicki. Wieloletni dziennikarz (m.in. redaktor naczelny miesięcznika komputerowego CHIP), właściciel agencji public relations, publicysta, trener i wykładowca.

Scena - między słowem a obrazem. O kompozycji dramatów Juliusza Słowackiego

Magda Nabiałek

Wprowadzone przez Autorkę kategorie pozwalają na nowo zobaczyć charakterystyczne dla twórczości Słowackiego, a trudne do opisania napięcia wewnętrzne. W książce Magdy Nabiałek przemiany ujęto w języku poetologicznym, a nie w języku teorii sztuki romantycznej. Zmiany w sposobie postrzegania świata przez twórcę Fantazego polegają na modyfikacji techniki budowy „kadru”, a co za tym idzie – przebudowie pozycji odbiorcy. Zmiana taka może wspomagać (tak upragnioną przez poetę) transfigurację czytelnika, przeprowadzonego – przez „patrzenie” i „widzenie” – do „rozumienia”. Do szczególnych osiągnięć zaliczyłabym analizę Kordiana i Balladyny. Dopiero ta dość złożona propozycja poetologiczna jest w stanie opisać zmienność perspektyw i możliwości widzenia świata ukazaną w tych dramatach, z którą niezupełnie radzą sobie kategorie ironii, fantastyczności, iluzji i deziluzji czy cudowności. dr hab. Magdalena Saganiak, prof. UKSW   Historia humanistyki to nie tylko seria zwrotów, lecz także nieustannych powrotów. Jednym z nich jest propozycja Magdy Nabiałek, która na nowo próbuje postawić pytania o szczególny status dramatu i związaną z nim poetykę utworów scenicznych. Swoje rozważania sytuuje zaś w nadal aktualnej dla humanistyki opozycji słowa i obrazu, której potencjału badawczego zdaje się dramatologia nie wykorzystała do dziś. Koncentrując swoją uwagę na problematyce związanej ze zmiennością perspektyw oraz sposobami widzenia świata ukazanymi w dramatach Juliusza Słowackiego, autorka tworzy własną propozycję lektury tekstów autora Kordiana. Analiza wielopłaszczyznowej struktury utworów Słowackiego pozwala jej na odtworzenie architektoniczno-przestrzennej konstrukcji dzieła. Pojęcia sceniczności, kadru, ramy służą tutaj do wskazania wewnętrznych napięć w strukturze dramatu i kryjącego się za nimi potencjału semantycznego. Dzięki temu zaprezentowana analiza zyskuje charakter propozycji teoretycznej wykraczającej poza twórczość jednego autora.

Wybór pism estetycznych (Edward Abramowski)

Edward Abramowski

Edward Abramowski należy do tych myślicieli, którzy wywarli znaczący wpływ na polską kulturę nie tylko przed pierwszą wojną światową, ale i później – w dwudziestoleciu międzywojennym. W jego rozległym problemowo dorobku intelektualnych (filozofia, socjologia, etyka, psychologia, oryginalna teoria ustroju socjalistycznego opartego na idei spółdzielczości) nie zabrakło też prac traktujących o zagadnieniach estetyki. Książka przeznaczona dla studentów takich kierunków jak filozofia, historia sztuki, filologia polska, wiedza o kulturze, kulturoznawstwo. Józef Edward Abramowski (1868-1918) przekonany, że „istnieje tylko jedna jedyna tajemnica życia obejmująca wszystko, i jedna pozornie tylko rozczłonkowana wiedza, usiłująca tę tajemnicę przeniknąć i wypowiedzieć” chciał tę tajemnicę poznać prowadząc badania w obszarach zakreślonych przez perspektywę wielu dziedzin wiedzy i postrzegany jest jako filozof, psycholog, socjolog i estetyk a także kulturolog, ceniony jako twórca koncepcji socjalizmu bezpaństwowego i polskiego kooperatyzmu. Chciał zrozumieć twórcze możliwości człowieka i tworzoną przez niego rzeczywistość społeczną i kulturową. Abramowski nie zostawił systematycznego opracowania zagadnień estetycznych. Jego estetykę trzeba wyczytywać z prac omawiających zagadnienia z zakresu psychologii i zagadnienia społeczne. Pięknu i sztuce Abramowski poświęcił w całości jedynie artykuł zatytułowany Co to jest sztuka? Z powodu rozprawy L. Tołstoja: Czto takoje iskustwo?, który został opublikowany w „Przeglądzie Filozoficznym” w 1898 roku. Dyskutuje w nim z koncepcją sztuki jako narzędzia moralizatorstwa. Proponuje swój program estetyczny, w którym ważne są: autonomia sztuki i indywidualizm oraz antyintelektualizm, antymimetyzm, antyutylitaryzm, docenienie intuicji. Jego propozycje nie są jednak zwykłym powtórzeniem tych, jakie znajdujemy w pracach modernistów. Przedstawił on swoje poglądy na temat specyfiki i znaczenia sztuki łącząc modernistyczny estetyzm z przekonaniem o etycznej, wyzwalającej roli piękna. Pokazał, że można pogodzić postulat wyzwolenia sztuki z jej zaangażowaniem społecznym. By w pełni odczytać jak Edward Abramowski rozumie przeżycie estetyczne, rolę sztuki i piękno, trzeba sięgnąć do prac psychologicznych i socjologicznych tego autora. Jego wypowiedzi związane z tematami tradycyjnie zaliczanymi do estetycznych są niezwykle ważne dla spójności teorii dotyczących człowieka i społeczeństwa, są oryginalne i mają potencjał nie mniejszy niż poglądy polityczne i społeczne Abramowskiego, które sprawiły, że pod koniec XX wieku doceniając jego idee nadano mu miano „zwiastuna Solidarności”.