Język polski Wileńszczyzny i Kresów północno-wschodnich XVI-XX w. Prace językoznawcze, t. 2

Zofia Kurzowa

Wstęp   Rozdział I Zarys dziejów ziem północnokresowych, społeczne i narodowościowe warunki kształtowania się języka polskiego Dzieje polityczno-społeczne i kulturalne Obszary etniczne. Ludność. Świadomość narodowa. Język   Rozdział II Rozwój badań nad językiem polskim kresów północno-wschodnich Język pisarzy północnokresowych Dialekt północnokresowy a gwara wileńska Substrat białoruski i litewski; kontakty z innymi językami Cechy dialektu północnokresowego Wpływ dialektu północnokresowego na polski język literacki Gwary ludowe na Wileńszczyźnie Gwary pogranicza polsko-białorusko-litewskiego Sprawy terminologiczne   Rozdział III Dialekt północnokresowy w XVI-XVIII w. Fonetyka             Wokalizm             Konsonantyzm Słowotwórstwo             Rzeczowniki             Przymiotniki             Przysłówki             Złożenia             Czasowniki             Partykuły Fleksja             Wahania w rodzaju gramatycznym rzeczowników             Oboczności spółgłoskowe w tematach rzeczownikowych             Odmiana rzeczowników             Osobliwa odmiana niektórych rzeczowników męskich             Odmiana przymiotników i imiesłowów przymiotnikowych             Odmiana zaimków             Odmiana liczebników             Odmiana czasowników Niektóre zagadnienia składni             Syntaktyczne użycie przypadków             Syntaktyczne użycie przyimków             Konstrukcje wypowiedzenia złożonego             Konstrukcje typu: nie... jedno, tylko, aż   Rozdział IV Dialekt północnokresowy XIX-XX w. Fonetyka             Wokalizm             Konsonantyzm             Akcent Słowotwórstwo Fleksja Niektóre zagadnienia składni   Rozdział V Sytuacja językowa i narodowa Polaków na Litwie i Białorusi po II wojnie światowej   Rozdział VI Słownik             Uwagi wstępne             Słownik regionalizmów             Frazeologia             Słownik rusycyzmów Geograficzne zasięgi regionalizmów północnokresowych Leksykalne różnice dialektów kulturalnych Litwy i Warszawy Archaizmy Regionalne innowacje wyrazowe Zapożyczenia Semantyczna charakterystyka słownictwa  Zakończenie Bibliografia  

Gramatyka angielska i niemiecka w opisie równoległym

Zygmunt Tęcza

Gramatyka angielska i niemiecka w opisie równoległym to pełna popularnonaukowa gramatyka dwóch bardzo ważnych, a przy tym spokrewnionych ze sobą języków: angielskiego i niemieckiego. Książka przeznaczona jest dla anglistów i germanistów, studentów anglistyki, germanistyki i lingwistyki stosowanej, ale także zainteresowanych językowo licealistów oraz wszystkich innych osób zajmujących się językiem angielskim i niemieckim na różnych poziomach zaawansowania. Przewodnią zasadą, którą kierował się autor, jest równoległy opis dwóch systemów gramatycznych, umożliwiający klarowne wypunktowanie wszelkich istotnych podobieństw i różnic pomiędzy obydwoma językami. Do kluczowych atutów książki należą jej systematyczny i przejrzysty układ, jasny i precyzyjny język opisu oraz bardzo duża liczba oryginalnych przykładów. Cennym jej uzupełnieniem jest też aneks obejmujący 750 angielsko-niemieckich kognatów, tj. par wyrazów o takiej samej lub mocno zbliżonej formie i takim samym znaczeniu. Po raz pierwszy Gramatyka ukazała się w 2010 r. Wkrótce potem uhonorowana została wyróżnieniem na XIV Targach Książki w Krakowie w konkursie na najlepszy podręcznik akademicki 2010 roku, jej autor zaś – nagrodą indywidualną Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za rok 2011. Książka Zygmunta Tęczy, stanowiąca pierwszy tak obszerny i dogłębny opis dwóch języków obcych z konfrontatywnego punktu widzenia, znakomicie wpisuje się w aktualny model nauczania języków obcych w Polsce i w Unii Europejskiej. (...) Sposób prezentacji materiału dostosowany jest do szerokiego grona odbiorców, a jednocześnie charakteryzuje go duża precyzja i jasność wywodu. [z recenzji prof. dra hab. Andrzeja Kątnego] Gramatyka Zygmunta Tęczy stanowi pozycję bardzo potrzebną na polskim rynku wydawniczym. Prezentuje ona w niezwykle solidny sposób podobieństwa i różnice między językami angielskim i niemieckim, a przy tym cechuje ją godna uwagi przystępność, której sprzyja prosty i klarowny język. Nie ulega wątpliwości, że książka ta jest godna polecenia zarówno studentom-filologom, jak i osobom po prostu uczącym się obydwu języków w sposób paralelny. [z recenzji dr hab. Zofii Chłopek] Zygmunt Tęcza ‒ germanista, językoznawca i przekładoznawca, pracownik Instytutu Neofilologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Absolwent germanistyki na Uniwersytecie w Lipsku (1989), doktorat z językoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim (1996). Stypendysta Fundacji Aleksandra von Humboldta. Główne obszary jego zainteresowań naukowych to: przekład literacki, gra słów i dowcip językowy, gramatyka kontrastywna niemiecko-polska i niemiecko-angielska, fonetyka, fonoleksykografia i fonodydaktyka języka niemieckiego. Jest autorem kilkudziesięciu publikacji naukowych, w tym cenionej książki Das Wortspiel in der Übersetzung. Stanisław Lems Spiele mit dem Wort als Gegenstand interlingualen Transfers (Niemeyer, Tübingen 1997 oraz De Gruyter, Berlin & New York 2011).

Maria Amparo Muñoz y de Borbón, księżna Czartoryska

Barbara Obtułowicz

W ręce Czytelnika oddajemy wzruszającą opowieść o ludzkiej miłości, narodzinach, życiu i umieraniu.  Bohaterką główną jest María Amparo Muñoz y de Borbón (1834-1864), córka królowej hiszpańskiej Marii Krystyny i jej męża, sierżanta gwardii, Agustína Fernanda Muñoza. Była ona żoną Władysława Czartoryskiego, założyciela Muzeum i Biblioteki książąt Czartoryskich w Krakowie. Została matką Augusta Czartoryskiego, jak dotąd jedynego polsko-hiszpańskiego błogosławionego. Przez wzgląd na morganatyczne małżeństwo rodziców urodziła się i wychowała w tajemnicy przed światem. Żyła w epoce romantyzmu. Jako panienka miała więc romantyczne pragnienia i tęsknoty. Za mąż wyszła z miłości. Jej miłość do męża była autentyczna, gorąca, wierna a zarazem naznaczona bólem, z przyczyn niezależnych od obojga małżonków, którzy do końca darzyli się wielkim uczuciem i wzajemnym szacunkiem. Jednak nie potrafiła się wczuć ani zrozumieć poświęcenia męża i jego rodziny sprawie zabiegów na rzecz przywrócenia Polsce niepodległości. Lubiła zabawy, kosztowne stroje, muzykę, luksusy, miała poczucie humoru, a mimo to była nieszczęśliwa: niespełniona jako żona, matka i synowa. Na „spełnienie” zabrakło zdrowia, okoliczności zewnętrznych, a nade wszystko czasu. Zgasła w tragicznych okolicznościach, w kwiecie wieku na nieuleczalną wówczas gruźlicę. Jej krótkie życie można przyrównać do róży, która urzeka swym pięknem i zapachem a jednocześnie ma kolce, znamionujące cierpienie.     Barbara Obtułowicz – dr. hab. prof. Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, historyk, hispanista. Wielokrotna stypendystka Ministerstwa Spraw Zagranicznych Królestwa Hiszpanii. Prowadzi prace badawcze w zakresie XVIII i XIX – wiecznej historii Hiszpanii i Latynoameryki. Dotyczą one zarówno zagadnień polityczno-dyplomatycznych, jak również społecznych i kulturalnych, związanych z teatrem hiszpańskim oraz kobietą hiszpańską doby romantyzmu, a przede wszystkim z dziedziną biografistyki. W ostatnich latach poszerzyła obszar zainteresowań badawczych o rodzinę Czartoryskich. Publikacje Barbary Obtułowicz opierają się na dokumentacji rękopiśmiennej z archiwów Hiszpanii, Francji, Watykanu, Ameryki Łacińskiej i Polski. Współpracuje z ośrodkami naukowymi w Hiszpanii (Madryt, Barcelona, Alicante, Valladolid), Argentynie (Buenos Aires)i w Polsce. Autorka wielu recenzji,ponad 70 artykułów w czasopismach krajowych i zagranicznych oraz trzech monografii: Książę Pokoju księciem wojny. Polityka Manuela Godoya wobec Francji w latach 1792-1808, Kraków 1999; Kobieta hiszpańska w dobie kształtowania się społeczeństwa liberalnego, Kraków 2004; Luis José Sartorius, hrabia de San Luis. “Polak”, który nie był Polakiem, Kraków 2012.

Empatia, gościnność, solidarność w literaturze polskiej od XIX do XXI wieku

Mateusz Skucha, Dorota Wojda

Empatia, gościnność i solidarność oraz ich przeciwieństwa pozostają w ścisłym związku z kwestią stosunku do inności i do tego, co własne, są więc zasadnicze dla rozważań nad odrzucanymi, a mimo to wciąż panującymi dyskursami zaborczej władzy. Zebrane w tej książce studia, dotyczące tekstów od wieku XIX do współczesności, podejmują refleksję nad tym, co łączy i różnicuje tytułowe pojęcia. Koncentrują się one wokół zagadnień, które okazały się dla autorów najważniejsze: empatii, gościnności i solidarności wobec przesiedleńców, kobiet, pozaludzkiego, a także na Kresach oraz na obrzeżach literatury i w poezji. Z perspektywy badań postzależnościowych empatia, gościnność i solidarność mają różne odmiany, mogą stawać się kategoriami politycznymi i nierzadko przechodzą w swoje zaprzeczenia: wrogość czy wyobcowanie. Poświadczane formami narracyjnymi przekładają się na działania pisarskie i czytelnicze, reprezentację, poetykę i retorykę tekstu. W tym ujęciu literatura nie tylko odzwierciedla relacje międzyludzkie oraz postawy wobec wszelkich czujących istot i bytów nieożywionych, ale również zmienia świat, ma funkcję performatywną jako ważna praktyka etyczna.

Przerwane emancypacje. Polityka ekscesu w kinie polskim lat 1968-1982

Sebastian Jagielski

Przerwane emancypacje Sebastiana Jagielskiego mają szansę stać się wydarzeniem, zważywszy na ich polemiczny charakter i komentarze do wątków żywo dyskutowanych we współczesnej debacie publicznej: historii ludowych, prześnionych rewolucji, emancypacji kobiet w socjalizmie, relacji polsko-żydowskich. Przekonuje on, że w latach 1968–1982, a więc między Marcem 1968 roku a „Solidarnością”, dwiema rewolucjami konserwatywnymi, wyłaniała się nowa struktura odczuwania, która niosła ze sobą potencjał emancypacyjny (kobiet, chłopów i robotników, Żydów, homoseksualistów), autonomiczny względem wartości narodowych i religijnych, ale został on odrzucony, powściągnięty, niezrealizowany. Trafnie dostrzega freudowskie „wiązanie” nierozładowanego emancypacyjnego potencjału prześnionej rewolucji z energią kontestacji na Zachodzie. Przerwane emancypacje są zatem tyleż pracą akademicką, co manifestem metody i politycznej wrażliwości. dr hab. Monika Talarczyk, prof. PWSFTviT w Łodzi Książka Sebastiana Jagielskiego, będąca nie tylko pracą filmoznawczą, ale też fascynującą wiwisekcją pewnego brzemiennego w skutki czasu w polskiej kulturze, dowodzi, że jest pracą wyemancypowaną w tym sensie, że swobodnie korzystając z inspiracji z wielu dziedzin humanistyki, proponuje własny oryginalny język i ważkie ogólnokulturowe rozpoznania rozwijane w oparciu o partykularną dziedzinę historii kina polskiego. Kino służy jako znakomity materiał do ukazania szerszych procesów, życia kultury, zmiennej gry jej znaczeń i wartości. Książka Przerwane emancypacje stanowi udaną, brawurową próbę zaproponowania nowej optyki oraz nowego języka opisu dla istotnego (po lekturze książki Jagielskiego rzec można, znacznie istotniejszego niż pierwotnie się wydawało) okresu historii kina polskiego. dr hab. Marcin Adamczak, prof. UAM Jeśli angielskie słowo excess oznacza przede wszystkim nadmiar, to „eksces” w języku polskim wiąże się niemal wyłącznie z destabilizacją normy. Pochodzący od łacińskiego excessus (zboczenie, odstąpienie od obowiązku) „eksces”, zgodnie z definicją zawartą w Słowniku wyrazów obcych z 1971 roku, oznacza „naruszenie porządku publicznego, zakłócenie spokoju; wybryk, wyskok, wykroczenie”. W Przerwanych emancypacjach eksces oznacza strategię politycznego oporu. Za sprawą tego, co nadmiernie cielesne, szokujące czy prowokujące, uwidacznia zerwania i pęknięcia wewnątrz dominujących struktur (ideologicznych, kulturowych, politycznych), ujawniając zarazem to, co te struktury tłumią, ukrywają i wykluczają. Są to opowieści o tym, jak histeryczne, straumatyzowane i ekstatyczne ciała podważają porządek społeczny, antycypując jednocześnie nowe sposoby bycia i odczuwania w świecie. Sebastian Jagielski – kulturoznawca i filmoznawca, adiunkt w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest autorem monografii Maskarady męskości. Pragnienie homospołeczne w polskim kinie fabularnym (2013). Współredagował między innymi tomy: Ciało i seksualność w kinie polskim (2009) i Kino polskie jako kino transnarodowe (2017). Publikował w „Tekstach Drugich”, „Kwartalniku Filmowym”, „Didaskaliach” i „Studies in European Cinema”. Wyróżniony w konkursie im. Inki Brodzkiej-Wald (2013) na najlepszą pracę doktorską dotyczącą współczesności z dziedziny humanistyki. Zajmuje się historią kina polskiego ujmowaną z perspektywy teorii krytycznych.

Cytaty z życia i literatury

Lidia Burska

Lidia Burska (1956-2008) – krytyk i historyk literatury w Instytucie Badań Literackich PAN. Autorka książek: Kłopotliwe dziedzictwo. Szkice o literaturze i historii (Warszawa 1998) oraz Awangarda i inne złudzenia. O pokoleniu ’68 w Polsce (Gdańsk 2012), współredaktorka wydawanego poza cenzurą w stanie wojennym czasopisma literackiego „Wezwanie”; książek krytycznych , autorka wielu rozpraw i recenzji drukowanych m.in. w „Twórczości”, „Tekstach”, „Tekstach Drugich”, „Res Publice”, „Res Publice Nowej”, „Gazecie Wyborczej”. Marek Zaleski (1952) – krytyk literacki i literaturoznawca w Instytucie Badań Literackich PAN. Autor książek Przygoda drugiej awangardy (1984), Mądremu biada? (1990), Formy pamięci (1996), Zamiast. O twórczości Czesława Miłosza (2005), oraz Echa idylli (2007). W latach 1987-2006 współredaktor miesięcznika „Res Publica” i „Res Publica Nowa”.

Nostalgia, solidarność, (im)potencja. Obrazy polskiej migracji w kinie europejskim (od niepodległości do współczesności)

Kris Van Heuckelom

Przedstawiając wieloaspektową analizę około 200 europejskich filmów fabularnych, w których pojawiają się polscy imigranci w rolach pierwszo- i drugoplanowych, autor książki Nostalgia, solidarność, (im)potencja śledzi zawiłe losy polskiej migracji na srebrnym ekranie na przestrzeni ponad stu lat. Krisa Van Heuckeloma interesują powiązania aspektów lokalnych i globalnych, zmienność wizerunku emigrantów w czasie oraz możliwości usytuowania produkcji filmowej w perspektywie transnarodowej. Wśród kluczowych koncepcji wyznaczających główną oś tematyczną książki najważniejsze są europejskość i modernizacja. W wielu filmach postacie polskich migrantów są portretowane jako „bliscy Inni” – podobni ze względu na wspólne dziedzictwo kulturowe czy kolor skóry, ale jednocześnie różni, ponieważ zamieszkują obszar peryferyjny kojarzony z zacofaniem.   Kris Van Heuckelom – prof. dr, pracownik Katedry Kulturoznawstwa Katolickiego Uniwersytetu w Leuven, prodziekan Wydziału Humanistycznego ds. współpracy międzynarodowej; polonista i kulturoznawca; jego dorobek naukowy obejmuje książki takie jak: „Patrzeć w promień od ziemi odbity”. Wizualność w poezji Czesława Miłosza (2004), (Un)masking Bruno Schulz. New Combinations, Further Fragmentations, Ultimate Reintegrations (2009, współred. Dieter De Bruyn), Polish Literature in Transformation (2013, red. Ursula Phillips przy współpracy z Knutem Andreasem Grimstadem i Krisem Van Heuckelomem), European Cinema after the Wall. Screening East–West Mobility (2014, współred. Leen Engelen), Polish Migrants in European Film 1918–2017 (2019).

Dziennikarstwo i świat mediów. Nowa edycja

Zbigniew Bauer, Edward Chudziński

Rozszerzone i zaktualizowane kompendium wiedzy o dziennikarstwie i mediach Obejmuje swoim zakresem historię i teorię mediów, genologię, retorykę i etykę dziennikarską, zagadnienia warsztatowe, prawo prasowe i autorskie oraz cenzurę Objaśnia procesy, tendencje  i zjawiska zachodzące w świecie mediów oraz ukazuje zawód dziennikarza i jego metody pracy na tle zawodów pokrewnych (rzecznik prasowy, public relations, reklama) Uwzględnia uwarunkowania polityczne, ekonomiczne, prawne i technologiczne mediów oraz ich konsekwencje w komunikacji społecznej Prezentowane zjawiska i zagadnienia sytuuje w szerokim kontekście cywilizacyjno-kulturowym

Po tamtej stronie Tatr. Učebnica pol"stiny pre Slovákov

Marta PANČÍKOWÁ, Wiesław STEFAŃCZYK

Podręcznik do nauki języka polskiego jako obcego przeznaczony dla początkujących i średniozaawansowanych Słowaków. Składa się z dwudziestu jednolicie skomponowanych jednostek lekcyjnych poprzedzonych obszernym rozdziałem fonetyczno-fonologiczym. Autorzy wykorzystali swoje praktyczne doświadczenia w nauczaniu języka polskiego, uwzględniając uwagi uczących się.

Problematyka wizualizacji w prozie Miodraga Bulatovicia

Aldona Szukalska

Książka Problematyka wizualizacji w prozie Miodraga Bulatovicia podejmuje znaną już od dawien dawna badaczom literatury kwestię korespondencji sztuk. Jednak, jak się okazuje, w warunkach znaczącego wzrostu liczby obrazów i ich roli we współczesnym świecie pozwala ona również w inspirujący sposób ukazać prozę jako niezwykle czułą kliszę utrwalającą ślady przemian następujących w kształtowanej przez nowe media ludzkiej percepcji. Autorka przede wszystkim zgłębia problematykę wizualizacji, ale i komplementarnej wobec niej wizualności, jednocześnie tworząc rzeczową, kompetentną i oryginalnie skomponowaną analizę twórczości Miodraga Bulatovicia, w przypadku którego inspiracje malarskie oraz filmowe okazały się niezwykle ciekawym kluczem interpretacyjnym. Dzięki wykorzystaniu pojemnej kategorii wizualizacji twórczość serbskiego pisarza czarnogórskiego pochodzenia prezentowana jest z perspektywy synchroniczno-diachronicznej. Takie ujęcie pozwala skoncentrować się na wybranych zagadnieniach wizualnych, jak: opis, ikona kulturowa, symbol czy filmowość dzieła literackiego, przy jednoczesnym podkreśleniu dokonującej się w poetyce autora ewolucji.   Aldona Szukalska – absolwentka filologii serbsko-chorwackiej oraz polskiej UAM.  Wyróżniona w ogólnopolskim IX Konkursie prac magisterskich im. Jana Józefa Lipskiego „Otwarta Rzeczpospolita”. Doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa. Zajmuje się kompartystyką.  

Antykomunizm, czyli upadek Polski. Publicystyka lat 1998-2019

Andrzej Romanowski

Sowiecki komunizm zniszczył Drugą Rzeczpospolitą. Zniszczenie Trzeciej Rzeczypospolitej było – twierdzi Andrzej Romanowski –  rezultatem antykomunizmu. To państwo, najlepsze w polskich dziejach, straciliśmy na własne życzenie – solidarnościowy antykomunizm i upolityczniony katolicyzm stały się ważniejsze od Polski. Polityka historyczna, Instytut Pamięci Narodowej, instrumentalizacja prawa, upolityczniony Kościół, lustracja i dekomunizacja, pogarda i kłamstwo – cały ten kompleks zjawisk coraz silniej dzielił Polaków na wrogie plemiona, dokonywał destrukcji odzyskanego państwa, niszczył dobro wspólne. Kolejna to książka Romanowskiego, w której przeprowadza on rozrachunek z własnym środowiskiem i własnymi złudzeniami. Nikt i nic nie jest tu oszczędzone. A poszczególne rozdziały, nieraz pochodzące sprzed wielu lat, wydają się dziś prorocze. Prof. dr hab. Andrzej Romanowski pracuje na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego i w Instytucie Historii PAN. Jest redaktorem naczelnym Polskiego Słownika Biograficznego oraz kierownikiem Katedry Kultury Literackiej Pogranicza UJ. W wydawnictwie Universitas redaguje serię Biblioteka Literatury Pogranicza. Autor szeregu książek naukowych, eseistycznych i publicystycznych o różnej problematyce. W ostatnich latach wydał: Wschodnim pograniczem literatury polskiej. Od średniowiecza do Oświecenia (2018),  Tak, jestem córką Jakuba Bermana (2016, z Lucyną Tychową), Eugeniusz Kwiatkowski (2014), Wielkość i upadek „Tygodnika Powszechnego” oraz inne szkice (2011). 

Film japoński a kultura europejska. Obcość przezwyciężona?

Aneta Pierzchała

Czy Europejczyk uformowany przez reguły myślowe i konwencje estetyczne swojej kultury jest w stanie przezwyciężyć obcość w kontakcie z wyrosłym na gruncie odmiennej kultury filmem japońskim? Albo inaczej: czy w ogóle powinien dążyć do zniesienia owej obcości? W jaki sposób zachodni odbiorca dzieł Akiry Kurosawy, Yasujiro Ozu, Masaki Kobayashiego może złagodzić „szok kulturowy”, jakiego nieuchronnie doznaje podczas projekcji dzieł japońskich mistrzów ekranu? Na te i wiele innych fascynujących pytań stara się odpowiedzieć autorka w swojej książce, analizując najbardziej reprezentatywne dla odmiennych przypad-ków obcości kulturowej dzieła, wnikliwie omawiając ich specyfikę estetyczną i filozoficzną, przybliżając rozmaite aspekty mentalności człowieka Dalekiego Wschodu, które stanowią o artystycznej niepowtarzalności japońskiego kina.

Feministyczna krytyka literatury w Polsce po 1989 roku. Tekst, dyskurs, poznanie z odmiennej perspektywy

Katarzyna Majbroda

Książka podejmuję próbę zarysowania mapy intelektualnej myśli feministycznej w przestrzeni rodzimego literaturoznawstwa. Jej historię w badaniach literackich autorka rekonstruuje retrospektywnie poprzez próbę zestawień, nawiązań i filiacji pomiędzy zawodowymi biografiami krytyczek ją uprawiających, fragmentami debat dotyczących literatury oraz kulturowo-społecznych kontekstów jej rozumienia i interpretacji. Feministyczna krytyka literatury przedstawiona została w tej książce jako krytyczna refleksja o szeroko pojętej kulturze, wedle której rzekoma kulturowa autentyczność, której kultura literacka miałaby być nośnikiem i stabilizatorem, w rzeczywistości jest fundowana na silnych tradycjach, które utrzymują kulturowy konsens poprzez mechanizmy wyparcia, odsunięcia, kosztem zawłaszczenia, uzurpacji różnych wartości, symboli, perspektyw, teorii oraz dyskursów.  

Podróż bez celu

Fryderyk hr. Skarbek

Podróż bez celu to trzecia powieść autorstwa Fryderyka hrabiego Skarbka wydana w latach 1824-1825, a wznawiana tylko raz, w 1840 r. Niniejsza edycja została przygotowana z myślą o przywróceniu czytelnikowi tego wartościowego i niesłusznie zapomnianego utworu. Chętnym pozwoli ona wybrać się wraz z profesorem ekonomii w literacką podróż na Śląsk i do Saksonii, przypatrzeć się XIX-wiecznemu światu niejako od środka, przez pryzmat spojrzenia pana narratora, po trosze sentymentalnego kochanka, wielbiciela prozy Laurence'a Sterne'a, przede wszystkim jednak społecznika zatroskanego losem współczesnych mu ludzi i dbającego o jak najlepszą drogę rozwoju dla swojej ojczyzny. Wędrówkę tę umili niebanalny humor oraz ciekawe przemyślenia, które w większości po upływie dokładnie dwustu lat pozostają ujmująco aktualne. Edycja Podróży bez celu Fryderyka Skarbka to przedsięwzięcie z wielu powodów zasługujące na uwagę. Mówimy tutaj o jednym z najważniejszych polskich prozaików nie tylko doby późnego oświecenia, ale całego okresu poprzedzającego w naszym powieściopisarstwie nastanie tzw. dojrzałego realizmu, a więc czas przypadający na drugą połowę XIX w. Mimo takiego usytuowania twórczości w procesie ewolucji rodzimej prozy fikcjonalnej, Skarbek pozostaje współcześnie autorem właściwie nieznanym, będąc rozpoznawalnym głównie w kręgu polonistycznym - by nie powiedzieć, że wyłącznie wśród historyków literatury. dr hab. Grzegorz Zając, prof. UJ To niewątpliwie próba zasługująca na uwagę środowiska naukowego, potwierdzona nie tylko dużą pieczołowitością i erudycją autorki, ale także znakomitym opanowaniem warsztatu pracy, nieprzeciętną wiedzą z zakresu historii literatury dawnej, umiejętnością krytycznej selekcji opracowań i dystansu do zawartych w nich tez, a nadto godną podziwu skrupulatnością przy analizie samego dzieła. prof. zw. dr hab. Albert Gorzkowski Olga Radziszewska - absolwentka filologii polskiej i edytorstwa na Wydziale Polonistyki UJ (2018), laureatka stypendium im. S. Pyjasa (2019), koordynatorka projektów programu "Ojczysty - dodaj do ulubionych": Wiśniowsko godka (2017, 2018) oraz Na Przykopie i Zaborku (2019), doktorantka Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych UJ. Zajmuje się analizą leksyki i przygotowaniem elektronicznego korpusu powieści polskiej lat 1800-1830.

Litwo, Ojczyzno nie moja

Jan Widacki

Zbiór esejów na temat Litwy i jej mieszkańców. Autor - wieloletni Ambasador Rzeczpospolitej na Litwie - konfrontuje legendę Kresów, w której się wychował, z rzeczywistością, demaskując mity narosłe od wieków wokół stosunków polsko-litewskich i włączając w swą opowieść dziesiątki rozmów z Polakami żyjącymi na Litwie, Białorusi i Ukrainie.

Dialogi z tradycją. Rozprawy i szkice historycznoliterackie

Henryk Markiewicz

Książka ta omawia stosunek kolejnych pokoleń twórców, krytyków i publicystów polskich do tradycji literackiej, poczynając od romantyzmu, a na międzwojennym dwudziestoleciu kończąc (pominięto jedynie relację Młoda Polska - romantyzm, dawniej już zbadaną). Przedstawione tu zostały różne strategie - rewizje hierarchii autorów i dzieł, odrzucenie przyznawanych im uprzednio wartości i odkrywanie wartości dotąd niedostrzeganych, walka z bezpośrednimi poprzednikami i pietyzm wobec generacji dawniejszej, określenie własnej tożsamości przez negację dziedzictwa lub przeciwnie - obrona nowatorstwa przez odwołanie do jego prekursorów, krótko mówiąc - współdziałanie ciągłości i zerwania w toku przemian literatury polskiej XIX i pierwszej połowy XX wieku.