Transformacja cyfrowa. Opowieść o wiedzy

Rafał Maciąg

Transformację cyfrową można zdefiniować jako zmianę sposobu rozumienia i przedstawiania sobie świata. To coś znacznie więcej niż tylko techniczne wynalazki, które odmieniają nasze otoczenie. Zresztą – jest dokładnie na odwrót: to my inaczej widzimy świat i inaczej konstruujemy wiedzę na jego temat. Dzięki temu nowemu spojrzeniu, a także zgodnie z jego nową logiką, tworzymy technologie, które go eksploatują. Stajemy się inni, inna jest także nasza cywilizacja. Obudziliśmy się w nowym, głęboko zmatematyzowanym świecie i próbujemy się do niego przystosować. Książka niniejsza to przewodnik, w którym Autor stara się opisać zasady jego istnienia. Recenzowane Dzieło (zdecydowanie przez duże D – to nie przypadek czy grzeczność, lecz ocena ładunku intelektualnego), (…) jak pisze we wstępie sam autor, „jest pewnym eksperymentem”, którego głównym zadaniem jest przedstawienie sposobu rozumienia zjawiska pod nazwą „transformacja cyfrowa”. To ze strony Autora naukowy understatement, w istocie oferuje on coś znacznie bardziej rozległego i głębokiego – refleksję nad filozofią cyfrowości. (…) to Dzieło wielkie, refleksyjne i wartościowe, niepowtarzalne w doborze i analizie problematyki cyfrowej transformacji w tak szerokim kontekście filozoficznym.                                                                                Prof. dr hab. Bohdan Jung Na pytanie, dlaczego warto przeczytać tę książkę, odpowiedź jest tyleż łatwa, co oczywista: dlatego, że oferuje przygodę intelektualną wysokiej próby.                                                               Dr hab. Jan Kreft, prof. Politechniki Gdańskiej Rafał Maciąg – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, pracownik Instytutu Studiów Informacyjnych, dramaturg, twórca teatralny, autor książek: Deus ex machina. Nowe media i ich projekt poznawczy (2012), Pragmatyka Internetu. Web 2.0 jako środowisko (2013), W stronę cywilizacji Internetu. Zarządzanie w naukach humanistycznych (2016). Zajmuje się następującymi zagadnieniami: teoretyczne modele wiedzy zbudowane na podstawie teorii złożoności, teoria sieci, informacja w kontekście technologii, sztuczne sieci neuronowe, zwłaszcza w obszarze przetwarzania języka naturalnego, systemy cyber-fizyczne.  

Historia to nie dziwka. Antologia tekstów Pawła Jasienicy, jego interlokutorów i recenzentów

Arkadiusz Kierys

Antologia tekstów Pawła Jasienicy to podróż w intelektualny świat polskiej inteligencji lat powojennych, w którym polemika publicystyczna stała się jedną z form walki z narzuconym reżimem. Indoktrynacja ideologiczna i na nowo definiowany patriotyzm wyzwoliły w absolwencie Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i żołnierzu Armii Krajowej wolę obrony wartości nadrzędnych – wolności sumienia, wolności słowa i w konsekwencji wolności badań i edukacji historycznej. W publikowanych tekstach poruszał tematy drażliwe i niewygodne zarówno dla ideologów marksistowskich, jak i nacjonalistycznych. Wskazywał na dwuznacznie moralne wysiedlenia ludności niemieckiej z Ziem Zachodnich i repatriacji Polaków zabużańskich zasiedlających te tereny; przestrzegał przed niszczeniem zabytków kultury niemieckiej na Śląsku i Mazurach. Sprzeciwiał się powojennej konspiracji; uważał, że młode pokolenie powinno się kształcić, wypełniając szczególnie dotkliwe straty w warstwie inteligenckiej. Bolało go polskie zobojętnienie na cierpienie współbraci w wierze, szczególnie niezrozumiałe po epoce pieców, a realizowane na popieliskach obozów koncentracyjnych w postaci „złotych żniw”.                    Antologia publicystyki Pawła Jasienicy i jego interlokutorów przygotowana przez dra Arkadiusza Kierysa ukazuje szeroką panoramę poglądów polskiej inteligencji – egzemplifikowaną przez dominujące wówczas pisma periodyczne z „Tygodnikiem Powszechnym” na czele. Jest to zbiór artykułów polemicznych, dotyczących problemów związanych z kształtowaniem się Polski Ludowej. Głos oceniający historiozofię autora Polski Jagiellonów zabierają zarówno historycy zawodowi, jak i koledzy-literaci, ale przede wszystkim wyznawcy materializmu historycznego. Antologia zawiera także wspomnienia przyjaciół i osób, które miały szczęście napotkać na swojej życiowej drodze Pawła Jasienicę. Próbują oni odpowiedzieć na pytanie – kim był Jasienica jako człowiek i twórca. dr hab. Małgorzata Strzelecka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika

The Warsaw Group Rytm (1922-32) and Modernist Classicism

Małgorzata Sears

The first monograph of the influential Polish group Rytm to be published in English, this book is a nuanced reconstruction of this forgotten interwar association of artists, and an original contribution to the ongoing debates on the new classicism in Europe. Engaging critically with both recent scholarly works, and early twentieth-century writing, on modernism, classicism, Maurice Denis, and Henri Bergson, it offers a reassessment of the critique of the concepts of decorativeness, style, and rhythm, and poses important questions about the broader historiography of the 1920s in Europe as a whole.   “The book provides a valuable and unique study of the group […]. [It] expands the modernist canon by reinstating Rytm, but it also makes a significant contribution to the ongoing debates concerning ‘modernist classicism’ in European art.”  Christina Lodder, Honorary Professor of Art History, University of Kent and Honorary Fellow, University of York   “Until recently, scholars have tended to downplay more aesthetically ‘traditional’ developments in Eastern European art, focusing almost exclusively on the avant-gardes. Sears’ excellent book is symptomatic of a shift away from such approaches today. She is a leading figure in a revisionist generation who emphasise continuity and hybridity over utopia and rupture.”  Klara Kemp-Welch, Reader in 20th Century Modernism, The Courtauld Institute of Art   Małgorzata Sears is an art historian and artist educated in Poland and the United Kingdom and based in London. She studied fine art in Cornwall (Falmouth) and art history in London (Courtauld Institute of Art), where she was awarded her doctorate and was a Visiting Lecturer. She specialises in Polish interwar art and has a wider interest in European modernism, especially its links to notions of Classicism.

Figury na biegunach. Narracje silnego i słabego podmiotu twórczego

Łukasz Białkowski

Figury na biegunach to opowieść o dwóch przeciwstawnych figurach artysty. Pierwszy jest twórcą absolutnym – podporządkowuje sobie wszystko i wszystkich: materię, odbiorcę, kryteria poprawnej interpretacji dzieła, możliwość wyrażenia wszelkiego sensu i kreowania rzeczywistości. Ten drugi nie ma nic poza wieczną szamotaniną i, finalnie, kapitulacją. Te dwa modele zostały opracowane przez autora książki w oparciu o narracje snute przez estetyków i krytyków sztuki w okresie od pierwszego dziesięciolecia do końca lat 60. XX wieku. O objęciu badanej problematyki tym zakresem czasowym zadecydowało to, że ani wcześniej, ani później nie pojawiały się narracje, które tak radykalnie i tak biegunowo odmiennie charakteryzowałyby potencjał twórcy. Modelowe struktury, które powstały na podstawie tych narracji, są więc – w przekonaniu autora – ujęciami skrajnymi. Pod względem opisywanych cech obrazują ostateczne możliwości, które da się przypisać zarówno silnemu, jak też słabemu podmiotowi twórczemu. Między nimi ze słabnącym lub rosnącym natężeniem pojawiają się możliwości, które charakteryzować mogą dowolnego twórcę.   Łukasz Białkowski (ur. 1981) – krytyk sztuki, wykładowca akademicki, tłumacz z języka francuskiego i niezależny kurator wystaw. Publikował w wielu czasopismach, katalogach wystaw i monografiach książkowych. Członek AICA Sekcja Polska oraz adiunkt w Katedrze Teorii Sztuki i Edukacji Artystycznej na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Współczesna dramaturgia rosyjskojęzyczna: nowe tendencje. Современная русскоязычная драматургия: новые тенденции

praca zbiorowa

Если в начале 2000 годов исследователи (Эрика Фишер-Лихте, Дариуш Косиньски, Сергей Лавлинский…) отмечали, что парадигма текстуальности в драматургии сменяется парадигмой перформативности, то теперь явление перформативного поворота осознано как важнейшая характеристика культурного мышления и культурных практик нашего времени. Стоит отметить, что перформативный потенциал драматургического текста воспринимается не только как составляющая театральной сценической интерпретации, но и как явление поэтики текста. В предложенном вниманию читателя исследовании представлено расширительное понимание текста новейшей драмы как формы бытия, инструмента осмысления действительности, инстанции авторефлексии, источника формирования концептов.   O ile na początku XXI wieku badacze (Erika Fischer-Lichte, Dariusz Kosiński, Siergiej Ławliński) zauważali, iż za zmianę paradygmatu tekstualności w dramaturgii odpowiada paradygmat performatywności, o tyle teraz zjawisko powrotu performatywnego uznawane jest za najbardziej charakterystyczną oznakę myślenia kulturowego i praktyk kulturowych naszych czasów. Warto zwrócić uwagę, że performatywny potencjał tekstu dramaturgicznego postrzegany jest nie tylko jako element teatralnej interpretacji scenicznej, ale i jako zjawisko poetyki tekstu. W proponowanym uwadze czytelnika zbiorze badań zaprezentowano poszerzone rozumienie tekstu najnowszego dramatu jako formy bytu, instrumentu pozwalającego na interpretację rzeczywistości, będącego instancją autorefleksji, źródłem formułowania koncepcji.  

Rozdroże. Literatura polska w kręgu litewskiego odrodzenia narodowego

Beata Kalęba

BIBLIOTEKA LITERATURY POGRANICZA

Zjawy, szaleństwo i śmierć. Fantastyka i realizm magiczny w literaturze hispanoamerykańskiej

Tomasz Pindel

Zjawy, szaleństwo i śmierć jest pierwszą tego rodzaju pracą publikowaną w Polsce. Autor przedstawia rozwój hispanoamerykańskiej literatury fantastycznej, począwszy od próbek publikowanych w prasie w XIX wieku, poprzez okres modernizmu, aż po twórczość Julia Cortázara. Proza fantastyczna, z początku imitująca europejskie i północnoamerykańskie wzory, z czasem zyskuje artystyczną dojrzałość i owocuje oryginalnymi tekstami. Ewolucja ukazana została na przykładzie dzieł najważniejszych twórców tego nurtu (m.in. Rubén Darío, Leopoldo Lugones, Horacio Quiroga, Macedonio Fernández, Jorge Luis Borges, Adolfo Bioy Casares). Osobny wątek stanowi realizm magiczny, powszechnie kojarzony czy wręcz utożsamiany z literaturą latynoamerykańską. Praca zarysowuje historię terminu i definiuje charakterystyczne cechy realizmu magicznego na przykładzie powieści najwybitniejszych jego twórców (m.in. Juan Rulfo, Gabriel García Márquez, Alejo Carpentier).   Tomasz Pindel (1976) - pracownik Instytutu Książki i b. wykładowca Katedry Ameryki Łacińskiej UJ, tłumacz literatury hiszpańskojęzycznej, szczególnie latynoskiej, publicysta - współpracuje z lubimyczytac.pl, „Chimerą”, „Kulturą Liberalną”, Magazynem „Książki”, sporadycznie też z „Gazetą Wyborczą” i „Tygodnikiem Powszechnym”, współautor audycji Piątka z literatury (RMF Classic) i bloga poczytane.blog.onet.pl, autor jednej powieści, redaktor prowadzący serii Las Américas. Nieznana klasyka literatury latynoskiej wydawnictwa Universitas.

Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii

Andrzej Walicki

Książka niniejsza, podobnie jak trzy poprzednie, opublikowane przeze mnie w „Bibliotece Kuźnicy”, jest jednym z głosów lewicowej mniejszości we wciąż trwającej dyskusji o współczesnej Polsce. Dlaczego więc rozpoczynają ją artykuły dotyczące spraw bardzo odległych w czasie, mówiące o losach „projektu komunistycznego”, czyli o próbach wcielania w życie ideologii komunistycznej, bez bezpośredniego odniesienia do naszego kraju. Aby uniknąć nieporozumień, muszę mocno podkreślić, że w żadnym wypadku nie kierowała mną chęć przedstawienia całokształtu ideologicznych przemian, jakich doświadczyła w latach powojennych nasza część Europy. Chodziło wyłącznie o próbę wyjaśnienia poważnych nieporozumień co do kluczowych terminów, takich jak „komunizm”,  „realny socjalizm” i „liberalizm”. Nieporozumienia te bowiem wciąż narastają w literaturze przedmiotu i wywierają deformujący wpływ na świadomość społeczną, a tym samym na kształt tworzonego przez nas ustroju.

"Całkowicie odmienna praktyka". Fenomenologia pisania Antonia di Benedetto

Magdalena Brykczyńska

Książka stanowi interpretację fragmentów dzieł argentyńskiego pisarza Antonia Di Benedetto przez wpisanie ich w dialog z twórczością między innymi Emmanuela Levinasa, Maurice'a Merleau-Ponty'ego, Jacques'a Derridy, Julio Cortazara, Franza Kafki, Marcela Prousta oraz Jana Vermeera. Do istotnych kluczy interpretacyjnych należą pisma reprezentującego fenomenologię egzystencjalną psychiatry Ronalda Davida Lainga oraz filozoficzno-neurologiczne studia Oliviera Sacksa. Teksty wymienionych - i wielu innych - autorów są odczytywane z intencją nawiązania relacji bliskości między nimi a czytelnikiem. W książce poruszono także problematykę znaczenia pracy z tekstem w budowaniu poczucia tożsamości, języka jako systemu łączącego aspekty werbalne, muzyczne i plastyczne oraz eksperymentów stylistycznych podejmowanych wobec niejednorodności sensu. Osią refleksji jest dążenie do sformułowania zgody na pisanie niedoskonałe, inkluzywne w stosunku do lęku, jakie ono budzi, przedstawionego jako lęk piszącego przed samym sobą. Szczególna rola w osiągnięciu tego celu przypisana zostaje sztuce muzycznej. Praca zawiera obszerne cytaty z niepublikowanych w Polsce tekstów Antonia Di Benedetto w tłumaczeniu na język polski.

Jak to było możliwe? O powstawaniu Międzynarodowego Biennale Plakatu w Warszawie

Katarzyna Matul

Książka Katarzyny Matul poświęcona I Międzynarodowemu Biennale Plakatu, które miało miejsce w Warszawie w 1966 roku jest interesującą monografią wydarzenia. Biennale mając wielkie znaczenie dla środowiska polskich plakacistów wpisywało się w szerszą politykę kulturalną Polski okresu późnego Gomułki. Odwilż już odeszła a zbliżał się rok 1968. Polska szkoła plakatu, o której wiele mówiono, stała się teraz materiałem eksportowym polskiej kultury. Ona też otwierała drogi i umożliwiała kontakty polskich artystów z czołówką twórców na świecie. Tak powstało Biennale Plakatu, takie były jego początki. O tym wszystkim z precyzją badacza i pasją historyka sztuki opowiada autorka. prof. dr hab. Andrzej Turowski   Katarzyna Matul, absolwentka Instytutu Historii Sztuki na UW, obecnie doktorantka na Uniwersytecie w Lozannie i stypendystka Fond National Suisse. Przygotowuje pracę doktorską pt. “Legitymizacja kulturalna plakatu po 1945 r.” pod kierunkiem prof. Philippe’a Kaenela i prof. André Ducreta. Wykładała na Uniwersytecie w Lozannie. W latach 2002-8, dwukrotnie kuratorowała Międzynarodowe Biennale Plakatu w Warszawie. Publikowała między innymi w: 2+3d, DS magazine, Biuletyn Fotograficzny, Etude de Lettres, A Contrario, Fabula.  

Kilka minionych wieków. Szkice i studia z historii ustroju Polski

Stanisław Salmonowicz

"Zebrane w niniejszym zbiorze szkice i studia w ogólnej liczbie ośmiu dotyczą kilku ważnych, niekiedy nawet szczególnie ważnych czy węzłowych problemów historii Polski, poczynając od wieków XVI-XVIII, aż po problemy historii najnowszej - sprawy Państwa Podziemnego, traktowane często jako swoiste tabu niektóre kwestie patologiczne, jakie przynosiła ze sobą okupacja niemiecka czy sowiecka, problemy tzw. prac przyszłościowych Państwa Podziemnego, jak i ciągle aktualny problem sporów wokół decyzji o powstaniu warszawskim. Niektóre moje teksty, publikowane za granicą (a obecnie po raz pierwszy dostępne w rozszerzonej wersji w języku polskim), bądź ogłaszane w czasopismach i pracach zbiorowych, nieraz są dziś trudne do uzyskania lub giną w szumie informacyjnym, jakim nieuniknienie w dobie Internetu i istnienia setek czasopism historycznych w skali europejskiej staje się praca historyka, zwłaszcza początkującego. Stąd myśl zebrania tych kilku tekstów, ogłaszanych głównie w latach dziewięćdziesiątych, celem ułatwienia do nich dostępu badaczom, a także, z uwagi na syntetyczny charakter tych studiów, szerszemu gronu miłośników narodowej historii."

Fotografia i propaganda. Polski fotoreportaż prasowy w dwudziestoleciu międzywojennym

Marcin Krzanicki

Fotografia jest genialnym źródłem do poznania historii, ale jednocześnie potrafi być źródłem niesamowicie zwodniczym, zwłaszcza, jeśli zapomni się o tym, jak bardzo jej wierzymy i jak bardzo potrafimy być uzależnieni od jej przekazu. Zróbmy szybki test: czy wiecie Państwo jak wygląda Statua Wolności? Zapewne tak. Ale jaka by była odpowiedź, gdyby pytanie brzmiało: czy widziałeś Statuę Wolności na własne oczy? Podobnie, jak my, czytelnicy tygodników ilustrowanych okresu międzywojennego oglądali szereg wydarzeń oczami fotografów i osób, dobierających zdjęcia do kolejnego wydania. Dla sobie współczesnych, ujęcia te tworzyły mniejszy lub większy fragment ich świata. My, przez ich pryzmat patrzymy na historię. Czy nie jest jednak tak, że wszyscy ulegliśmy pewnemu złudzeniu, że patrzymy na rzeczywistość, a tak naprawdę patrzymy na starannie dobrany jej fragment, który i w przodkach i w nas tworzy zaledwie odbicie tego co było – nierzadko odbicie niczym z krzywego zwierciadła.   Marcin Krzanicki, absolwent Uniwersytetu Rzeszowskiego (historia) i Wyższej Szkoły Europejskiej w Krakowie (Public Relations). Fotografię traktuje jako fragment komunikacji społecznej, w jej wizualnym aspekcie. Autor artykułów i prac popularnonaukowych podejmujących tematykę kreowania wizerunki Polski w amerykańskiej prasie dwudziestolecia międzywojennego, fotografii na usługach niemieckiej i sowieckiej propagandy we wrześniu 1939 r. i komiksu w okresie PRL-u.  

Per aspera ad astra. Podręcznik do nauki języka polskiego. Ćwiczenia rozwijające sprawność czytania (C1)

Anna Seretny

Per aspera ad astra to podręcznik dla cudzoziemców na poziomie zaawansowanym (C1) z ćwiczeniami rozwijającymi i doskonalącymi sprawność czytania oraz strategie pracy z tekstem. Stanowi on kontynuację pracy Kto czyta - nie błądzi. Podobnie jak poprzednia składa się z ośmiu jednostek, w których znajduje się kilka tematycznie powiązanych tekstów. Towarzyszą im ćwiczenia służące doskonaleniu sprawności czytania, rozwijające strategie globalnego, selektywnego i szczegółowego rozumienia tekstu oraz poszerzające lub uaktywniające zasób leksykalny uczących się. Większość typów zadań wykorzystywanych jest w egzaminach certyfikatowych sprawdzających stopień opanowania sprawności czytania w języku polskim jako obcym. Praca z podręcznikiem umożliwia więc uczącym się jednoczesne zapoznawanie się z technikami egzaminacyjnymi. Jednostkę zamykają sekcje Słowa, które warto zapamiętać oraz Powiedz albo napisz. Pierwsza zawiera te wyrazy, zwroty i wyrażenia, które pojawiły się w wypowiedziach pisemnych i zostały uznane za warte zapamiętania i/lub przypomnienia; druga ma za zadanie zachęcić użytkowników do przygotowywania dłuższych wypowiedzi ustnych i/lub pisemnych na tematy poruszane w tekstach.

Przygoda w nieznanym kraju

Aniela Gruszecka

Aniela Gruszecka (zamężna Nitschowa, pseudonim Jan Powalski; (ur. 18 maja 1884 w Warszawie, zm. 18 kwietnia 1976 w Krakowie) - pisarka i krytyk literacki. Córka Artura Gruszeckiego. Studiowała nauki ścisłe na Uniwersytecie Jagiellońskim i na Sorbonie. W 1913 wyszła za mąż za profesora językoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego Kazimierza Nitscha, którego pracę i życie opisała w książce Całe życie nad przyrodą mowy polskiej (1976). Była związana ze środowiskiem intelektualno-artystycznym Krakowa sportretowanym w powieści Przygoda w nieznanym kraju. 10 listopada 1933 „za zasługi na polu literatury” została odznaczona przez Prezydenta RP Ignacego Mościckiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Otrzymała nagrodę literacką miasta Krakowa (1935) i województwa krakowskiego (1948). Debiutowała powieścią wspomnieniową z dzieciństwa W słońcu (1913). Nowatorstwem artystycznym odznaczyła się powieść psychologiczna Przygoda w nieznanym kraju (1933, wznow. 1957), której akcja rozgrywa się w krakowskich środowiskach intelektualnych i artystycznych. Ważne miejsce w twórczości Gruszeckiej zajmują popularne powieści historyczne dla młodzieży, których akcja toczy się w średniowiecznej Polsce: Król (1913), W grodzie żaków (1913, wznow. 1947), Od Karpat nad Bałtyk (1946), Nad jeziorem(1921, wznow. 1961) czy Powieść o kronice Galla (tom 1-6, 1960-1970). "Sielanka wielkopolska" - Nad jeziorem wyróżnia się szczególnie umiejętną archaizacją języka. Wielotomowy cykl Powieść o kronice Galla stanowi epicką panoramę dziejów Kroniki Polskiej, ukazującą jej powstanie, znaczenie historyczne oraz spory naukowe, jakie budziła wśród kolejnych pokoleń.  

Z Kuźnicy, z rządu i spoza

Jerzy Hausner

Niniejszy zbiór artykułów i wypowiedzi, w tym także wystąpień oficjalnych profesora Jerzego Hausnera, pokazuje jego przemyślenia, analizy, programy i przewidywania, a także sposoby argumentacji w trzech rolach: przewodnika inteligenckiego środowiska "Kuźnicy" i w ogóle polskiej lewicy liberalno-demokratycznej, autorytatywnego członka rządu, a wreszcie tego, który z rządem i partią rządzącą się rozstał, ale nie porzucił roli krytycznego obserwatora usiłującego wpływać na to, co uważał i uważa za nadrzędną rację państwa polskiego w Unii Europejskiej. Na ostatnią część książki składają się także fragmenty osobistych zapisków Jerzego Hausnera. Notatki prowadził najczęściej w czasie weekendów spędzanych w domu w Gorcach, w niedalekiej od Krakowa Szczawie. Obrazują zamierzenia i przeżycia osobiste, nadzieje, satysfakcje i klęski. Z tych zapisków redakcja wybrała ok. jednej trzeciej tekstu, nie dokonując żadnych skrótów wewnątrz notatek spod jednej daty dziennej, aby nie naruszyć ich autentyzmu. Nie ingerowaliśmy także w język i swobodę stylu.

Region a tożsamości transgraniczne. Literatura. Miejsca. Translokacje

praca zbiorowa

Relacje transgraniczne stanowią jeden z istotnych parametrów regionalności jako takiej. W obrębie regionów, które w warunkach polskich w większości są pograniczami, intensyfikują się i nawarstwiają, zwłaszcza w epoce globalizmu i migracji, procesy rozregulowujące homogeniczny porządek w sferze tożsamości i kultury, a granica staje się integralnym elementem doświadczenia codzienności. Literatura regionalna, zapisująca wielorakie konstrukcje „światów pogranicza”, jest z jednej strony dokumentacją tych zjawisk, z drugiej – formą praktykowania transgraniczności kulturowej. Badania regionalistyczne, prowadzone pod tym kątem, pokazują tożsamość kształtującą się w polu oddziaływania wielu etnosów, religii oraz kultur, uwikłaną w skomplikowane układy narodowościowe, etniczne, wyznaniowe, językowe itp., którą można rozpatrywać zarówno w perspektywie jednostkowej (indywidualnych biografii pisarzy), jak i zbiorowej (społeczności regionalnych) z uwzględnieniem przemian historyczno-społecznych. Takie właśnie nachylenie patronuje rozważaniom zawartym w tej książce. Problematyka artykułów zebranych w czwartym tomie serii Nowy regionalizm w badaniach literackich orientuje na podmiotowo traktowane społeczności lokalne oraz obecne w nich translokacje i transgresje, a wpisując się we współczesny dyskurs tożsamości, otwiera na frapujące związki literatury, geografii i biografii.