Verleger: Wydawnictwo UNIVERSITAS
Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS zostało założone w 1989 roku przez pracowników naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Universitas jest jednym z najważniejszych i najwyżej cenionych wydawnictw naukowych w Polsce. Specjalizuje się w publikowaniu książek naukowych i popularnonaukowych z dziedziny humanistyki, ze szczególnym uwzględnieniem historii i teorii literatury, historii sztuki, nauki o języku. Do naszych czołowych serii wydawniczych należą Horyzonty Nowoczesności, Język Polski dla Cudzoziemców, Krytyka XX i XXI wieku, Klasycy estetyki polskiej, Klasycy współczesnej myśli humanistycznej, Dziennikarstwo i świat mediów oraz seria Estetyczna. Możemy się również poszczycić licznymi publikacjami z dziedziny historii sztuki, a także historii i estetyki fotografii. Do grona naszych autorów zaliczyć możemy m.in. Stanisława Cata-Mackiewicza, prof. Władysława Bartoszewskiego, prof. Michała Głowińskiego, Adama Michnika, prof. Henryka Markiewicza, prof. Andrzeja Walickiego, prof. Stanisława Waltosia, prof. Franciszka Ziejkę.
433
E-book

W cieniu Brechta. Niemieckojęzyczny dramat powojenny 1945-1995

Małgorzata Sugiera

Autorka przedstawia rodzaj portretów kilkunastu wybranych dramatopisarzy tego kręgu językowego: od Friedricha Durrenmatta i Maxa Frischa poczynając, poprzez Heinera Mulera, Tankreda Dorsta, Petera Handkego, Thomasa Bernharda i Botho Sraussa, na Elfriede Jelinek i Wernerze Schwabie kończąc. Punktem odniesienia pozostaje twórczość Brechta, która dosłownym i metaforycznym cieniem kładzie się na całe powojenne 50 lat dramatu i teatru.

434
E-book

Modernizm artystyczny i powtórzenie. Próba reinterpretacji

Tomasz Załuski

Często przyjmuje się, że modernizm artystyczny ukonstytuował się w opozycji do powtórzenia, że zyskał tożsamość dzięki wykluczeniu go ze wszystkich swych sfer, rządzonych nakazem inwencji oraz kreacji tego, co nowe. Punktem wyjścia książki Modernizm artystyczny i powtórzenie. Próba reinterpretacji jest pytanie o to, czy wykluczenie powtórzenia w sztuce nowoczesnej było i - co ważniejsze - w ogóle mogło być efektywne. W oparciu o inspiracje płynące z filozofii Deleuze'a i Derridy, jak również ze współczesnego dyskursu estetycznego autor rozwija projekt "heurystyki powtórzenia", ukazując powtórzenie - zawsze paradoksalnie powiązane ze zdarzeniem różnicy bądź inności - jako konstytutywny wymiar kluczowych praktyk i zagadnień modernizmu. Odkrycie wielości różnorodnych, jednostkowych postaci powtórzenia pociąga za sobą reinterpretację takich choćby zagadnień, jak rewolucja modernistyczna, unizm czy sztuka in situ. W efekcie pozwala spojrzeć w odmienny sposób na modernizm jako wewnętrznie złożone dziedzictwo, którego przyszłość pozostaje dziś do rozstrzygnięcia bądź teź wynalezienia.     Tomasz Załuski - ukończył historię sztuki i filozofię na Uniwersytecie Łódzkim. Pracownik Zakładu Teorii i Historii Sztuki w Akademii Sztuk Pięknych im. W. Strzemińskiego w Łodzi. Autor i tłumacz tekstów poświęconych m.in. współczesnej filozofii francuskiej oraz sztuce modernistycznej i współczesnej.  

435
E-book

"Lecz nie było już świata...". Miłość i śmierć. Wiersze - wyd. 2 rozszerzone

Bolesław Leśmian

Mija osiemdziesiąta rocznica śmierci Bolesława Leśmiana i zarazem sto czterdziesta rocznica jego urodzin. Mimo upływu lat twórczość autora Sadu rozstajnego (1912), Łąki (1920), Napoju cienistego (1936) oraz Dziejby leśnej (1938) fascynuje nadal. Więcej: fascynuje coraz bardziej! Dzisiaj mamy już pewność, że miejsce Leśmiana jest na szczycie Parnasu polskiej literatury, obok takich twórców jak Jan Kochanowski, Adam Mickiewicz, Cyprian Kamil Norwid czy Wisława Szymborska i Czesław Miłosz. A jednocześnie uświadamiamy sobie, że jego poezja ciągle i uporczywie wymyka się analizom i refleksjom literaturoznawczym; nie poddaje się też historycznoliterackiej kwalifikacji. Leśmian był zawsze poetą osobnym, za życia - prawie nieobecnym. W dwudziestoleciu międzywojennym uważano go za młodopolskiego epigona, nierozumiejącego współczesności. Wiele lat po śmierci poety Czesław Miłosz pisał: "Ważną nauką powinna być pomyłka mojego pokolenia co do Leśmiana, bo przesłonił go nam jego język młodopolski, a więc staroświecki (...), czyli byliśmy jak sprzedawca w sklepie konfekcji męskiej, który osądza dobro i zło według kroju ubrania". Być może jest tak, że to właśnie Leśmian przeniósł model wrażliwości literackiej polskiego modernizmu w przyszłość - w sposób najbardziej wiarygodny, najpełniejszy i najbardziej przejmujący. Poezja Leśmiana stawia pytania najbardziej fundamentalne. Dotyczą one istoty Boga, Miłości, Śmierci, Niebytu i Zaświatów. Dla twórcy Dwojga ludzieńków granice pomiędzy tymi pojęciami nie istnieją. W tej poezji Świat oraz Byt nie są warunkiem koniecznym dla zaistnienia Miłości. Kochankowie po śmierci "sił resztką dotrwali do wiosny, do lata,/ By powrócić na ziemię - lecz nie było już świata"... Z upływem lat poezja Leśmiana staje się coraz większą filozoficzną łamigłówką w poetyckim stanie skupienia. Ale przede wszystkim - budzi w nas ciągle, może nawet coraz intensywniej, egzystencjalny niepokój, rodzaj tęsknoty za światem ciszy i niebytu, których natury nie jesteśmy w stanie rozpoznać, chociaż wiemy, że istnieją i są na wyciągnięcie ręki. Poeta zbliża się w swojej twórczości do tej tajemnicy i to w stopniu, który był udziałem niewielu polskich pisarzy. Czyni to w sposób, który uwiarygodnia siłę poezji i siłę polskiego słowa, na zasadach, które on sam i na własny rachunek tworzy. Ten tom wierszy Bolesława Leśmiana, wraz z refleksją na ich temat najwybitniejszych polskich "leśmianologów", oddajemy do rąk Państwa - w nadziei, że wzbudzą one Państwa zachwyt i zainicjują refleksję: pytanie o... SENS. Andrzej Nowakowski

436
E-book

Jan Wielki. Krakowski malarz z drugiej połowy wieku XV

97883-242-1596-6

Monografia wybitnego, średniowiecznego malarza cechowego, autora m.in. malowanych skrzydeł poliptyku dla kościoła parafialnego Św. Andrzeja w Olkuszu. Autor przedstawia wiadomości o życiu artysty, omawia jego dorobek twórczy, ikonografię dzieł malarskich. Następnie charakteryzuje styl jego malarstwa oraz definiuje (niepoślednie, tuż obok Wita Stwosza) miejsce w ówczesnym krakowskim środowisku artystycznym.  

437
E-book

Sztuka na dawnych Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej. Fotografie z XIX wieku

Wojciech Walanus

W utrwalaniu i popularyzowaniu pamięci o dawnych Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej centralną rolę odgrywają fotografie archiwalne, bez których poznawanie tej części polskiego dziedzictwa kulturowego byłoby praktycznie niemożliwe. Fototeka Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego przechowuje ponad dwa tysiące odbitek, ukazujących dzieła sztuki z tamtych terenów. Książka prezentuje najcenniejszy fragment tego zasobu: osiemdziesiąt fotografii powstałych w XIX wieku, mogących zatem uchodzić za „inkunabuły” polskiej fotografii dokumentacyjnej. Wśród ich autorów znalazły się nazwiska wielu wybitnych mistrzów obiektywu (m.in. Teodora Szajnoka, Józefa Czechowicza, Michała Greima i Edwarda Trzemeskiego), a zróżnicowana tematyka fotografii obejmuje widoki miast, budowle i ich wyposażenie, projekty architektoniczne, a nawet zabytki archeologiczne i wnętrza ekspozycji muzealnych.    Dr Wojciech Walanus – historyk sztuki, autor licznych publikacji dotyczących rzeźby późnogotyckiej; od kilku lat jako kierownik Fototeki Instytutu Historii Sztuki UJ zajmuje się naukowym opracowywaniem jej dziejów i zbiorów.   Dr hab. Andrzej Betlej – historyk sztuki, autor wielu publikacji z zakresu historii sztuki nowożytnej, ze szczególnym uwzględnieniem mecenatu polskich rodów szlacheckich i sztuki ziem wschodnich Rzeczypospolitej; od wielu lat zaangażowany w projekt inwentaryzacji zabytków sztuki sakralnej na dawnych polskich Kresach Wschodnich.  

438
E-book

Krajobraz religijny i etniczny Suwalszczyzny, Bukowiny i Łatgalii na przełomie XVIII i XIX wieku. Lokalne społeczności a struktury państwowe i wyznaniowe

Melchior Jakubowski

Krajobraz religijny i etniczny… to uzupełniona wersja pracy doktorskiej, przygotowanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Dariusza Kołodziejczyka, a obronionej na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego w 2020 r.Ukazuje przestrzenne relacje między przedstawicielami różnych grup religijnych i etnicznych, żyjących w środowiskach wiejskich, gdzie procesy osadnicze pociągnęły za sobą równoległe przemiany społeczno-ekonomiczne i krajobrazowe. Koncentracja na okresie ok. 1760 – ok. 1820 celowo przełamuje tradycyjne podziały epokowe, natomiast zakres geograficzny obejmuje trzy historyczne regiony – Suwalszczyznę (obecnie podzieloną między Polskę i Litwę), Bukowinę (podzieloną między Rumunię i Ukrainę) i Łatgalię (wschodnią Łotwę, inaczej Inflanty Polskie). W każdym regionie analiza skupia się na wybranym rejonie, obejmującym grupę wsi wraz z lokalnym centrum: Jeleniewem na Suwalszczyźnie, Seretem na Bukowinie i Wyszkami w Łatgalii. Książka porusza kwestie stosunków językowych, okoliczności osiedlania się w jednym rejonie ludzi różnego pochodzenia, relacji między starymi a nowymi osadami, stopnia ich różnorodności wyznaniowej i etnicznej, związków sąsiedzkich i rodzinnych. Jest to zarazem próba rekonstrukcji dawnego krajobrazu, a zwłaszcza topografii sakralnej. Istotnym zagadnieniem jest zetknięcie się wiejskich społeczności z nowoczesną administracją różnych państw i Kościołów, w tym różnice w praktyce działania poszczególnych państw (np. przy zmianie języka urzędowego) oraz podobne trudności (np. przy „odkrywaniu” staroobrzędowców). Materiały z wybranych rejonów pokazują, na ile powszechnie korzystano z posługi duchownych innego wyznania chrześcijańskiego w sytuacji, gdy droga do „własnego” była zbyt długa. Z kolei kwestia rozpowszechnienia nowych upraw obrazuje stosunek chłopskich społeczności do innowacji narzucanych przez państwo i wprowadzanych oddolnie. Analogie w funkcjonowaniu wieloreligijnego krajobrazu trzech regionów ukazują w małej skali szersze zjawiska pragmatycznej koegzystencji, których materialne świadectwa można do dziś zobaczyć w trzech badanych rejonach.  

439
Hörbuch

Medialne fenomeny i paradoksy

Jacek Dąbała

Prawdopodobnie jest to jedyna na świecie książka naukowa przeczytana własnym głosem przez autora, profesora ds. mediów i komunikowania. Charakterystyczne jest to, że autor, doświadczony były dziennikarz, prezenter telewizyjny i lektor, zaproponował interpretację pośrednią - z jednej strony profesjonalną, z drugiej osobistą, nie pozbawioną celowych naturalnych akcentów. Poszczególne diagnozy audialne, dzięki swojej krótkości i eseistycznej formie, mogą być znakomitą przygodą intelektualną zarówno dla specjalistów, jak i innych osób zainteresowanych udoskonaleniem swojego myślenia nie tylko na temat mediów.  To książka medioznawcza, która poprzez naukową prowokację pozwala przetestować także własną inteligencję, ucząc jak korzystać z mediów. Pokazuje jak myślą media i jak kształtują swoich odbiorców. Inspiracją do tytułu była rozmowa z Bogusławem Chrabotą, redaktorem naczelnym „Rzeczpospolitej”. Oddaje on kierunek analizy wybranych przekazów medialnych. Zawsze chodzi tutaj o coś nieoczywistego, coś co mówi o mediach i odbiorcach więcej niż im się wydaje i co widać, chodzi właśnie o ukryte głębiej fenomeny i paradoksy.  Jacek Dąbała Prof. Jacek Dąbała jest medioznawcą i audytorem jakości mediów (Dabalamedia.com). Jest również pisarzem, scenarzystą i byłym dziennikarzem. Publikuje w Polsce i na świecie.

440
E-book

Kompozycja dzieła architektury. Composition of a work of architecture

Andrzej Basista

W swojej książce autor analizuje kompozycję dzieł architektury, które poznał i fotografował w wielu krajach Europy, Ameryki Północnej i na Bliskim Wschodzie. Dopatruje się zasad w przykładach historycznych i współczesnych, standardowych i osobliwych, wybitnych i powszednich. ANDRZEJ BASISTA – architekt, emerytowany profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Politechniki w Białymstoku.

441
E-book

Krąg Literacki PODIUM. Studium socjologicznoliterackie

Krzysztof Huszcza

Książka jest pierwszą monografią istniejącej do dzisiaj i prowadzącej intensywną działalność literacką i kulturotwórczą grupy o nazwie Krąg Literacki PODIUM wywodzącej się z Dolnej Austrii. Ukonstytuowała się ona w 1971 roku, ale dyskusje nad jej powstaniem, stanowiące kwintesencję szerszych polemik światopoglądowych różnych generacji na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku, trwały już wcześniej. Ich ślady można odnaleźć w życiorysach pisarzy, którzy zdecydowali się związać swoją przyszłość z tym gremium. Dzięki temu kierunkowi badań opis poświęcony jednemu tylko ugrupowaniu zyskał wielowymiarową głębię i stanowi studium większej części sceny literackiej powojennej Republiki Austriackiej. Ponieważ aspiracje pisarzy związanych z Dolną Austrią ewoluowały w kierunku szerokiego otwarcia ugrupowania na kwestie związane z kulturą całego kraju, jego sąsiadów, a następnie nawet najodleglejszych zakątków świata, w rozprawie ukazano przemianę stowarzyszenia regionalnego w gremium o ambicjach międzynarodowych. Wśród tych wątków niebagatelną część stanowią kwestie polskie, co udowadnia opracowanie polskich motywów w dorobku twórców z Kręgu oraz bardzo obszerna bibliografia przekładów ich tekstów na język polski. Rozprawa budzi respekt, a nawet podziw, dla kompetencji, dojrzałości ujęcia, a przede wszystkim benedyktyńskiej pracowitości i akrybii filologicznej Autora. Jest cenna i na pewno ważna zarówno dla czytelnika polskiego, jak i austriackiego. Pozyskane dane zostały ułożone w sensowną, przejrzystą całość. Chciałabym również podkreślić oryginalność studium, gdyż jest to pierwsza naukowa i to tak szeroko zakrojona monografia tego ugrupowania literackiego. Prof. dr hab. Maria Kłańska Dr Krzysztof Huszcza jest historykiem literatury, adiunktem w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, specjalistą w zakresie historii kultury i literatury Austrii oraz polsko-austriackich związków kulturowych. Studiował na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie obronił dysertację poświęconą Ottonowi Forstowi de Battaglii. Był wielokrotnym stypendystą DAAD w Bochum oraz OeAD i Austriackiego Towarzystwa Literackiego w Wiedniu. W Instytucie Filologii Germańskiej jest kierownikiem Pracowni Przekładu Tekstów Literackich. Założyciel, redaktor i współredaktor czasopism oraz serii wydawniczych, redaktor monografii zbiorowych (m.in. o pisarstwie Petera Turriniego i Petera Handkego) i licznych edycji tekstów literackich, tłumacz prozy i poezji.

442
E-book

Traktat polityczno-filozoficzny. O dobrym państwie, szczęśliwym społeczeństwie i ewolucji ludzkości

W. Julian Korab-Karpowicz

„Nasz czas to okres postmoderności i zderzenia epok, ale nowa epoka nadchodzi. Jest to ewolucyjność, albo epoka ewolucyjna, która zastąpi moderność i postmoderność”. Traktat polityczno-filozoficzny przedstawia wizję dobrego państwa, szczęśliwego społeczeństwa i ludzkiej ewolucji. W. Julian Korab-Karpowicz dowodzi, że świat tworzony przez człowieka to nie ogół faktów, tak jak twierdził Ludwig Wittgenstein i pozytywiści, ale raczej ogół wartości, o których można mówić z sensem, i dlatego etyka i myślenie polityczne są możliwe. Autor pokazuje, że główną wartością życia społecznego i podstawą polityki jest współdziałanie. Twierdzi, że istotą polityki nie jest walka o władzę, ale zdolność do organizowania społeczeństwa do współpracy i urzeczywistnienie życia dobrego, czyli dobrobytu obywateli. Przypomina również o naszym ważnym zadaniu, jakim jest dążenie do doskonałości moralnej i intelektualnej, warunek postępu w dalszej ewolucji ludzkości. Traktat polityczno-filozoficzny to niezwykła i pouczająca książka, która powinna być szeroko znana. Omawia szereg ważnych idei, które mogą się przyczynić do polepszenia bytu i pozytywnego rozwoju ludzkości. Profesor Wendell O’Brien, Morehead State University Książka jest jednym z najwybitniejszych dzieł z dziedziny filozofii polityki, jakie czytałem w ciągu ostatnich kilku lat. Może zainteresować zarówno politologów, jak i działaczy politycznych oraz wszystkich miłośników ludzkiej godności. Korab-Karpowicz w sposób odważny pokazuje nam istotę problemów współczesności i otwiera dyskusję na temat fascynującej możliwości ludzkiej ewolucji. Profesor Dilipkumar Mohanta, University of Calcutta Traktat polityczno-filozoficzny jest dziełem we współczesnej polskiej literaturze naukowej unikatowym. Jest to publikacja nietuzinkowa i doniosła. Mając również na uwadze oryginalną oraz językowo powabną formę podawczą tego dzieła, należałoby oczekiwać, że Traktat będzie książką przez wiele lat wnikliwie analizowaną i szeroko dyskutowaną. Profesor Jacek Bartyzel, Uniwersytet Mikołaja Kopernika W. Julian Korab-Karpowicz – filozof i myśliciel polityczny, którego zainteresowania obejmują takie zagadnienia jak właściwie zorganizowane życie w społeczeństwie oraz zgodna współpraca międzynarodowa dla pokoju i dostatku. Przedstawił koncepcję ewolucji ludzkości. Głosi potrzebę zastąpienia dzisiejszej postmoderności (ponowoczesności), epoki naznaczonej przez konflikt, ewolucyjnością – nową epoką w historii ludzkości, w której człowiek będzie dążył do harmonii społecznej oraz osobistej doskonałości i w ten sposób kształtował świadomie swoje przeznaczenie. Po studiach filozoficznych w Polsce i Stanach Zjednoczonych oraz uzyskaniu doktoratu na Uniwersytecie Oksfordzkim wykładał na wielu uniwersytetach na trzech kontynentach. Habilitację z filozofii uzyskał na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Obecnie jest profesorem Uniwersytetu Opolskiego. Jest autorem Harmonii społecznej, wydanej przez PIW w ramach serii Biblioteka Myśli Współczesnej, oraz innych książek przetłumaczonych na kilka języków. W roku 2021 zajął pierwsze miejsce w ogólnopolskim plebiscycie Osobowość Roku Polski 2020 w kategorii Nauka.

443
E-book

Rzeczywistość wyabstrahowana oraz inne szkice z dziejów obrazu i teorii sztuki

Wojciech Bałus

Niniejsza książka mówi o swoistym abstrahowaniu rzeczywistości, o dematerializacji sztuki, o ujmowaniu zarówno obrazów, jak i kultury za pomocą kategorii analitycznych, poprzez formy przeżywania świata, dzięki uruchomieniu cielesności, tworzeniu przedmiotów nieużytecznych, a także poszukiwaniu zaskakujących symetrii. Wojciech Bałus - ur. 1961, historyk sztuki; studiował też filozofię. Profesor w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się teorią i historią sztuki XIX-XXI wieku, związkami sztuki z filozofią, antropologią kulturową i literaturoznawstwem. W ramach międzynarodowej organizacji Corpus Vitrearum prowadzi badania nad polską sztuką witrażową XIX i XX wieku i pełni funkcję Przewodniczącego Polskiego Komitetu Narodowego Corpus Vitrearum. Członek zwyczajny Hessische Akademie der Forschung und Planung im Landlichen Raum. Członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności. Członek AICA. Autor książek: Mundus melancholicus. Melancholiczny świat w zwierciadle sztuki (1996), Malarstwo sakralne (2001), Figury losu (2002), Krakau zwischen Traditionen und Wegen in die Moderne. Zur Geschichte der Architektur und der Offentlichen GrUnanlagen im 19. Jahrhundert (2003), Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX: część pierwsza (współautor, 2004), Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX: część druga. Matejko i Wyspiański (2007) i Gotyk bez Boga? W kręgu znaczeń symbolicznych architektury sakralnej XIX wieku (Monografie FNP, 2011 - wersja niemiecka: 2016), Efekt widzialności. O swoistości widzenia obrazów, granicach ich odczytywania i antropologicznych aspektach sztuki (2013), Tadeusz Kantor 1947. Nowoczesne doświadczenie z nauką, sztuką i Paryżem w tle (2021).

444
E-book

Franciszek Szlachcic (1920-1990). Biografia między służbami specjalnymi a polityką

Anna Sobór-Świderska

Autorka opisuje życie i działalność Franciszka Szlachcica - człowieka z nizin społecznych, który po drugiej wojnie światowej wkroczył na salony władzy Polski Ludowej. Próbuje odpowiedzieć na pytanie o powody, dla których związał się z ruchem komunistycznym, ukazuje mechanizmy awansu "po linii" służb specjalnych do stanowiska ministra spraw wewnętrznych. Stara się odnaleźć miejsce tej postaci w sporach wewnątrzpartyjnych i wąskich kręgach kierowniczych PZPR-u, zastanawiając się, czy Szlachcic, biorąc udział w grze o władzę u boku Edwarda Gierka, rzeczywiście zajmował pozycję "drugiego" człowieka w partii i państwie. Szuka przyczyn upadku tego polityka i powodu zamknięcia przed nim drogi powrotu, umieszcza go wreszcie w szerszym kontekście awansu ludzi służb specjalnych do aparatu władzy. Porównuje jego pozycję i zakres władzy z innymi osobami z kręgów kierowniczych PZPR na przestrzeni jej istnienia. W końcu otwiera pole do dalszej dyskusji nad relacjami ludzi służb i członków ścisłego kierownictwa PZPR-u ze stroną radziecką, a także możliwościami wpływu poszczególnych osób na obraz polskiej sceny politycznej przekazywany do Moskwy. Autorka nie wpisuje się w tak obecnie modną i popieraną politykę historyczną, a wręcz dystansuje się od niej. (...) Pisząc biografię swojego bohatera, odrzuca więc kolor czarny, pragnie wydobyć z historii PZPR i PRL wszelkie odcienie szarości, chce pokazać uwarunkowania, dylematy, racje i emocje ludzi zaangażowanych w ten system. Nie ma w pracy epitetów, są fakty i ich analiza. (...). Należy podkreślić fakt szerokiego kontekstu społecznego i politycznego, w którym umieszcza swojego bohatera. W jej wykonaniu jest to nie tylko biografia polityczna Szlachcica, ale kawałek dobrze pokazanej historii politycznej czterech dekad Polski. dr hab. Zbigniew Siemiątkowski Anna Sobór-Świderska - ur. w 1977 r. w Krakowie, absolwentka Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Doktoryzowała się w 2007 r. u prof. dr hab. Ireny Paczyńskiej. Specjalizuje się w historii najnowszej Polski, a w szczególności w biografistyce, badaniach nad dziejami PZPR oraz relacjami pomiędzy partią komunistyczną w Polsce i w ZSRR. Autorka biografii Jakuba Bermana, która została wyróżniona przez IPN nagrodą za "Najlepszy Debiut Historyczny" 2007 r. Przetłumaczyła i opracowała dziennik oficera KGB, pracującego w Polsce płk Siergieja A. Kormilca. Publikowała na łamach "Dziejów Najnowszych" i "Studiów Historycznych". Współpracuje z redakcją Polskiego Słownika Biograficznego. W latach 2008-2020 asystent, a następnie adiunkt w Zakładzie Historii Polski Najnowszej Instytutu Historii UJ. Obecnie pracuje nad monografią poświęconą związkom polskiego i radzieckiego kierownictwa partyjnego w latach 1944-1980 uwzględniającą kanały łączności, przepływ i obieg informacji na linii Warszawa - Moskwa

445
E-book

Bez zaszeregowania. O nowej poezji kobiet

Karol Maliszewski

Przez trzydzieści lat najczęściej pisałem o wierszach poetów, a tylko okazjonalnie próbowałem rozumieć lirykę kobiet. Kiedy dostrzegłem tę rażącą dysproporcję, dojrzałem do rewizji, do ponownej lektury pominiętych, a może zlekceważonych, zasobów. Mówię o  zasobach mojej biblioteki, w której kilku wielkim półkom z tomikami mężczyzn odpowiada tylko jedna z poetyckimi książkami kobiet. Nie wymyśliłem tej dysproporcji, ona wynika ze średniej statystycznej dotyczącej publikacji autorstwa kobiet. Nie ma jednak potrzeby jej dodatkowego celebrowania. Powinno się ją analizować i w miarę możliwości także kontestować. Z takiej idei wyrasta ta książka – z pragnienia kontestowania wspomnianej dysproporcji i jednocześnie chęci zrewidowania własnej pracy krytycznoliterackiej. Tym bardziej, że te statystyczne uogólnienia zaczynają się kruszyć. Coraz więcej kobiet publikuje, a w ostatnich latach liczba tomików ich autorstwa zaczyna dorównywać liczbie publikacji mężczyzn. Tak, jakby wspomniane poetki chciały zaprzeczyć tezie, że podobno nie można nadrobić zaległości związanych z nieobecnością w kulturze. A ta nieobecność, czy raczej „słaba” obecność, wynikała z uwarunkowań społecznych akcentujących kobiecą uległość i bierność, w efekcie – nieistotność. I tu widać poważne zmiany, wskazujące na wysiłek kobiet walczących o swoją podmiotowość. Wiersz, czy nawet cały ich zbiór, jest tylko fragmentem rosnącej w siłę aktywności, wycinkiem większej przestrzeni artystyczno-społecznych działań kobiet.   Z „Wprowadzenia” Karola Maliszewskiego     Najnowsza poezja wydaje się znacznej części odbiorców bezkształtną magmą; diagnoza Maliszewskiego stwarza możliwość jej względnego uporządkowania, choćby dlatego zasługuje na miano mocnej. Swoją diagnozę uzasadnia autor Bez zaszeregowania w sposób niezwykle prosty: wskazuje kilkadziesiąt poetek tworzących obok nas, zapisujących tu i teraz własne odczuwanie świata, mówiących nowe rzeczy nowymi językami. Rozpoznania Maliszewskiego są punktowe i konkretne; są raczej momentalnymi wglądami w światy piszących kobiet, niż rozbudowanymi analizami ich twórczości. Poznawczy potencjał takich wglądów bywa wielki.   Z recenzji prof. Mariana Stali       bo kosmos potrzebuje mojego szaleństwa bo kosmos potrzebuje mojej ha ha śmierci! Kamila Janiak

446
E-book

Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej

praca zbiorowa

Publikacja ta jest syntezą dorobku badań nad stylami współczesnej polszczyzny obejmującą okres od początku lat 90. XX wieku do 2012 roku. Książka w pewnym sensie stanowi kontynuację Przewodnika po stylistyce polskiej z 1995 roku i opisuje zmiany, jakie zaszły w badaniach współczesnych stylów na przestrzeni lat. W opracowaniu przyjęto szerokie humanistyczne (antropologiczne) rozumienie stylu jako całokształtu zachowań językowych człowieka uwarunkowanych podmiotowo, pragmatycznie, kognitywnie i kulturowo, a stylistyka traktowana jest jako subdyscyplina integrująca badania, których przedmiotem są teksty/dyskursy. To pierwsza w językoznawstwie polskim synteza stylistyczna obejmująca tak szerokie spektrum odmian stylowych współczesnej polszczyzny. Wśród opisanych stylów znalazły się zarówno style "stare" (potoczny, artystyczny, naukowy, popularnonaukowy, dydaktyczny, urzędowy, religijny), jak i "nowe" (medialny, elektroniczny, radiowy, telewizyjny, reklamowy, komunikacji politycznej), niektóre o statusie jeszcze nie do końca oczywistym, wątpliwym i dyskusyjnym.  

447
E-book

Literatura i pisarze w programie Rozgłośni Polskiej Radio Wolna Europa

Konrad W. Tatarowski

Rozgłośnia Polska RWE, która nadawała swoje audycje z Monachium od 3 maja 1952 do połowy 1994, docierała do słuchaczy w kraju z bogatym programem informacyjnym, edukacyjnym i kulturalnym. Około 10% oferty programowej Wolnej Europy stanowiły audycje literackie oraz bezpośrednio z literaturą związane. W Rozgłośni pracowali, bądź byli z nią związani, najwybitniejsi pisarze emigracyjni: Kazimierz Wierzyński, Jan Lechoń, Marian Hemar, Gustaw Herling-Grudziński, Tadeusz Nowakowski, Czesław Staszewicz i wielu innych twórców z różnych generacji. Autor książki, dziennikarz Rozgłośni w latach 1984-1994, przybliża ich twórczość antenową oraz omawia audycje literackie RWE, wskazując na ich zróżnicowany charakter. Dużo uwagi poświęca radiowemu „Teatrowi Wyobraźni”. Wskazuje także, iż audycje kulturalne i literackie wpisywały się w szerszy program ideowo-polityczny Rozgłośni, który nie sprowadzał się do „czarno-białego” ideologicznego schematyzmu. W różnych audycjach starano się kształtować wzorce obywatelskiego myślenia, ocalać samoświadomość i substancję narodową poprzez nawiązywanie do historii, tradycji, zasobów kultury. Do książki dołączona jest płyta CD, zawierająca fragmenty słuchowisk radiowych, wypowiedzi i autoprezentacji własnej twórczości przez Kazimierza Wierzyńskiego, Józefa Łabodowskiego, Witolda Gombrowicz i kilkunastu innych pisarzy. Konrad Witold Tatarowski – adiunkt w Zakładzie Dziennikarstwa na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego, współpracuje z Katedrą Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej w Wyższej Szkole Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi. Autor poetyckiej książki „Światło w ciemności” (NOWA, 1992) oraz wielu szkiców z zakresu literaturoznawstwa, historii mediów, artykułów publicystycznych i krytycznoliterackich, publikowanych w wydawnictwach książkowych i czasopismach od 1974 roku (m.in. w paryskich miesięcznikach „Kultura” i „Kontakt”, nowojorskim „Nowym Dzienniku”, berlińskim „Poglądzie”). Członek zespołu redakcyjnego miesięcznika „Tygiel Kultury”. Od października 1984 do czerwca 1994 – pracownik Rozgłośni Polskiej RWE w Monachium.  

448
E-book

Król w Kraju Rozkoszy. Komedia zapustna w trzech aktach

Franciszek Zabłocki

Franciszek Zabłocki (1752-1821) poeta, komediopisarz, tłumacz literatury francuskiej, jeden z najaktywniejszych twórców i działaczy ery stanisławowskiej; uczestnik królewskich obiadów czwartkowych, odznaczony medalem "Merentibus" za napisaną w 1780 sztukę "Zabobonnik". Pod koniec życia, po utracie przez Polskę niepodległości został księdzem. Dorobek komediopisarski Zabłockiego, obejmujący ok. 50 tytułów (najbardziej znany jest "Fircyk w zalotach") charakteryzuje się racjonalistyczną postawą autora, bystrą, krytyczna obserwacją obyczajową i psychologiczną, elementami publicystyki społecznej, ironią, czesto także sentymentalizmem zgodnym z duchem epoki.

449
E-book

Fenomen opery

Przemysław Krzywoszyński, Jan Woleński

Tytuł Fenomen opery wskazuje nie tylko na to, że opera jest zjawiskiem, ale również sugeruje treści wartościujące. Autorzy są wielbicielami sztuki operowej i zgadzają się z opinią, że jeśli muzyka jest dobra, fabuła interesująca, śpiewacy wybitni, ich gra poprawna, a scenografia ciekawa, to spektakl operowy jest wyjątkowym widowiskiem artystycznym. Adaptując w swej analizie koncepcję dzieła literackiego stworzoną przez Romana Ingardena, autorzy pokazują, że opera jest dziełem wielowarstwowym, a jej strukturalna złożoność, np. potrzeba połączenia pięknego śpiewu z tekstem przedstawiającym fabułę, stawia szczególne wymagania kompozytorom i wykonawcom. Główna teza jest taka, że śpiew jest dominujący i jemu podporządkowane są inne elementy czy warstwy dzieła. Książka traktuje także o historii opery, a w szczególności o jej związku z wydarzeniami politycznymi i społecznymi, jak również o narodowych stylach sztuki operowej.

450
E-book

Tematy (nie)opisane

Sławomir Buryła

Tematy (nie)opisane stanowią próbę syntetycznego omówienia kilku znaczących motywów pojawiających się w piśmiennictwie o Shoah. Każde z trzech studiów odsyła do problematyki często podejmowanej przez pisarzy, jak i autorów świadectw autobiograficznych – zazwyczaj też mocno zakotwiczonej w świadomości zbiorowej: „żydowskich Kolumbów”, żydowskiego mienia, wizerunku hitlerowskiego zbrodniarza. To zagadnienia wciąż niedostatecznie rozpoznane.  

451
E-book

Bóg - zło - modlitwa. Wokół

Konrad Ludwicki

Karol Ludwik Koniński to pisarz niezwykły, nie mający swoich poprzedników ani następców w literaturze polskiej, z rodziny wielkich gwałtowników chrześcijańskich: Pawłów i Orygenesów, Pascalów i Newmanów, Kierkegaardów i Mounierów. W dwudziestoleciu międzywojennym zajmujący ważną i bardzo własną pozycję w życiu intelektualnym – Irzykowski zaliczał go do pierwszej dziesiątki publicystów – dziś prawie nieznany przez szerokie kręgi czytelników, wyłączony z żywego obiegu kulturowego, czekający wciąż na odkrycie i „zaszeregowanie” w historii myśli polskiej, odpowiednie jego randze.   (Bronisław Mamoń, Karol Ludwik Koniński, Kraków 1969)       Swoje Uwagi Koniński pisał całym sobą. Pisał je siłą osobowości, umysłowości i choroby. Wydawać by się mogło, iż to, co przeżyte wewnętrznie jest czymś, czego nigdy nie było; bądź mówiąc inaczej, co nie zaistniało namacalnie. Nie do końca słuszne to rozumowanie. Stany duchowe przetwarzają przecież wszystko, co z zewnątrz. Potem zaś eksplodują w postaci choćby tekstu. Refleksje wewnętrzne wzrastają w siłę, kiedy powstają – a tak jest u Konińskiego – przeciw temu, co wokół. Kiedy nie są wyłącznie intymnym rozważaniem, lecz są też w kontrze wobec zagrożenia. Są zmaganiem dobra ze złem – bojem pomiędzy upadkiem a czynem. Wciąż wszakże zwracamy się w duchu do Kogoś w nas, z Kim życie nas zespoliło.   

452
E-book

Człowiek, państwo, wojna. Analiza teoretyczna

Kenneth N. Waltz

8. tom serii Historia i Polityka pod redakcją Jana Sadkiewicza Człowiek, państwo, wojna to jedna z najważniejszych książek o stosunkach międzynarodowych. Lektura obowiązkowa dla każdego, kto chce zrozumieć, dlaczego państwa toczą ze sobą wojny. prof. John J. Mearsheimer, Uniwersytet w Chicago Trudno wyobrazić sobie współczesną naukę o stosunkach międzynarodowych bez dorobku Kena Waltza. Nawet jego krytycy nie mają wątpliwości, że był on najbardziej znaczącą postacią w naszej dziedzinie w epoce powojennej. prof. Ken Booth, Uniwersytet w Aberystwyth (emeritus) Wybitny teoretyk politycznych zmagań o potęgę, bezlitośnie rozwiewał nadzieje na to, że siła moralna, liberalne zasady lub demokratyczne krucjaty mogą położyć kres wojnom. Jednocześnie zaprzeczał powszechnemu przekonaniu, jakoby realiści byli bezwzględnymi jastrzębiami, czerpiącymi przyjemność z używania siły. prof. Richard K. Betts, Uniwersytet Columbia Książka nie tylko dla tych, którzy zajmują się polityką profesjonalnie, ale dla wszystkich, którzy się nią pasjonują i pragną ją zrozumieć. prof. dr hab. Piotr Kimla, Uniwersytet Jagielloński Prawdopodobnie najważniejsza książka, jaką kiedykolwiek napisano na temat teorii stosunków międzynarodowych. prof. Robert Gallucci, Uniwersytet Georgetown Kenneth N. Waltz (1924-2013) - jeden z najwybitniejszych teoretyków i właściwie współtwórca dyscypliny naukowej o nazwie stosunki międzynarodowe. Profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley oraz Uniwersytetu Columbia, członek zespołów naukowych najbardziej prestiżowych ośrodków badawczych jak: Centrum Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Harvarda, Międzynarodowego Ośrodka Naukowego Woodrowa Wilsona w Waszyngtonie, Wydziału Studiów nad Wojną King's College w Londynie, Uniwersytetów w Pekinie i Fudan w Chinach. Stypendysta Fundacji Guggenheima i Narodowej Agencji Nauki w USA oraz profesor gościnny na wielu uniwersytetach na czterech kontynentach. Jego prace są najczęściej zadawanymi lekturami dla studentów stosunków międzynarodowych na amerykańskich uniwersytetach. Autor dwóch klasycznych dzieł: Struktura teorii stosunków międzynarodowych oraz Człowiek, państwo, wojna.

453
E-book

Wschodnim pograniczem literatury polskiej. Od Średniowiecza do Oświecenia

Andrzej Romanowski

Czy literatura ruska, tworzona niegdyś także w języku polskim, może być uznana za część literatury polskiej? Czy Rusini wykształceni w szkołach Rzeczypospolitej dokonywali polonizacji XVII-wiecznej Moskwy? Czy w dziele rozprzestrzenienia polskiej cywilizacji miał udział również język cerkiewnosłowiański? Czy siła atrakcyjna kultury staropolskiej była też dziełem Rusi? Splot polsko-ruski, a z biegiem czasu także polsko-litewski, zadecydował o obliczu polskiej literatury. Na ogół nie pamiętamy, że pierwsze na świecie druki cyrylickie pojawiły się w XV-wiecznym Krakowie, a w gronie pisarzy języka polskiego znalazło się dwóch świętych prawosławnych…

454
E-book

Zarys dziejów gospodarczych świata

Eugeniusz Kwiatkowski

Obydwa tomy Zarysu historii gospodarczej świata nie są klasycznymi podręcznikami historii gospodarczej, nie taki zresztą cel przyświecał autorowi przy pisaniu pracy. Bardziej zależało mu na rozbudzeniu w szerokich warstwach społecznych zainteresowania poruszanymi w książce zagadnieniami, skłonieniu do refleksji czy wzbudzeniu dyskusji. Mamy tu więc bardziej do czynienia z wysokiej próby erudycyjną publicystyką historyczną niż systematycznym podręcznikiem akademickim. Kwiatkowski był umysłowością iście renesansową. Przedstawił wizję gospodarki świata na przestrzeni dziejów, opierając się na literaturze polskiej, niemieckiej, francuskiej i angielskiej. Widać tutaj imponujące pole zainteresowań autora, który przyswoił sobie, w kilku językach, prace z wielu dziedzin, przede wszystkim humanistycznych, ekonomicznych, chemicznych i fizycznych. Szczególnie na uznanie zasługuje umiejętność syntezy, wyraźnie widoczna na kartach obydwu tomów. Autor doskonale zdawał sobie sprawę z trudności w tej kwestii, z owej mieszaniny subiektywizmu z obiektywizmem, był jednak przekonany, że nauka musi być wolna od wszelkiego doktrynerstwa. Na pewno nie uległ narzucanej po wojnie polskiej inteligencji doktrynie marksizmu-leninizmu i analizowanych zjawisk historycznych nie interpretował w tym duchu. Pisząc swoje dzieła, Kwiatkowski niejednokrotnie odwoływał się do nauk ścisłych, do praw fizyki, chemii, matematyki czy biologii, co jest zjawiskiem wielce oryginalnym i znowu nie tak często spotykanym u przedstawicieli nauk humanistycznych. [...] Jak wspominał Jan Nowak-Jeziorański, Kwiatkowski łączył w sobie wiele sprzeczności, był technikiem i równocześnie humanistą, rozmiłowanym w historii. Był także politykiem i działaczem gospodarczym, jednym z najwybitniejszych w polskich dziejach. Ze Wstępu dr hab. Andrzeja Synowca, prof. UJ

455
E-book

Obraz, który nas zniewala. Współczesne ujęcia języka wobec esencjalizmu i problemu referencji

Ewa Bińczyk

Główną inspirację książki stanowi wizerunek funkcjonowania języka w kulturach archaicznych, przedpiśmiennych. Poddając analizie egzotykę tych kultur, sięgamy w rejony najodleglejszej historii ludzkości i dotykamy problemu początków języka symbolicznego. Prezentowany przez Autorkę model kultur przedreferencyjnych staje się swego rodzaju punktem oparcia dla wyobraźni badawczej, ułatwiając rezygnację z nawyków tradycyjnego myślenia o języku (chodzi o myślenie oparte na esencjalizmie, dualizmie oraz zogniskowane wokół problemu referencyjności). Tytułowy obraz, który nas zniewala, to pewien zbór przesądzeń filozoficznych, które uniemożliwiały rozwinięcie płodnych badań nad językiem. Zresztą, nie chodzi tylko o język, lecz także o naukę i technologię, a nawet o świat współczesny, jak przekonuje jeden z najważniejszych bohaterów tej pracy, B. Latour. Opracowanie oddaje tez  głos takim badaczom, jak: S. Fish, L. Wittgenstein, R. Rorty czy J. Mitterer.   Ewa Bińczyk (ur. 1976) - ukończyła filozofię oraz socjologię na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. W roku 2004 obroniła na tej samej uczelni pracę doktorską z zakresu filozofii. Autorka książki Socjologia wiedzy w Biblii (Kraków 2003). Publikowała artykuły oraz recenzje w "Zagadnieniach Naukoznawstwa", "Przeglądzie Filozoficznym", "Tekstach Drugich", "Przeglądzie Religioznawczym". "Er(r)go", "Studiach Socjologicznych", "Kulturze Współczesnej".   

456
E-book

Learning Translation - Learning the Impossible? A course of translation from English into Polish

Maria Piotrowska

Learning translation - Learning the Impossible? can be recommended as a textbook on translation, which may be used by teachers who can get their students practically involved in some activities in the classroom (suggested for group work or general discussion). It may also be used by students, referring in a narrow sense to persons formally engaged in the educational process within the framework of a university; or in a broader sense - to persons who are enthusiastic about the subject and help them understand some phenomena and perhaps give more insight into some issues they are not thoroughly familiar with.