Jan Woleński. Wierzę w to, co potrafię zrozumieć

Jan Woleński

 Co sądzi o religii? Czy Bóg wybrał go na ateistę? Dlaczego ma słabość do pięknych kobiet? W osobistych rozmowach Jan Woleński odsłania zakamarki swojego filozoficznego umysłu i racjonalnej duszy. Wraca pamięcią do czasów Polski powojennej i ludowej, opowiada o mechanizmach funkcjonowania starego systemu, mierzy się z próbą jego etycznej oceny, rewiduje swoje postawy sprzed lat. Nie stroni przy tym od zaskakujących wyznań, dystansu do samego siebie, szczypty humoru i morza dobrze uzasadnionego racjonalizmu, który przebija z jego postawy.   Ten wywiad-rzeka, przeprowadzony przez Jolantę Workowską, Jacka Prusaka i Sebastiana Kołodziejczyka, to wciągająca podróż od skomplikowanych korzeni czołowego polskiego filozofa, przez życiowe pokusy i złożone filozoficzne zagadnienia, którym próbuje stawić czoła, po wyważoną diagnozę i ocenę dzisiejszych problemów społeczno-obyczajowych.

Triada

Andrzej Muszyński

Trójkąt to uniwersalny symbol szczęścia, medytacji, światła. Wielką Triadą Platońską nazywa się też trzy Wielkie Idee tj. Dobro, Prawdę i Piękno jako objawienie niedostępnej dla umysłu najwyższej idei, Jedni. Triada to literacka wędrówka po trójkącie geograficznym – pomiędzy Jurą Krakowską, Kolumbią a Birmą w poszukiwaniu przestrzeni spotkania świata materialnego i metafizycznego. Każda podróż, także duchowa musi rozpocząć się jednak od wyznaczenia swojej pozycji we Wszechświecie, czemu doskonale służy dynamicznie rozwijająca się, a w Polsce dotąd nieopisana sztuka wizualizacji kosmosu, space art. Z taką perspektywą autor zabiera czytelnika w góry Sierra Nevada w Kolumbii zamieszkane przez Indian Kogi uznanych za najlepiej zachowaną cywilizację prekolumbijską, by zmierzyć się z ich światopoglądem i pojęciem aluny, którego do dziś nie udało się trafnie wyjaśnić badaczom. Aluna wydaje się bowiem wykraczać poza nasz aparat pojęciowy – pomiędzy słowami „nauka”, a „duchowość” ciągle stawiamy spójnik. Swoje zdanie na jego temat mają buddyści, dlatego autor zabiera czytelnika do Birmy, jednego z najbardziej konserwatywnych krajów buddyjskich, opowiadając o zapomnianej sztuce walki, fuzji sacrum i profanum i tajemniczym stworzeniu, które dzieli ludzi, bo pozostaje kwestią wiary. Praca zajęła II miejsce w konkursie „Nauka a duchowość”, zorganizowanym przez Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych oraz Tygodnik Powszechny, rozstrzygniętym przez jury w składzie: ks. prof. Michał Heller, ks. Adam Boniecki. seria PIĄTY WYMIAR 

Sens życia i sens wszechświata. Studia z teologii współczesnej

Michał Heller

O ile oczami wiary widzi się świat inaczej, niż oczami wiedzy naukowej? Jak, w perspektywie teologicznej, sens człowieka wiąże się z sensem Wszechświata? Jaki jest związek „teologii sensu” z „teologią stworzenia”? Pytania o sens człowieka i sens Wszechświata są ze sobą ściśle związane. Właściwie stanowią one jedno Wielkie Pytanie. Człowiek jest genetycznie związany z Wszechświatem. Korzenie człowieka wyrastają z historii Wszechświata. Jeżeli Wszechświat ma sens, to sens ten prawdopodobnie obejmuje także człowieka, ponieważ człowiek jest częścią, więcej: elementem struktury Wszechświata. A czy mógłby istnieć człowiek obdarzony sensem w bezsensownym Wszechświecie? Polecamy wznowienie klasycznej książki słynnego filozofa i kosmologa, poprawione i poprzedzone nowym wstępem Autora. Jednym z głównych problemów stojących przed teologią XXI wieku jest jej dialog z naukami, zwłaszcza z naukami przyrodniczymi. Fakt, że wielka liczba teologów (może nawet większość) nie dostrzega tego problemu, świadczy jedynie o tym, że jest to problem naprawdę palący. Zignorowanie go może zepchnąć teologię niedalekiej przyszłości na marginesy kulturowego życia ludzkości. Albo jeszcze wyraźniej – może włączyć teologię w ciągle przybierający na sile nurt irracjonalizmu, zrównując ją tym samym z wielu modnymi zabobonami. Należy więc problemowi dialogu teologii z naukami stawić czoło.

Nowa historia ewolucji człowieka

Robin Dunbar

Dlaczego spośród kilkunastu żyjących niegdyś gatunków hominidów przetrwał właśnie homo sapiens? Co właściwie tak mocno odróżnia nas od wszystkich innych istot z którymi dzielimy planetę? Kiedy i jak doszło do tego odróżnienia? „Kim więc jesteśmy my, gatunek malarzy i poetów? Jak do tego doszliśmy? Jak to się stało, że ci bezimienni artyści z jaskiń południowej Europy trafili tam, by uprawiać swoje rzemiosło tak dawno temu? Skąd przybyli? Dlaczego, spośród wszystkich gatunków w historii, tylko oni wpadli na to, by zostawić po sobie te subtelne ślady? I, to być może najciekawsze pytanie, dlaczego je zostawili?” Książka ta jest odyseją, wyprawą przez mgły czasu do zamierzchłej przeszłości. Co właściwie tak mocno odróżnia nas od wszystkich innych gatunków z którymi dzielimy planetę? Jak, biorąc pod uwagę, że nasze początki nie różnią się niczym od początków wszystkich innych żywych istot, dochodzi w trakcie ludzkiego życia do pojawienia się tych różnic. W którym momencie ewolucji człowieka powstało to, co oddziela nas od pokrewnych nam stworzeń? I, pytanie które chyba najbardziej dręczy Autora, dlaczego to właśnie nasz rodowód okazał się tak znakomity? „Znakomicie napisana, mocna, prowokacyjna książka, którą świetnie się czyta” (Wall Street Journal) „Niezwykle przystępny i aktualny opis ewolucji człowieka spod pióra jednego z najwybitniejszych psychologów ewolucyjnych w Wielkiej Brytanii” (Guardian) „Robin Dunbar to jeden z najbardziej twórczych badaczy ewolucji człowieka i jego książka dobitnie to udowadnia” (Robert Foley)  

Asteroidy. Jak miłość, strach i chciwość zadecydują o naszej przyszłości w kosmosie

Martin Elvis

U jednych widok asteroidy wywołuje lęk. Nie bez przyczyny w tradycji i kulturze skały spadające z nieba niosą pożogę i śmierć. Inni myślą za Mendelejewem: węgiel, żelazo, nikiel, krzem. To z tych pierwiastków są zwykle złożone okruchy pozostałe po formowaniu się planet. U Martina Elvisa asteroidy wywołują zupełnie inne emocje. Zdaniem szanowanego astronoma na tych małych ciałach niebieskich ogniskować się będą trzy potężne siły: odwieczna Miłość do rozumienia i poznawania świata, Strach przed anihilacją gatunku ludzkiego oraz Chciwość – chęć wejścia w posiadanie niezmierzonych bogactw. Czy rozmiłowanie w odkrywaniu oraz obawa przed zabójczym uderzeniem asteroid, podsycane żądzą zysku, dadzą początek projektowi kosmicznego górnictwa – biznesu na skalę Układu Słonecznego albo i większą? Dzięki eksploatacji asteroid cywilizacja z ziemskiej przeistoczy się w kosmiczną. „Nauka umożliwi Chciwość, ale jednocześnie Chciwość umożliwi Naukę”– pisze przewrotnie Elvis w swojej książce.

Wiedza wrodzona. Czyli co łączy pisklę i noworodka

Giorgio Vallortigara

Dlaczego właściwie tak bardzo lubimy ożywiać przedmioty? Inne istoty żywe wywołują w nas silniejsze emocje niż rzeczy, wyjaśnia neuronaukowiec, Giorgio Vallortigara. Dlatego rysujemy uśmiechnięte buźki na zamarzniętej szybie, denerwujemy się na zepsutą lodówkę, boimy się rzuconej na krzesło sterty ubrań, bo w ciemności przypomina czającego się napastnika. Robimy to wszystko, mimo że nikt nas tego nie uczył. Vallortigara wykorzystuje swoje wieloletnie badania nad kurczętami, żeby zidentyfikować i opisać arsenał wrodzonych instynktów, którym dysponujemy od urodzenia. Tłumaczy, skąd bierze się wiedza i po co nam te wszystkie na pozór niepotrzebne odruchy. Zdarzyło Ci się kiedyś obrazić na samochód, który zepsuł się na środku drogi albo zwyzywać dzwoniący rano budzik? W takim razie ta książka jest właśnie dla Ciebie.

Dźwignie wyobraźni i inne narzędzia do myślenia

Daniel C. Dennett

Myślenie jest trudne. Myślenie o niektórych problemach jest tak trudne,  że może rozboleć Cię głowa od samego myślenia o myśleniu o nich!   Książka ta stanowi kolekcję moich ulubionych narzędzi do myślenia. Nie będę ich tylko opisywał; zamierzam się nimi posłużyć, aby łagodnie przeprowadzić twój umysł przez trudne terytorium aż do dość radykalnych koncepcji znaczenia, umysłu i wolnej woli.  Zaczniemy od narzędzi prostych i uniwersalnych, mających zastosowanie do wszystkich rodzajów zagadnień. Niektóre z nich są znajome, ale inne nie były wcześniej często dyskutowane. Następnie pokażę Ci pewne narzędzia, które rzeczywiście są przeznaczone do zadań specjalnych, zaprojektowane tak, aby rozsadzić tę czy inną specyficzną i uwodzicielską ideę, oczyszczając drogę przed powrotem z głębokich kolein, które wciąż ograniczają i wprawiają w zakłopotanie ekspertów. Napotkamy i rozmontujemy również różne złe narzędzia do myślenia, nic nie warte przyrządy do perswazji, które mogą Cię zaprowadzić na manowce, jeśli nie będziesz ostrożny. Niezależnie od tego, czy spokojnie dotrzesz, czy też nie, do proponowanego przeze mnie miejsca przeznaczenia – i czy postanowisz pozostać tam ze mną – podróż ta zaopatrzy Cię w nowe sposoby myślenia o omawianych zagadnieniach i myślenia o myśleniu. Daniel C. Dennett

Nieskończenie wiele wszechświatów. Od Einsteina do nieskończoności

Michał Heller

Co kryje się pod pojęciem wieloświata? Czy nasz wszechświat jest tylko jednym z nieskończenie wielu? Gdzie kończy się nauka, a zaczyna twórcza fantazja? Pytanie o wielość (wszech)światów nie jest nowe, ale we współczesnej fizyce powróciło ze zdwojoną siłą. Od kosmologii przez mechanikę kwantową po teorię strun, uczeni coraz śmielej kreślą obraz rzeczywistości, w której oprócz naszego uniwersum istnieją także inne, równie realne wszechświaty. Czy jednak hipoteza wieloświata mieści się jeszcze w granicach nauk empirycznych? Idąc tropem fizyków i filozofów, a także matematyków i logików, Michał Heller przygląda się „kontrowersyjnemu, ale metafizycznie prowokującemu” pojęciu, a właściwie różnym odmianom pojęcia wieloświata. Jak zauważa, pytanie o realność innych wszechświatów, balansujące na krawędzi metody naukowej, jest jednocześnie pytaniem o tożsamość fizyki.

Jak powstało życie na Ziemi

January Weiner, January Weiner 3

Cztery miliardy lat temu, na pewnej martwej planecie, krążącej wokół niepozornej gwiazdy na obrzeżach Drogi Mlecznej, pojawiło się życie. Skąd się tam wzięło? Czy powstało spontanicznie? A może przybyło z innych planet? Autorzy, biologowie ewolucyjni, od dawna zafascynowani zagadką powstania życia na Ziemi, zabierają nas w podróż do korzeni Drzewa Życia – opowiadają o tym, co wiemy (bardzo niewiele) i czego się domyślamy (całkiem sporo). Opisują warunki, jakie panowały miliardy lat temu na Ziemi, oraz rekonstruują kolejne etapy powstawania życia na podstawie DNA współczesnych nam istot. Unikają przy tym fachowego żargonu i obszernie objaśniają konieczne naukowe pojęcia. Jak powstało życie na Ziemi to napisana z pasją i rozmachem historia Ziemi, a także przewodnik po najnowszych osiągnięciach współczesnej nauki. Książkę zilustrował znakomity artysta, współtwórca Piwnicy pod Baranami, Kazimierz Wiśniak.

Einstein o Einsteinie. Zapiski autobiograficzne i naukowe

Hanoch Gutfreund, Jürgen Renn

Jest rok 1946. Za biurkiem, w domu, jakich setki w Princeton, zasiada twórca największej rewolucji naukowej XX wieku. Na czterdziestu pięciu stronach opisuje swoje życie, od zachwytów dzieciństwa do ostatecznych pytań starzejącego się naukowca. Tworzy coś, co nazwie swoim własnym nekrologiem - a my musimy nazwać jednym z najcenniejszych dokumentów nauki. Sześćdziesięciosiedmioletni Albert Einstein nie pała entuzjazmem do autobiografii. Uważa, że „zazwyczaj są owocem narcyzmu i negatywnych uczuć wobec innych”. W rezultacie powstaje autobiografia intelektualna intensywna w treści, ale niejako zaszyfrowana. Hanoch Gutfreund i Jürgen Renn, wytrawni znawcy Einsteina, mają jednak klucz i otwierają drzwi na oścież. Udowadniają, że wielkich myślicieli należy czasem szukać na wydziałach innych niż filozoficzny. Nie mam żadnych szczególnych uzdolnień. Cechuje mnie tylko niepohamowana ciekawość. Albert Einstein

Tatuaż na mózgu. Moje życie z chorobą Alzheimera

Daniel Gibbs, Teresa H. Barker

Neurolog Daniel Gibbs pisze refleksyjną, pouczającą, miejscami humorystyczną i wzruszającą relację z pierwszej ręki na temat życia we wczesnej fazie choroby Alzheimera. Splata wiedzę kliniczną, nabytą dzięki dekadom opieki nad pacjentami, z własnym przeżywaniem choroby. Widoczne na wynikach badań zmiany na swoim mózgu porównuje do tatuażu. A ten był w wielu społecznościach uważany za oznakę realizacji konkretnej misji. Tak jest i w moim przypadku, podkreśla Gibbs. Dlatego powstała ta książka. Mam nadzieję, że zawarte w niej optymistyczne przesłanie da ludziom poczucie sprawczości w sytuacjach, w których ogarnia ich bezradność w obliczu choroby. Tatuaż na mózgu jest ucieleśnieniem determinacji Gibbsa, aby pracować jak najdłużej, przynieść pomoc jak największej grupie ludzi i działać na rzecz jak najwcześniejszego rozpoznawania choroby Alzheimera wśród pacjentów.

Opowieści ze świata mrówek

Edward O. Wilson

W Opowieściach ze świata mrówek dwukrotny zdobywca Nagrody Pulitzera zabiera nas w podróż do tak odległych miejsc, jak Mozambik i Nowa Gwinea, wyspa Dauphin w Zatoce Meksykańskiej, a nawet zarośnięte podwórko jego rodziców, z pasją opowiadając o swojej trwającej od lat obsesji na punkcie ponad 15 000 gatunków mrówek. Wilson wzbogaca swoje naukowe obserwacje wspaniałymi historiami, które doskonale ilustrują, w jaki sposób mrówki „mówią”, węszą i smakują, a także walczą o dominację. Opisuje bardzo rzadkie gatunki, takie jak Matabele, najbardziej zaciekłe mrówki wojownicze Afryki, których łowczynie mogą nosić w szczęce do piętnastu termitów; „mrówki żniwiarki”, które, gdy dochodzi do konfrontacji z mrówkami ognistymi, uwalniają chmurę alarmowych feromonów, aby wezwać na pomoc swoich współtowarzyszy; czy Basiceros, najwolniejsze i najbrudniejsze mrówki ze wszystkich, które pokrywają swoje ciała kurzem i śmieciami dla kamuflażu. Opowieści ze świata mrówek to obowiązkowa lektura dla każdego miłośnika przyrody.

Bonobo i ateista. W poszukiwaniu humanizmu wśród naczelnych

Frans de Waal

Najnowsza książka de Waala to zarówno świetna lektura, jak i naukowy majstersztyk /NATURE/   Czy ludzie potrzebują religii, by zachowywać się moralnie? Gdzie można odnaleźć biologiczne fundamenty humanizmu? Jakie są ewolucyjne źródła moralności i religii?   Frans de Waal, światowej sławy prymatolog, kontynuuje biologiczne dociekania na temat ewolucyjnych źródeł mechanizmów społecznych i kulturowych. Tym razem sięga do badań nad zachowaniem zwierząt, by lepiej zrozumieć funkcję religii we współczesnym świecie. Szczególną uwagę de Waal poświęca bonobo, pokojowemu i emaptycznemu gatunkowi małpy człekokształtnej, która pod względem zachowania być może najbardziej przypomina wspólnego przodka ludzi i ich najbliższych krewnych wśród naczelnych. Konfrontując ateistę z bonobo, de Waal przygląda się dyskusji na temat biologicznych podstaw moralności i religii oraz domniemanej wojnie między nauką i religią. Odrzuca dogmatyzm neoateistów. Sięga do bogatej tradycji humanizmu, by szukać odpowiedzi na pytanie o to, czego współczesny świat może się nauczyć od religii, nawet jeśli ostatecznie miałby ją odrzucić. Książka znalazła się na liście dziesięciu najlepszych książek naukowych czasopisma "New Scientist" w 2013 roku.

Pingwiny cesarskie. Tajemnice najpiękniejszych ptaków Antarktyki

Gerald L. Kooyman, Jim Mastro

Emocjonująca wyprawa w głąb krainy wiecznego lodu śladami pingwinów cesarskich O pingwinach cesarskich można mówić same niezwykłe rzeczy i ani razu nie skłamać. Są największe ze wszystkich pingwinów, najgłębiej nurkują, potrafią najdłużej wstrzymać oddech. Żyją w najzimniejszych i najbardziej odizolowanych miejscach. Jako jedyne mają złote pióra na piersi. Poruszają się dostojnie ze skrzydłami przyciśniętymi do boków, a nie rozłożonymi w celu utrzymania równowagi. Wciąż jednak niewiele o nich wiemy. Jak utrzymują ciepło i jak ich skóra pozostaje sucha na takich głębokościach? Jak wstrzymują oddech na wystarczająco długo? Jak widzą w czasie polowań? Jak ich narządy radzą sobie z ciśnieniem panującym na 500 metrach pod powierzchnią oceanu? To przecież ponad 51 kilogramów naciskających na każdy centymetr kwadratowy ciała! Kiedy raz uległem czarowi pingwina cesarskiego, nic już nie mogło zdjąć ze mnie tego uroku, wyznaje Gerald Kooyman, stary wyjadacz wypraw antarktycznych. Wzbogacony o piękne zdjęcia i nagrania dostępne w internecie pasjonujący reportaż Pingwiny cesarskie jest przesycony szacunkiem do tych wspaniałych stworzeń i fascynacją ich ogromnymi możliwościami.

Logika Talmudu

Andrew Schumann

Czym jest interpretacja Pisma Świętego? Czym jest egzegeza talmudyczna? Czym jest logika żydowska, logika Talmudu? Logika Talmudu z filozoficznego punktu widzenia oferuje oryginalne podejście do pragmatyki i prakseologii. W judaizmie antyplatońskie oraz niearystotelesowskie założenia są jasno wyrażone, zaś świat naszej codziennej praktyki ma w nim znaczenie zasadnicze i rozumować wolno tylko w jego kontekście. Książka odwołuje się do judaistycznego zrozumienia logiki codziennej. Autor w niej rozważa żydowską logikę z punktu widzenia filozofii analitycznej i logiki symbolicznej. Pokazuje, że filozoficzne i logiczne idee Talmudu są dziś naprawdę aktualne, w pewnym ujęciu zaś mogą odgrywać rolę popularnego wprowadzenia do czystej pragmatyki i teorii masowo równoległego rozumowania. Talmud żydowski jest antycznym tekstem zawierającym rozumowanie i argumentację w wielu obszarach takich, jak filozofia, psychologia, teologia, literatura czy prawo, które ujmuje w ramach specjalnego logicznego podejścia.Książka A. Schumanna jest bardzo wszechstronną analizą wielu logicznych aspektów Talmudu. Traktuje zarówno o teologii, jak i o prawie żydowskim i odkrywa zachodzące między nimi interesujące powiązania. Prowadzi pouczającą, wszechstronną formalną dyskusję w odniesieniu do chrześcijańskiej, Arystotelesowskiej i nie-Arystotelesowskiej hermeneutyki i logiki. Autor proponuje bardzo obszerną i imponującą formalizację logiczną judaistycznego rozumowania. Rabbi dr Michael Abraham (רב ד"ר מיכאל אברהם), Bar-Ilan University’s Institute for Advanced Torah Studies, Izrael Książka A. Schumanna jest wszechstronnym studium logiki talmudycznej, czyli schematów rozumowania w Talmudzie. Autor nie tylko rekonstruuje we współczesnym języku korpus logiczny znajdujący się w Talmudzie, ale także dokonuje porównania jego otoczenia filozoficznego zarówno z myślą grecką jak i chrześcijańską.Analiza przedstawiona przez A. Schumanna pozwala lepiej zrozumieć kulturę duchową Żydów, dla której Talmud jest, obok Tory, podstawowym źródłem. Prof. dr hab. Jan Woleński, profesor zwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego  

Autyzm. Miłość, przyjaźń, relacje

Felicity Sedgewick, Sarah Douglas

Felicity Sedgewick i Sarah Douglas opisują, jak wyglądają związki osób w spektrum autyzmu na różnych etapach ich życia. Badają emocje i ich okazywanie, tworzenie więzi, trudne sytuacje życiowe oraz możliwe sposoby ich rozwiązania. Omawiają przy tym najważniejsze tematy: -związki we wczesnych latach życia; -przyjaźnie dziecięce i nastoletnie; -pierwsze miłości związki romantyczne i seksualne osób dorosłych; -związki osób LGBTQ+; -związki z bliższą i dalszą rodziną; -problemy starości. Autyzm. Miłość, przyjaźń, relacje, oferuje również praktyczne zalecenia skierowane zarówno do osób autystycznych, jak i nieautystycznych - dotyczące tego, jak osiągnąć zdrowe i satysfakcjonujące związki międzyludzkie. Przewodnik po relacjach osób autystycznych na przestrzeni życia, łączący wiedzę naukową z osobistymi doświadczeniami autorek i osób w spektrum autyzmu. Wnikliwe spojrzenie na spektrum autyzmu z perspektywy związków i relacji. Izabela Hnidziuk-Machnica, dyrektor zarządzająca Fundacji Aleklasa