3 korzyści dla jelit - prebiotyk, probiotyk, postbiotyk

Dorota Waśko-Czopnik

Choroby jelit, zarówno czynnościowe, jak i zapalne, zaczynają stanowić globalny problem zdrowotny. Ich etiologia jest wieloczynnikowa, diagnostyka bywa trudna, złożona i ma na celu nie tylko potwierdzenie rozpoznania, ale wykluczenie przede wszystkim zmian organicznych. Spektrum dolegliwości, zwłaszcza w zaburzeniach czynnościowych, jest szerokie i niestałe, dlatego stosujemy leczenie objawowe, nakierowane na aktualne dolegliwości chorego. Jedną z ważnych przyczyn chorób jelit jest zaburzenie osi mózgowo-jelitowej, co przekłada się na funkcjonowanie mikrobioty jelitowej. Odpowiednia dbałość o mikrobiom, stosowanie prebiotyku i postbiotyku dla zachowania jego równowagi oraz suplementacja odpowiednio przebadanym probiotykiem to kluczowe elementy utrzymania homeostazy jelit.

Pacjent z nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami metabolicznymi i łagodnym przerostem stercza w gabinecie lekarza POZ - rola doksazosyny

Anna Nowak, Joanna Jarosz-Popek, Marek Postuła

W ostatnich latach wyzwaniem stało się leczenie pacjentów z zespołem metabolicznym, który jest czynnikiem ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych. Obiecującym kierunkiem badań w kontekście chorych z łagodnym przerostem gruczołu krokowego oraz zespołem metabolicznym okazała się doksazosyna - selektywny antagonista receptorów alfa-adrenergicznych. Jej plejotropowe działanie przyczynia się do redukcji wskaźników zespołu metabolicznego. Wyniki badań klinicznych pozwalają na skonstruowanie obiecującej, wysoce skuteczniej, a przede wszystkim bezpiecznej terapii dla tej grupy pacjentów.

6 powodów, dla których warto stosować ozanimod w leczeniu rzutowo-remisyjnej postaci stwardnienia rozsianego

Wojciech Ambrosius

Stwardnienie rozsiane jest przewlekłą chorobą ośrodkowego układu nerwowego przebiegającą z uszkodzeniem istoty białej oraz utratą oligodendrocytów i neuronów. Stosowanie modulatorów receptora sfingozyno-1-fosforanu to jedna z dostępnych terapii wpływająca na przebieg choroby. Ozanimod cechuje selektywny mechanizm działania, co zapewnia wysoką skuteczność, a także bezpieczeństwo leczenia rzutowo-remisyjnej postaci tego schorzenia.

Ambroksol - więcej niż mukolityk. Powody, dla których warto stosować lek mukoaktywny

Rafał Pawliczak

Leki mukolityczne i ich działanie to źródło rozmaitych wątpliwości zarówno pacjentów, jak i lekarzy. Część z nas sądzi, że są one bardzo ważne w leczeniu wielu chorób, niektórzy zaś podchodzą sceptycznie do ich celowości i możliwości zastosowania. Według niektórych mogą one prowadzić do nadmiernej produkcji wydzieliny, a inni uważają taki mechanizm mukolityku za zasadny. W niektórych chorobach nie podaje się ich wcale, w innych zaś - stosowane są z pełnym przekonaniem przez wielu specjalistów. Mimo to nie zawsze są podawane zgodnie z wytycznymi lub badaniami klinicznymi. Niniejsza krótka praca przeglądowa jest próbą wyjścia naprzeciw tym wątpliwościom i omówieniem zastosowania leku mukoaktywnego o wielokierunkowym działaniu - ambroksolu.

Klarytromycyna w leczeniu zakażeń górnych dróg oddechowych

Andrzej Radzikowski

Klarytromycyna jest lekiem numer jeden we wszystkich przypadkach nietolerancji B-laktamów w terapii zakażeń dróg oddechowych, zwłaszcza w natychmiastowej alergii na amoksycylinę lub nienatychmiastowej na wszystkie B-laktamy, a także w innych formach nietolerancji. Ze względu na swą farmakokinetykę i farmakodynamikę może skutecznie zastąpić B-laktamy. W sytuacji wrażliwości na makrolidy klarytromycyna jest skutecznym eradykatorem paciorkowca ropotwórczego w anginie oraz pneumokoka i pałeczki hemofilnej w przypadkach ostrego zapalenia ucha środkowego i bakteryjnego zapalenia nosa i zatok, a także pozaszpitalnego zapalenia płuc. W przypadkach niejasnej etiologii pozaszpitalnego zapalenia płuc (typowej i/lub atypowej) jest cennym uzupełnieniem i wzmocnieniem B-laktamów w tzw. terapii kombinowanej.

Dieta wspomagająca leczenie SM

Aleksandra Cichocka

Podstawowe znaczenie w stwardnieniu rozsianym ma leczenie farmakologiczne, ale według najnowszych badań dużą rolę wspomagającą może odegrać także prawidłowy sposób żywienia. Uważa się go nawet za element leczenia SM. Autorka opisuje, jak w praktyce zmniejszyć spożycie niekorzystnych w SM składników pokarmowych, a jak zwiększyć podaż korzystnych. Wskazuje, co jest kluczem do skomponowania diety, w której nie będzie nadmiaru niekorzystnych w SM składników pokarmowych ani niedoboru składników korzystnych. Przedstawia też ogólne zalecenia dietetyczne dla pacjentów, u których przyjmowanie leków wywołuje problemy żołądkowo-jelitowe.

Nystatyna - skuteczny lek przeciwgrzybiczy

Adam J. Sybilski

W niesprzyjających warunkach lub stanach chorobowych może dojść do rozwoju zakażenia grzybami, najczęściej drożdżakami z rodzaju Candida, i stanu zapalnego przewodu pokarmowego. Zakażenia oportunistyczne u ludzi wywołane przez Candida albicans i inne spokrewnione gatunki mogą manifestować się bardzo różnorodnie, poczynając od pleśniawek jamy ustnej (najczęściej), a kończąc na śmiertelnych ogólnoustrojowych zakażeniach u pacjentów z czynnikami ryzyka. Jednym z najpowszechniej stosowanych antybiotyków polienowych jest nystatyna. Nystatyna była pierwszym antybiotykiem przeciwgrzybiczym, który okazał się bezpieczny i skuteczny w leczeniu chorób o etiologii grzybiczej u ludzi. Jest to aktywny błonowo makrolid polienowy, w zależności od stężenia działający fungistatycznie lub grzybobójczo na drożdże i grzyby drożdżopodobne. Nystatyna ma kilka zalet: minimalne skutki uboczne, wysoka skuteczność, niższy koszt niż w przypadku innych leków przeciwgrzybiczych i łatwość w użyciu. Postać zawiesiny doustnej stosuje się w profilaktyce lub leczeniu drożdżycy ustno-gardłowej oraz powierzchownej, drożdżakowej infekcji jamy ustnej i gardła, w infekcji Candida w jelitach, a także profilaktycznie u pacjentów leczonych dużymi dawkami antybiotyków lub glikokortykosteroidów. W artykule przedstawiono trzy przypadki kliniczne zastosowania nystatyny: 11-miesięcznego chłopca, u którego zastosowano nystatynę profilaktycznie w trakcie antybiotykoterapii, 12-dniowego noworodka z prewencyjnym stosowaniem preparatu oraz 63-letniej kobiety z kandydozą jamy ustnej. We wszystkich przypadkach nystatyna okazała się skuteczna i bezpieczna.

Zespół jelita nadwrażliwego - wspólny problem, indywidualne podejście

Barbara Skrzydło-Radomańska, Bartosz J. Sapilak

Zespół jelita nadwrażliwego charakteryzuje się nawracającym bólem brzucha występującym co najmniej raz w tygodniu przez ostatnie 3 miesiące, przy wystąpieniu objawów co najmniej 6 miesięcy wcześniej, związanych z co najmniej dwiema cechami: wypróżnieniem, zmianą częstości wypróżnień, zmianą wyglądu stolca. Według Kryteriów rzymskich IV chorobę stwierdza się na podstawie objawów klinicznych. Nie dotyczy to osób po 50. r.ż. (a w przypadku krewnych pierwszego stopnia pacjentów z rakiem jelita grubego po 45. r.ż.) oraz z objawami alarmowymi. Ze względu na brak jednego czynnika etiologicznego leczenie zespołu jelita nadwrażliwego polega na zmniejszeniu nasilenia symptomów i poprawie jakości życia chorego. Postępowanie niefarmakologiczne obejmuje dietę bogatą w błonnik i modyfikację mikrobioty. W ramach farmakoterapii najskuteczniejsze są leki rozkurczowe stosowane bezpośrednio na mięśniówkę gładką, hamujące napływ wapnia, takie jak: drotaweryna, mebeweryna i alweryna. Wykazano również skuteczność leków przeciwdepresyjnych, co potwierdza, że zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego są manifestacją dysfunkcji osi mózg-jelito-mikrobiota.

Miejsce diklofenaku w standardach terapeutycznych w reumatologii

Robert Rupiński, Jarosław Woroń

Niesteroidowe leki przeciwzapalne są trudne do zastąpienia w leczeniu bólu zapalnego. Zarówno mechanizmy uczestniczące w powstawaniu bólu zapalnego, jak i indywidualne cechy poszczególnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych pozwalają obecnie na wręcz spersonalizowany wybór leku w taki sposób, aby eskalować jego skuteczność przy minimalizacji ryzyka wystąpienia działań niepożądanych. Diklofenak jest niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym z jednym z najdłuższych staży klinicznych. Od początku lat 70. ubiegłego wieku był on ważnym elementem codziennej praktyki reumatologicznej, stosowanym w chorobach o podłożu zarówno zwyrodnieniowym, jak i zapalno-autoimmunologicznym.

Leczenie kaszlu - fakty, mity, nowe spojrzenie na znane leki

Katarzyna Białek-Gosk

Kaszel jest jednym z najczęstszych objawów chorób dróg oddechowych. Wyróżnia się kaszel ostry, podostry i przewlekły. U chorych z utrudnieniem odkrztuszania plwociny zastosowanie znajdują leki mukokinetyczne. W przypadku męczącego kaszlu, pogarszającego jakość życia w czasie ostrych infekcji, nasilenia chorób przewlekłych oraz w przypadku kaszlu opornego na leczenie stosuje się leki przeciwkaszlowe. Bromheksyna i ambroksol są znanymi lekami mukokinetycznymi ułatwiającymi odkrztuszanie zalegającej wydzieliny. Leki przeciwkaszlowe z grupy leków ośrodkowych charakteryzują się dużą skutecznością, ale także wieloma działaniami niepożądanymi. Warto więc sięgać po preparaty działające obwodowo, o potwierdzonym profilu bezpieczeństwa.

Holistyczne podejście do leczenia metotreksatem w reumatologii i dermatologii

Brygida Kwiatkowska

Metotreksat w formie doustnej lub podskórnej jest zarejestrowany m.in. w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów, łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów. Wybór formy powinien opierać się na analizie potrzeb i stanu danego pacjenta oraz właściwości farmakologicznych danej formy. W pracy przedstawiono różnice między formą doustną a formą podskórną metotreksatu.

Przełykowe i pozaprzełykowe objawy choroby refluksowej przełyku - postępowanie w świetle najnowszych wytycznych

Barbara Skrzydło-Radomańska

Choroba refluksowa przełyku należy do najczęstszych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Jak wynika z aktualnych badań, dotyczy ona ok. 20-23% populacji osób dorosłych w krajach Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. Największe wyzwania i problemy w leczeniu to nietypowe objawy, objawy pozaprzełykowe i oporność na farmakoterapię, głównie inhibitorami pompy protonowej, które są podstawową grupą leków w tym wskazaniu. Brak skuteczności ich działania dotyczy 17-45% pacjentów. Jeśli mimo zastosowania inhibitorów pompy protonowej dolegliwości się utrzymują, możliwe są podwojenie dawki lub zamiana preparatu na inny, ewentualnie dodanie blokera receptora H2, alginianu, sukralfatu lub leku prokinetycznego. Z tego powodu w ostatnim czasie pojawiły się nowe zalecenia mające zwiększyć skuteczność terapii. W 2021 r. ukazały się łączone wytyczne europejskie i amerykańskie dotyczące postępowania w chorobie refluksowej opornej na leczenie, a w 2022 r. Polskie Towarzystwo Gastroenterologii opublikowało wytyczne leczenia choroby refluksowej. W pracy podsumowano najważniejsze ustalenia powyższych dokumentów.

Ciśnienie skurczowe

Krystyna Widecka

Skurczowe ciśnienie tętnicze (SBP) wykazuje wyraźną, liniową, wprost proporcjonalną zależność od wieku chorego. Zdecydowanie największym problemem terapeutycznym z nim związanym są jego podwyższone wartości u pacjentów powyżej 50. roku życia, bardzo często przybierające postać izolowanego nadciśnienia skurczowego (ISH).Trzeba zaznaczyć, na podstawie dużych projektów epidemiologicznych (NHANES III, WISHE, WHO MONICA), że problem ten dotyczy blisko 65% ogólnej populacji chorych na nadciśnienie tętnicze niedostatecznie leczonych i aż 80% pacjentów po 50. roku życia. W patogenezie wzrostu składowej skurczowej nadciśnienia wraz z wiekiem podstawowe znaczenie przypisuje się narastającej sztywności dużych naczyń tętniczych (aorty i rozgałęzień), upośledzonej wazodylatacji w odpowiedzi na stymulację receptorów beta-adrenergicznych, przy zachowanej reakcji na stymulację receptorów alfa uszkodzeniu śródbłonka i związanym z wiekiem zmianom w nerkach. Wyniki wieloletnich obserwacji epidemiologicznych, m.in. z badania Framingham czy projektu Monica, wykazały wprost proporcjonalną zależność między ciśnieniem skurczowym a powikłaniami sercowo-naczyniowymi i niewydolnością nerek już od wartości powyżej 115 mmHg (...)

Powody, dla których warto stosować cilostazol

Andrzej Wojtak

Miażdżyca zarostowa tętnic kończyn dolnych w początkowym stadium charakteryzuje się dolegliwościami o charakterze chromania przestankowego ze zmiennym dystansem uzależnionym od stopnia zaawansowania jej zmian. Jako choroba o charakterze postępującym może doprowadzić do zamykania światła tętnic kończyn dolnych i wytworzenia sieci krążenia obocznego w formie naturalnych by-passów omijających niedrożne odcinki tętnic. Jej rozwój przyspieszają: podeszły wiek, płeć męska, nikotynizm, cukrzyca, zaburzenia o charakterze dyslipidemicznym i nadciśnienie tętnicze. Jedną ze skutecznych form leczenia przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych w przebiegu miażdżycy jest farmakoterapia z zastosowaniem cilostazolu.

Psychiatria i medycyna somatyczna wciąż aktualne tematy

Tadeusz Parnowski

Autorami tej niezwykle wartościowej pozycji są naukowcy i praktycy, uznane autorytety w dziedzinach psychiatrii, psychologii, psychiatrii dzieci i młodzieży, geriatrii i anestezjologii.W polskiej literaturze psychiatrycznej jest to pierwsze całościowe opracowanie, które uwzględniając odniesienia historyczne, wprowadza nas w najbardziej aktualne – oparte na dowodach – rozumienie skomplikowanych zależności między psychiką a manifestacjami somatycznymi, co znalazło swój współczesny wymiar interpretacyjny i kategoryzujący w nowych edycjach klasyfikacji DSM i ICD. Książka ta ukazuje się niedługo po oficjalnym wprowadzeniu do użycia klasyfikacji ICD-11, gdzie dokonano istotnych zmian w stosunku do wcześniejszej i dlatego najnowsza wiedza w niej zawarta jest znacząca w diagnostyce różnicowej tych zaburzeń zdrowotnych, które z racji częstości występowania powinny być traktowane priorytetowo w systemie ochrony zdrowia. Monografia z całą pewnością zainteresuje lekarzy POZ, psychiatrów, psychologów i geriatrów, ale również powinna być wykorzystana w szkoleniu akademickim studentów medycyny i psychologii.

Rola wapnia w diecie kobiet w ciąży i karmiących

Aleksandra Cichocka

W czasie ciąży i karmienia dieta kobiety powinna być wartościowa i w jak największym stopniu pokrywająca zapotrzebowanie na składniki odżywcze, w tym na wapń. Odgrywa on szczególną rolę w zachowaniu zdrowia mamy i dziecka. Zbyt mało wapnia w diecie może się przyczynić m.in. do wystąpienia nadciśnienia ciążowego, przedwczesnego porodu, może także wywołać nieprawidłowości w budowie kości u dziecka. Autorka, popularyzatorka zdrowego żywienia, omawia w poradniku normy zapotrzebowania na wapń u kobiet w ciąży i karmiących oraz czynniki, które zwiększają i zmniejszają wykorzystanie wapnia z diety. Przedstawia przykładowe modele dietetyczne, które pomogą w spożyciu odpowiednich ilości wapnia i produktów mlecznych w tym szczególnym czasie. Czytelniczki znajdą też w poradniku przykładowe jadłospisy, które staną się dla nich inspiracją do wzbogacenia codziennej diety.