Anonimowość jako granica poznania w fenomenologii Edmunda Husserla

Piotr Łaciak

Rozprawa prezentuje filozofię Edmunda Husserla w świetle trzech tez, które zostały tak wyrażone, aby zaakcentować centralne miejsce problematyki anonimowości w fenomenologii transcendentalnej. Pierwszą tezę można sformułować następująco: człowiek jest Ja transcendentalnym, ale w naturalnym nastawieniu transcendentalny charakter subiektywności pozostaje anonimowy, to znaczy niepoddany refleksji, zakryty. Druga teza wyraża myśl, że anonimowość tę można przezwyciężyć, przeprowadzając redukcję fenomenologiczną. Trzecia teza głosi, że odsłonięta dzięki redukcji fenomenologicznej świadomość transcendentalna nie jest czymś ostatecznym, lecz sama konstytuuje się w absolutnej subiektywności, a absolutna subiektywność nie poddaje się refleksji i pozostaje również anonimowa, przy czym anonimowość absolutnej subiektywności nigdy nie może być przezwyciężona. Zaprezentowanie fenomenologii z punktu widzenia problematyki anonimowości daje rezultaty w postaci następujących rozstrzygnięć. Po pierwsze, kryzys jest rozumiany jako trwanie życia transcendentalnego w anonimowości. Po drugie, redukcja fenomenologiczna oznacza odsłonięcie tezy naturalnego nastawienia jako przeżycia konstytuującego byt świata. Po trzecie, świadomość refleksyjnie zobiektywizowana nie jest absolutną subiektywnością, jako że absolutna subiektywność stanowi świadomość anonimowo funkcjonującą. Po czwarte, anonimowość absolutnej subiektywności nie pozostaje w sprzeczności z fenomenologiczną zasadą wszelkich zasad, ponieważ apodyktyczna oczywistość „Ja jestem” okazuje się anonimową oczywistością. Rozprawa stanowi pierwszą w literaturze przedmiotu monografię poświęconą problematyce anonimowości w Husserlowskiej filozofii i jest adresowana nie tylko do filozofów specjalizujących się w zakresie fenomenologii, lecz także do tych czytelników, którym nie jest obca problematyka granic poznania, wewnętrznej struktury podmiotowości, źródeł kryzysu europejskiego człowieczeństwa i możliwości jego przezwyciężenia.

Z Dziejów Prawa. T. 5 (13)

Marian Mikołajczyk, red. Adam Lityński, Wojciech Organiściak

Oddany do rąk Czytelników kolejny tom studiów adresowany jest głównie do historyków, w tym głównie historyków prawa, ustroju i doktryn politycznych. Zawiera artykuły i rozprawy zaproszonych gości zagranicznych oraz pracowników naukowych uczelni krajowych i instytucji naukowych (IPN), a także pracowników Katedry Historii Prawa Uniwersytetu Śląskiego i doktorantów. Całość otwiera artykuł o wpływie dobrej wiary na odpowiedzialność sprzedawcy za wady towaru w prawie rzymskim. Autorem studium zatytułowanego Zarys dziejów państwowoprawnych Wielkich Moraw jest jeden z zagranicznych współpracowników  Katedry Historii Prawa Uniwersytetu Śląskiego. Jedna z rozpraw podejmuje problematykę demokracji deliberacyjnej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W tym obszarze badawczym mieści się także artykuł o liberum veto i konfederacjach w pracach Wincentego Skrzetuskiego. Zaprezentowano również problematykę organizacji administracji publicznej z przełomu XIX i XX wieku. Kilka kolejnych artykułów nawiązuje do problematyki prawnej okresu międzywojennego, jak modernizm w prawie radzieckim czy proces tworzenia granic państwowych i recepcji prawa Republiki Czechosłowackiej. Nowatorski charakter mają prace o pierwszej noweli konstytucyjnej z dnia 15 lipca 1920 roku zawierającej statut organiczny województwa śląskiego oraz o instytucji prawa odkupu w polskim kodeksie zobowiązań z 1933 roku. Kolejna grupa artykułów odnosi się głównie do rodzimej problematyki pierwszej dekady PRL, w tym kodeksu karnego wojska polskiego z 1944 roku, procedury, ustrojów i działalności sądów wojskowych w Polsce Ludowej do 1956 roku. Tom zawiera także analizy naukowe prób rozliczania tzw. stalinowskich prokuratorów oraz inwigilacji środowiska akademickiego Uniwersytetu Śląskiego w PRL przez Służbę Bezpieczeństwa. Wśród artykułów i rozpraw na uwagę zasługuje artykuł o koncepcjach ustrojowych niemieckich partii liberalnych tuż  po zakończeniu drugiej wojny światowej. W części Materiały źródłowe i dydaktyczne znalazło się wydawnictwo źródłowe w postaci artykułów wojskowych Hieronima Radziwiłła dla garnizonu słuckiego z 1733 roku. W niniejszym tomie zamieszczono ponadto 4 recenzje  prac: A.  Machnikowskiej  Prawo własności w Polsce w latach 1944–1981. Studium historycznoprawne, Z. Woźniczki  Represje na Górnym Śląsku po 1945 roku, R. Ptaszyńskiego  Wojskowy Sąd Rejonowy i Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Szczecinie w latach 1946–1955 oraz A.J. Kukuły Hieronim hrabia Stroynowski: Prawnik -  ekonomista - fizjokrata (1752–1815). Całość zamyka Kronika oraz spis publikacji pracowników Katedry Historii Prawa za rok 2011.     

Linguarum silva. T. 1: Opozycja - przeciwieństwo - kontrast w języku i w tekście

red. Barbara Mitrenga

Pierwszy tom Linguarum silva zapoczątkowuje nowe wydawnictwo wielotomowe, ukazujące się pod patronatem Instytutu Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Publikacja zawiera dziesięć zróżnicowanych tematycznie artykułów, podejmujących refleksję nad zaproponowanymi w podtytule pojęciami (opozycja – przeciwieństwo – kontrast) i ich odzwierciedleniem na płaszczyźnie językowej i stylistyczno-genologicznej. Teksty zostały zgrupowane w trzech częściach: w pierwszej (Opozycja – przeciwieństwo – kontrast w języku) znalazły się opracowania z zakresu semantyki i leksyki współczesnej, semantyki i leksyki historycznej oraz studia konfrontatywne (polsko-słowackie i polsko-rosyjskie), w drugiej (Opozycja – przeciwieństwo – kontrast w tekście) zgromadzono artykuły poświęcone realizacjom gatunkowym współczesnego poradnika oraz kołysankom. W części trzeciej (Varia) opublikowane zostały: omówienie książki Aldony Skudrzyk i Krystyny Urban Małe ojczyzny. Świadomość językowo-kulturowa społeczności lokalnych oraz dwa sprawozdania z ważnych przedsięwzięć i uroczystości, związanych z działalnością Instytutu Języka Polskiego. To, że zaproponowane przez Autorów analizy odnoszą się do różnych płaszczyzn języka, mają charakter komparatywny, bazują na zróżnicowanych gatunkowo i stylistycznie tekstach, świadczy o interdyscyplinarnym charakterze publikacji, co uznać należy za jej dodatkową wartość. Linguarum silva adresowane jest do szerokiego grona czytelników, zwłaszcza językoznawców reprezentujących różnorodne dziedziny lingwistyki (badaczy języka współczesnego, historyków języka, slawistów, genologów), studentów i doktorantów kierunków filologicznych oraz wszystkich, którzy interesują się problematyką języka i tekstu.

Modyfikacje dwusiarczkiem wolframu powłok tlenkowych Al2O3 wytwarzanych na stopach aluminium

Joanna Korzekwa

Monografia dotyczy kształtowania struktury i właściwości powłok tlenkowych Al2O3 domieszkowanych dwusiarczkiem wolframu WS2, wytwarzanych na stopach aluminium, w celu poprawienia właściwości ślizgowych w kinematycznych, bezolejowych węzłach tarcia. W pracy przedstawiono analizę i charakterystykę przygotowanego materiału badań jak i właściwości pary trącej, oparte na przeprowadzeniu szeregu badań strukturalnych, technologicznych, eksperymentalnych i eksploatacyjnych definiujących inżynierię powierzchni powłok tlenkowych Al2O3 domieszkowanych WS2. Przyjęta metodyka badań umożliwiła określenie szczegółowych wniosków poznawczych oraz optymalizację funkcjonowania badanych węzłów tarcia, wskazała również aspekty aplikacyjne modyfikowanej WS2 powłoki Al2O3 w rzeczywistym układzie siłownika pneumatycznego.

Ludyczność w literaturze polskiej epok dawnych - metoda, teoria, interpretacje

Teresa Banaś-Korniak

Celem opracowania monograficznego jest dokonanie – z wykorzystaniem różnych metod badawczych – analizy i interpretacji staropolskich tekstów literackich zawierających wątki i motywy ludyczne. We wstępnej partii książki autorka prezentuje refleksje, które pojawiły się w ostatnim dwudziestoleciu w Polsce i dotyczyły sposobów badania literatury dawnej; wyraża też własne przemyślenia i propozycje odczytania szesnasto- i siedemnastowiecznych przekazów o tematyce ludycznej. Wskazania swoje realizuje autorka w rozdziale III, interpretacyjnym, który zawiera m.in. analizę motywu literackiego i języka poetyckiego, analizę kulturową, genologiczną, analizę stylistyczno-retoryczną; rozpatrywane są też funkcje tekstu ludycznego w komunikacji społecznej. We wnioskach końcowych pracy wskazano rozmaite funkcje wątków ludycznych, które pojawiały się w tekstach literackich o różnorodnej tematyce i przeznaczeniu (niekoniecznie związanym z rekreacją i zabawą).

Studia Artystyczne. Nr 2: Sztuka w przestrzeniach współczesności

Ryszard Solik

Ideą publikacji jest wielowymiarowe ukazanie miejsca i roli sztuki we współczesności, a w tym: muzyki, sztuk plastycznych, grafiki, pedagogiki muzycznej. Treść publikacji stanowią trzy części tematyczne: pierwsza obejmuje teoretyczne rozważania o sztuce, część druga omawia aspekty wykonawcze i innowacyjne trendy uprawiania sztuki, trzecia przybliża zagadnienia propagowania edukacyjnej i wychowawczej roli sztuki we współczesności. Publikacja zawiera piętnaście tekstów autorskich oraz Dodatek Artystyczny stanowiący wykaz najważniejszych osiągnięć pedagogów Instytutu Muzyki i Instytutu Sztuki. Treść  słowną  czasopisma ubogacają zdjęcia, ilustracje oraz teksty nutowe. Autorzy tekstów wielokrotnie dowiedli, że sztuka jest „zwierciadłem rzeczywistości” i może mieć charakter naśladowczy, odtwórczy lub być tylko wytworem wyobraźni konkretnego artysty. Sztukę w przestrzeniach współczesności przede wszystkim kształtuje sam artysta, toteż ona odzwierciedla  sposoby jego myślenia, potrzeby, dążenia, krytyczne spojrzenie na piękno i absurdy życia. W wielkim labiryncie rzeczywistości i upływającego czasu sztuka nie jest jednorodna w swej formie, treści, materiale twórczym, sposobach wypowiedzi artystycznej.  Sztuka muzyczna i sztuki plastyczne poprzez wypowiedzi swych autorów stanowią tematykę drugiego numeru „Studiów Artystycznych” z podtytułem Sztuka w przestrzeniach współczesności. Publikacja ta jest adresowana do nauczycieli akademickich kierunków artystycznych, pedagogiczno-artystycznych, studentów, artystów profesjonalnych i nieprofesjonalnych oraz animatorów szeroko rozumianej kultury.

La prose de Ken Bugul : entre le réel et le surnaturel

Anna Swoboda

Seria: Phantasticus (1), ISSN 2719-8162   Celem monografii jest analiza elementów nadprzyrodzonych i realnych, które przenikają się wzajemnie w powieściach Ken Bugul. Współistnienie wymiaru nadnaturalnego i rzeczywistego jest kluczem do zrozumienia twórczości tej wielowymiarowej senegalskiej pisarki, oscylującej między kulturą afrykańską a zachodnią. Publikacja ukazuje hybrydyczność i różnorodność elementów nadprzyrodzonych – fantastycznych, baśniowych i niezwykłych – jak również brak zakorzenienia głównej bohaterki, jej fragmentaryczność i wieloraką tożsamość. Zaproponowana metoda badawcza łączy zachodnie i afrykańskie badania nad nadnaturalnością w literaturze z teoriami postkolonialnymi, feministycznymi oraz socjologicznymi.

Metafizyka dla neurotyka. Czym jest i czym mógłby być coaching filozoficzny?

Marcin Fabjański

Seria: Studia Philosophica Silesiensia (3), ISSN 2720-1120 Książka dotyczy założeń, praktyki i wyzwań stojących przed nową dziedziną jaką jest coaching filozoficzny. Autor proponuje w niej między innymi definicję coachingu filozoficznego, jako coachingu zaangażowanego etycznie i metafizycznie, co odróżnia go od wszystkich innych odmian coachingu. Od filozofii, zwłaszcza żywej, takiej, jaką uprawiano w greckim i rzymskim antyku oraz - w tym samym czasie - w Indiach i Chinach, przejął odwagę pytania o rzeczy fundamentalne: sens życia, ludzką skończoność, nasze miejsce w Kosmosie, źródła dobrego życia.

Transgresywne monstrum

red. Dorota Bastek, Martyna Fołta

Tom Transgresywne monstrum ma na celu podjęcie dyskusji związanych z monstrualnością, potwornością i deformacją we współczesnej kulturze. Autorami tekstów są młodzi naukowcy, w przeważającej części kulturoznawcy specjalizujący się w różnych dyscyplinach, a także historycy sztuki. Interdyscyplinarne podejście do tematyki powoduje, że kategorię monstrum można odczytać na wielu poziomach. Antologię podzielono na cztery części: CZŁOWIEK i CIAŁO, PRZEDSTAWIENIE, GRANICE, ŚMIERĆ, które zbierają najmocniej uwypuklone problemy, którymi zajęli się autorzy. Wszystko to zostało ukazane także w kontekście zagadnienia transgresywności, rozumianej nie tylko jako przekraczanie granic. Adresatem książki są wszyscy zainteresowani problematyką monstrualności, potworności w obszarze kultury, w takich dziedzinach jak teoria, historia kultury, literatura, sztuki wizualne, film, socjologia kultury, filozofia, teatr.

Foundations of Animal Law. Concepts - Principles - Dilemmas

Tomasz Pietrzykowski

Foundations of Animal Law. Concepts-Principles-Dilemmas stanowi anglojęzyczną i skierowaną do audytorium międzynarodowego wersję książki wydanej w 2022 r. pod tytułem Prawo ochrony zwierząt. Pojęcia, zasady, dylematy. Omawia ona filozoficzne, etyczne i dogmatyczno-komparatystyczne aspekty nowopowstającej dziedziny regulacji prawnej – prawa ochrony zwierząt. Identyfikuje kluczowe wartości, pojęcia i instytucje składające się na współczesny model prawnej ochrony zwierząt. Dokonuje tego w oparciu o analizę prawodawstwa polskiego i zagranicznego, w szczególności prawa Unii Europejskiej. Sprawia to, że zawarte w książce ujęcie ma charakter unikalny, a jej wartość dalece wykracza poza dominujące w literaturze przedmiotu argumentacje zmierzające do wykazania istnienia racji etycznych za gruntownymi zmianami prawnej sytuacji zwierząt.

Pośrednie nabycie akcji towarzystwa funduszy inwestycyjnych

Anna Lichosik

W pracy przedstawiono wyniki kilkuletnich badań prowadzonych na gruncie prawnej regulacji rynku kapitałowego. Przedmiotem monografii jest problematyka pośredniego nabycia akcji towarzystwa funduszy inwestycyjnych jako jednego z instrumentów prawnych stworzonych w celu ochrony szczególnych wartości rynku kapitałowego. Podstawowym obszarem zainteresowania autorki są: pojęcie pośredniego nabycia akcji, zgłoszenie zamiaru nabycia znacznego pakietu akcji towarzystwa funduszy inwestycyjnych, elementy konstruktywne nabycia akcji towarzystwa funduszy inwestycyjnych oraz prawne instrumenty oddziaływania na pośredniego (potencjalnie pośredniego) nabywcę akcji towarzystwa funduszy inwestycyjnych.

Dzień dobry! Podręcznik do nauki języka polskiego dla początkujących. Poziom podstawowy A1. Cz. 2. Wyd. 6. poprawione

Aleksandra Janowska, Magdalena Pastuchowa

Przedstawiamy nowe wydanie podręcznika „Dzień dobry”, z powodzeniem stosowanego od kilku już lat na wielu uczelniach prowadzących lektoraty języka polskiego jako obcego. Zgodnie z sugestiami lektorów i studentów postanowiłyśmy podzielić książkę na dwie części. Pierwsza (lekcje 1 – 48) obejmuje swoim zakresem certyfikacyjny poziom podstawowy A1, druga zaś poziom A2. W stosunku do wcześniejszych wydań zmienione zostały tylko lekcje powtórzeniowe, układ pozostałych pozostawiłyśmy bez zmian. Podręcznik „Dzień dobry” jest efektem naszych kilkuletnich doświadczeń w pracy ze studentami rozpoczynającymi naukę języka polskiego. Jest to ten etap w uczeniu się języka polskiego, który wymaga szczególnego zaangażowania z obu stron – studenta i nauczyciela. Im więcej zatem będzie do ich dyspozycji materiałów dydaktycznych – podręczników, zbiorów gier językowych czy ćwiczeń gramatycznych – tym lepiej. Nasz podręcznik przeznaczony jest dla uczniów, którzy nie mają dużych doświadczeń w uczeniu się gramatyki – nawet języka ojczystego. Komentarz językowy został więc ograniczony do minimum; terminologię wprowadzamy w wypadkach, naszym zdaniem, absolutnie niezbędnych. Przyjęłyśmy również zasadę niewprowadzania języka-medium, co znacznie rozszerza krąg odbiorców – z podręcznika mogą korzystać przedstawiciele różnych grup etnicznych. Podkreślmy jednak, iż nie jest to samouczek – konieczny jest tu nauczyciel prowadzący, który będzie potrafił wyjaśnić zjawiska gramatyczne oraz sprawdzić i ocenić poprawność wypowiedzi. / fragment wstępu/

Mierzenie się z esejem. Studia nad polskimi badaniami eseju literackiego

Małgorzata Krakowiak

Mierzenie się z esejem to książka o tym, jak zakorzeniał się esej literacki w polskiej świadomości literackiej XX wieku, jak pisywali o tej formie badacze i krytycy oraz jak różnie pojmowany jest sam termin „esej”. Autorka proponuje przyjęcie modelu teoretycznego gatunku oraz przedstawia hipotezy dotyczące ewolucji form wyprowadzanych z eseju. Część zatytułowana Obecność eseju w literaturze polskiej to historyczne ujęcie zagadnienia. Autorka przyjęła założenie, że świadome pisanie esejów – jako utworów wyraźnie odróżniających się od innych – datuje się od lat dwudziestych minionego wieku. Odrębną, równolegle wyodrębniającą się kwestią było zakorzenianie się nazwy „esej” w świadomości uczestników polskiego życia literackiego oraz rozmaite propozycje określenia jej zakresu. W części nazwanej W kręgu teorii znalazło się pięć przekrojowych ujęć eseju, traktowanego już jako określony model genologiczny. Analizując różne stanowiska teoretyczne oraz obserwując współczesne tendencje językowe, Autorka przedstawiła najpierw nieporozumienia terminologiczne i zaproponowała (w celu zyskania efektywności komunikacyjnej) uściślenie desygnatu nazwy. Ukazała skomplikowane z dzisiejszego punktu widzenia uwarunkowania orzekania o literackości eseju oraz rozpowszechnianie się form pisarskich, wykształcających się z eseju literackiego w jego tradycyjnej postaci (wciąż zyskującej nowe realizacje tekstowe). Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie „Forum Akademickie” 2013, nr 4 (recenzja książki dostępna pod adresem: www.forumakademickie.pl)

Cieszyńskie Naukowe Forum Studenckie. T. 1: Między teorią a praktyką

red. Alina Szczurek-Boruta

Cieszyńskie Naukowe Forum Studenckie to inicjatywa wydawnicza pracowników i studentów Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nawiązująca do wielowiekowych cieszyńskich tradycji kształceniowych i publikacyjnych. Praca zbiorowa pt. Między teorią a praktyką zapoczątkowuje serię wydawniczą Cieszyńskie Naukowe Forum Studenckie – forum prezentacji i wymiany myśli przyszłych i początkujących pedagogów, animatorów, etnologów, które w przyszłości może przyczynić się do jeszcze większej aktywności naukowej, organizacyjnej i społecznej środowiska studenckiego i zainteresowania młodej kadry podejmowaniem badań naukowych. Tom pierwszy serii wydawniczej Cieszyńskie Naukowe Forum Studenckie zatytułowany Między teorią a praktyką prezentuje i upowszechnia autorski dorobek żaków. Obejmuje swą tematyką obszar nauk społecznych i humanistycznych, stwarza pole do namysłu nad współczesnymi zjawiskami edukacyjnymi, społecznymi, kulturowymi, psychologicznymi, ekonomicznymi i politologicznymi. Autorzy poszczególnych tekstów, studenci i absolwenci Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach podejmują próby ukazania związków teorii naukowych ze współczesną praktyką (społeczną, edukacyjną, kulturalną), rozpoznają nowe tropy kulturowe, budują krytyczny ogląd i perspektywę obrazu świata i życia społecznego. Publikacja gromadzi artykuły naukowe, komunikaty z badań, sprawozdania z konferencji, recenzje prac naukowych oraz materiały pomocnicze dla studentów. Prezentuje także doświadczenia krajowe i zagraniczne studentów oraz ukazuje działalność studencką. Praca zainteresować może głównie obecnych, przyszłych i początkujących pedagogów, ale także psychologów, socjologów, filozofów, badaczy kultury oraz osoby odpowiedzialne za kształtowanie polityki oświatowej i społecznej.

Andare a casa o in casa? Analisi cognitiva della preposizione semplice italiana

Ryszard Wylecioł

Niniejsza praca dotyczy przyimka w języku włoskim w kontekście bezokolicznika andare. W języku włoskim istnieją konstrukcje z różnymi przyimkami wyrażające relację [IŚĆ]/[JECHAĆ], np. andare a scuola, andare in ufficio itp. Analiza skupia się na przyimkach prostych oraz ich użyciu w wyrażeniach wynikających z doświadczania świata lub rozszerzenia metaforycznego i/lub metonimicznego. Celem pracy jest sprawdzenie roli landmarka i jego cech jako obiektu w wyborze przyimka z czasownikiem andare. Punktem odniesienia jest Gramatyka Kognitywna w ujęciu R. Langackera, a w szczególności proces obrazowania i relacja trajektor-landmark. Interpretacja landmarka to element decydujący o selekcji danego przyimka w przypadku czasownika andare.

Joseph von Eichendorff w Polsce. Bibliografia (1989-2018). Wydania - czasopisma - media

Michał Skop

Bibliografia podmiotowa i przedmiotowa poświęcona Josephowi von Eichendorffowi dotyczy działalności wydawniczej i medialnej w Polsce w latach 1989–2018. W prezentowanych wykazach uwzględniono publikacje książkowe, czasopisma, rozprawy doktorskie, druki ulotne, a także filmy, widowiska teatralne, festiwale i inne przedsięwzięcia o charakterze medialnym. Całość zamyka szkic na temat recepcji twórczości poety i pisarza urodzonego w Łubowicach koło Raciborza w prasie śląskiej po 1989 roku. [...] W niniejszej książce podjęto próbę określenia miejsca Josepha von Eichendorffa w świadomości krytyków, tłumaczy, literaturoznawców, historyków, historyków literatury, kulturoznawców, folklorystów i etnologów, na podstawie wyszukanych w polskiej prasie artykułów, not i omówień. Uważny czytelnik z łatwością odnajdzie wśród odnotowanych pozycji nazwiska niemieckich badaczy oraz tłumaczenia ich tekstów na język polski dostępne w polskich czasopismach lub w wydanych w Polsce tomach zbiorowych. (fragmenty wstępu)