Dyskurs oświeceniowy. Filozofia ks. Antoniego Jakuba Wiśniewskiego SchP (1718-1774)

Agnieszka Smolińska

Prezentowana książka przedstawia myśl filozoficzną ks. Antoniego Jakuba Wiśniewskiego SchP (1718-1774), który w swych pierwszych dziełach używał terminu "philosophia recentiorum". W późniejszym okresie jego działalności naukowej można dostrzec cechy filozofii Oświecenia. Termin "dyskurs" w pierwszym członie tytułu książki nie oznacza dialogu, lecz jest określeniem służącym do prezentacji poglądów pijarskiego filozofa, który nie wymaga drugiej strony. Filozofię autora poprzedza europejska myśl naukowa i jej popularyzacja na gruncie polskim. Książka przybliża Wiśniewskiego na tle zakonu pijarów i epoki oraz jego dorobek naukowy. Przedstawiono teorię wiedzy filozoficznej i filozofię nauki w ujęciu pijarskiego filozofa. Ukazano relacje między wiarą a rozumem. Publikacja obszernie omawia tematykę filozofii teoretycznej Wiśniewskiego: ontologię, filozofię przyrody, psychologię racjonalną i antropologię, teologię naturalną oraz logikę. W dziedzinie logiki ukazano także zagadnienia związane z gramatyką filozoficzną. Novum stanowi spojrzenie na osiągnięcia filozofa w zakresie językoznawstwa. Ostatni rozdział książki został poświęcony filozofii praktycznej Wiśniewskiego. Omówiono w nim poglądy w zakresie etyki, polityki i ekonomiki. Pijarski filozof wyraźnie łączył filozofię z ideałami wychowawczymi doby Oświecenia. Książka wzbogaca wiedzę o kulturze filozoficznej w Polsce czasów saskich i polskim Oświeceniu.

"Piękne widoki, panowie, stąd macie". O kinie polskiego sockonsumpcjonizmu

Justyna Jaworska

"Piękne widoki, panowie, stąd macie” to cytat z Rewizji osobistej, filmu Witolda Leszczyńskiego i Andrzeja Kostenki z 1973 roku. Tymi słowy sarkastyczna turystka zwraca się do celników, którzy przeszukują na granicy wypchany towarami bagażnik jej fiata. Przed celnikami otwiera się konsumpcyjny raj do oclenia... Ale też 1973 rok w Polsce Gierka to niejako punkt widokowy, z którego rozpościera się wspaniała perspektywa. Justyna Jaworska przygląda się w tej książce polskim filmom obyczajowym z pierwszej połowy lat siedemdziesiątych jako obrazom sockonsumpcjonizmu. Zastanawia się, w jaki sposób w tym stosunkowo rzadko opisywanym okresie względnej prosperity, między kinem „małej stabilizacji” a Kinem Moralnego Niepokoju, przedstawiano na ekranie dylematy polskiej codzienności. Analizuje kilka wybranych przykładów, w tym Dzięcioła Jerzego Gruzy, Dziewczyny do wzięcia Janusza Kondratiuka czy Anatomię miłości Romana Załuskiego, i szuka w nich śladów aspiracji materialnych, pretensji kulturowych, imitacji i zapożyczeń, słowem polskiej „niedojakości” (czyli bylejakości, ale z ambicjami). Opowieść zamyka opis występu zespołu ABBA w telewizyjnym „Studio 2” jesienią 1976 roku, w apogeum propagandy sukcesu.   Sockonsumpcjonizm był zjawiskiem z gruntu paradoksalnym: próbą pogodzenia socjalistycznego etosu z kapitalistycznym stylem życia. Jego pęknięcia oddawało kino, które nie zawsze budziło uznanie krytyki – równie paradoksalne, niespójne i pełne „słabych obrazów”. Ta słabość, czasem nieintencjonalna, czasem zamierzona, ale niezmiennie frapująca jako rodzaj oporu wobec zastanych konwencji, stanowi osobny przedmiot namysłu autorki. W ten sposób historia kultury przeplata się w tej książce z refleksją nad strategią estetyczną kina, którą można by nazwać „kłirowaniem Peerelu”.   Książka dostała Nagrodę im. Bolesława Michałka dla najlepszej książki o tematyce filmowej - 2018/2019.   Justyna Jaworska (ur. 1975) wykłada w Zakładzie Filmu i Kultury Wizualnej w Instytucie Kultury Polskiej UW. Jej książka Cywilizacja „Przekroju”. Misja obyczajowa w magazynie ilustrowanym  (WUW, 2008) została nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia w kategorii eseju. Autorka pracuje też w piśmie „Dialog”, gdzie redaguje dział dramaturgii polskiej.

Sytuacja Norwida - sytuacja Baudelaire'a. Paralele nowoczesności

Magdalena Siwiec

Książka Magdaleny Siwiec jest pierwszą tak obszerną propozycją komparatystycznej lektury twórczości Norwida i Baudelaire’a. Punktem wyjścia zaproponowanego zestawienia poetów, urodzonych w tym samym 1821 roku, jest ich szczególna, jak ją nazwał Paul Valéry, sytuacja wymuszająca  konieczność określenia się i wobec romantycznych wieszczów, i wobec budzącej ambiwalentne reakcje nowoczesności. Interpretacje utworów literackich, esejów krytycznych, listów Baudelaire’a i Norwida podporządkowane są zagadnieniom takim jak: dialog z tradycją, z wielkimi poprzednikami, diagnoza związanego z postępem wyobcowania, problematyka wielkomiejska, świadomość kształtowania nowego pola literackiego, a także hamletyzm, melancholia i jej poetologiczne manifestacje. Te interpretacje, a także analizy wypracowanych przez obu pisarzy nowych rozwiązań estetycznych, koncepcji ułomnego piękna, strategii ironicznych oraz ich postaw wobec aksjologii i zagadnień etycznych  pozwalają dostrzec różnice, ale i wspólnotę twórczości tych „klasyków naszej moderny”, wyznaczających przyszłe kierunki w literaturze. Magdalena Siwiec, dr hab., prof. UJ, kieruje Katedrą Komparatystyki Literackiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka książek: Romantyzm, czyli inter esse (2017, nagroda „Literatury na Świecie”), Romantyczne koncepcje poezji. Poeta i Muza – relacja w stanie kryzysu (Alfred de Musset i Juliusz Słowacki) (2012), Romantyzm i zatrzymany czas (2009), Orfeusz romantyków. Mit o Orfeuszu w twórczości Juliusza Słowackiego i Gérarda de Nerval w kontekście epoki (2002) oraz Sen w twórczości Juliusza Słowackiego i Gérarda de Nerval (1998). Członkini redakcji naukowej „Ruchu Literackiego” oraz serii „Studia romantyczne” IBL PAN. Nareszcie. Po wielu latach spekulacji, przypuszczeń, rozważań, twierdzeń pozbawionych argumentów, przeczuć, polski czytelnik otrzymuje książkę, w której po raz pierwszy tak szeroko rozpatrzony został związek twórczości Cypriana Norwida z dziełem Charles’a Baudelaire’a. (…) kwestia możliwych relacji między Baudelaire’em a Norwidem powracała [w badaniach] nieustannie, choć nikt nie odważył się zgłębić tego problemu i wyciągnąć wszystkich konsekwencji z porównawczej analizy ich twórczości. W tym sensie najnowsza książka Magdaleny Siwiec jest przełomowa i trudno przecenić jej znaczenie. (…) Tak, porównanie nie jest dowodem, niemniej przyjęta przez Magdalenę Siwiec strategia pozwala dostrzec, w jaki sposób (czasami tożsamy, czasami zupełnie odmienny) Baudelaire oraz Norwid reagowali na kryzys wynikający z konieczności rewizji haseł romantycznych oraz z potrzeby skonstruowania nowych ram dla poezji, która mierzyć się musi z wyzwaniami nowoczesności.  (z recenzji prof. dra hab. Piotra Śniedziewskiego)  

Autor jako marka. Literatura w kulturze audiowizualnej społeczeństwa informacyjnego

Dominik Antonik

Książka stanowi próbę opisu literatury, która powstaje i funkcjonuje w audiowizualnej kulturze społeczeństwa informacyjnego. Wnioski na temat współczesnego życia literackiego, specyfiki obiegu literatury i możliwości, przed jakimi stają pisarze, formułowane są na podstawie analizy twórczości Jacka Dehnela i Michała Witkowskiego, których twórczość w szczególny sposób korzysta z możliwości zapewnianych przez infrastrukturę technologiczną współczesnego typu kultury i charakterystycznych dla niego zachowań odbiorczych konsumentów. Powieści, publicystyka, marketing i szeroko pojęta aktywność pisarzy w sferze publicznej ukazane są jako rozproszone składniki transmedialnej przestrzeni autorskiej kreacji, którą interaktywny czytelnik może przemierzać w dowolnym kierunku. Kluczową figurą dla takiego modelu twórczości jest marka autorska, która wyłania się z serii medialnych przepływów i integruje rozproszoną przestrzeń literatury, nadając jej wartość i tożsamość. Dominik Antonik, doktorant w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, absolwent Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych UJ. Zajmuje się teorią literatury i kultury, bada najnowszą polską literaturę i jej związki ze sferą publiczną. Przygotowuje rozprawę doktorską o statusie i funkcji autora we współczesnej kulturze. Publikował m.in. w „Tekstach Drugich”, „Res Publice Nowej”, „Wielogłosie” i „Zagadnieniach Rodzajów Literackich”.  

Sieci wiedzy. Teoria zarządzania między nauką a praktyką

Karolina J. Dudek

Jak można nauczyć się zarządzania? Czy wiedza zdobywana w trakcie studiów jest przydatna? Co trzeba wiedzieć, żeby móc uchodzić za profesjonalistę? By odpowiedzieć na te pytania, Karolina J. Dudek analizuje opowieści studentów i absolwentów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Jakich dokonywali wyborów? Czego i gdzie się uczyli? Czego nauczyło ich życie organizacyjne? To nie tylko barwne opisy pierwszych doświadczeń zawodowych, lecz także wiele praktycznych porad i przestróg. Wnikliwa analiza pokazuje struktury wiedzy ludzi odpowiedzialnych za procesy ekonomiczne i gospodarcze. Autorka proponuje nowatorskie ujęcie pojmowania i badania wiedzy profesjonalnej, wykorzystujące koncepcje uczenia się przez doświadczenie oraz wiedzy wytwarzanej przez zbiorowości w sieciach wiedzy. „Istotnym walorem książki jest wejście na pola badawcze, które w warunkach polskich są słabo rozpoznane, a jej cele i sposób ich realizacji mają w znacznej mierze charakter nowatorski. Wyróżnia ją dobra konstrukcja, osadzenie w perspektywicznych podejściach teoretycznych, duża kultura metodologiczna i interesująca analiza empiryczna. Wynikiem badań jest rekonstrukcja wiedzy akademickiej konfrontowanej z językiem i narracją „wiedzy ukrytej” tworzonej w dużych korporacjach gospodarczych, która ma istotne konsekwencje także dla przyszłości nauki i dydaktyki zarządzania oraz standardów corporate governance w przedsiębiorstwach”. prof. dr hab. Krzysztof Jasiecki

Muzeum i zmiana. Losy muzeów narracyjnych

praca zbiorowa

„Współczesne muzeum narracyjne związane jest ze zmianami w muzealnictwie światowym, jakie zaszły na przełomie ostatniej dekady XX wieku i początku XXI stulecia. Do zadań muzeum narracyjnego należą nie tylko zbieranie, konserwacja i przechowywanie oraz prezentowanie i promowanie informacji o zbiorach. Mecenasi lub twórcy ekspozycji wykazują ambicję opowiedzenia związanej z ekspozycją całościowej historii. Jej celem jest nie tylko prowadzenie narracji, ale też zaproszenie do dyskusji na temat prezentowanego wydarzenia czy zjawiska. W związku z tym rozszerza się zasób metod eksponowania przedmiotów z zastosowaniem zarówno tradycyjnych (na przykład scenografia), jak i nowoczesnych technik prezentacji, w tym wirtualizacji przekazu. Twórcy ekspozycji narracyjnej odwołują się jednocześnie do poznawania poprzez zmysły (wzrok, dotyk, dźwięk, zapach), ale także przywiązują wagę do roli emocji w odbiorze. Koncentracja tych celów, metod i bodźców, a także intencje twórców, by stworzyć wielowątkową narrację, pozwalają mówić o narracyjności muzeum” (fragment książki).   Tom Muzeum i zmiana. Losy muzeów narracyjnych to prezentacja wyników badań i doświadczeń naukowców, ale też praktyków podejmujących kwestię współczesnego muzealnictwa historycznego w Polsce w ujęciu narracyjnym. Jego wyjątkowość polega na interdyscyplinarności podejść poszczególnych autorów. Czytelnik znajdzie tu teksty zawierające muzeologiczne, historyczne, socjologiczne, politologiczne, psychologiczne aspekty problemu tworzenia i funkcjonowania muzeów narracyjnych.   Celem autorów jest prezentacja doświadczeń z „narracją w muzeum” wielu polskich współczesnych muzeów historycznych, które powstały w ostatnich latach właśnie jako narracyjne. Pomysł opracowania niniejszej publikacji zrodził się w czasie dyskusji w gronie polskich muzeologów i praktyków. Zostali oni zainspirowani fenomenem tak zwanego boomu muzealnego w Polsce ‒ niewątpliwie narracyjne muzea historyczne to jedno z najciekawszych zjawisk we współczesnej kulturze.    Niniejszy tom nie podsumowuje ani tym bardziej nie zamyka dyskusji o współczesnym muzealnictwie narracyjnym. Na kartach tej pracy zbiorowej czytelnicy znajdą także szereg postulatów badawczych, które należałoby podjąć w przyszłości.  Wstęp, Jan Ołdakowski 

Raport o stanie komunikacji społecznej w Polsce (sierpień 1980-13 grudnia 1981)

Walery Pisarek

Jerzy Mikułowski Pomorski, Obraz kryzysu komunikowania masowego PRL odczytany po ćwierci wieku Walery Pisarek, Słowo wstępne Walery Pisarek, Wstęp     I. Przemiany świadomości społeczeństwa polskiego    II. Zainteresowania społeczne a sposoby ich zaspokajania   III. Postawy wobec mediów    IV. Selekcja odbiorcza mediów     V. Prasa jako informator i komentator bieżących wydarzeń    VI. Rynek informacji prasowo-radiowo-telewizyjnej   VII. Pozaoficjalne kanały komunikacji społecznej  VIII. Dziennikarze i ich rola w komunikacji społecznej    IX. Polityka redakcyjna w prasie, radiu i telewizji     X. Główne problemy polityki informacyjnej         (sierpień 1980-grudzień 1981)    XI. Podsumowanie    ANEKS (oprac. Sylwester Dziki)      I. Kalendarium ważniejszych wydarzeń       31 VIII - 31 XII 1980        1 I - 13 XII 1981   II. Deklaracje, dokumenty, wystąpienia oficjalne      1. Uchwały, dyskusje sejmowe      2. Uchwały partyjne, wypowiedzi kierownictwa, oceny i rezolucje organizacji PZPR      3. Uchwały, wypowiedzi kierownictwa, rezolucje ZSL      4. Uchwały, wypowiedzi kierownictwa, rezolucje SD      5. Deklaracje rzecznika Rządu PRL, oceny przedstawicieli Rządu      6. Stanowisko Kościoła katolickiego i ugrupowań katolickich      7.Uchwały, rezolucje, oświadczenia NSZZ "Solidarność"      8. Uchwały, rezolucje, oświadczenia SDP, zespołów dziennikarskich i Rady SDP      9. Varia   Indeks nazwisk

Materia(ł) fotografii. Obrazy środowiska przyrodniczego we współczesnych praktykach wizualnych

Marianna Michałowska

Tematem książki są technologiczne i kulturowe przemiany, w które jest uwikłana fotografia, a także ślad, jaki technika zostawia w środowisku przyrodniczym. Autorka śledzi je na tle współczesnych koncepcji "humanistyki ekologicznej", takich jak studia ekokulturowe, literaturoznawcza ekokrytyka czy badania nad wizualną kulturą ekologiczną. Nurty te - ważne w dobie gwałtownych przeobrażeń środowiska - są jednak tylko tłem rekonstrukcji artystycznych opowieści o świecie. Łączą się w nich codzienne praktyki fotograficznej dokumentacji, naukowe podejście do rzeczywistości oraz działania twórcze i eksperymentalne. W narracjach o plastiku, betonie, roślinach, wodzie i energii artyści krytycznie analizują ludzkie dziedzictwo odciśnięte w materiałach, żywych organizmach i rzeczach. Kształtują one wyobraźnię i wrażliwość przyrodniczą odbiorców przekazów medialnych, jakże istotną dla myślenia o naturokulturowej tkance otaczającego nas świata.

W krainie Pierzastego Węża. Historia Meksyku od podboju do czasów współczesnych

Karol Derwich

Tequila, burrito, Acapulco, Majowie, „Pancho” Villa, zapatyści… Wielu spotkało się z tymi określeniami - Meksyk staje się państwem coraz lepiej znanym i coraz bliższym. Coraz większa jest też chęć głębszego poznania tego niezwykle interesującego kraju. Pomysł przygotowania niniejszej książki zrodził się pod wpływem wykładów poświęconych problematyce meksykańskiej, realizowanych przez Autora w Instytucie Amerykanistyki i Studiów Polonijnych UJ. Uczestniczą w nich przede wszystkim studenci studiów latynoamerykańskich, ale także i innych kierunków - pragnący poszerzyć swoją wiedzę o Meksyku. Książka ta jest więc próbą wyjścia naprzeciw oczekiwaniom tych wszystkich, którzy z różnych powodów chcą bliżej poznać historię i współczesność tego kraju.    Karol Derwich – adiunkt w Zakładzie Ameryki Łacińskiej Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych UJ. Absolwent studiów magisterskich w Instytucie Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Centrum Studiów Latynoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego. W Instytucie Amerykanistyki i Studiów Polonijnych przygotował rozprawę doktorską poświęconą latynoamerykańskiej polityce Stanów Zjednoczonych. Autor monografii Instrumenty polityki zagranicznej USA wobec państw Ameryki Łacińskiej, 1945 -2000 oraz redaktor tomu Meksyk w XXI wieku. Polityka – społeczeństwo - gospodarka. Uczestnik licznych konferencji krajowych i międzynarodowych, autor artykułów poświęconych współczesnym przemianom politycznym i gospodarczym w Ameryce Łacińskiej oraz stosunkom międzynarodowym w zachodniej półkuli. Obecne zainteresowania naukowe związane są z procesami demokratyzacji w Ameryce Łacińskiej, szczególnie w Meksyku.

Podróż bez celu

Fryderyk hr. Skarbek

Podróż bez celu to trzecia powieść autorstwa Fryderyka hrabiego Skarbka wydana w latach 1824-1825, a wznawiana tylko raz, w 1840 r. Niniejsza edycja została przygotowana z myślą o przywróceniu czytelnikowi tego wartościowego i niesłusznie zapomnianego utworu. Chętnym pozwoli ona wybrać się wraz z profesorem ekonomii w literacką podróż na Śląsk i do Saksonii, przypatrzeć się XIX-wiecznemu światu niejako od środka, przez pryzmat spojrzenia pana narratora, po trosze sentymentalnego kochanka, wielbiciela prozy Laurence'a Sterne'a, przede wszystkim jednak społecznika zatroskanego losem współczesnych mu ludzi i dbającego o jak najlepszą drogę rozwoju dla swojej ojczyzny. Wędrówkę tę umili niebanalny humor oraz ciekawe przemyślenia, które w większości po upływie dokładnie dwustu lat pozostają ujmująco aktualne. Edycja Podróży bez celu Fryderyka Skarbka to przedsięwzięcie z wielu powodów zasługujące na uwagę. Mówimy tutaj o jednym z najważniejszych polskich prozaików nie tylko doby późnego oświecenia, ale całego okresu poprzedzającego w naszym powieściopisarstwie nastanie tzw. dojrzałego realizmu, a więc czas przypadający na drugą połowę XIX w. Mimo takiego usytuowania twórczości w procesie ewolucji rodzimej prozy fikcjonalnej, Skarbek pozostaje współcześnie autorem właściwie nieznanym, będąc rozpoznawalnym głównie w kręgu polonistycznym - by nie powiedzieć, że wyłącznie wśród historyków literatury. dr hab. Grzegorz Zając, prof. UJ To niewątpliwie próba zasługująca na uwagę środowiska naukowego, potwierdzona nie tylko dużą pieczołowitością i erudycją autorki, ale także znakomitym opanowaniem warsztatu pracy, nieprzeciętną wiedzą z zakresu historii literatury dawnej, umiejętnością krytycznej selekcji opracowań i dystansu do zawartych w nich tez, a nadto godną podziwu skrupulatnością przy analizie samego dzieła. prof. zw. dr hab. Albert Gorzkowski Olga Radziszewska - absolwentka filologii polskiej i edytorstwa na Wydziale Polonistyki UJ (2018), laureatka stypendium im. S. Pyjasa (2019), koordynatorka projektów programu "Ojczysty - dodaj do ulubionych": Wiśniowsko godka (2017, 2018) oraz Na Przykopie i Zaborku (2019), doktorantka Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych UJ. Zajmuje się analizą leksyki i przygotowaniem elektronicznego korpusu powieści polskiej lat 1800-1830.

Witraż. W poszukiwaniu tożsamości. O dzieciach i sierotach wojennych

Michał Christian

Autor był sierotą wojenną. Jedną z około 400 tysięcy innych, jemu podobnych. Szczególność jego sieroctwa polegała na tym, że nie wiedział, kim jest – Polakiem czy Niemcem? Kiedy się urodził? Data urodzenia została wybrana przez dom dziecka jako jedna z dwóch możliwych. Jak się nazywał? W użyciu była wersja nazwiska, którą sam sobie poprawił, gdy nadarzyła się ku temu sposobność. W wieku 18 lat otrzymał poświadczoną sądownie metrykę, do której wymyślił wszystkie niezbędne dane. Jego książka stanowi rzadki dokument codziennego życia ostatnich świadków tamtych czasów – sierot, dla których prawdziwym domem stały się domy dziecka wczesnego PRL. Jednocześnie Witraż… jest książką, która tworzy niezwykłą, wszechstronną panoramę wojennej historii dzieci. Michał Christian zaczął bowiem dociekać swojej tożsamości i szeroko zakrojone poszukiwania stały się częścią książki. Przedzierał się przez literaturę i archiwalia, docierał do wielu osób. Poszukiwania prowadził wszędzie tam, gdzie w czasie wojny aresztowano, rozstrzeliwano i wywożono ludność polską. Tam, gdzie mogły rodzić się lub przebywać sieroty – w Lebensbornach, w niemieckich domach publicznych i obozach koncentracyjnych. W jednym ze śląskich Polenlagrów natrafił na „swój” ślad. Był to wąski, wysoki i kolorowy witraż zakończony gotyckim ostrołukiem. Swoista pieczęć, która się odcisnęła w jego umyśle, gdy był maleńkim dzieckiem. Poszedł tym tropem. Przez cztery lata poszukiwań wniknął w wojenną tragedię ludzi i niewyobrażalną gehennę dzieci. Nasuwa się myśl, że to bardziej ich losy śledził, aniżeli szukał siebie. A jednak! Udało mu się odnaleźć ślady swoich korzeni.

Wrażliwi krwiopijcy. O współczesnych antybohaterach wampirycznych

Michał Wolski

Otaczają nas wampiry. W zasadzie gdzie się nie obejrzeć, można jakiegoś znaleźć. Towarzyszą nam od zawsze – niektórzy uważają, że gdy człowiek po raz pierwszy uświadomił sobie swoją własną śmiertelność, to od razu ożywił swoje lęki przed śmiercią i tym, co może go czekać później. Lęki te – uosobione w figurze wampira – pozostały żywe pomimo rozwoju nauki i lepszego zrozumienia świata. Z czasem krwiopijca zamiast uosabiać śmierć zaczął symbolizować granicę między światem żywych i umarłych, stając się zarazem idealną figurą transgresji, wiecznego zawieszenia „pomiędzy”. A potem nastał XX wiek i okazało się, że towarzyszą mu w tym uczucia. W zeszłym stuleciu przestaliśmy bać się wampira, a zaczęliśmy bać się, że sami jesteśmy wampirami. Wyobrażenie krwiopijcy stało się lustrem, w którym odbijały się nasze niedoskonałości, słabości, lęki przed niedopasowaniem i pasożytowaniem na innych. Wampiry coraz częściej jawiły nam się nie jako demony, a postacie ułomne, nieszczęśliwe i niezdolne do zmiany swojego życia – słowem takie, które współczesna kultura nazywa antybohaterami. Michał Wolski – dr, literaturoznawca, badacz współczesnej kultury popularnej. Pracuje w Instytucie Filologii Polskiej UWr, jest też prezesem Stowarzyszenia Badaczy Popkultury i Edukacji Popkulturowej „Trickster”. Z wampirami zmaga się (naukowo) dłużej, niż pamięta, i nie powiedział jeszcze ostatniego słowa.  

Roksolanki

Szymon Zimorowic

Szymon Zimorowic, pierwotnie Ozimek (1608 lub 1609-29), brat Józefa Bartłomieja, poeta; wesele swego brata (1629) uświetnił cyklem pieśni Roksolanki, to jest ruskie panny... (wydane w 1654), należących do najwybitniejszych osiągnięć staropolskiej liryki miłosnej. Cykl pieśni jest rodzajem turnieju poetyckiego o kunsztownej budowie, przedstawiającym liryczne zwierzenia 69 bohaterów. Bohaterowie podzieleni są na dwa chóry panien i jeden chór młodzieńców. Nie wiemy, czy liryczne teksty posłużyły do odegrania prawdziwego widowiska na weselu brata autora, ale nawiązania do słowiańskiej obrzędowości weselnej są wyraźne. Miłość przedstawiana w pieśniach jest siłą magiczną i tajemniczą, niepoznawalną, niezrozumiałą w swym działaniu, a tym samym niepoddającą się racjonalnemu opisowi.

Śmierć Don Kichota. O nowości w kulturze i literaturze ponowoczesnej

Gerard Marek Ronge

Śmierć Don Kichota. O nowości w kulturze i literaturze ponowoczesnej to przeprowadzona w duchu szkoły frankfurckiej refleksja nad kondycją kultury zachodniej, naznaczonej piętnem Zagłady z czasów drugiej wojny światowej. Autor przygląda się wydarzeniom rozgrywającym się około połowy XX wieku, które stanowią dla niego kres trwania określonej formacji kulturowej, nazywanej okcydentalną nowoczesnością. Jest to zarazem moment, w którym zaczyna wyłaniać się prawdziwie ponowoczesna i postmodernistyczna kultura, niebędąca jednak, wbrew często spotykanym opiniom, niekończącym się zbiorem cytatów i remiksów kultury nowoczesnej, lecz prawdziwie nową formacją kulturową o globalnym zasięgu. "[...] Ronge potrafi o zagadnieniach delikatnych, często złożonych, mówić językiem zrozumiałym, klarownym. Widać też u młodego badacza intelektualną odwagę w stawianiu pytań już raz w dzisiejszej humanistyce zadanych, autonomię myśli, pasję poszukiwawczą i poznawczą ciekawość". Z recenzji prof. dr. hab. Sławomira Buryły [...] Ronge przekonuje, że gwałtowna konsumpcja kultury zachodniej po roku 1989, która pozwoliła na pojawienie się nowych form ekspresji i perspektyw oglądu rzeczywistości, przyczyniając się do lawinowego i chaotycznego przyrostu dyskursów, eksperymentów i prowokacji - postrzeganych paradoksalnie jako wyczerpanie się kultury - była jedyną możliwą i logiczną odpowiedzią na apel Fullera o zjednoczenie się ludzkości w imię ratowania Statku Kosmicznego Ziemia". Z recenzji dr hab. Doroty Kozickiej, prof. UJ Gerard Ronge (ur. 1994) - literaturoznawca, doktor nauk humanistycznych, adiunkt na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Absolwent Międzyobszarowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych i Społecznych macierzystej uczelni. Autor artykułów naukowych, publikowanych między innymi w czasopismach "Forum Poetyki", "Literatura i Kultura Popularna", "Studia Norwidiana". Kilkukrotny laureat stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz programu "Diamentowy grant".

Fotografia i propaganda. Polski fotoreportaż prasowy w dwudziestoleciu międzywojennym

Marcin Krzanicki

Fotografia jest genialnym źródłem do poznania historii, ale jednocześnie potrafi być źródłem niesamowicie zwodniczym, zwłaszcza, jeśli zapomni się o tym, jak bardzo jej wierzymy i jak bardzo potrafimy być uzależnieni od jej przekazu. Zróbmy szybki test: czy wiecie Państwo jak wygląda Statua Wolności? Zapewne tak. Ale jaka by była odpowiedź, gdyby pytanie brzmiało: czy widziałeś Statuę Wolności na własne oczy? Podobnie, jak my, czytelnicy tygodników ilustrowanych okresu międzywojennego oglądali szereg wydarzeń oczami fotografów i osób, dobierających zdjęcia do kolejnego wydania. Dla sobie współczesnych, ujęcia te tworzyły mniejszy lub większy fragment ich świata. My, przez ich pryzmat patrzymy na historię. Czy nie jest jednak tak, że wszyscy ulegliśmy pewnemu złudzeniu, że patrzymy na rzeczywistość, a tak naprawdę patrzymy na starannie dobrany jej fragment, który i w przodkach i w nas tworzy zaledwie odbicie tego co było – nierzadko odbicie niczym z krzywego zwierciadła.   Marcin Krzanicki, absolwent Uniwersytetu Rzeszowskiego (historia) i Wyższej Szkoły Europejskiej w Krakowie (Public Relations). Fotografię traktuje jako fragment komunikacji społecznej, w jej wizualnym aspekcie. Autor artykułów i prac popularnonaukowych podejmujących tematykę kreowania wizerunki Polski w amerykańskiej prasie dwudziestolecia międzywojennego, fotografii na usługach niemieckiej i sowieckiej propagandy we wrześniu 1939 r. i komiksu w okresie PRL-u.  

Polonistyka bez granic. Tom 1: Wiedza o literaturze i kulturze. Tom 2: Glottodydaktyka polonistyczna - współczesny język polski - językowy obraz świata

Ryszard Nycz, Władysław Miodunka, Tomasz Kunz

  Książka jest owocem IV Kongresu Polonistyki Zagranicznej, który odbył się w Krakowie w dniach 9-11 października 2008 roku. Ukazuje się w postaci dwu obszernych tomów: pierwszy z nich zawiera referaty odnoszące się do polonistyki za granicą, literatury i kultury polskiej, także komparatystyki i translatologii; drugi - referaty z dziedziny glottodydaktyki polonistycznej, lingwistyki i socjolingwistyki polonistycznej, także gramatyki kontrastywnej i językowego obrazu świata. Każdy z tomów otwierają referaty plenarne, zamieszczone w dziale Polonistyka bez granic.