Tam i z powrotem. Rzecz o lalkarskich kontaktach polsko-czechosłowackich i polsko-czesko-słowackich na Śląsku

Ewa Tomaszewska

Książka dotyczy bezprecedensowej obecności czeskich i słowackich twórców w polskim teatrze lalek XX i XXI wieku. Podstawowe pytania oscylują wokół zagadnień przenikania wpływów i inspiracji między teatrami lalkowymi Czech, Słowacji i Polski, a także pytań czy i w jakim stopniu tak znacząca obecność w polskim teatrze lalek twórców czeskich i słowackich jest uwarunkowana słabnącą kondycją polskiego teatru, otwarciem granic, wspólnotą kulturowych odniesień wobec zjednoczonej Europy, czy może jest ona wynikiem stałych fluktuacji kulturowych będących efektem bliskości geograficznej i historycznej naszych narodów.   Recenzje książki ukazały się na stronach: - czasopisma internetowego „Sprawy Nauki” nr 10 (203) październik 2015 (recenzja dostępna pod adresem: www.sprawynauki.edu.pl, 27 września 2015 r.), - Sekcji polskiej Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych AICT/IATC (recenzja dostępna pod adresem: www.aict.art.pl, 06 października 2015 r.).

Kultury i krajobrazy pamięci

red. Marek Dziewierski, Bożena Pactwa

Kultury i krajobrazy pamięci to zbiór artykułów podejmujących refleksję wokół pamięci społecznej i tożsamości. Zasadniczo studia te odwołują się do kategorii przestrzennych: krajobraz kulturowy, lokalizacja znacząca, topografia miejsca, oraz związanych z nimi metafor i komemoratywnych praktyk społecznych. W publikacji poruszono m. in. takie zagadnienia jak kreacja i tranzycja krajobrazu kulturowego; miejsca pamięci i nie-pamięci; narracje  pamięci, ze szczególnym uwzględnieniem poetyki kresowości, zakorzenienia,  migracji; formy i procesy instytucjonalizowania pamięci – praktyki muzealne, pomniki, edukacja w miejscach pamięci oraz związki pamięci ze sztukami wizualnymi. Całość ma interdyscyplinarny charakter i wykorzystuje doświadczenia badawcze  socjologów, geografów społecznych, etnologów, archeologów, antropologów, kulturoznawców, animatorów kultury i twórców sztuk wizualnych. Książka adresowana jest do grona  naukowców zajmujących się pamięcią społeczną i problematyką tożsamości, studentów socjologii, geografii społecznej, etnologii i antropologii, historyków i kulturoznawców oraz  innych osób zainteresowanych problematyką pamięci zbiorowej.

Historia. Biografia. Literatura. Studia i szkice o literaturze polskiej XX i XXI wieku

Elżbieta Dutka, Marian Kisiel

W tomie zamieszczone zostały artykuły ukazujące splot historii, biografii, literatury w twórczości bardzo różnych pisarzy, zarówno znanych, „kanonicznych”, jak i nieco zapomnianych lub takich, którym literaturoznawcy dotąd nie poświęcali zbyt wiele uwagi. Zakres czasowy zgromadzonych analiz i interpretacji rozciąga się od początku wieku XX aż po czasy obecne. W publikacji przypominane zostały krytyczno-literackie echa odzyskania niepodległości w 1918 roku (S. Brzozowski, E. Breiter), a także biograficzne zapisy W. Broniewskiego i twórczość A. Rudnickiego z okresu dwudziestolecia międzywojennego. Czasy drugiej wojny odnotowane zostały w pracy o dzienniku R. Laskier, a lata powojenne stanowią kontekst dla analiz utworów S. Dygata, M. Hłaski, A. Stojowskiego. Z literatury nowszej zaproponowano w tomie interpretacje twórczości m.in. J. Głowackiego, F. Netza, R. Kapuścińskiego.  Studia interpretacyjne dotyczą także literackich świadectw współczesnego doświadczenia miasta (M. Cichy), przeżyć emigracyjnych (G. Zambrzycka), podróżopisarstwa (M. Kydryński), archiwum pamięci (M. Sznajderman) oraz „śmierci historii” i jej powrotów w literaturze XXI wieku polskiej i światowej (R. Federman, H. Mulisch).   Elżbieta Dutka, prof. dr hab. pracuje w Zakładzie Literatury XX i XXI Wieku, w Instytucie Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zajmuje się współczesną literaturą polską, jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół szeroko rozumianego problemu przestrzeni, miejsca, regionu, a także dydaktyki literatury. Elżbieta Dutka jest autorką książek: Ukraina w twórczości Włodzimierza Odojewskiego i Włodzimierza Paźniewskiego (Katowice 2000), „Mnożenie siebie”. O poezji Andrzeja Kuśniewicza (Katowice 2007), Okolice nie tylko geograficzne. O twórczości Andrzeja Kuśniewicza (Katowice 2008), Zapisywanie miejsca. Szkice o Śląsku w literaturze przełomu wieków XX i XXI (Katowice 2011); Próby topograficzne. Miejsca i krajobrazy w literaturze polskiej XX i XXI wieku (Katowice 2014); Centra, prowincje, zaułki. Twórczość Julii Hartwig jako auto/bio/geo/grafia (Kraków 2016). [czerwiec 2019]   Marian Kisiel, prof. zw. dr hab. kierownik Zakładu Literatury XX i XXI Wieku Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego Uniwersytetu Śląskiego, historyk i krytyk literacki, poeta, tłumacz. Opublikował kilkanaście książek o literaturze XX wieku, ostatnio: Critica varia (Katowice 2013); Ruiny istnienia. Szkice o poetach mniej obecnych (Katowice 2013); Między wierszami. Jedenaście miniatur krytycznych (Katowice 2015). Redaktor i współredaktor kilkudziesięciu tomów zbiorowych, ostatnio serii Światy Poetyckie. Wybrane publikacje: Czego nie ma w podręcznikach języka polskiego? (Mały przewodnik po współczesnej literaturze polskiej) (Gliwice 1991), U podstaw twórczości Adama Czerniawskiego (Gliwice 1991), Mały leksykon kultury. Kierunki – style – tendencje (Katowice 1996; współautorzy: J. Kisiel, Z. Marcinów), Więzy i wzloty. Przełom 1955–1959 w literaturze polskiej – próba modelu (Kielce 1996), Polskie pisma literackie (Warszawa 1997), Świadectwa, znaki. Glosy o poezji najnowszej (Katowice 1998), Od Różewicza. Małe szkice o poezji (Katowice 1999), Zmiana. Z problemów świadomości literackiej przełomu 1955–1959 w Polsce (Katowice 1999), Pamięć, biografia, słowo. Szkice o poetach dwóch generacji (Katowice 2000), Pokolenia i przełomy. Szkice o literaturze polskiej drugiej połowy XX wieku (Katowice 2004), Przypisy do współczesności (Katowice 2006), Ananke i Polska. O liryce Zdzisława Stroińskiego (Katowice 2010), Ruiny istnienia. Szkice o poetach mniej obecnych (Katowice 2013), Critica varia (Katowice 2013), redaktor kilkudziesięciu tomów. [czerwiec 2019]

Indywidualizacja procesu kształcenia uczniów edukacji wczesnoszkolnej. Ujęcie z perspektywy międzyludzkich różnic w zakresie zdolności kierunkowych

Magdalena Christ

Inspirację do podjęcia prezentowanego tematu stanowiła teoria inteligencji wielorakich Howarda Gardnera, zgodnie z którą poznawczą kompetencję czy sprawność człowieka najlepiej opisuje się w kategoriach zbioru zdolności, talentów czy też umiejętności umysłowych, nazywanych inteligencjami. Wybrane zagadnienia teoretyczne zestawiono w pracy z fragmentami z badań, a rozważania definicyjne poprowadzono wokół pojawiających się w opracowaniu pojęć i zagadnień. Omówiono przykłady inicjatyw silnie ukierunkowanych na indywidualizację procesu kształcenia, dobrych praktyk i miejsc, które stanowią inspirację do działania i są wzorami godnymi naśladowania, oraz poruszono kwestię zdolności i uzdolnień uczniów. Zasadniczą część pracy stanowi opis wyników badań własnych, na które składa się analiza danych pochodzących z badań ankietowych oraz danych uzyskanych na podstawie badań diagnostycznych, prowadzonych w klasach pierwszych szkoły podstawowej. Publikacja adresowana jest do szerokiego grona odbiorców – teoretyków i praktyków – badaczy, nauczycieli, studentów kierunków humanistycznych czy społecznych. 

Przekonania a gotowość do agresji kobiet skazanych za popełnienie przestępstwa z użyciem przemocy

Magdalena Bolek-Kochanowska

Monografia porusza kwestię uwarunkowań agresywnej przestępczości kobiet. Książka może zainteresować osoby zgłębiające zjawiska agresji i przemocy, zarówno specjalistów z dziedziny psychologii sądowej, jak i studentów. Monografia przedstawia przegląd ujęć teoretycznych koncentrujących się na poznawczych aspektach przemocy, koncepcję gotowości do agresji, specyfikę zachowań agresywnych kobiet oraz badania własne, w których analizowano zależności pomiędzy przekonaniami kobiet osadzonych za popełnienie przestępstw z użyciem przemocy a ich gotowością do agresji. Uzyskane wyniki mogą znaleźć zastosowanie w obszarze oddziaływań terapeutycznych, profilaktycznych i resocjalizacyjnych.

Powrót do Macierzy? Ziemie Zachodnie i Północne w Polsce Ludowej

Maciej Fic

Przedmiotem analizy autorów książki stał się obszar Ziem Zachodnich i Północnych. Ten położony na zachód i północ od granic państwa polskiego z roku 1939 teren włączony do Polski Ludowej objął: Pomorze Zachodnie (Szczecińskie), Ziemię Lubuską, Dolny Śląsk, zachodnią część Górnego Śląska (tzw. Śląsk Opolski), Warmię, Mazury oraz część Pomorza Gdańskiego. Planując zawartość książki nie zdecydowano się na dowolność tematyczną i terytorialną prezentowanych badań. Zamiast perspektywy „wertykalnej” (prezentowania różnych obszarów działań na terenie całych ZZiP) zastosowano perspektywę „horyzontalną”, ukazującą specyfikę poszczególnych części kraju, wchodzących w skład ZZiP. Opracowanie stanowi więc swoistą podróż po kolejnych, przywołanych wcześniej obszarach. Zebrane teksty dają możliwość dostrzeżenia zarówno elementów wspólnych dla wszystkich obszarów, jak i odrębnych dla każdego z nich. Pozwalają przyjrzeć się tak kwestiom politycznym, jak społecznym, gospodarczym czy administracyjnym. Stwarzają szansę na zrozumienie, jakim zmianom musiała się poddać Polska po 1945 roku i jak budowano tożsamość ziem, na których w wielu wypadkach śladów polskości trzeba było szukać znacznie głębiej niż odwołując się do czasu dwudziestolecia międzywojennego. Książka powinna zainteresować wszystkich miłośników najnowszej historii Polski, w tym także osoby poszukujące informacji o specyfice regionalnej powojennego okresu dziejów państwa polskiego.

Jak przeżyć w afrykańskim mieście? Człowiek wobec pograniczności oraz procesów urbanizacyjnych w południowosudańskiej Dżubie

Maciej Kurcz

Przedmiotem prezentowanej publikacji jest dynamiczny proces kształtowania się Dżuby – stolicy Sudanu Południowego, opisany i analizowany z perspektywy działań życiowych zwykłego człowieka, niedawnego domiejskiego migranta. Wszystkie dane faktograficzne pochodzą z serii etnograficznych badań, przeprowadzonych w latach 2007–2008 w południowosudańskiej Dżubie. Najważniejszą rzeczą dla każdego migranta jest zaadaptowanie się do życia w mieście, w którym panują skrajnie trudne warunki – brak wody i kanalizacji, prądu, wysokie ceny, co wraz z wieloetnicznością i wielokulturowością powoduje poczucie wyobcowania. Ogromne znaczenie w radzeniu sobie mieszkańców z problemami podstawowymi ma rodzina. Układy społeczne w mieście cechuje współzależność różnych grup społecznych. Rośnie znaczenie takich grup, jak kobiety oraz dzieci i młodzież, odgrywających coraz większą rolę w gospodarce. W rodzinie miejskiej każdy domownik zaangażowany jest w praktyki ekonomiczne. Etniczność Dżuby w naturalny sposób wiąże się ze specyfiką życia miejskiego. Miasto to miejsce, w którym etniczności nie ma – na tym polega jego specyfika. Dżuba to miasto kultur i konfliktów, gdzie religia została podniesiona do rangi osnowy tożsamości grupowej. Religia (islam i chrześcijaństwo) w mieście służy zacieraniu etniczności, daje możliwość szybkiego wejścia w miejską ekumenę. Praca może być przydatna wszystkim zainteresowanym kontynentem afrykańskim, zwłaszcza etnografom, antropologom, specjalistom zajmującym się Sudanem Południowym.

Nazwy własne w kon/tekstach kultury

Artur Rejter

Pomieszczone w książce rozważania podporządkowano różnym zagadnieniom zebranym w pięciu ogniwach tematycznych odzwierciedlających zainteresowania autora problematyką nazw własnych. W grupie pierwszej znalazły się teksty dotykające problematyki ogólnej, teoretycznej, syntetyzującej, a ściślej propozycji ujęć problematyki onomastycznej z uwzględnieniem zdobyczy współczesnej lingwistyki. Ujęcia te stanowią próby sformułowania propozycji ścieżek badawczych o szerszych perspektywach zasięgu. Kolejna część zbiera teksty będące onomastycznymi re/interpretacjami dzieł literatury epok minionych (głównie baroku, ale też pozytywizmu i piśmiennictwa XX wieku). W ogniwie trzecim zaproponowano opracowania sytuujące onomastykę w kontekście gender studies, co stanowi rzadkość w polskim językoznawstwie. Podobnie — nieczęsto — podejmuje się problematykę analiz onomastycznych tekstów popkulturowych. Temu zagadnieniu poświęcona jest część czwarta. Monografię zamykają dwa teksty o charakterze rekonesansu, dotyczące wybranych problemów tematycznych z zakresu ideonimii oraz zoonimii (ogniwo piąte). Należy je traktować jako swoiste poszerzenie zasadniczych kwestii podjętych w niniejszym opracowaniu. Praca ma charakter interdyscyplinarny, jest adresowana nie tylko do onomastów, ale językoznawców w ogóle, ponadto z pewnością zainteresuje badaczy literatury i kultury, a także studentów różnych kierunków humanistycznych.   Artur Rejter, profesor nauk humanistycznych, związany z Zakładem Historii Języka Polskiego w Instytucie Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej.   Zainteresowania badawcze: historia języka polskiego, ze szczególnym uwzględnieniem metod badawczych lingwistyki tekstu, stylistyki i semantyki, onomastyki, także problemy polszczyzny współczesnej. Główne zagadnienia badawcze: problematyka gatunków mowy w aspekcie ich ewolucji, słownictwo w ujęciu historycznym, styl artystyczny, lingwistyka płci, onomastyka literacka, onomastyka dyskursu, lingwistyka międzykulturowa.   Wybrane publikacje: Kształtowanie się gatunku reportażu podróżniczego w perspektywie stylistycznej i pragmatycznej (Katowice 2000), Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności (Katowice 2006), Płeć – język – kultura (Katowice 2013), Nazwa własna wobec gatunku i dyskursu (Katowice 2016). Współautor książki Polszczyzna XVII wieku. Stan i przeobrażenia (Katowice 2002) oraz skryptu dla studentów polonistyki Gra w gramatykę. Ćwiczenia i materiały do gramatyki opisowej języka polskiego (Katowice 2002). Współredaktor cyklu prac zbiorowych Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii (t. 1–4, Katowice 2006, 2008, 2010, 2012). Redaktor „Języka Artystycznego” (t. 15: Język(i) kultury popularnej, Katowice 2014, t. 16: Nowy(?) kanon(?). Wokół Nagrody Literackiej Nike. Katowice 2017). Artykuły publikuje m. in. w „Stylistyce”, „Poradniku Językowym”, „Języku Polskim”, „Polonikach”, „Onomastikach”, „LingVariach”, „Rocznikach Humanistycznych”, „Białostockim Archiwum Językowym”, „Slavia Meridionalis”, „Języku Artystycznym”, licznych monografiach wieloautorskich w kraju i za granicą. [10.2017]  

Romanica Silesiana. No 3: La littérature et les arts

red. Krzysztof Jarosz

W tomie zebrano teksty poświęcone związkom literatury i sztuki - od sztuki prehistorycznej, fascynującej antropologów, poprzez klasyczne rozważania o powinowactwie literatury i sztuk pięknych po współczesne przejawy medialnego uzależnienia. Prezentowane studia obejmują obszar anglojęzycznej literatury kanadyjskiej, literatury francuskiej od XVIII wieku po współczesność, latynoskich eksperymentów XX i XXI wieku oraz literatury włoskojęzycznej, od jej początków po najnowsze utwory odzwierciedlające uzależnienie literatury od świata wirtualnego.

Sarmackie theatrum. T. 6: Między tekstami

red. Mariola Jarczykowa, Anna Sitkowa

Na kolejny, szósty tom studiów pt. Sarmackie theatrum. Między tekstami składa się czternaście artykułów napisanych przez autorów reprezentujących różne ośrodki uniwersyteckie w Polsce. Większość rozpraw poświęconych zostało literaturze staropolskiej, pozostałe zjawiskom literackim z okresu oświecenia, romantyzmu i pozytywizmu. Różnorodność problematyki oraz postaw badawczych winny zapewnić książce zainteresowanie ze strony historyków literatury, neolatynistów oraz wszystkich czytelników, którym bliska jest problematyka intertekstulaności, plagiatu i szeroko rozumianej recepcji. Problematyka adresowana jest do historyków literatury staropolskiej, badaczy oświecenia, romantyzmu i pozytywizmu, neolatynistów oraz do czytelników, którym bliska jest problematyka intertekstualności i dawnej kultury literackiej. [27.12.2012]

Wokół koncepcji dobra we współczesnym neoarystotelizmie anglosaskim: normatywność, działanie, praktyki

Piotr Machura

Praca poświęcona jest naturze dobrego życia. Zastosowanie odnowionej w połowie XX wieku myśli Arystotelesa pozwala tu uchwycić i przezwyciężyć zarówno miałkość propozycji „przemysłu szczęścia”, jak i akademickiej filozofii. Autor interpretuje koncepcję starożytnego filozofa przy użyciu współczesnych narzędzi filozoficznych wskazując jak ich zastosowanie pozwala uchwycić węzłowe problemy życia (jak pytanie o szczęście i sens) oraz wskazać te metody myślenia, które umożliwiają krytyczny namysł nad rzeczywistością społeczną. Pytanie o dobro jest zatem zarówno o to, jak kształtować własne życie, ale też jak myśleć o relacjach z ludźmi, z innymi istotami oraz jak współdziałać w dążeniu do dóbr wspólnych. Te ostatnie okazują się przy tym nie tylko dobrami publicznymi, infrastrukturalnymi, ale przede wszystkim formami kooperacji i współżycia.

Zdarzenie - technika - sztuka. Myślenie sztuki filmowej. Obserwacje

Jerzy Łukaszewicz

Seria: Sztuka Reżyserii. Sztuka Operatorska (1), ISSN 2720-1732   Sztuka filmowa kryje w sobie świat realny i rzeczywistość nieznaną, nieuchwytną, wskazując jednocześnie na to, co zakryte, niepoznane, umykające rygorom realności. Jednak granica między tymi dwiema sferami jest płynna i niewyraźna, ponieważ występuje między nimi stały przepływ: stale przedstawiane jest coś nowego i stale coś staje się niejasne, zasłonięte. O czym nie jest ta książka? Z pewnością nie manifestuje jedynie poprawnych poglądów estetycznych, nie odkrywa formuł tworzenia, nie demaskuje manipulacji formalnych, wreszcie nie prezentuje imperatywnych patentów artystycznych. Niniejsza monografia podejmuje jedynie próbę odpowiedzi na pytanie: jaki głębszy sens jest ukryty w działaniach twórcy filmowego?

Poezja, wyobraźnia, Śląsk. Szkice

Katarzyna Niesporek-Klanowska

Książka ukazuje spotkanie poety z czytelnikiem i wytworzone przez nich światy poetyckie. Można odnaleźć w niej interpretacje wierszy twórców związanych swoją biografią z Górnym Śląskiem i Zagłębiem Dąbrowskim. Łączy ich nie tylko podobne doświadczenie miejsca, ale także wspólne tematy: tęsknota za „małą ojczyzną”, rodzinnym spokojem, domem (Florian Śmieja, Jan Darowski, Stanisław Horak, Tadeusz Różewicz), szczere wyrażanie myśli, emocji, pragnień, lęków, rozczarowań wobec spraw najtrudniejszych (takich jak: ojczyzna, polityka, prawda, kobieta) czy próby poskramiania śmierci (Edward Zyman, Marian Kisiel, ks. Jerzy Szymik), epifania/metafizyka słowa (Jerzy L. Woźniak, Tadeusz Sławek, Andrzej Szuba).

Gramatyka przepisu jako przesłanka decyzji interpretacyjnej

Mateusz Zeifert

Praca poświęcona jest gramatyce języka aktów prawnych i roli, jaką odgrywa ona w praktyce interpretacji prawa. Główną część pracy stanowi analiza orzeczeń polskich sądów, w których poruszane są zagadnienia budowy gramatycznej stosowanych przepisów, takie jak: składnia zdania, spójniki, interpunkcja, kategorie gramatyczne czasowników i rzeczowników. Jak się okazuje, kwestie te nierzadko wpływają na podejmowane przez sądy decyzje interpretacyjne, a w literaturze przedmiotu jak dotąd nie poświęcano im zbyt wiele uwagi. Analiza prowadzona jest z wykorzystaniem dorobku nie tylko teorii prawa, ale także nauk o języku, a w szczególności – językoznawstwa kognitywnego (głównie w postaci gramatyki kognitywnej Ronalda Langackera). Ten oryginalny nurt lingwistyczny uważa się obecnie za dominujący, jednak w prawoznawstwie ciągle pozostaje niemal nieznany. Jednym z walorów pracy jest czytelne, przystępne przedstawienie go na tle starszych nurtów teoretycznych (językoznawstwa strukturalnego i transformacyjno-generatywnego). Pracę wieńczą praktyczne wskazówki dla stosujących prawo i redagujących przepisy, oparte na drobiazgowej analizie orzeczeń i zaprezentowanych koncepcjach lingwistycznych. Sprawia to, że praca powinna zainteresować zarówno teoretyków prawa, legislatorów, jak i praktykujących prawników.

Stawanie się badaczem terenowym według Dziennika Bronisława Malinowskiego

Marcin Kozak

Postać Bronisława Malinowskiego trudno pominąć w dyskursie antropologicznym. Wkład naukowy, jaki do tej dziedziny wniósł badacz, był krokiem milowym, który otworzył nowe perspektywy postrzegania tej nauki i badania innych kultur oraz ukształtował nowe spojrzenie na teren w antropologii. Praca ta jednak nie będzie zsumowaniem dokonań autora Argonautów zachodniego Pacyfiku, lecz próbą spojrzenia na proces stawania się badaczem — nie tylko od strony socjologicznej, ale również psychologicznej. (fragment wstępu)

Rodzina w czasach przełomów. Literackie diagnozy od XIX do XXI wieku

Beata Nowacka, red. Krystyna Kralkowska-Gątkowska

Spektrum badawcze niniejszego tomu zostało zakreślone szeroko – temat literackich rodzin analizowany jest w tekstach poetyckich, prozatorskich, dramaturgicznych oraz niefikcjonalnych (m.in. epistolografia, wywiad rzeka, reportaż). Kanwą refleksji staje się z jednej strony literatura zbeletryzowana, z drugiej zaś – wykorzystująca tworzywo biograficzne (np. Broniewski) i autobiograficzne (m.in. Ferenc, Stryjkowski, Wańkowicz). Wybór rozległego, liczącego z górą dwa wieki okresu, podyktowany został zapoczątkowaniem na przełomie XIX i XX wieku procesów renegocjowania dotychczasowego patriarchalnego modelu rodziny, osłabienia jej spoistości na skutek zachwiania pozycji ojca, relatywnego wzmocnienia roli matki, zmian w obrębie więzi małżeńskiej oraz w relacjach rodziców i dzieci. Procesy te, w różnym nasileniu, występują we wszystkich warstwach i grupach społecznych. Presja przeobrażeń ekonomicznych, wpływ wynalazków technicznych, emancypacja kobiet, tasowanie się warstw społecznych i polityczne przełomy to tylko niektóre przyczyny rewolucyjnych zmian w tradycyjnej strukturze rodzinnej. Wszystkie one znajdują odzwierciedlenie w rewizji idealistycznej mitologii polskiej rodziny, zakorzenionej w literaturze staropolskiej i romantycznej. Autorzy przedstawionych w zbiorze szkiców podjęli próbę zbadania głębokości owej rewizji, zwracając uwagę na pojawienie się w literaturze przełomu wieków XIX i XX, obok archetypu rodzinnego domu, rozpatrywanego w kilku mitycznych „przestrzeniach”, problemu „bezdomności”, pojmowanej jako „wygnanie”, „tułanie się bez celu”, „ukierunkowane poszukiwanie nowego domu”, „nowego sposobu zamieszkania”, „nowej definicji swojskości”, ale też jako „buntownicze akcentowanie nomadyzmu z wyboru”, gdy „dom” okazuje się synonimem piekła moralnych tortur, symbolem egzystencjalnej pułapki czy po prostu – nudy.